آرتریت روماتوئید (روماتیسم)

روماتیسم یک اختلال مزمن التهابی است که بیشتر از یک مفصل را درگیر می‌کند. در برخی از افراد می‌تواند به بازه‌ی وسیعی از اندام‌ها آسیب بزند مانند پوست، چشم‌ها، ریه، قلب و عروق خونی. یک اختلال اوتوایمیون (خود ایمن) محسوب می‌شود. به‌صورتی که سیستم ایمنی بدن فرد به‌اشتباه به بافت‌های بدن خودش حمله می‌کند.
برخلاف آرتروز که باعث پارگی یا تخریب مفصل می‌شود، روماتیسم بخش داخلی کپسول مفصل را تحت تأثیر قرار می‌دهد، یک ورم دردناک ایجاد می‌کند که بالاخره باعث فرسودگی استخوان‌ها و بدشکلی مفصل می‌شود.
التهابی که متأثر از روماتیسم باشد همچنین می‌تواند علت تخریب در سایر بافت‌های بدن شود. بااینکه انواع جدید درمان‌های دارویی به‌طور عجیبی گزینه‌های درمانی را بهبود بخشیده است، بازهم روماتیسم در مراحل پیشرفته می‌تواند ناتوانی‌های بسیاری را به دنبال داشته باشد.

علائم و نشانه‌های روماتیسم مفصلی

• مفصل ورم‌کرده، حساس به لمس و گرم
• سفتی مفصل که معمولاً در صبح‌ها پس از بیدار شدن و بعد از مدتی بی‌حرکتی بدتر می‌شود.
• خستگی، تب و بی‌اشتهایی

روماتیسم در مراحل ابتدایی بیشتر تمایل به درگیر کردن مفاصل کوچک، مخصوصاً مفاصلی که انگشتان را به دست‌وپا متصل کرده است، دارد.
با پیشروی بیماری، علائم به مچ دست‌وپا، زانوها، آرنج، لگن و شانه‌ها کشیده می‌شود. در بیشتر موارد علائم به‌صورت آیینه‌ای دیده می‌شود. (هر دو زانو یا هر دو دست)
حدود ۴۰% از افرادی که روماتیسم دارند علائم و نشانه‌هایی را در خارج از مفاصل نیز تجربه می‌کنند.

روماتیسم می‌تواند خیلی از بخش‌های غیر مفصلی را درگیر کند مانند:

• پوست
• چشم‌ها
• ریه‌ها
• قلب
• کلیه‌ها
• غدد بزاقی
• بافت‌های عصبی
• مغز استخوان
• عروق خونی

شدت علائم و نشانه‌های روماتیسم مفصلی متغیر است و دوره‌های پیدا و نهان دارد. دوره‌های فعال بیماری اصطلاحاً دوره‌ی شعله‌ور شدن (Flare) نامیده می‌شود که با دوره‌های خاموشی از شدت آن کاسته می‌شود (زمانی که علائم التهاب و درد محو شود). با گذشت زمان روماتیسم مفصلی بدشکلی و دفورمه شدن آن می‌شود.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم

زمانی که احساس ناراحتی و ورم در مفاصل خود دارید بی‌درنگ به پزشک مراجعه کنید.

