عوامل مؤثر در سازگاری جانوران با محیط؛ انواع سازگاری و زندگی جانوران

---

---

پیشگفتار

هر جانداری، بر اساس ساختمان و کار اندام‌های خود و نوع محیطی که در آن به سر می‌برد، روش زندگی خاصی را نشان می‌دهد. ایجاد محیط‌های زیستی متفاوت، در نقاط مختلف کره زمین، تحت تأثیر عوامل فیزیکی و بیولوژیکی قرار دارد. مجموعه‌ای از عوامل فیزیکی شامل نور خورشید، دما، رطوبت و تغییرات فصلی را به عنوان «آب و هوا» می‌شناسیم. چرخه زندگی هرگونه جانوری، به شدت تحت تأثیر شرایط آب و هوایی محیط زندگی او قرار دارد. هیچ جانوری، زندگی مستقل ندارد و هر کدام، عضوی است از یک مجموعه جانداران و عوامل محیطی غیر زنده (نور، دما، آب و…) به نام اکوسیستم. علم مطالعه روابط بین موجودات زنده و عوامل محیطی غیرزنده را اکولوژی می‌نامند.

ارتباط جانوران با محیط

جانوران در محیط زیست خود، با عوامل فیزیکی و بیولوژیکی مختلف، ارتباط پیدا می‌کنند و ضمن برآوردن نیازها، روش زندگی خود را با عوامل، تطبیق می‌دهند.

در هر اکوسیستم (مانند جنگل ها، برکه‌ها و دریاچه‌ها) عواملی از قبیل نور، دما، رطوبت و… از خارج، و موجودات زنده و مواد غیرزنده (مانند املاح کانی، گازها و آب) از داخل بر آن اثر می‌کنند. عامل مؤثر در اکوسیستم را می‌توان به دو دسته تقسیم کرد:

عوامل فیزیکی مؤثر در محیط

نور خورشید: منشأ انرژی مورد نیاز جانداران از نور خورشید است. این را می‌دانیم که انرژی نه به وجود می آید و نه از بین می‌رود اما می‌توان آن را از نوعی به نوع دیگر تبدیل کرد. گیاهان سبز با استفاده از فرایند فتوسنتز و انرژی خورشید، کربوهیدرات‌ها را می‌سازند. با تولید کربوهیدرات‌های انرژی زا، امکان تولید چربی‌ها و پروتئین‌ها فراهم می‌شود. جانوران گیاه خوار، انرژی مورد نیاز خود را از انرژی ذخیره شده در گیاهان کسب می‌کنند و همچنین آنها نیز توسط جانوران گوشت خوار خورده می‌شوند. با مرگ جانداران و تجزیه بقایای بدن آنها، انرژی ذخیره شده آنها، آزاد می‌شود. به‌این ترتیب، انرژی خورشید را منبع اصلی فعالیت‌های فیزیکی و بیولوژیکی روی زمین می‌دانند.

دمای محیط: طیف دمای موجود در جهان بسیار وسیع است، اما حیات اکثر جانوران روی کره زمین از ۲۰- تا حداکثر ۵۰ درجه سانتی گراد امکان پذیر است.

میزان تحمل گرما توسط جانوران با میزان رطوبت هوا نسبت عکس دارد، و در صورت افزایش رطوبت تحمل گرما کاهش می یابد.

رشد گیاهان به درجه حرارت محیط بستگی دارد و تغذیه جانوران گیاه خوار نیز به فراوانی گیاهان، وابسته است. بنابراین در صورت عدم وجود دمای مناسب، رشد گیاه و تولید آن کاهش می یابد که به نوبه خود بر تعداد جانوران گیاه خوار و گوشت خوار تأثیر می‌گذارد و باعث کاهش در تعداد آنها می‌شود.

مواد شیمیایی و چرخه آن: کلیه مواد شیمیایی سازنده بدن جانداران از محیط زیست آنها منشأ می‌گیرد و تبادل دایمی این مواد بین محیط و جانداران وجود دارد. در آغاز حیات یک جاندار، انتقال این مواد از محیط به بدن آن شروع می‌شود و با مرگ او به محیط بازگردانده می‌شود.

