«باسمه تعالی»
سوالات امتحان نهایی درس: جامعه‌شناسی ۳
رشته: ادبیات و علوم انسانی
ساعت شروع: ۸ صبح
تاریخ امتحان: ۲۵/۳/۱۳۹۸
پایه دوازدهم دوره دوم متوسطه
مدت امتحان: ۸۰ دقیقه
تعداد صفحه: ۳
دانش‌آموزان روزانه، بزرگسال و داوطلبان آزاد سراسر کشور در نوبت خرداد ماه سال ۱۳۹۸
مرکز سنجش و پایش کیفیت آموزشی
۱) عبارت‌های صحیح و غلط را مشخص کنید. (۱)
الف) خلاق و فعال بودن انسان‌ها در تولید معانی موجب پیدایش فرهنگ‌ها و جهان‌های اجتماعی مختلف می‌شود.
ب) مسئله معنا درباره برخی از ابعاد زندگی انسان از جمله کنش‌ها مطرح است.
ج) ابن خلدون در مطالعات خود به روش عقلی توجه چندانی نداشت.
د) ابوریحان بیرونی در کتاب تحقیق ماللهند توانست با روش تجربی به ارزیابی انتقادی از فرهنگ جامعه هند بپردازد.
الف) صحیح (ص ۴۹)
ب) غلط (ص ۴۴)
ج) صحیح (ص ۹۵)
د) غلط (ص ۹۴)
۲) جای خالی را با کلمات مناسب کامل کنید. (۳/۵)
الف) کنش آدمی وابسته به ……………….. است و بدون آن انجام نمی‌شود.
آگاهی (ص ۳)
ب) در قرن بیستم جامعه‌شناسی انتقادی بیشتر از ………………………………. از علوم طبیعی فاصله گرفت.
جامعه‌شناسی تفهمی (ص ۱۶)
ج) نگاه کردن به مسائل کنشگران از منظر خودشان و تلاش برای فهم آن‌ها ………………………………. نام دارد.
همراهی همدلانه (ص ۴۰)
د) قدرتی که با مقبولیت همراه باشد و به صورت رسمی پذیرفته شده باشد …………………. نامیده می‌شود.
اقتدار (ص ۵۷)
ه) ماکس وبر در مطالعه جوامع غربی این جوامع را دچار ……………………….. و بحران معنا می‌بیند.
بحران اراده (ص ۶۵)
و) محصول دوران پسامدرن …………………………… است و بر تفاوت‌ها و هویت‌های خاص محلی تأکید می‌کند.
سیاست هویت (ص ۸۳)
ز) علم فقه راه‌های برون رفت از وضعیت موجود به سوی ……………………………. را تجویز می‌کند.
وضعیت مطلوب (ص ۱۰۱)
۳) پاسخ صحیح را مشخص کنید. (۳)
۱- چگونگی پیش‌بینی رفتار دیگران و همکاری با آن‌ها را کدام مفهوم امکان‌پذیر می‌نماید؟
الف) کنش اجتماعی
ب) قواعد اجتماعی
ج) نظم اجتماعی
د) ساختار اجتماعی
نظم اجتماعی (ص ۲۰)
۲- تعبیر مارکس وبر از سلطه نظمی که گویا جدا از اهداف انسان‌ها و نیازهای واقعی آن‌هاست چه نام دارد؟
الف) هویت‌زدایی
ب) اخلاق‌گریزی
ج) معناگرایی
د) قفس آهنین
قفس آهنین (ص ۳۸)
۳- تقلیل دادن انسان‌ها به پیچ و مهره‌های نظم اجتماعی، نتیجه چیست؟
الف) یکسان دانستن طبیعت و جامعه
ب) جامعه محصول کنش‌های انسان‌هاست
ج) تسلط انسان بر جامعه و پدیده‌های طبیعی
د) تفاوت‌های بنیادی انسان‌ها با موجودات طبیعی
یکسان دانستن طبیعت و جامعه (ص ۲۹)
۴- اگر محقق بخواهد یک نهاد اجتماعی یا یک فرهنگ را مطالعه کند از کدام روش استفاده می‌کنند؟
الف) قوم‌نگاری
ب) روش آزمایش
ج) مطالعه موردی
د) مطالعه کمی
مطالعه موردی (ص ۵۰)
