هر آنچه که باید در مورد فشار خون پایین بدانید

خون شما با هر ضربان قلب به شریان‌های شما فشار می‌آورد. به نیرویی که خون به دیواره شریان شما فشار می‌آورد، فشار خون می‌گویند.

فشار خون در پاسخ به فعالیت‌های منظم شما، مانند خوابیدن و حرکت در اطراف، بالا و پایین می‌شود. اصطلاح پزشکی فشار خون پایین، افت فشار خون (pregnancy) است.

فشار خون (Blood pressure) از دو اندازه گیری تشکیل شده است: زمانی که قلب شما می‌تپد و در دوره‌های استراحت بین ضربان قلب.

• فشار سیستولیک (یا سیستول: Systolic pressure) اندازه گیری پمپاژ خون شما از طریق شریان‌ها هنگام فشرده شدن بطن‌های قلب است. سیستول خون بدن شما را تامین می‌کند.
• فشار دیاستولیک (یا دیاستول: Diastolic pressure) اندازه گیری دوره‌های استراحت است. دیاستول با پر کردن عروق کرونر قلب شما را با خون تامین می‌کند.

اندازه گیری فشار خون شما از دو عدد تشکیل شده است: ابتدا اندازه گیری سیستولیک و سپس اندازه گیری دیاستولیک. داشتن فشار خون پایین در بیشتر موارد خوب است (کمتر از ۱۲۰/۸۰).

اما فشار خون پایین گاهی اوقات می‌تواند باعث احساس خستگی یا سرگیجه شود. در این موارد، افت فشار خون می‌تواند نشانه یک بیماری زمینه ای باشد که باید درمان شود. فشار خون در بزرگسالان به عنوان فشار خون پایین تر از ۹۰/۶۰ تعریف می شود.

انواع افت فشار خون

انواع مختلفی از افت فشار خون وجود دارد. فشار خون پایین بر اساس زمان وقوع و علت آن دسته بندی می‌شود.

ارتواستاتیک

افت فشار خون ارتواستاتیک (همچنین به عنوان افت فشار خون وضعیتی شناخته می‌شود) افت فشار خون است که هنگام حرکت از حالت نشسته یا دراز کشیدن به حالت ایستاده رخ می‌دهد.

همانطور که بدن خود را با تغییر وضعیت وفق می‌دهد، ممکن است احساس سرگیجه یا سبکی سر داشته باشید. این همان چیزی است که برخی افراد هنگام برخاستن از آنها به عنوان “دیدن ستاره‌ها” (seeing stars) یاد می‌کنند.

افت فشار خون ارتواستاتیک شایع ترین شکل فشار خون پایین است. این می‌تواند افراد در هر سنی را تحت تاثیر قرار دهد، اما به ویژه در افراد مسن شایع است. افزایش سن و بارداری نیز می‌تواند باعث کاهش کلی فشار خون شود.

شرایطی که بر سیستم عصبی خودمختار تأثیر می‌گذارند، مانند بیماری پارکینسون و دیابت، اغلب می‌توانند منجر به افت فشار خون ارتواستاتیک شوند. این نوع فشار خون پایین ۳۰ تا ۵۰ درصد از افراد مبتلا به بیماری پارکینسون و حدود ۳۰ درصد از افراد مبتلا به دیابت را تحت تاثیر قرار می دهد.

پس از مصرف غذا

افت فشار خون پس از غذا افت فشار خون است که بعد از خوردن غذا رخ می‌دهد. بر اساس یک بررسی در سال ۲۰۱۰، فشار خون پایین بعد از غذا خوردن در افراد مسن و افراد مبتلا به اختلال عملکرد اتونوم بیشتر شایع است.

با واسطه عصبی

فشار خون یک عمل متعادل کننده بین سیستم عصبی شما و سایر سیستم‌های بدن (مانند هورمون‌ها و اندام‌های بدن) است. افت فشار خون با واسطه عصبی زمانی اتفاق می‌افتد که یک تعامل بازتابی غیر طبیعی بین قلب و مغز وجود داشته باشد.