از عناصر اصلی تشکیل دهنده بدن جانداران می‌توان از کربن، هیدروژن، اکسیژن، نیتروژن و برخی مواد معدنی دیگر مانند کلسیم، فسفر، سدیم و پتاسیم نام برد.

کرین از اصلی ترین عناصر تشکیل دهنده پروتوپلاسم است. گیاهان، کرین لازم را از دی اکسید کربن هوا با محلول در آب می‌گیرند و از آن طی فرایند فتوسنتز، کربوهیدرات‌ها را می‌سازند. جانوران گیاه خوار، پس از مصرف گیاهان، کربوهیدرات‌ها را متابولیزه می‌کنند و حاصل آن، انرژی و دی اکسید کربن است که به محیط بازگردانده می‌شود.

جانوران، اکسیژن مورد نیاز خود را از طریق هوا یا آب دریافت می‌دارند. اکسیژن در سوخت و ساز مواد در سلول‌های بدن به کار می‌رود و سپس به صورت ترکیب با کربن CO2 و یا هیدروژن H2O از بدن دفع و به محیط باز می‌گردد.

نیتروژن آزاد را بعضی باکتریها از هوا جذب و به صورت نیترات در خاک یا ریشه گیاهان ذخیره می‌کنند. گیاهان، نیترات جذب شده را در ساخت پروتئین مصرف می‌کنند. در صورت مصرف گیاه توسط جانوران، پروتئین موجود در آن تجزیه و سپس به مولکولهای پروتئینی دیگر تبدیل می‌شود. از متابولیسم پروتئین‌ها در بدن جانوران، مواد ازت دار زایدی حاصل می آید که باید دفع شود. این مواد ازته شامل اوره، اسید اوریک، کربنات آمونیوم و آمونیاک هستند. با مرگ جاندار و تجزیه بقایای آن پروتئینها شکسته می‌شوند و به صورت مواد از ته به محیط باز می‌گردند.

در ترکیبات مختلف بدن جانداران، مواد معدنی دیده می‌شوند. گیاهان، این مواد را از خاک جذب می‌کنند و پس از مرگ، پوسیدگی و یا سوزانیدن آنها، این مواد به طبیعت بازگردانده می‌شوند. جانوران، این مواد را به طور عمده از طریق غذا به دست می‌آورند. این مواد، یا به همراه مواد دفعی و یا پس از مرگ جانور، به محیط باز گردانده می‌شوند.

آب: قسمت اعظم بدن اغلب جانداران را آب تشکیل می‌دهد. آب، مایع حیات جانداران است و در زندگی آنها نقش فراوانی دارد. آب موجود در کره خاک، دایما بین دریاها، هوا، زمین و موجودات زنده در حال جابه جایی است. چرخه آب با تبخیر آن آغاز می‌شود و آب تبخیر شده در جو، ابر را تشکیل می‌دهد. آب موجود در ابر، به صورت بارش برف و باران به زمین باز می‌گردد که با آبهای جاری را به وجود می‌آورد و یا در خاک نفوذ می‌کند (شکل ۱).

عوامل بیولوژیکی مؤثر در محیط و ارتباط جانوران با یکدیگر

طی حدود سه میلیارد سال، تغییرپذیری گونه‌ها، وابستگی میان جانداران روی زمین شدید و و بسیار پیچیده شده است؛ به طوری که گونه‌ها در محیط‌های تغییر یافته‌ای که خود در بوجود آمدن آن و نقش داشته‌اند، با یکدیگر هماهنگ شده‌اند.

شکل ۱- چرخه آب

رقابت برای تولید مثل و کسب موادغذایی، روشهای زندگی متعددی را به وجود می‌آورد که به موجب آن، منازعه بر سر غذا، زیستگاه، پناهگاه وجفت گیری به حداقل می‌رسد. با افزایش پیچیدگی‌های محیط، تفاوت حاصله میان موجودات زنده عمیق‌تر می‌شود که با رشد و تعدد گونه‌ها همراه گردیده است. گسترش و عمق وابستگی، جانداران را از ارتباط غذایی جانوران گیاه خوار به غذای گیاهی تا روابط بین افراد یک گونه، مانند زنبور عسل، می‌توان مشاهده کرد.