علل ایجاد بیماری روماتیسم مفصلی

تفاوت روماتیسم مفصلی و آرتروز مفاصل: روماتیسم مفصلی یک مشکل خود ایمن در بدن است، زمانی که سیستم ایمنی بدن افراد شروع به حمله به بافت سینوویال مفاصل (لایه‌ای غشایی که دورتادور مفصل را پوشانده و تولید مایع داخل فضای کپسول مفصل را به عهده دارد) می‌کند، نتیجه‌ی این التهاب ضخیم شدن غشا سینوویال است که در نهایت باعث تخریب غضروف و بافت استخوانی داخل کپسول مفاصل خواهد شد.
تاندون‌ها و لیگامنت‌های اطراف مفصل درگیر که استخوان‌ها را در کنار هم و آن‌ها را در کنار عضلات قرار داده‌اند، بیش‌ازحد شل و یا سفت شده و به‌تدریج سبب از دست رفتن شکل ظاهری مفصل و توازن آن خواهد شد.
علت اصلی شروع این روند تخریبی هنوز مشخص نیست. بااین‌حال مؤلفه‌ی ژنتیک مطرح است. دقیقاً خود ژن‌ها شروع‌کننده‌ی بیماری نیستند اما آن‌ها می‌توانند شما را به‌شدت در معرض فاکتورهای محیطی و اکتسابی مانند عفونت‌های خاص باکتریایی و ویروسی قرار داده که می‌تواند شروع‌کننده‌ی بیماری باشد.

فاکتورهای خطرزا روماتیسم مفصلی

فاکتورهایی که خطر ابتلا به روماتیسم مفصلی را افزایش می‌دهد:

• جنسیت: در زن‌ها بیشتر از مردها شایع است.
• سن: در همه‌ی سنین ایجاد می‌شود اما در میان‌سالی شایع‌تر است.
• مصرف دخانیات: مصرف سیگار به‌طور مشخص خطر ابتلا به روماتیسم مفصلی را افرایش می‌دهد، منحصراً اگر استعداد ژنتیکی پیشرفت بیماری را داشته باشید.
• قرارگیری در معرض فاکتورهای خطرزای محیطی: آسبستوز یا سیلیکل می‌تواند احتمال پیشرفت بیماری روماتیسم را بیشتر کند.
• چاقی: افراد (مخصوصاً خانم‌های دارای اضافه‌وزن و چاقی ۵۵ سال و جوان‌تر) کمی بیشتر در معرض خطر ابتلا به روماتیسم مفصلی هستند.

عوارض روماتیسم مفصلی

روماتیسم مفصلی خطر ابتلا به موارد زیر را بیشتر خواهد کرد:

• پوکی استخوان: روماتیسم مفصلی به‌خودی‌خود و استفاده‌ی طولانی‌مدت از برخی داروهای کنترل‌کننده‌ی بیماری، می‌توانند خطر ابتلا به پوکی استخوان را بیشتر و احتمال بروز شکستگی‌ها را بالا ببرد.
• ندول‌های روماتیسمی: این برآمدگی‌های سفت بافتی، معمولاً اطراف نقاط تحت‌فشار مانند آرنج تشکیل می‌شود؛ بااین‌حال آن‌ها را می‌توان حتی در ریه‌ها یافت.
• خشکی دهان و چشم‌ها: افزایش اختلال خشکی دهان و کاهش رطوبت چشم‌ها در افراد مبتلا به روماتیسم بیشتر دیده می‌شود.
• عفونت‌ها: مصرف داروهای کنترل‌کننده‌ی روماتیسم که معمولاً سرکوب‌کننده‌ی سیستم ایمنی هستند، احتمال ابتلا به انواع عفونت‌ها را در فرد بالا می‌برد.
• توزیع چربی نامتناسب: برهم خوردن توازن توده‌های چربی در بدن بیماران مخصوصاً آن دسته‌ای که اضافه‌وزن ندارند دیده می‌شود.
• سندرم تونل کارپ: اگر روماتیسم مفصل مچ دست را درگیر کرده باشد، التهاب حاصله باعث تنگ شدن کانال کارپال که روی عصب اصلی دستان قرارگرفته می‌شود و افزایش فشار روی عصب علائم اختلال کارپال تونل را نمایان می‌سازد.
• مشکلات قلبی: افزایش تشکیل لخته در عروق و همچنین التهاب غشای بیرونی قلب (روماتیسم قلبی) شایع است.
• مشکلات ریوی: التهابات ریوی و کوتاه شدن نفس بیمار روماتیسمی ازجمله عوارض شایع است.
• لنفوما: افزایش ریسک خطر ابتلا به انواع سرطان‌های خونی که سیستم لنف را درگیر می‌کند شایع است.