علل افت فشار خون با واسطه عصبی عبارتند از:

• ایستادن در یک وضعیت برای مدت طولانی. کودکان این شکل از افت فشار خون را بیشتر از بزرگسالان تجربه می‌کنند.
• داشتن یک واکنش عاطفی قوی، مانند احساس شوک یا ترس. برخی از افراد به همین دلیل فشار خون پایین را در طی اقدامات پزشکی یا دندانپزشکی تجربه می‌کنند.

شدید

افت شدید فشار خون ممکن است در هنگام شوک رخ دهد. در صورت تجربه یک آسیب جدی یا عفونت، شوک ممکن است رخ دهد.

در طول شوک، اندام‌های شما خون و اکسیژن مورد نیاز برای عملکرد صحیح را دریافت نمی‌کنند. افت فشار خون شدید در صورت عدم درمان سریع می‌تواند تهدید کننده زندگی باشد.

انواع دیگر

فشار خون پایین همیشه می‌تواند از عوارض جانبی برخی داروها باشد. به عنوان مثال، داروهایی که برای درمان فشار خون بالا استفاده می‌شوند، گاهی اوقات می‌توانند باعث افت فشار خون شوند.

سایر شرایطی که بر قلب، اعصاب، کبد یا سیستم‌های هورمونی تأثیر می‌گذارند نیز می‌توانند باعث کاهش کلی فشار خون شوند. کمبود ویتامین نیز می‌تواند به کاهش فشار خون کمک کند.

چه چیزی باعث افت فشار خون می‌شود؟

فشار خون همه افراد در یک زمان کاهش می‌یابد. تنظیم داخلی جریان خون بدن شما گاهی اوقات باعث می‌شود فشار خون کمتر از حد طبیعی داشته باشید.

برخی از افراد دائماً فشار خون پایین دارند، بدون علائم. علت این نوع افت فشار خون ناشناخته است.

علت افت ناگهانی فشار خون چیست؟

کاهش ناگهانی فشار خون ممکن است پس از رویدادهای خاصی رخ دهد. این شامل:

• سریع ایستادن
• خوردن یک وعده غذایی
• احساس ترس ناگهانی یا تجربه یک رویداد تکان دهنده

شرایطی که می‌تواند باعث کاهش فشار خون شود

برخی شرایط می‌توانند باعث دوره‌های طولانی افت فشار خون شوند که در صورت عدم درمان می‌تواند خطرناک شود. این شرایط عبارتند از:

• بارداری، به دلیل افزایش تقاضای خون از سوی فرد باردار و جنین در حال رشد
• اختلال در گردش خون ناشی از حمله قلبی یا بیماری قلبی
• کم آبی بدن، برای مثال اگر استفراغ می‌کنید و نمی‌توانید مایعات را پایین نگه دارید یا اسهال شدید دارید
• اختلالات غدد درون ریز، مانند دیابت، نارسایی غدد فوق کلیوی و بیماری تیروئید
• اختلال عملکرد اتونومیک، آسیب به اعصابی که برخی از عملکردهای بدن را کنترل می‌کنند
• استراحت طولانی مدت در رختخواب
• شوک، یک وضعیت جدی که در آن اندام‌های حیاتی شما اکسیژن کافی دریافت نمی‌کنند
• شوک آنافیلاکتیک، شکل شدید واکنش آلرژیک
• مقدار زیادی از دست دادن خون از طریق آسیب
• عفونت‌های خون

داروهایی که می‌توانند باعث کاهش فشار خون شوند

داروها همچنین ممکن است باعث کاهش فشار خون شما شوند.

بتا بلوکرها و نیتروگلیسیرین که برای درمان بیماری قلبی استفاده می‌شوند، می‌توانند این اثر را داشته باشند.

دیورتیک‌ها، داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای و داروهای اختلال نعوظ نیز می‌توانند باعث افت فشار خون شوند.

اگر دارویی که مصرف می‌کنید باعث شود فشار خون شما خیلی پایین بیاید، پزشک ممکن است دوز را تنظیم کند یا دارو را تغییر دهد. این معمولا افت فشار خون را بهبود می‌بخشد.