غذا: گیاهان با همسایگان خود در کسب موارد مشابه مانند: نور، آب، مواد معدنی رقابت می‌کنند؛ در حالی که احتیاجات حیوانات، از نوع بیشتری برخوردار است. منشأ غذای جانوران به نوعی از گیاهان سرچشمه می‌گیرد. هر گونه جانوری، به مقدار معینی از نوع به خصوصی غذا احتیاج دارد. برخی، مانند انسان، موش خرما و مگس خانگی که از غذاهای متنوعی استفاده می‌کنند و در صورت نیاز، از یکی به دیگری تغییر خوراک می‌دهند. بعضی گونه‌ها، فقط در زمان و مکانی می‌توانند به حیات خود ادامه دهند که نوع به خصوصی از غذا را در دسترس داشته باشند مانند مگس اصطبل، این جانور در محلی زندگی می‌کند که بتواند از خون پستانداران تغذیه کند. غذای مورد نیاز بعضی از گونه‌ها، در فصول و مکان‌های خاصی یافت می‌شود و این جانوران جهت تأمین احتیاجات غذایی خود، در فصول نامناسب مهاجرت می‌کنند، غیر فعال می‌شوند (زمستان خوابی)، و یا می میرند.

زنجیره غذایی: موجودات زنده، به واسطه غذا، به یکدیگر وابسته‌اند. وابستگی آنها مانند یک زنجیر به هم متصل است و هر موجود زنده، یک حلقه از زنجیر را تشکیل می‌دهد. گیاهان سبز، اولین حلقه زنجیر را تشکیل می‌دهند و به آنها موجودات تولید‌کننده (Producers) می‌گویند. در یک جامعه جانوری، جانوران گیاه خوار یا مصرف کننده‌های اولیه (Primary Consumers) حلقه بعدی را می‌سازند. این جانوران، خود طعمه سایر جانوران می‌شوند که آنها را مصرف کننده‌های ثانویه (Secondary Consumers) می‌نامند. جانوران گوشت خوار نیز ممکن است، در زنجیره غذایی، توسط سایر جانوران مصرف شوند. در بررسی حلقه‌های زنجیره‌های غذایی متوجه می‌شویم که بین آنها رابطه وجود دارد؛ مثلا یک گیاه، ممکن است غذای مشترک گوسفند و ملخ باشد یا خرگوش توسط روباه و عقاب شکار شود. زنجیره‌های غذایی مرتبط با هم، شبکه غذایی را تشکیل می‌دهند. مطالعه در طبیعت نشان می‌دهد که کلیه شبکه‌های غذایی با یکدیگر مرتبط هستند و همه موجودات زنده روی زمین، شبکه غذایی بزرگی را به نام شبکه حیات به وجود می‌آورند.

هر زنجیره یا شبکه غذایی، در اصل، یک سیستم انتقال انرژی است. انرژی ذخیره شده در گیاهان تولید کننده، به ترتیب به جانوران مصرف‌کننده منتقل می‌شود. در هر مرحله از انتقال انرژی در زنجیره غذایی، مقادیر زیادی از آن به صورت انرژی حرارتی به محیط پس داده می‌شود، به طوری که انرژی وارد شده به زنجیره، در پایان، تا حدود ۹۰% اتلاف انرژی را نشان می‌دهد. ذخیره انرژی در بقایای گیاهان، بیش از بقایای جانوران است و در صورت سوزانیدن آنها، از بقایای گیاهان، انرژی حرارتی بیشتری حاصل می‌شود (شکل ۲).

