انواع حرکت: حرکات الوسنتریک و ایگوسنتریک: حرکات خودمحور و دگر محور
حرکات به دو دسته با ماهیتهای ایگوسنتریک Egocentric و الوسنتریک Allocentric تقسیم میشوند. این دو نوع حرکت به رویکردهای مختلفی در مورد درک و اجرای حرکت توسط سیستم عصبی اشاره دارند که بر اساس چگونگی ارتباط با محیط اطراف و بدن تعریف میشوند.
۱. حرکات Egocentric
تعریف حرکات Egocentric
حرکات Egocentric به آن دسته از حرکات گفته میشود که در آنها فرد محیط را بر اساس موقعیت بدن خود و اندامهایش درک و تحلیل میکند. در این نوع حرکت، بدن به عنوان مرجع اصلی برای تعیین جهت و فواصل اشیاء و محیط استفاده میشود. به عبارت دیگر، مغز موقعیتها و حرکات را نسبت به اندامها و خود بدن محاسبه میکند.
اهمیت حرکات Egocentric
۱. کنترل و هماهنگی حرکتهای روزمره:
– این حرکات برای انجام فعالیتهای روزمره مانند برداشتن اشیاء، راه رفتن، نشستن، و سایر کارهایی که بدن به طور مستقیم درگیر است ضروری هستند. در حرکات Egocentric، مغز نیاز دارد تا بداند هر قسمت از بدن در چه موقعیتی قرار دارد و چگونه با دیگر اندامها هماهنگ میشود.
۲. حس عمقی (Proprioception):
– حس عمقی که اطلاعاتی از موقعیت مفاصل، عضلات و اندامها به مغز میفرستد، بخش کلیدی حرکات Egocentric است. این حس به مغز اجازه میدهد که بدون نیاز به نگاه کردن، بداند که دست یا پای شما در چه وضعیتی قرار دارد و این اطلاعات برای کنترل حرکات بسیار مهم است.
۳. تعاملی با ابزار و اشیاء:
– در حرکات Egocentric، مغز اطلاعاتی را که از اندامها و بدن دریافت میکند با اطلاعاتی که از محیط (مانند اشیاء در دسترس) میگیرد تلفیق کرده و حرکت را تنظیم میکند. برای مثال، وقتی فرد شیئی را از روی میز برمیدارد، مسیر و جهت حرکت دستش را نسبت به بدنش تنظیم میکند.
کاربرد حرکات Egocentric
۱. فعالیتهای دقیق و ظریف:
– Egocentric نقش کلیدی در انجام کارهای دقیق و ظریفی مانند نوشتن، بستن دکمههای لباس یا استفاده از ابزارها دارد. در این فعالیتها، موقعیت اندامها نسبت به هم و کنترل دقیق حرکت بسیار مهم است.
۲. ورزش و فعالیتهای بدنی:
– در ورزشها یا فعالیتهای فیزیکی، کنترل حرکت بدن نسبت به خود بدن (مانند دویدن یا پرش) بیشتر مبتنی بر سیستم Egocentric است. ورزشکاران به دقت نیاز دارند تا حرکات خود را با توجه به موقعیت بدن خود در فضا هماهنگ کنند.
نقش مغز در پردازش حرکات Egocentric
– قشر حسی-حرکتی (Sensorimotor Cortex):
این ناحیه از مغز وظیفه پردازش اطلاعات حسی و هماهنگ کردن آنها با دستورات حرکتی را بر عهده دارد. قشر حسی-حرکتی اطلاعات مربوط به موقعیت بدن را از اندامها دریافت کرده و بر اساس آن حرکات را تنظیم میکند.
– ناحیه پاریتال (Parietal Lobe):
لوب پاریتال مسئول درک فضایی و یکپارچهسازی اطلاعات حسی از بدن است. این ناحیه به مغز کمک میکند که موقعیت اندامها را درک کرده و بر اساس آن، حرکت دقیق ایجاد کند. در حرکات Egocentric، لوب پاریتال نقش مهمی در تحلیل موقعیت بدن نسبت به خود دارد.