علائم فشار خون بالا

افت فشار خون همیشه علائمی ایجاد نمی‌کند. اما گاهی اوقات فشار خون پایین به این معنی است که اندام‌های حیاتی شما به اندازه مورد نیاز جریان خون دریافت نمی‌کنند. اگر این اتفاق بیفتد، ممکن است احساس خستگی یا ناخوشی کنید. علائم افت فشار خون ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• خستگی، احساس همه جانبه خستگی یا کمبود انرژی
• سبکی سر، یا احساس اینکه ممکن است غش کنید
• سرگیجه، احساس عدم تعادل زمانی که از حالت دراز کشیده یا نشسته بلند می‌شوید، یا در حالی که ایستاده اید
• تهوع، احساس ناراحتی در معده و احساس اینکه می‌خواهید استفراغ کنید
• پوست لطیف، زمانی که در لمس احساس رطوبت یا عرق می‌کنید
• افسردگی، احساسات مداوم مانند غم و اندوه یا خلق و خوی ضعیف که در فعالیت‌های روزانه شما اختلال ایجاد می‌کند
• از دست دادن هوشیاری، همچنین به عنوان غش یا سنکوپ شناخته می‌شود
• تاری دید، زمانی که بینایی شما خارج از فوکوس یا تار است

درمان افت فشار خون

برنامه درمانی شما بستگی به این دارد که چه چیزی باعث افت فشار خون شما شده است. پزشک عواملی از جمله:

• نوع افت فشار خون شما
• موقعیت‌هایی که ممکن است برای شما باعث افت فشار خون شود

برای برخی افراد، فشار خون پایین ممکن است هیچ علامتی ایجاد نکند. در مواردی که نیاز به درمان باشد، پزشک شما ممکن است تغییرات سبک زندگی، درمان دارویی یا ترکیبی از هر دو را توصیه کند.

تغییر سبک زندگی

گاهی اوقات تغییر برخی عادات می‌تواند فشار خون پایین شما را بهبود بخشد. علل افت فشار خون برای افراد مختلف متفاوت است، بنابراین برنامه مراقبتی شما احتمالاً شامل همه این تغییرات نخواهد شد.

بسته به شرایط خاص شما، پزشک ممکن است به شما پیشنهاد دهد:

هیدراته بمانید

برای جلوگیری از افت فشار خون به دلیل کم آبی آب زیاد بنوشید، به خصوص اگر استفراغ یا اسهال دارید. در طول ورزش و زمانی که در یک مکان گرم هستید به خوبی هیدراته بمانید (آب به بدن برسانید).

در برخی موارد، پزشک ممکن است افزایش مصرف الکترولیت را برای کمک به افزایش فشار خون توصیه کند.

محرک‌های عاطفی یا استرس خود را بیاموزید

موقعیت‌هایی را یادداشت کنید که درست قبل از افت فشار خون خود احساس ترس یا احساسی شدید می‌کردید. ممکن است بتوانید برای جلوگیری از این موقعیت‌ها از قبل برنامه ریزی کنید. یا در صورت سرگیجه یا احساس ناخوشی می‌توانید برای حمایت برنامه ریزی کنید.

اگر معمولاً هنگام مراجعه به پزشک یا دندانپزشک فشار خون پایین را تجربه می‌کنید، ممکن است به آنها بگویید.

به اطراف حرکت کنید

اگر هنگام ایستادن طولانی مدت فشار خون پایینی دارید، سعی کنید عضلات پای خود را خم کنید و در جای خود حرکت کنید. اگر این گزینه را دارید، کمی‌استراحت کنید تا بنشینید.

هنگام ایستادن وقت بگذارید

موقعیت‌ها را به آرامی و به تدریج تغییر دهید. به جای اینکه سریع بایستید، با حرکات کوچک به حالت نشسته یا ایستاده بروید. تنفس آهسته و عمیق ممکن است به حفظ فشار خون شما کمک کند.