حتی در جوامع کوچک شبکه غذایی بسیار پیچیده است؛ اما می‌توان آن را با دو مثال ساده، نشان داد. در یک برکه، باکتری‌ها و دیاتوم‌ها مواد آلی را سنتز می‌کنند و سپس خود، به ترتیب، توسط جانوران بزرگ تر، خورده می‌شوند: «باکتری‌ها و دیاتوم‌ها ← پروتوزوئرهای کوچک ← پروتوزوئرهای بزرگ ← سخت پوستان کوچک ← حشرات آبزی ← ماهیان».

ماهیان بزرگ و جانوران با مرگ، تجزیه می‌شوند و به صورت غذای باکتری‌ها در می آیند و چرخه کامل می‌شود. گاهی آنها توسط جانوران خشکی مصرف و بنابر این وارد زنجیره غذایی خشکی می‌شوند که به‌این ترتیب، ادامه می یابد:

«گیاهان ← جانوران گیاه خوار ← جانوران گوشت خوار کوچک ← جانوران گوشتخوار بزرگ» این زنجیره نیز مانند زنجیره آبی با مرگ و تجزیه بقایای جانداران کامل می‌شود.

شکل ۲- در اثر فعالیت‌های هر موجود زنده، مقداری از انرژی تلف می‌شود. به طوری که مقدار انرژی سیر کرده از تولیدکننده‌ها به مصرف کننده‌ها به تدریج کم می‌شود.

در هر زنجیره، اعضای شکارچی بزرگ‌تر از شکار شوندگان و تعداد شکارچیان کمتر از شکار شوندگان است. زنجیره‌ها همواره در یک امتداد نیستند و اغلب شعبات بسیاری دارند و در مواردی به هم متصل می‌شوند. هر جانور، غذا یا شکار خود را، به نسبت جثه خود به نحوی انتخاب می‌کند، که نه خیلی کوچک باشد و نه خیلی بزرگ. بیشتر زنجیره‌های غذایی خشکی به دلیل فراوانی و بزرگ بودن گیاهان و تغذیه جانوران بزرگ جثه از آنها، زنجیره غذایی کوتاه تری را نسبت به زنجیره‌های غذایی آبی تشکیل می‌دهند (شکل ۳).

شکل ۳- ارتباط بین جانداران و مواد غیرزنده

سازگاری جانوران با عوامل محیطی

هماهنگی کلیه‌اندام ها، برای فعالیت طبیعی بدن جانور ضروری است. فعالیت دستگاه‌های بدن، در جانوران مختلف، به یک میزان صورت نمی‌گیرد و جانوران، در شرایط مختلف زیستی، سازش‌های فیزیولوژیکی از خود نشان می‌دهند تا بتوانند فعالیت بدن خود را با محیط هماهنگ سازند. این سازش را ممکن است در موارد زیر مشاهده کنیم:

سازش با تغییرات دمای محیط: جانوران، گرمای مورد نیاز بدن خود را از طریق سوخت و ساز مواد غذایی در بدنشان و دمای محیط تأمین می‌کنند. با توجه به تغییرات درجه حرارت محیط، بدن جانوران، مقدار قابل توجهی از گرمای کسب شده را از طریق تشعشع سطحی، و دفع مواد زاید از دست می‌دهد. جانوران را براساس توانایی آنها در حفظ و تنظیم درجه حرارت بدن، به دو دسته تقسیم می‌کنند:

۱- جانوران خونسرد (Poikilotherm): دمای بدن ثابتی ندارند و تابع دمای محیط زیست خود هستند. این جانوران، فاقد دستگاه تنظیم حرارت بدن هستند. بی‌مهرگان، ماهی ها، دوزیستان و خزندگان در این دسته جای دارند. میزان تحمل دما در این جانوران یکسان نیست و برای هرگونه، محدوده مشخصی را در بر می‌گیرد. اغلب این جانوران، افزایش یا کاهش بیش از حد درجه حرارت را تحمل نمی‌کنند و رشد و فعالیت آنها متوقف می‌شود. زمستان خوابی (Hibernation) حالتی است که بعضی از جانوران، برای تحمل شرایط نامساعد محیط، مانند: دما، خشکی هوا و… از خود نشان می‌دهند. در چنین حالتی، جانور تبادلات خود را با محیط به حداقل می‌رساند و معمولا از ذخایر خود استفاده می‌کند.