– مخچه (Cerebellum):
مخچه به تنظیم و هماهنگی حرکات کمک میکند و به مغز اجازه میدهد حرکات دقیق و کنترلشدهای را با توجه به وضعیت بدن اجرا کند. مخچه در تطابق حرکات بدن با موقعیت فعلی آن و حفظ تعادل نقش دارد.
– بازخورد حسی:
مغز برای کنترل حرکات Egocentric از بازخوردهای حسی استفاده میکند. اطلاعات حسی از مفاصل، عضلات و پوست به مغز ارسال میشود و مغز بر اساس این اطلاعات تصمیم میگیرد که چگونه حرکات را تنظیم کند.
مثالهایی از حرکات Egocentric
حرکات Egocentric (خودمحور) آن دسته از حرکات هستند که مغز موقعیت بدن و اندامهای فرد را نسبت به خود بدن پردازش میکند. این حرکات بیشتر به هماهنگی اندامها و درک موقعیت آنها نسبت به بدن وابسته هستند. در زیر چند مثال از این نوع حرکات آورده شده است:
۱. برداشتن یک شیء از روی میز:
– وقتی دستتان را دراز میکنید تا یک لیوان یا تلفن را از روی میز بردارید، مغز موقعیت دست و بازوی شما را نسبت به بدن محاسبه میکند. در این حالت، مغز از اطلاعات Egocentric برای هدایت حرکت دست استفاده میکند.
۲. بستن دکمههای پیراهن:
– هنگام بستن دکمههای لباس، مغز شما موقعیت انگشتان را نسبت به بدن و دکمهها ارزیابی میکند. این نوع حرکت برای هماهنگی دقیق بین دستها و بدن ضروری است.
۳. راه رفتن روی یک سطح ناپایدار:
– وقتی روی یک سطح لغزنده یا ناپایدار مانند شن یا یخ قدم میزنید، مغز شما با استفاده از سیستم Egocentric حرکات پاها را نسبت به بدن تنظیم میکند تا تعادل حفظ شود.
۴. نزدیک کردن دست به صورت:
– زمانی که میخواهید دستتان را به سمت بینی یا دهانتان ببرید (مثلاً برای خاراندن بینی یا خوردن غذا)، مغز حرکت دست را نسبت به موقعیت سر و صورت شما تنظیم میکند.
۵. استفاده از ابزار:
– وقتی از چکش یا قلم استفاده میکنید، مغز موقعیت دست و ابزار را نسبت به بدن شما پردازش میکند تا حرکتها دقیق باشند و کنترل کافی وجود داشته باشد. برای مثال، ضربه زدن با چکش به میخ نیاز به کنترل دقیق حرکت دست نسبت به بدن دارد.
۶. ورزشهایی مثل شنا:
– در هنگام شنا، مغز شما به صورت مداوم حرکات دستها و پاها را نسبت به بدن تنظیم میکند تا بهصورت هماهنگ حرکت کنید. این هماهنگی به سیستم Egocentric وابسته است.
۷. تایپ کردن روی کیبورد:
– هنگام تایپ کردن، مغز موقعیت انگشتان شما را نسبت به دکمههای کیبورد و بدن شما پردازش میکند. هر کدام از انگشتان به صورت دقیق و هماهنگ با بدن و موقعیت دکمهها حرکت میکند.
۸. نوشیدن از یک لیوان:
– وقتی دستتان را به سمت دهان میآورید تا از لیوان آب بنوشید، مغز شما موقعیت دست، لیوان و دهان را نسبت به بدن تنظیم میکند تا حرکت بهدرستی انجام شود.
۹. تعویض دنده در رانندگی:
– وقتی میخواهید در حین رانندگی دنده را عوض کنید، مغز موقعیت دستتان را نسبت به بدن و دسته دنده محاسبه میکند تا حرکت دقیق انجام شود.
