روش تحقیق؛ ترمینولوژی؛ ویژگی های پروپوزال خوب

داریوش طاهری| به‌روزرسانی: ۱۴ مرداد ۱۴۰۳

🕒 6 دقیقه

» روش تحقیق

اِصطلاح‌شناسی

تِرمینولوژی (Terminology)

روش تحقیق؛ ترمینولوژی؛ ویژگی های پروپوزال خوب

research: هرگاه پژوهشی که به دنبال جواب دادن به سوالش باشند پژوهش است.

bias: سوگیری – نباید روی کارهای پژوهشی تعصب بی‌جا یا سوگیری داشته باشیم.

single blind: مثلاً روی دو گروه داریم کاری می‌کنیم که یک گروه دارو و دیگری دارونما می‌گیرد. اگر پژوهشگر یا دانشجو بداند که کدام گروه دارو و کدام گروه دارونما می‌گیرد، می‌گوییم single blind.

double blind: نمی‌دانیم کدام گروه دارو و کدام گروه دارونما می‌گیرند. کد داریم و هیچکس نمی‌داند.

proposal: طرح پیشنهادی ما که دارای یک سوال و یک عنوان و یک متدولوژی خاص است که ما می‌خواهیم به جواب یک پرسش برسیم.

RFP: پروپوزال کوچک و درخواستی که مثلاً ۲۰ صفحه نیست در یک صفحه می‌نویسیم. درخواست انجام یک پروژه. به عبارت دیگر:

[RFP یا Request for Proposal در واقع یک نوع سند تجاری است که جزئیات سفارش یک پروژه را اعلام می‌کند. RFP در واقع ابزاری در دست کارفرمایان است که شیوه برقراری ارتباط اولیه و توضیح نیازمندی‌ها را برای او تسهیل می‌کند. در اصلاح به RFP در خواست ارسال پروپوزال هم گفته می‌شود.]

Thesis: پایان نامه دانشجویان ارشد یا Master

dissertation: پایان نامه دکتری یا رساله دکتری کتاب کامل می‌تواند باشد.

کمی با هم فرق دارند. چه فرقی دارند؟

در رساله دکتری حتماً باید یک جواب مشخص داشته باشیم؛ یعنی باید به نتیجه‌گیری اصلی رسیده باشیم. پایان نامه کارشناسی ارشد می‌تواند یک road map باشد (یک نقشه راه) دنبال جواب خاصی نیستیم.

پایان نامه دکتری حجم کار بیشتری معمولاً دارد نسبت به ارشد. پایان نامه دکتری مثل یک کتاب است؛ یعنی این ویژگی را دارد که به آن استناد کرد. متدولوژی در هر دو متفاوت است. می‌توان از متدولوژی رساله دکتری استفاده کرد در پایان نامه ارشد.

پروپوزال چه ویژگی‌هایی باید داشته باشد؟

یک پروپوزال خوب پروپوزالی است که این outline (…) را داشته باشد. [در واقع outline در پروپوزال به مثابه‌ی نقشه‌ی یک ساختمان است. همانطور که قبل از ساختن یک بنا ابتدا نقشه‌ی آن را طرح می‌کنیم، قبل از نوشتن یک پروپوزال هم باید ساختار و تمام اجزای تشکیل دهنده‌ی آن را مشخص کنیم تا مطمئن شویم پیام مد نظر خود را به خوبی انتقال داده و چیزی را از قلم نینداخته‌ایم. بنابراین کاربرد outline در پروپوزال نویسی مشخص کردن بدنه‌ی اصلی متن ما و اجزاء تشکیل دهنده‌ی هر بخش از این بدنه است.]، عنوان مناسب داشته باشد، چکیده خوب داشته باشد، context یا research design باید داشته باشد. سوالاتی که می‌خواهیم جواب دهیم، متدی که به کار می‌بریم، اهمیت یا ضرورت کاری که می‌کنیم چیست؟ مثلاً روی آلزایمر کار انجام می‌دهیم. آلزایمر بزرگترین کانسرن است.

اپروچ علمی تحقیق این است که ببینیم چند درصد از جامعه جهانی را درگیر کرده است. آیا مسئله، مسئله مهمی برای کل دنیا هست یا نه؟… اهمیت یک موضوع روی این مسئله است که در دنیا برای آن چقدر گرنت در نظر گرفته شده است.