عادات غذایی خود را تغییر دهید

اگر بعد از غذا خوردن، فشار خون پایینی را تجربه می‌کنید، ممکن است پزشک مصرف وعده‌های غذایی کوچکتر را بیشتر در طول روز یا خوردن غذاهای مختلف توصیه کند. پس از صرف غذا از ایستادن ناگهانی خودداری کنید.

راه‌های زیادی برای مدیریت فشار خون پایین در زندگی روزمره شما وجود دارد. پزشک شما ممکن است بر اساس نیازهای شما پیشنهادات دیگری برای سبک زندگی ارائه دهد.

درمان پزشکی

برخی از اشکال افت فشار خون ممکن است نیاز به درمان پزشکی داشته باشند. درمان پزشکی فشار خون پایین می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• دارو برای یک بیماری زمینه ای. هنگامی‌که یک بیماری زمینه ای باعث فشار خون پایین می‌شود، درمان شما ممکن است شامل دارو برای آن بیماری باشد. پزشک شما ممکن است برای شرایطی مانند بیماری قلبی، دیابت یا عفونت دارو تجویز کند.
• دارو برای افزایش فشار خون. گاهی اوقات، پزشک داروهای روزانه را برای افزایش شدید فشار خون پایین تجویز می‌کند. این احتمال در موارد افت فشار خون شدید ارتواستاتیک زمانی که سایر درمان‌ها کمکی نکرده اند بیشتر است.
• درمان اورژانسی شوک. افت فشار خون ناشی از شوک جدی ترین شکل فشار خون پایین است. فشار خون پایین خطرناک باید فوراً درمان شود. پرسنل اورژانس ممکن است برای افزایش فشار خون و تثبیت علائم حیاتی به شما مایعات و سایر درمان‌ها بدهند.

عوارض

افت فشار خون همیشه نشانه یک مشکل سلامتی بزرگتر نیست و ممکن است به راحتی درمان شود. اما برای برخی افراد، فشار خون پایین نیاز به درمان دارد تا از عوارض احتمالی جلوگیری شود. برخی از عوارض افت فشار خون عبارتند از:

سقوط و آسیب‌های مربوط به آن

کاهش ناگهانی فشار خون ممکن است باعث سرگیجه، سبکی سر و یا حتی از دست دادن هوشیاری (غش کردن) شود. این علائم می‌توانند به سرعت ظاهر شوند و باعث زمین خوردن یا آسیب‌های دیگر شوند.

سقوط یکی از دلایل اصلی بستری شدن در بیمارستان برای افراد مسن است. افراد مسن بیشتر احتمال دارد پس از ایستادن یا غذا خوردن دچار افت فشار خون شوند. درمان و تغییر شیوه زندگی می‌تواند به شما در مدیریت علائم افت فشار خون کمک کند.

شوکه شدن

اگر فشار خون شما به طور خطرناکی پایین بیاید، اندام‌های حیاتی شما ممکن است شروع به عملکرد نادرست کنند، زیرا خون کافی برای عملکرد صحیح دریافت نمی‌کنند. این می‌تواند باعث شوک شما شود. علائم شوک عبارتند از:

• پوست خنک و لطیف
• ضربان قلب سریع یا نامنظم
• تنفس سریع و پی در پی

شوک یک اورژانس پزشکی است. اگر فکر می‌کنید شما یا شخص دیگری دچار شوک شده اید، با ۹۱۱ یا خدمات اورژانس محلی خود تماس بگیرید.

چشم انداز

بسیاری از افراد می‌توانند با درک این بیماری و علائم آن، فشار خون پایین را مدیریت کنند. محرک‌های خود را بیاموزید، اگر آنها را دارید و چگونه آنها را مدیریت کنید.

اگر فشار خون پایین باعث ایجاد احساس ناخوشایندی در شما می‌شود، ممکن است پزشک تغییر شیوه زندگی یا درمان دارویی را توصیه کند. اگر برای شما دارو تجویز شده است، آن را طبق دستور مصرف کنید تا فشار خون خود را افزایش دهید و از عوارض بالقوه مضر جلوگیری کنید.

اگر در مورد سطح فشار خون خود و علائمی‌که دارید، همیشه بهتر است به پزشک خود اطلاع دهید.