۱۰. بازی کردن با یک توپ:
– در هنگام گرفتن یا پرتاب کردن توپ، مغز شما حرکات دست و پا را نسبت به بدن برای ایجاد هماهنگی دقیق پردازش میکند.
این حرکات همگی به سیستم Egocentric وابستهاند، چرا که مغز موقعیت اندامها را نسبت به بدن فرد پردازش کرده و از این اطلاعات برای هدایت حرکات استفاده میکند.
نتیجهگیری
حرکات Egocentric به حرکاتی اطلاق میشود که در آنها بدن به عنوان مرجع اصلی برای تعیین جهت و موقعیت استفاده میشود. این حرکات برای بسیاری از فعالیتهای روزمره و حرکات ظریف ضروری هستند. مغز از طریق بخشهای مختلفی مانند قشر حسی-حرکتی، ناحیه پاریتال و مخچه، این نوع حرکات را پردازش و هماهنگ میکند و اطلاعات حسی از اندامها را به منظور ایجاد حرکتهای دقیق و هماهنگ به کار میگیرد.
۲. حرکات Allocentric
تعریف حرکات Allocentric
حرکات Allocentric به آن دسته از حرکات گفته میشود که در آنها فرد محیط و اشیاء اطراف خود را بر اساس موقعیت آنها در فضای بیرونی و مستقل از بدن درک و تحلیل میکند. در این نوع حرکت، سیستم عصبی محیط و اشیاء را به عنوان مرجع اصلی برای برنامهریزی و اجرای حرکت استفاده میکند، بهجای استفاده از بدن خود فرد به عنوان مرجع.
به عبارت دیگر، در حرکات Allocentric، موقعیت یک شیء در فضا نه نسبت به بدن فرد، بلکه نسبت به سایر اشیاء و ساختارهای محیطی محاسبه میشود. این نوع درک برای حرکت در محیطهای پیچیده و جهتیابی استفاده میشود.
اهمیت حرکات Allocentric
۱. جهتیابی و مسیریابی در محیط:
– یکی از مهمترین کاربردهای حرکات Allocentric، جهتیابی و مسیریابی در محیط است. برای مثال، وقتی فرد میخواهد از یک مکان به مکان دیگر حرکت کند، مغز او موقعیت مقصد را نسبت به اشیاء و فضاهای موجود در محیط (مانند ساختمانها، درختان یا خیابانها) محاسبه میکند. این نوع حرکت به مغز اجازه میدهد که فرد بدون توجه مستقیم به بدن خود، موقعیت مکانی خود را در محیط درک کند.
۲. حرکت در محیطهای پیچیده:
– در محیطهای پیچیده مانند شهرها یا فضاهای بزرگ، مغز از سیستم Allocentric برای محاسبه موقعیتها و مسیریابی استفاده میکند. این توانایی به فرد کمک میکند که درک فضایی دقیقی از محیط اطراف داشته باشد و به صورت موثری حرکت کند.
۳. تعامل با اشیاء ثابت:
– در برخی موارد، برای برداشتن یا تعامل با اشیاء، نیاز است که موقعیت آنها نسبت به سایر اشیاء در محیط ارزیابی شود. برای مثال، هنگامی که فرد در یک اتاق به سمت یک شیء خاص میرود، موقعیت آن شیء را نسبت به دیوارها، میز یا سایر اشیاء ثابت میسنجد و حرکت خود را تنظیم میکند.
کاربرد حرکات Allocentric
۱. مسیریابی و جهتیابی:
– حرکتهای Allocentric نقش حیاتی در مسیریابی و جهتیابی دارند. این توانایی به افراد اجازه میدهد که موقعیت خود را نسبت به محیط و نقاط مرجع بیرونی درک کنند و بر اساس آن، مسیر خود را برنامهریزی کنند. به عنوان مثال، هنگام رانندگی یا پیادهروی در یک شهر، فرد از این سیستم برای پیدا کردن مسیر به مقصد استفاده میکند.