۵- اندیشمندان اجتماعی که مخالف قشربندی اجتماعی هستند کدام عامل را مهم می‌دانند؟
الف) عدالت اقتصادی
ب) تثبیت رقابت اجتماعی
ج) طبیعی دانستن قشربندی اجتماعی
د) فطرت انسانی
عدالت اقتصادی (ص ۷۲)
۶- فارابی جامعه‌ای را که بر محور علم سازمان یافته باشد چه می‌نامد؟
الف) مدینه جاهله
ب) مدینه فاسقه
ج) مدینه فاضله
د) مدینه ضالّه
مدینه فاضله (ص ۹۳)
به سؤالات زیر پاسخ کوتاه دهید. (۳/۵)
۱- جهان متجدد بر اساس رویکرد دنیوی خود، فقط کدام علم را دانش علمی می‌دانست؟
علوم تجربی (ص ۶)
۲- چرا پیش‌بینی در علوم اجتماعی پیچیده‌تر از علوم طبیعی است؟
آگاهانه و ارادی بودن کنش‌ها (ص ۱۰)
۳- از دیدگاه جامعه‌شناسان طرفدار قشربندی اجتماعی، نابرابری اجتماعی نتیجه چیست؟
تفاوت‌ها یا نابرابری‌های طبیعی (ص ۷۱)
۴- جامعه‌شناسان انتقادی بر ضرورت انتقاد علمی کدام پدیده‌های اجتماعی تأکید می‌کنند؟
ساختارهای سرکوبگر (ص ۷۵)
۵- ابن خلدون عامل شکل‌گیری جوامع را چه می‌دانست؟
عصبیت (ص ۹۵)
۶- الگوی تعارف به چه معناست؟
الگوی شناخت متقابل هویت‌ها (ص ۸۶)
۷- از نظر امام خمینی مردم چگونه می‌توانند در تحقق بخشیدن به نظام مطلوب در عصر غیبت مشارکت کنند؟
مجلس شورای اسلامی و مجلس خبرگان (ص ۱۰۳)
۵) نوع نظام سیاسی از نظر ارسطو را مشخص کنید. (۰/۵)
الف) اقلیتی که بر اساس خواست و میل خود حکومت کنند.
الیگارشی (ص ۶۱)
ب) اکثریتی که بر اساس فضیلت حکومت کنند.
جمهوری (ص ۶۱)
۶) در مثال‌های زیر نوع تفاوت‌ها را مشخص کنید. (۰/۵)
الف) زن و مرد از نظر جنسیت
تفاوت اسمی (ص ۶۸)
ب) تحصیلات و ثروت
تفاوت رتبه‌ای (نابرابری اجتماعی) (ص ۶۸)
۷) جدول زیر را کامل کنید. (۰/۵)
| نوع قدرت | مثال | ابزار |
| قدرت سخت | جنگ جهانی اول | الف) ؟ |
| ب) ؟ | سلبریتی‌ها | شبکه‌های اجتماعی |
الف) نظامی (ص ۵۸ و ۵۹)
ب) قدرت نرم (ص ۵۸ و ۵۹)
۸) هر یک از مثال‌های زیر استفاده از کدام یک از انواع عقل در معنای عام را نشان می‌دهد؟ (۰/۵)
الف) درک عوامل مهاجرت
عقل ابزاری (ص ۹۶ و ۹۷)
ب) ارزیابی وضعیت عدالت در روابط انسانی
عقل انتقادی (ص ۹۶ و ۹۷)
۹) هر یک از عبارات سمت راست به کدام یک از مفاهیم سمت چپ اشاره دارد؟ (یک مورد اضافی است) (۱)
| عبارات | مفاهیم |
| الف) علمی است که به کار کشور بیاید و برای حل مشکلات کشور مفید باشد. ب) فرهنگ حق دارد و در آن به کسی ظلم نمی‌شود. ج) از نظر فارابی زیرمجموعه علوم انسانی است. د) جامعه‌ای که نظرات علمی پذیرفته شده در مدینه فاضله را تحریف می‌کند. ۱) جامعه آرمانی قرآن | ۱) جامعه آرمانی قرآن ۲) علم مدنی ۳) مدینه ضالّه ۴) علم نافع ۵) مدینه فاسقه |
الف) ۴- علم نافع (ص ۹۰)
ب) ۱- جامعه آرمانی قرآن (ص ۹۲)
ج) ۲- علم مدنی (ص ۹۳)
د) ۳- مدینه ضالّه (ص ۹۳)
به سؤالات زیر پاسخ کامل دهید.
