پژوهش کمی و پژوهش کیفی دو رویکرد اصلی در تحقیق علمی هستند که هر کدام ویژگیها، مزایا و محدودیتهای خاص خود را دارند. در زیر تفاوتهای اصلی این دو نوع پژوهش توضیح داده شده است:
پژوهش کمی
۱. روشها: استفاده از ابزارهای عددی و آماری برای جمعآوری و تحلیل دادهها، مانند پرسشنامهها، آزمونها، و بررسیهای آماری.
۲. هدف: اندازهگیری و تحلیل روابط بین متغیرها به صورت دقیق و قابل تعمیم.
۳. طبیعت دادهها: دادههای عددی و قابل اندازهگیری.
۴. نمونهگیری: استفاده از نمونههای بزرگ و تصادفی که نمایانگر کل جامعه آماری باشند.
۵. تحلیل دادهها: استفاده از نرمافزارهای آماری مانند SPSS، R، و Excel برای تحلیل دادهها.
۶. فرضیهها: تست فرضیههای خاص و ارزیابی نتایج آماری.
۷. نتایج: نتایج کلی و قابل تعمیم که به صورت جداول، نمودارها و اعداد نمایش داده میشوند.
پژوهش کیفی
۱. روشها: استفاده از ابزارهای غیرعددی و تفسیری برای جمعآوری و تحلیل دادهها، مانند مصاحبههای عمیق، مشاهدههای مشارکتی، و تحلیل اسناد.
۲. هدف: فهم عمیق و جامع از تجربیات، دیدگاهها، و فرآیندهای اجتماعی و انسانی.
۳. طبیعت دادهها: دادههای غیرعددی و توصیفی، مانند متنها، تصاویر، و فیلمها.
۴. نمونهگیری: استفاده از نمونههای کوچک و هدفمند که به درک عمیقتر از پدیده مورد مطالعه کمک کنند.
۵. تحلیل دادهها: استفاده از روشهای تحلیل تفسیری مانند تحلیل محتوایی، تحلیل تماتیک، و تحلیل روایتی.
۶. فرضیهها: معمولاً فاقد فرضیههای خاص، بیشتر اکتشافی و باز برای کشف موضوعات جدید.
۷. نتایج: نتایج توصیفی و تفسیری که به صورت روایتها، تمها، و مفاهیم نمایش داده میشوند.
کاربردها
پژوهش کمی مناسب برای موضوعاتی است که نیاز به آزمون فرضیههای خاص و تعمیم نتایج به کل جامعه دارند، در حالی که پژوهش کیفی برای موضوعاتی که نیاز به فهم عمیق و جامع از پدیدهها و تجربیات انسانی دارند مناسب است. در بسیاری از موارد، پژوهشگران از هر دو روش به صورت ترکیبی (پژوهشهای مختلط) استفاده میکنند تا از مزایای هر دو رویکرد بهرهمند شوند.