۲. حرکت در فضاهای سهبعدی:
– برای حرکت در فضاهای سهبعدی و پیچیده، مانند یک پارک یا ساختمان بزرگ، سیستم Allocentric بسیار ضروری است. این سیستم به مغز کمک میکند که موقعیت نقاط مختلف در فضا را نسبت به یکدیگر درک کرده و مسیری منطقی برای حرکت انتخاب کند.
۳. تجسم فضایی و حافظه مکانی:
– حرکات Allocentric به مغز اجازه میدهد که اطلاعات مربوط به موقعیت اشیاء و محیط را به صورت یک نقشه ذهنی ذخیره کند. این توانایی در حفظ و یادآوری موقعیتها و اشیاء در فضاهای مختلف نقش مهمی دارد و به فرد کمک میکند که حتی بدون دیدن مستقیم اشیاء، بتواند به درستی در محیط حرکت کند.
نقش مغز در پردازش حرکات Allocentric
– ناحیه هیپوکامپ (Hippocampus):
هیپوکامپ نقش اساسی در پردازش اطلاعات فضایی و حافظه مکانی ایفا میکند. این ناحیه از مغز مسئول ایجاد نقشههای ذهنی از محیط اطراف است و به مغز کمک میکند که موقعیتهای فضایی را درک کرده و آنها را به یاد بسپارد. در حرکات Allocentric، هیپوکامپ اطلاعات مربوط به موقعیت فرد نسبت به محیط را پردازش و ذخیره میکند.
– ناحیه پاریتال (Parietal Lobe):
لوب پاریتال نیز در درک فضایی و یکپارچهسازی اطلاعات از محیط نقش مهمی دارد. این ناحیه به مغز کمک میکند که موقعیت اشیاء و محیط را به صورت دقیق تجزیه و تحلیل کند و بر اساس آن حرکات فضامحور را برنامهریزی کند.
– قشر بینایی (Visual Cortex):
قشر بینایی مسئول پردازش اطلاعات بینایی و تجزیه و تحلیل محیط اطراف است. این ناحیه اطلاعات بصری را از محیط دریافت کرده و به مغز کمک میکند که موقعیت اشیاء را نسبت به هم در فضا تشخیص دهد.
– حافظه کاری فضایی:
مغز برای اجرای حرکات Allocentric از حافظه کاری فضایی استفاده میکند. این حافظه به فرد اجازه میدهد که اطلاعات مربوط به محیط را به طور موقت ذخیره کرده و بر اساس آنها حرکتهای خود را تنظیم کند. به عنوان مثال، هنگام حرکت در یک اتاق بزرگ، مغز موقعیت اشیاء و موانع را به خاطر میسپارد و از این اطلاعات برای هدایت حرکت استفاده میکند.
مثالهایی از حرکات Allocentric
حرکات Allocentric (دیگرمحور یا فضامحور) به حرکاتی اشاره دارند که مغز موقعیت اشیاء و فضاها را نسبت به یکدیگر و محیط اطراف پردازش میکند، نه نسبت به بدن خود فرد. در این نوع حرکات، درک مغز از موقعیتها بر اساس فضا و اشیاء خارجی است. در زیر چند مثال از این نوع حرکات آورده شده است:
۱. مسیریابی در یک شهر جدید:
– زمانی که در یک شهر جدید قدم میزنید و به دنبال یک رستوران هستید، مغز شما از سیستم Allocentric برای هدایت شما استفاده میکند. مغز موقعیت رستوران را نسبت به خیابانها، ساختمانها، و نشانههای دیگر درک میکند و شما را در مسیریابی یاری میکند.
۲. پارک کردن خودرو:
– هنگام پارک کردن خودرو، مغز شما موقعیت ماشین را نسبت به دیگر خودروها و موانع اطراف ارزیابی میکند. به جای تمرکز بر بدن خود، شما بر محیط اطراف و جایگاه خودرو نسبت به آن تمرکز میکنید.