۲- جانوران خونگرم (Homotherm): دمای بدن ثابت دارند و کمتر تحت تأثیر دمای محیط قرار می‌گیرند. پرندگان و پستانداران، جانوران این دسته را تشکیل می‌دهند. در دستگاه عصبی آنها، مرکز تنظیم دمای بدن وجود دارد. این مرکز، از طریق بعضی اعمال فیزیولوژیکی دمای بدن را ثابت نگه می‌دارد. ساختمان بدن این جانوران، به‌اندام‌هایی برای مبارزه با گرما و سرما مجهز شده است.

برای مبارزه با سرما و کاهش حرارت از دست رفته، بدن آنها از پر، مو و پشم پوشیده شده است؛ مانند اکثر پرندگان و پستانداران و در زیر پوست آنها، لایه‌هایی از چربی و شبکه عروق خونی، تشکیل شده است، مانند لایه‌های قطور چربی زیر پوست پستانداران و پرندگانی که در مناطق سرد قطبی و یا اعماق آبهای اقیانوس زندگی می‌کنند. به عنوان مثال می‌توان از خرس قطبی، بالن، خوک دریایی و پنگوئن نام برد. این جانوران گاهی، برای تولید گرما، عضلات بدن را به فعالیت و لرزش وا می‌دارند تا با افزایش متابولیسم، گرمای لازم را تولید کنند.

برای مبارزه با گرما، این دسته جانوران، اغلب رژیم غذایی خود را به مواد غذایی حاوی مقدار کمتر مواد انرژی زا تغییر می‌دهند، و از طریق افزایش جریان خون عروق زیر جلدی، دفعات تنفس و دفع مواد زاید مانند ادرار، مدفوع و تعریق، تبادل حرارتی بدن خود را با محیط، افزایش می‌دهند.

سازش با تغییرات فشار اسمزی: نگهداری تعادل و همگونی محیط داخلی بدن را هموستازی یا تعادل محیط داخلی بدن می‌گویند. بافت‌ها و اندام‌های بدن طوری هماهنگ عمل می‌کنند که وضعیت محیط داخلی بدن را ثابت نگه دارند. تبادلات محیط داخلی و خارجی بدن، توسط اندام‌های جذبی و دفعی مانند ریه، لوله گوارشی و کلیه‌ها صورت می‌گیرد. لنف و خون در بدن جانوران گردش می‌کنند، و با خود موادی از قبیل املاح، قند و اوره را به همراه می‌برند. خون و اندام‌های جذبی و دفعی وظیفه تنظیم فشار اسمزی بافت‌های بدن جانوران را به عهده دارند.

جانوران خشکی زی معمولا کمتر تحت تأثیر تغییرات فشار اسمزی محیط قرار می‌گیرند.

جانوران آبزی کلیه فعالیت‌ها و تبادلات خود را در محیط آب انجام می‌دهند. محیطهای آبی، اغلب دارای ترکیبات محلول متفاوتی است که سبب تفاوت در فشار اسمزی وارده به جانوران این محیط‌ها می‌شود. جانوران آبزی را بر اساس توانایی آنها در تحمل تغییرات فشار اسمزی محیط به دو گروه تقسیم می‌کنند.

گروه اول را جانورانی تشکیل می‌دهند که می‌توانند تغییرات شدید فشار اسمزی را تحمل کنند. این جانوران می‌توانند در آبهای شور و شیرین به فعالیت خود ادامه دهند؛ مانند بعضی خرچنگ‌ها و ماهیان. این جانوران، پراکندگی زیادی دارند.

گروه دوم شامل جانورانی است که در محیط‌های آبی با فشار اسمزی تقریبا ثابت زندگی می‌کنند و نمی‌توانند تغییرات شدید فشار اسمزی را تحمل کنند. جانوران این گروه، یا مانند ماهی قزل آلا فقط در آبهای شیرین زندگی می‌کنند و یا مانند اکثر ماهی‌های اقیانوس، فقط در آبهای شور به سر می‌برند.

