«باسمه تعالی»
سوالات امتحان نهایی درس: جامعه‌شناسی ۳
رشته: ادبیات و علوم انسانی
ساعت شروع: ۱۰ صبح
تاریخ امتحان: ۱۳۹۷/۱۰/۱۰
پایه دوازدهم دوره دوم متوسطه
مدت امتحان: ۸۰ دقیقه
تعداد صفحه: ۳
دانش‌آموزان بزرگسال و داوطلبان آزاد سراسر کشور در نوبت دی ماه سال ۱۳۹۷
مرکز سنجش آموزش و پرورش
۱) عبارت‌های صحیح و غلط را مشخص کنید. (۱)
الف) برای پی بردن به هدف کنش، باید به زمینه فرهنگی کنشگر مراجعه کرد.
ب) تنوع و تکثر معانی، موجب پیچیدگی کنش‌های انسانی و دشواری فهمیدن معانی آن‌ها می‌شود.
ج) فارابی علم اجتماعی خود را علم عمران می‌نامد.
د) کتاب «تحقیق ماللهند» از تألیفات ابوریحان بیرونی است که فرهنگ جامعه هند را توصیف کرد.
الف) غلط (ص ۴۸)
ب) صحیح (ص ۴۹)
ج) غلط (ص ۹۵)
د) صحیح (ص ۹۴)
۲) جای خالی را با کلمات مناسب کامل کنید. (۳/۵)
الف) انسان‌ها با تولد و ورود به جهان اجتماعی در مجموعه‌ای از آگاهی‌ها و دانش‌ها سهیم می‌شوند، به این نوع از دانش، ……………………. می‌گویند.
دانش عمومی (ص ۳)
ب) جامعه‌شناسی انتقادی بیشتر از جامعه‌شناسی تفهمی از ……………………. فاصله گرفت.
علوم طبیعی (ص ۱۶)
ج) در زندگی ما انسان‌ها نظم‌های پنهان وجود دارد که با هنر ……………………. می‌توان آن‌ها را کشف کرد.
آشنازدایی (ص ۲۱)
د) تنها راه تأثیر گذاردن بر اراده دیگران و به خدمت گرفتن فعالیت ارادی آن‌ها، ……………………. است.
جلب تبعیت (ص ۵۶)
ه) مجموعه ساز و کارهایی که برای اعمال سیاست‌های جهان اجتماعی وجود دارد به ………………… شکل می‌دهد.
نظام سیاسی (ص ۶۰)
و) سیاست هویت محصول دوران …………………. است و بر تفاوت‌ها و هویت‌های خاص و محلی تأکید می‌کند.
پسامدرن (ص ۸۳)
ز) یکی از مهم‌ترین شاخه‌های علوم اجتماعی مسلمانان …………………. است.