۳. بازیهای ورزشی تیمی:
– در ورزشهای تیمی مانند فوتبال، مغز شما موقعیت بازیکنان دیگر، توپ و دروازه را نسبت به محیط بازی پردازش میکند. برای مثال، هنگام پاس دادن توپ، باید بدانید که همتیمیهای شما نسبت به خط زمین و سایر بازیکنان کجا قرار دارند.
۴. طراحی یک نقشه یا نقشهخوانی:
– هنگام طراحی یا خواندن نقشه، مغز شما موقعیت مناطق و اشیاء مختلف را نسبت به یکدیگر و بر اساس نقشه کلی پردازش میکند. به عنوان مثال، وقتی یک نقشه شهری را مطالعه میکنید، خیابانها و ساختمانها را در ارتباط با یکدیگر و محیط کلی درک میکنید.
۵. جهتیابی در یک ساختمان بزرگ:
– زمانی که در یک ساختمان بزرگ مانند یک مرکز خرید به دنبال فروشگاه خاصی میگردید، مغز از سیستم Allocentric برای مسیریابی استفاده میکند. شما از نشانههای محیطی مانند تابلوها و معماری ساختمان برای پیدا کردن مسیر استفاده میکنید.
۶. دوچرخهسواری در طبیعت:
– هنگام دوچرخهسواری در یک پارک یا جاده، مغز موقعیت شما و دوچرخه را نسبت به درختان، مسیر و تابلوهای راهنما ارزیابی میکند. هدف شما حرکت در فضا بر اساس محیط اطراف است، نه فقط نسبت به بدن خودتان.
۷. شنا در استخر یا دریا:
– هنگام شنا در استخر یا دریا، شما موقعیت خود را نسبت به لبه استخر، دیگر شناگران و عمق آب ارزیابی میکنید. برای مثال، هنگام تغییر جهت در استخر، از سیستم Allocentric برای درک فاصله از دیواره استخر و دیگر افراد استفاده میکنید.
۸. حرکت در یک اتاق شلوغ:
– وقتی در یک اتاق شلوغ مانند یک کنفرانس یا مهمانی حرکت میکنید، مغز موقعیت شما را نسبت به دیگر افراد و اشیاء در اتاق پردازش میکند. برای مثال، هنگام عبور از میان جمعیت، باید بدانید که دیگران کجا هستند و چگونه از کنار آنها عبور کنید.
۹. پیدا کردن مسیر در یک پارکینگ بزرگ:
– وقتی به دنبال خودروی خود در یک پارکینگ بزرگ هستید، مغز از سیستم Allocentric برای ارزیابی موقعیت خودرو نسبت به دیگر خودروها و بخشهای پارکینگ استفاده میکند. برای پیدا کردن خودرو، مغز شما نشانههای محیطی را پردازش میکند.
۱۰. پرواز هواپیما یا شبیهساز پرواز:
– در پرواز یا شبیهسازهای پرواز، مغز موقعیت هواپیما را نسبت به آسمان، زمین و نشانههای محیطی مانند برجهای کنترل یا دیگر هواپیماها پردازش میکند. این حرکات بر اساس فضای خارجی و نه فقط بدن خلبان، انجام میشوند.
جمعبندی:
حرکات Allocentric بر درک موقعیت اشیاء و فضاها نسبت به یکدیگر و محیط اطراف تمرکز دارند. در این نوع حرکات، مغز به جای تمرکز بر بدن خود فرد، به پردازش اطلاعات مربوط به محیط میپردازد تا حرکتها را هماهنگ کند. این حرکات به طور معمول در مسیریابی، جهتیابی، و تعامل با محیطهای بزرگ و پیچیده به کار میروند.
نتیجهگیری
حرکات Allocentric به فرد کمک میکند تا موقعیت خود را نسبت به محیط و اشیاء بیرونی درک کند و بر اساس آن حرکت کند. این نوع حرکت برای مسیریابی، جهتیابی، و حرکت در فضاهای پیچیده حیاتی است. مغز از نواحی مختلفی مانند هیپوکامپ، لوب پاریتال و قشر بینایی برای پردازش این حرکات استفاده میکند. سیستم Allocentric به افراد کمک میکند که محیطهای جدید را کشف کنند، اطلاعات مکانی را ذخیره و یادآوری کنند و به طور موثری در فضا حرکت کنند.