سازش با شرایط نامساعد محیط: برخی از جانوران، در شرایط سخت، با قطع تبادلات خود با محیط، سعی در حفظ حیات می‌کنند. این واکنش فیزیولوژیکی را که در بعضی از آغازیان مشاهده می‌شود، کیست شدن (Encystment) می‌نامند. شرایط نامساعد، می‌تواند شامل گرمای شدید، خشکی و یخبندان باشد (شکل ۴).

سازش با شرایط غذایی محیط: جانوران روش‌های تغذیه‌ای مختلف دارند و پراکندگی آنها، به روش تغذیه بستگی دارد. جانورانی را که حیطه غذایی وسیعی دارند و از منابع غذایی حیوانی و گیاهی استفاده می‌کنند، همه چیز خوار (Polyphagia) می‌گویند؛ مانند انسان، خرس و مگس خانگی. جانورانی را که محدوده فعالیت غذایی آنها منحصر به یک منبع باشد تک خوار (Monophagia) می‌نامند؛ مانند: نوزاد مگس در بینی گوسفند.

شکل ۴- یک تاژکدار

حیات و بقای نسل جانوران، بستگی به وجود غذای مناسب آنها دارد و در فصل نامساعد گاهی به علت عدم وجود غذا بعضی جانوران مانند پرستوها اقدام به مهاجرت به مکان‌های مناسب می‌کنند.

تروپیسم (Tropism): تروپیسم عبارت از گرایش مثبت یا منفی جانداران نسبت به محرک‌های خارجی است. عوامل محرکه فیزیکی شامل نور، گرما، رطوبت، میدان‌های مغناطیسی و عوامل محرکه شیمیایی شامل بو، اسیدی یا قلیایی بودن محیط می‌تواند واکنش جاندار را برانگیزد.

فتوتروپیسم: عبارت است از واکنش به محرکه نور که در بعضی جانوران مانند مگس خانگی مثبت و در برخی دیگر مانند خفاش منفی است. گاهی از گرایش جانوران به نور، برای مبارزه با به تله‌انداختن آنها استفاده می‌شود.

ترموتروپیسم: واکنش جانوران به گرماست و به صورت گرایش مثبت یا منفی به گرما مشاهده می‌شود.

گالوانوتروپیسم: عبارت است از واکنش جانوران به میدان‌های الکتریکی ضعیف موجود در محیط که در بعضی جانوران مانند پرندگان مهاجر برای جهت یابی به کار می‌رود.

ژئوتروپیسم: جذب یا گریز جانوران از خاک است که در جانوران خاک زی مانند کرم خاکی به صورت مثبت دیده می‌شود.

هیدروتروپیسم: واکنش جانور به آب و رطوبت محیط است و به صورت گرایش مثبت در قورباغه‌ها و لاک پشت دریایی به خوبی مشهود است.

شیمیوتروپیسم: واکنش جانوران نسبت به ترکیبات شیمیایی است که در محیط زیست آنها وجود دارد. مگس سرکه نسبت به بوی سرکه و میوه‌های در حال تخمیر واکنش مثبت نشان می‌دهند. امواج شیمیایی فرمون (Phoronnone) یک مورد از شیمیوتروپیسم مثبت بین اعضای یک گونه است که به صورت بو با مزه عمل می‌کند. این امواج، جانوران را به حیطه نشان دادن حساسیت نسبت به جفت گیری یا عمل غریزی دیگر، هدایت می‌کند. از این امواج، امروزه، در مبارزه با برخی از آفات نباتی استفاده می‌شود.

روابط جانوران با یکدیگر و تأثیر متقابل آنها

بررسی روابط جانوران در محیط زیست بیانگر ارتباط و وابستگی آنها به یکدیگر است. یکی از انواع ارتباط به صورت رابطه موجودات تولید‌کننده و مصرف‌کننده است.

انواع دیگری از ارتباط یا تداخل عمل در جانوران را به شرح زیر می‌توان مورد بررسی قرار داد.