علم فقه (ص ۱۰۰)
۳) پاسخ صحیح را مشخص کنید. (۳)
۱- چگونگی رابطه و پیوند میان پدیده‌های اجتماعی مختلف را چه می‌نامند؟
الف) کنش اجتماعی
ب) ساختار اجتماعی
ج) نظم اجتماعی
د) قواعد اجتماعی
ساختار اجتماعی (ص ۲۳)
۲- پیامدهای نادیده گرفتن کنش در رویکرد پوزیتیویستی کدام گزینه است؟
الف) هویت‌زدایی
ب) اخلاق‌گرایی
ج) معناگرایی
د) خلاقیت‌زدایی
خلاقیت‌زدایی (ص ۳۸)
۳- نظریه‌پردازان کنش اجتماعی چه عواملی را مهم‌ترین ویژگی کنش اجتماعی می‌دانند؟
الف) آگاهی و معناداری
ب) آگاهی و اراده
ج) اراده و ارزش
د) اراده و معناداری
آگاهی و معناداری (ص ۴۱)
۴- اگر محقق بخواهد تمامی ابعاد یک پدیده اجتماعی خاص را مطالعه کند از کدام روش استفاده می‌کند؟
الف) قوم‌نگاری
ب) مطالعه کیفی
ج) مطالعه موردی
د) مطالعه کمی
مطالعه موردی (ص ۵۰)
۵- جامعه‌شناسان در مطالعه نابرابری‌های اجتماعی به کدام عامل در جوامع توجه دارند؟
الف) عدالت اقتصادی
ب) رقابت
ج) قشربندی اجتماعی
د) عدالت اجتماعی
قشربندی اجتماعی (ص ۶۹)
۶- فارابی جامعه‌ای را که از علوم عقلی بی‌بهره‌اند چه می‌نامد؟
الف) مدینه ضالّه
ب) مدینه فاسقه
ج) مدینه فاضله
د) مدینه جاهله
مدینه جاهله (ص ۹۳)
به سؤالات زیر پاسخ کوتاه دهید. (۳/۵)
۱- جهان متجدد کدام علوم را علم محسوب نمی‌کرد؟
علوم عقلی و علوم وحیانی (ص ۶)
۲- چه کسی نام فیزیک اجتماعی را برای جامعه‌شناسی انتخاب کرد؟
آگوست کنت (ص ۱۴)
۳- یکی از مهم‌ترین موضوعات مورد توجه جامعه‌شناسان چیست؟
نابرابری اجتماعی (ص ۶۹)
۴- در نیمه دوم قرن نوزدهم مسئله قشربندی اجتماعی در جهان متجدد کدام چالش را به وجود آورد؟
چالش فقر و غنا (ص ۷۴)
۵-کدام اندیشمند مسلمان از عصبیت به عنوان عامل شکل‌گیری جوامع یاد می‌کند؟
ابن خلدون (ص ۹۵)
۶- کدام الگو در مقابل الگوی تنازع قرار دارد؟
الگوی تعارف (ص ۸۶)
۷- امام خمینی (ره) با توجه به شرایط اجتماعی پایان قرن بیستم کدام مسئله را مطرح نمود؟
ولایت فقیه و انقلاب اسلامی (ص ۱۰۲)
۵) نوع قدرت را مشخص کنید. (۰/۵)
الف) موافق با ایدئولوژی‌های ساختگی بشری باشد.
مشروعیت دروغین (ص ۵۷)
ب) مطابق قانون و حکم الهی باشد.
مشروعیت حقیقی (ص ۵۷)
۶) در مثال‌های زیر نوع تفاوت‌ها را مشخص کنید. (۰/۵)
الف) سفید یا سیاه‌پوست بودن
تفاوت اسمی (ص ۶۸)
ب) قد، هوش
تفاوت رتبه‌ای (ص ۶۸)
۷) جدول زیر را کامل کنید. (۰/۵)
| نوع قدرت | نوع سلطه | ابزار |
| قدرت سخت | الف) ؟ | نظامی |
| قدرت نرم | فرهنگی | ب) ؟ |
الف) سیاسی اقتصادی (ص ۵۸)
ب) رسانه (ص ۵۸)
۸) هر یک از مثال‌های زیر اشاره به کدام عقل در معنای عام دارند؟ (۰/۵)
الف) اصل استنباط و انقباض
عقل ابزاری (ص ۹۶)
ب) برخاستن یک فرد در جمع
عقل تفهمی (ص ۹۶)
۹) هر یک از عبارات سمت راست به کدام یک از مفاهیم سمت چپ اشاره دارد؟ (یک مورد اضافی است) (۱)
| عبارات | مفاهیم |
| الف) علمی که ما را شکوفا کند و ظرفیت‌های ما را به فعلیت برساند. ب) قرآن کریم، قوانین حاکم بر تداوم و تغییر جوامع و امت‌های مختلف را می‌نامد. ج) فارابی علم اجتماعی را زیرمجموعه علوم انسانی دانسته است. د) جامعه‌ای که بر محور علم سازمان یافته باشد. | ۱) جامعه آرمانی ۲) علم مدنی ۳) مدینه فاضله ۴) علم نافع ۵) سنت‌های الهی |
الف) ۴- علم نافع (ص ۹۰)
ب) ۵- سنت‌های الهی (ص ۹۲)
ج) ۲- علم مدنی (ص ۹۳)
د) ۳- مدینه فاضله (ص ۹۳)
۱۰) به سؤالات زیر پاسخ کامل دهید.