تفاوتهای کلیدی بین حرکات خودمحور و حرکات دگرمحور
تفاوتهای کلیدی بین حرکات Egocentric (خودمحور) و Allocentric (دیگرمحور) به چگونگی درک موقعیتها و حرکات توسط مغز برمیگردد. در زیر به این تفاوتها همراه با مثالهایی اشاره شده است:
۱. مرجع اصلی حرکت و درک فضا:
– Egocentric (خودمحور): مرجع اصلی بدن فرد است. مغز موقعیت اشیاء را نسبت به موقعیت اندامهای خود فرد پردازش میکند.
– مثال: وقتی میخواهید دستتان را دراز کنید تا یک لیوان را از روی میز بردارید، مغز موقعیت لیوان را نسبت به بدن و دست شما محاسبه میکند.
– Allocentric (دیگرمحور): مرجع اصلی محیط و اشیاء بیرونی است. مغز موقعیت اشیاء را نسبت به دیگر اشیاء و فضاهای محیطی پردازش میکند.
– مثال: وقتی میخواهید در یک اتاق بزرگ به سمت در حرکت کنید، مغز موقعیت در را نسبت به دیوارها و سایر اشیاء در اتاق میسنجد، نه فقط نسبت به بدن شما.
۲. نحوه درک موقعیتها:
– Egocentric: موقعیت اشیاء نسبت به بدن فرد درک میشود.
– مثال: هنگام رانندگی، وقتی میخواهید دسته دنده را بگیرید، مغز شما موقعیت دسته دنده را نسبت به بدن شما (بهویژه دستهایتان) محاسبه میکند.
– Allocentric: موقعیت اشیاء نسبت به دیگر اشیاء و محیط درک میشود.
– مثال: در همان رانندگی، برای تعیین جهت خودرو نسبت به جاده، مغز شما از اشیاء محیطی مثل علائم راهنمایی و دیگر خودروها استفاده میکند تا موقعیت و حرکت خودرو را نسبت به آنها تنظیم کند.
۳. نوع کاربرد:
– Egocentric: برای کارهایی که نیاز به تعامل نزدیک با بدن یا اندامهای شما دارند، استفاده میشود.
– مثال: در یک بازی ویدیویی، زمانی که شما دستتان را برای فشار دادن دکمههای کنترلر حرکت میدهید، این حرکتها بر اساس موقعیت انگشتان شما نسبت به بدن برنامهریزی میشود.
– Allocentric: برای حرکت و جهتیابی در محیطهای وسیعتر و پیچیدهتر استفاده میشود.
– مثال: در همان بازی ویدیویی، برای پیدا کردن مسیر در یک دنیای باز، مغز شما موقعیت کاراکتر را نسبت به اشیاء و مکانهای داخل بازی پردازش میکند، نه فقط نسبت به بدن شما.
۴. موقعیت فضایی:
– Egocentric: اطلاعات فضایی به صورت محلی و نسبت به بدن پردازش میشود.
– مثال: وقتی در حال بستن دکمههای پیراهنتان هستید، مغز از موقعیت انگشتان و دکمهها نسبت به بدن شما استفاده میکند.
– Allocentric: اطلاعات فضایی به صورت جهانی و نسبت به محیط پردازش میشود.
– مثال: وقتی در پارک قدم میزنید و به دنبال یک نیمکت میگردید، مغز موقعیت نیمکت را نسبت به سایر اشیاء در پارک مانند درختان یا مسیرها ارزیابی میکند.
۵. حافظه فضایی:
– Egocentric: حافظه فضایی کوتاهمدت و مبتنی بر بدن است.