رقابت: موجودات زنده یک زیستگاه، گاهی احتیاجات مشابهی دارند و برای کسب آن، با هم به رقابت می‌پردازند. جانوران، اغلب برای غذا، آشیانه، انتخاب جفت و تعیین قلمرو به رقابت بر می خیزند. تلاش بر سر تصاحب جفت یا قلمرو در میان جانوران یک گونه را ممکن است رقابت آگاهانه نامید. رقابت جانورانی که در یک زیستگاه، از گیاهان و یا جانوران مشترکی استفاده غذایی می‌برند را ممکن است رقابت ناآگاهانه خواند؛ مانند رقابت جانوران گیاه خوار یک زیستگاه برای استفاده از یک نوع گیاه، از قبیل خرگوش، گوسفند و ملخ.

زندگی انگلی: گاهی رابطه یک جاندار با جاندار دیگر آن قدر شدید می‌شود که یکی، احتیاجات غذایی و محیطی را فراهم می‌کند (میزبان) و دیگری، تنها استفاده می‌برد (انگل). نوع زندگی جاندار استفاده‌کننده را زندگی انگلی می‌نامند.

انگل‌ها ممکن است مانند شپش، کک و کنه در سطح بدن میزبان به سر برند که به آنها انگل خارجی (Ectoparasite) و یا در اندام‌های داخلی بدن میزبان به زندگی ادامه دهند مانند کرم‌های انگل دستگاه گوارش که به آنها انگل داخلی (Endoparasite) می‌گویند.

انگل‌ها معمولا مستقیما باعث مرگ میزبان نمی‌شوند و فقط از طریق ایجاد جراحات و تخریب وسیع بافت‌های بدن میزبان، صدمات شدیدی به او وارد می‌آورند.

زندگی صیادی: هر جانوری که جانور دیگری را مصرف کند صیاد یا شکارچی و جانور خورده شده را صید یا شکار می‌نامند. شکارچی که جانور هم جنس خود را مصرف کند همدیگرخوار (Cannibalist) و جانوری که از لاشه جانور مرده تغذیه کند مرده خوار یا لاشخوار (Scavenger) می‌گویند. در زنجیره غذایی، پس از جانور گیاه خوار یک شکارچی قرار دارد. تفاوت بین یک شکارچی و انگل در این است که شکارچی با شکار رابطه دایمی‌ندارد و میزبان او (شکار) به سرعت کشته و خورده می‌شود؛ در حالی که انگل برای مدت طولانی از مواد غذایی بدن موجود زنده (میزبان) تغذیه می‌کند.

زندگی همسفرگی: گاهی دو موجود زنده در حالی با هم زندگی می‌کنند که یکی از آنها از دیگری سود می‌برد بدون آنکه به موجود زنده دیگر، سود یا زیانی برسد. این نوع زندگی را، زندگی همسفرگی می‌نامند. برای مثال می‌توان صدف‌هایی را که بر روی بدن وال یا لاک پشت دریایی می‌چسبند و یا خرچنگ‌هایی را که در صدف بعضی نرمتنان دریایی فرو می‌روند نام برد.

زندگی همیاری: نوعی زندگی دو جاندار با یکدیگر است که از آن هر دوجاندار سود می‌برند. برای مثال پرندگانی که بر روی بدن پستانداران بزرگ مانند گاومیش به سر می‌برند و از انگل‌های پوستی پستاندار، تغذیه می‌کنند و او را از بیماری انگلی می‌رهانند. همیاری ممکن است داوطلبانه و یا اجباری باشد.

زندگی ساپروفیتی یا گندروی: جاندارانی که بر روی بقایای سایر موجودات زنده به سر می‌برند و با تغذیه از آنها، به زندگی خود ادامه می‌دهند ساپروفیت (Saprophyte) یا گندرو نامیده می‌شوند. اغلب جانداران این دسته را باکتری ها، تک یاخته‌ای‌ها و قارچ‌ها تشکیل می‌دهند و نقش آنها در پاکسازی محیط زیست بسیار مهم است.

---

---

---

---

---

---