۱۰) چرا جامعه‌شناسی پوزیتیویستی، قدرت را به عنوان یک پدیده خنثی و فاقد معنا مطالعه می‌کند؟ (۱)
با منحصر کردن علم به علوم تجربی ارزش‌های انسانی را قابل مطالعه علمی نمی‌داند. از این رو با ارزش‌زدایی و معنازدایی از قدرت، آن را به عنوان یک پدیده خنثی و فاقد معنی می‌داند. (ص ۶۵)
۱۱) در رویکرد طرفداران عدالت اجتماعی، دولت به نمایندگی از جامعه چه وظایفی دارد؟ (۱)
نیازهای ضروری همه افراد مانند خوراک، پوشاک و مسکن را تأمین کند، از ثروتمندان مالیات بگیرد و از آن برای رفع فقر در جامعه استفاده کند. (ص ۷۳)
۱۲) مدل رایج سیاست‌گذاری هویتی در دوره مدرن و پسامدرن را مقایسه کنید. (۱)
مدل رایج حوزه سیاست‌گذاری در دوره مدرن همانندسازی بود که دولت‌ها برای از بین بردن تفاوت‌های هویتی گروه‌های مختلف و یکسان‌سازی آن‌ها در پیش گرفتند.(۰/۵) مدل سیاست‌گذاری هویتی در پسامدرن، مدل تکثرگرا بود که تفاوت‌های موجود میان گروه‌های قومی و زبانی حفظ و حتی تشدید می‌گردد.(۰/۵) (ص ۸۳)
۱۳) رشد و شکوفایی جهان اسلام از قرن سوم و چهارم هجری به کدام دلیل بود؟ (۱)
به دلیل پیروی از الگوی تعارف، احترامی که اقوام مختلف در جهان اسلام برای یکدیگر قائل بودند. (ص ۸۶)
۱۴) دو مورد از پیامدهای تعامل عالمان مسلمان با علوم اجتماعی مدرن را ذکر کنید. (۱)
۱) این تعامل با علوم اجتماعی مدرن می‌تواند زمینه طرح نظریات جدید را فراهم آورد.
۲) به متفکران مسلمان امکان می‌دهد علوم اجتماعی جهان اسلام را گسترش دهد.
۳) علاوه بر توصیف و تبیین مسائل جهان اسلام مسائل جامعه جهانی را هم تحلیل کنند.
۴) برای برون رفت از بحران‌هایی مانند بحران آگاهی و بحران معنا راه‌حل ارائه دهند. (هر مورد ۰/۵) ذکر دو مورد کافی است. (ص ۱۰۵)
۱۵) چرا علوم اجتماعی متفکران مسلمان از نوع جامعه‌شناسی پوزیتیویستی نیست؟ (۱)
زیرا متفکران مسلمان با شناخت تفاوت پدیده‌های اعتباری و پدیده‌های تکوینی،(۰/۵) علوم اجتماعی را شبیه علوم طبیعی نمی‌دانند، به همین سبب علوم اجتماعی آنان از نوع جامعه‌شناسی پوزیتیویستی نیست.(۰/۵) (ص ۱۰۷)
«موفق باشید.»