– مثال: اگر در یک محیط تاریک باشید و بخواهید دست خود را به سمت دیوار حرکت دهید، مغز شما از حافظه کوتاهمدت Egocentric برای تنظیم حرکت دست استفاده میکند.
– Allocentric: حافظه فضایی طولانیمدت و مبتنی بر محیط است.
– مثال: وقتی بعد از چند هفته به یک کتابخانه بزرگ برمیگردید و میدانید که کتاب مورد نظرتان در قفسهی سوم در کنار پنجره قرار دارد، مغز شما از حافظه Allocentric استفاده کرده است.
۶. مغز و پردازش اطلاعات:
– Egocentric: پردازش حرکات Egocentric بیشتر توسط قشر حسی-حرکتی و لوب پاریتال انجام میشود.
– مثال: برای بلند کردن یک فنجان، قشر حسی-حرکتی موقعیت دست و بازو را نسبت به بدن پردازش میکند.
– Allocentric: پردازش حرکات Allocentric توسط هیپوکامپ و قشر بینایی انجام میشود.
– مثال: هنگام راه رفتن در خیابان و مسیریابی، هیپوکامپ موقعیت شما را نسبت به ساختمانها و علائم محیطی پردازش میکند.
۷. وابستگی به حواس:
– Egocentric: بیشتر وابسته به حس عمقی (Proprioception) و بازخوردهای حسی از اندامهای بدن است.
– مثال: وقتی چشمانتان را میبندید و سعی میکنید دستتان را به بینیتان نزدیک کنید، مغز از حس عمقی برای کنترل حرکت استفاده میکند.
– Allocentric: بیشتر وابسته به حواس بینایی و محیطی است.
– مثال: وقتی در یک اتاق ناشناخته به دنبال یک پنجره میگردید، از اطلاعات بصری و محیطی برای پیدا کردن موقعیت پنجره استفاده میکنید.
۸. انعطافپذیری در محیطهای جدید:
– Egocentric: بیشتر به محیطهای آشنا و فعالیتهای روزمره وابسته است و محدود به درک موقعیت بدن نسبت به محیط است.
– مثال: هنگام غذا خوردن، مغز از سیستم Egocentric برای تعیین موقعیت قاشق نسبت به دهان استفاده میکند.
– Allocentric: برای حرکت و تعامل با محیطهای ناآشنا و پیچیده مناسبتر است.
– مثال: هنگام سفر به یک شهر جدید و گشت و گذار، مغز از سیستم Allocentric برای درک مسیرها و مکانهای مختلف استفاده میکند.
جمعبندی:
– Egocentric: مبتنی بر درک فضا نسبت به بدن و اندامهای خود، برای فعالیتهای روزمره و تعامل با اشیاء نزدیک.
– Allocentric: مبتنی بر درک فضا نسبت به محیط و اشیاء بیرونی، برای مسیریابی، جهتیابی و حرکت در فضاهای پیچیده.
هر دو سیستم در هماهنگی با یکدیگر عمل میکنند و مغز بر اساس نیاز و نوع فعالیت، از این دو نوع پردازش استفاده میکند.
شباهتهای کلیدی بین Egocentric و Allocentric
حرکات Egocentric (خودمحور) و Allocentric (دیگرمحور یا فضامحور) با وجود تفاوتهایشان، شباهتهای مهمی نیز دارند که نشاندهنده تعامل این دو سیستم در پردازش اطلاعات فضایی و کنترل حرکت است. در ادامه به شباهتهای کلیدی این دو سیستم همراه با مثالهایی اشاره میشود:
۱. پردازش فضایی برای هدایت حرکت:
– هر دو سیستم Egocentric و Allocentric به مغز کمک میکنند تا اطلاعات فضایی را پردازش کرده و حرکتها را بهدرستی هدایت کند. این سیستمها به شکل متفاوتی اطلاعات فضایی را دریافت و پردازش میکنند، اما هر دو هدف اصلیشان هدایت دقیق حرکتها است.