روی یک موضوع خاص سرچ کنیم که کجا و چه مقدار گرنت برایش در نظر می‌گیرند. یونیسف گرنت‌های خوبی روی سوء تغذیه، بهداشت و مادران باردار می‌دهد. موسساتی که گرنت گذاشته‌اند چقدر گرنت گذاشته‌اند و با چه subject domain کار می‌کنند.

باید بتونیم یک مشکل خوب پژوهشی پیدا کنیم و سوالاتمان را هدف‌بندی کنیم. برای جواب دادن به این سوال چه راهی را پیش بگیریم و چه هدفی را داریم؟

– limitationهای حین کار چیست را این ترم می‌خوانید.

– کلینیکال تریال‌ها چه هستند؟

– مسائل اخلاقی

– تیم ورک هر کس چه حق و حقوقی دارد؟

تعریف research: یک روش سیستماتیک و کلی و سازماندهی شده برای جواب دادن به یک سوال است.

یک مسیر passive نیست. ممکن است مشکلاتی پیش بیاید.

مثلاً روی بیماری ALD داریم تحقیق می‌کنیم. این بیماری دژنراتیو است و بیمار بیشتر از ۶ ماه نمی‌ماند. حالا اگر خیلی مراقبت و مواظبت و… شود، نهایتاً دو سال بماند. پس ما شروع به کار روی این بیماران که می‌کنیم ممکن است نصف بیماران از بین بروند. پس باید پروژه‌ای که تعریف می‌کنیم پروژه‌ای کوتاه مدت باشد. باید یک روش کاملاً خلاقانه به کار ببریم.

مثلاً روی چند موش کار می‌کنیم که داروی آنها باعث تشنج می‌شود. ممکن است چند تای آنها تشنج نکند ممکن است بعضی از تشنج بمیرند.» پس می‌توانیم با دیازپام تشنج آنها را کنترل کنیم.

ایده را از کجا می‌شود گیر آورد؟

۱- یکی از روش‌های خلق ایده، مطالعه مقالات مختلف و بررسی نتایج آنهاست. مقالات جدید در آن زمینه.

۲- بر اساس تجربیات گذشته

۳- آزاردهندگی موضوعی باعث ایجاد ایده برای رفع آن آزار می‌شود (قطره چشمی)

۴- تجربه شخصی فرد

۵- literature reviewها

بهتر است در کنفرانس‌های آنلاین شرکت کنیم.

۶- پولساز بودن بعضی موضوعات» بهتر است جاب‌مارکت ها را بشناسیم.

literature review یک فضای امنی هستند برای یافتن ایده‌ها به چند شرط که آن لیترچرها چه ویژگی‌هایی باید داشته باشند؟

موقع سرچ آن literature یا paper چه ویژگی باید داشته باشد؟

اچ ایندکس نویسنده مهم است. سایتیشن (Citation) مقاله و تاریخ مقاله مهم است که جدید باشد. ژورنال آن مقاله مهم است (ایمپکت فاکتور (Impact Factor) مهم است) که در کدام databaseها نمایه باشد. چگونه این‌ها را بفهمیم؟ در سایت منبع‌یاب مشخصات مقاله را سرچ کنیم. (یا ضریب sjr یا همان SCImago Journal Rank که در فارسی اس جی آر هم گفته می‌شود را سرچ کنیم).

correspond برخی مجلات خیلی خوب راهنمایی می‌کنند (برخی مجلات خارجی)

– هم سخت است.

– هم آسان است.

گاهی اوقات مثلاً اگر آگاه نباشیم در مورد دوزها دچار مشکل می‌شویم (چون یک چیز هوایی نوشته)

از شناسنامه مقاله به سوالاتمان پی می‌بریم.

کمپانی‌های انحصاری داروسازی گاهی اوقات نویسنده یا مجله را تطمیع می‌کنند که مقاله باب میل آنها بنویسند.

مثلاً در آلزایمر فردی مقاله در این باره نوشته که آمیلوئید بتا برای مغز لازم است» در حالی که عمری است می‌گوییم تجمع آمیلوئید بتا باعث آلزایمر می‌شود.» بعد با چاپ مقاله مخالفت می‌شود. چرا؟ چون کمپانی‌های داروسازی ضرر می‌کنند.