نظام سیاسی بر اساس روش تصمیم‌گیری به چند دسته تقسیم می‌شود؟ شرح دهید. (۱)
۱- نظام‌هایی که در آن، حاکم یا حاکمان بر اساس اهداف و اغراض و امیال تصمیم می‌گیرند.
۲- نظام‌هایی که در آن، حاکم یا حاکمان بر اساس حقیقت و فضیلت و با توجه به موازین عقلی تصمیم می‌گیرند.
۱۱) دلایل طرفداران عدالت اجتماعی در مورد ناعادلانه بودن رویکرد قشربندی و عدالت اقتصادی را بیان کنید. (ذکر دو مورد کافی است) (۱)
۱) رویکرد قشربندی عادلانه نیست زیرا افرادی که در طبقه اجتماعی پایین متولد می‌شوند حتی با داشتن شایستگی به سادگی امکان رقابت با افرادی که در طبقه اجتماعی بالا متولد می‌شوند ندارند.
۲) رویکرد عدالت اقتصادی عادلانه نیست زیرا در آن افراد توانمند و کوشا، به اندازه استحقاقی که دارند، از مزایای اجتماعی برخوردار نمی‌شوند.
۳) در رویکرد قشربندی نقطه آغاز رقابت و در رویکرد عدالت اقتصادی نقطه پایان رقابت، عادلانه نیست.
۴) هر دو رویکرد به دلیل ناعادلانه بودن، با فطرت انسانی سازگار نیستند و در نتیجه به شکست می‌انجامد.(ذکر دو مورد کافی است.) (هر مورد ٠/۵) (ص ۷۳)
۱۲) تفاوت مدل همانندسازی و مدل تکثرگرا در چیست؟ شرح دهید. (۱)
همانندسازی سیاستی بود که دولت‌ها برای از بین بردن تفاوت‌های هویتی گروه‌های مختلف و یکسان‌سازی آن‌ها در پیش گرفتند.
در مدل تکثرگرا، تفاوت‌های موجود میان گروه‌های قومی و زبانی حفظ و حتی تشدید می‌گردد. (ص ۸۲)
۱۳) دو چهره سیاست هویت را بیان کنید. (۱)
۱) به صورت افراطی بر تفاوت‌ها و گوناگونی‌ها تأکید می‌کند، سبب چند پارگی سیاسی و فرهنگی درون جوامع می‌شود.
۲) گروه‌های به حاشیه رانده شده را به رسمیت می‌شناسد و از آنان حمایت می‌کند. (ص ۸۴)
۱۴) دو مورد از آرمان‌های اجتماعی که فقه اسلامی عهده‌دار آن است را ذکر کنید. (۱)
۱) مدارای اجتماعی با مسلمان و همه کسانی که به دنبال زندگی صلح‌آمیزند.
۲) دفاع از مرزهای اسلامی در برابر تهاجم متجاوزان
۳) تلاش برای تحقق و گسترش عدالت (ص ۱۰۱)
۱۵) جامعه مطلوب از نظر فقه شیعه دارای دو ویژگی است، آن را بیان کنید. (۱)
۱) روابط و ساختارهای آن با مشارکت و همراهی مردم، عادلانه باشد.
۲) حاکمان و کارگزاران جامعه نیز عالم به عدالت و عمل‌کننده به آن باشند، یعنی عالم و عادل باشند. (ص ۱۰۲)
«موفق باشید.»