می‌دانیم آمیلوئید بتا تجمعش به تنهایی در مغز کاری انجام نمی‌دهد، بلکه تجمعش باعث فسفریله شدن تائو می‌شود. آن دست اندازهای داخل سلولی به وجود می‌آید.» انتقال پیام مختل می‌شود. به غیر از اینها آلزایمر یک مولتی کمپلیکیشن (multicomplication) است. بعد شرکت داروسازی می‌گوید پس داروهایی که باعث جذب تجمعات آمیلوئیدی می‌شوند (آنتی بادی مونوکلونال) را چه کار کنیم» مقاله را رد می‌کنند.

یا مثلاً چاقی و لاغری که بزرگترین چالش دنیا هستند…

گرگ وال استریت را ببینیم» صحنه‌ای از فیلم» فردی افراد را جمع کرده و یک سری کاغذ بین آنها پخش کرده که کاغذهای مهمی خواهند (بنویس) به افراد می‌گوید کاغذها را امضا کنید. هیچکس خودکار نداشته» دی کاپریو خودکارها را دانه‌ای یک دلار می‌فروشد (فرصت طلب). بیزینس یعنی این» اول نیازش را ایجاد کن بعد… داروهایش را می‌فروشد.

گاهی اوقات علم دارد به یک سمتی می‌رود و این نظام سرمایه‌داری دارد خط می‌دهد. به پژوهش‌ها» خیلی اوقات نمی‌توانیم حرفی بزنیم. گاهی فکر می‌کنیم دانش لازم برای مقابله با آنها را نداریم…

محدودیت‌های یک پروژه چیست؟

مثلاً می‌خواهیم روی اوتیسم کار کنیم. محدودیت‌هایش چیه؟ افرادی که بچه اوتیسم دارند مادرها به شدت پرخاشگرند. چون بچه متفاوت از بچه‌های دیگر است مادران گوش به زنگ هستند که مشکلی پیش بیاید تا با کسی دعوا کنند. پس یکی از مشکلات این است که چگونه این افراد را به مطالعه دعوت کنیم؟ چگونه نگرانی آنها را کم کنیم برطرف کردن نگرانی خودش زمان بر است.

۱- چه مشکلاتی حین کار در پروژه ممکن است پیش بیاید؟

۲- همکاری افراد تحت مطالعه مهم است آیا همکاری می‌کنند یا نه؟

۳- وسایل خیلی گران قیمت هستند» آیا بودجه ما از پس پروژه برمی‌آید یا نه؟

۴- چقدر زمان داریم؟ آیا پروژه در محدوده زمانی ما به سرانجام می‌رسد یا نه؟» پس وقتی ایده می‌دهیم نباید بلند پروازانه حرف بزنیم که در حیطه زمان و بودجه و حوصله ما نیست» پس باید ایده واقع بینانه باشد و ما از پس آن بر بیاییم و manageable باشد.

۵- در طراحی ایده باید ببینیم چقدر رقابت وجود دارد؟ چون هرچه رقابت بیشتر باشد کار ما زودتر بررسی و داوری می‌شود.

۶- پشت هر ایده یک دانشی باشد. مثلاً یک سری از افراد از قبل زمینی را شخم زده‌اند حالا ما هم چند تا شخم می‌زنیم» یا پازلی را چیده‌اند که بعضی از جاهایش خالی است و ما پر می‌کنیم نه اینکه از اصل خالی باشد.

۷- ما باید به دیتا برسیم. دیتاها یک اندازه‌گیری داشته باشد. قابل تکرار و آزمایش باشند اسکورینگ (scoring) داشته باشد قابل اندازه‌گیری باشد.

۸- در کنار پرسش خوب باید بدانیم. novelty کار چقدر است؟ کار چقدر جذاب است. چه می‌خواهیم بگوییم که قبلی‌ها نگفتند.

۹- سوال خوب باید منطقی باشد.

۱۰- سوال خوب باید اخلاقی باشد.

عنوان: وقتی پرسش خوب پیدا کردیم باید دنبال عنوان خوب باشیم.

عنوان پروژه یک دانشجوی phd چه ویژگی‌هایی باید داشته باشد؟

۱- طولانی نباشد؛

۲- واضح باشد؛

۳- هر کس با هر سطحی بفهمد چه کار می‌خواهیم بکنیم؛

۴- قابل ترجمه به هر زبان در دنیا باشد (بومی کشور ما نباشد)

۵- متدی که کار می‌کنیم را مشخص کنیم؛

۶- subjectها باید مشخص باشند.