– مثال: زمانی که شما در حال راه رفتن در خیابان هستید، از سیستم Allocentric برای جهتیابی استفاده میکنید و همزمان از سیستم Egocentric برای هماهنگی حرکت پاهایتان نسبت به بدن خود استفاده میکنید.
۲. هماهنگی در حرکت و کنترل:
– هر دو سیستم برای برنامهریزی و کنترل حرکات بدنی بهکار میروند. مغز باید هم از موقعیت بدن (Egocentric) و هم از موقعیت اشیاء و فضاهای محیطی (Allocentric) آگاه باشد تا حرکات هماهنگ و مؤثری داشته باشد.
– مثال: هنگام پارک کردن یک خودرو، شما از سیستم Allocentric برای موقعیتیابی خودرو نسبت به موانع خارجی استفاده میکنید و همزمان از سیستم Egocentric برای کنترل دستهایتان هنگام چرخاندن فرمان بهره میبرید.
۳. وابستگی به حواس چندگانه:
– هر دو سیستم از اطلاعات حسی چندگانه مانند بینایی، حس عمقی (proprioception)، و لمس استفاده میکنند تا درک دقیقی از محیط و بدن فراهم کنند.
– مثال: وقتی قصد دارید در تاریکی در خانه حرکت کنید، از حس عمقی برای هدایت بدن (Egocentric) و از حس بینایی محدود برای درک موقعیت مبلمان و دیوارها (Allocentric) استفاده میکنید.
۴. مشارکت در فعالیتهای روزمره:
– هر دو سیستم در فعالیتهای روزمره مانند غذا خوردن، نوشتن، رانندگی و حرکت در محیط به طور هماهنگ عمل میکنند. مغز به طور مداوم بین این دو نوع پردازش تغییر میکند تا حرکات را بر اساس موقعیت بدن و اشیاء محیطی تنظیم کند.
– مثال: هنگام آشپزی، شما از سیستم Egocentric برای درک موقعیت دستها و ابزارها استفاده میکنید و همزمان از سیستم Allocentric برای مکانیابی مواد غذایی روی پیشخوان بهره میبرید.
۵. ارتباط با نواحی مشترک مغز:
– هر دو سیستم به بخشهایی از مغز مانند لوب پاریتال و قشر حرکتی وابسته هستند که وظیفه پردازش اطلاعات فضایی و حرکتی را بر عهده دارند. این مناطق مغزی به شکل یکپارچه اطلاعات Egocentric و Allocentric را پردازش میکنند تا حرکات پیچیدهتر امکانپذیر شوند.
– مثال: هنگام دوچرخهسواری، قشر حرکتی برای کنترل حرکات پای شما (Egocentric) و پردازش اطلاعات مربوط به مسیر پیش رو (Allocentric) فعالیت میکند.
۶. هدف مشترک در ایجاد رفتارهای سازگارانه:
– هر دو سیستم برای ایجاد رفتارهای سازگارانه و تطبیق با محیط به کار میروند. هدف نهایی این سیستمها این است که به فرد کمک کنند با استفاده از اطلاعات مربوط به بدن و محیط، حرکتهای بهینهای داشته باشد.
– مثال: وقتی از یک راهپله پایین میروید، از Egocentric برای کنترل حرکات پاها و از Allocentric برای تخمین فاصله پلهها نسبت به دیوار یا نرده استفاده میکنید.
۷. حفظ تعادل و پایداری در حرکات:
– هر دو سیستم به حفظ تعادل و پایداری حرکات کمک میکنند. سیستم Egocentric مسئول حفظ هماهنگی بدن و تعادل در لحظات آنی است، در حالی که سیستم Allocentric اطلاعات محیطی را برای تنظیمات دقیقتر ارائه میدهد.
– مثال: هنگام عبور از یک پل باریک، سیستم Egocentric برای کنترل موقعیت بدن و تعادل آن استفاده میشود، در حالی که سیستم Allocentric برای درک موقعیت پل نسبت به محیط بیرونی کمک میکند.
۸. نقش در مسیریابی و تصمیمگیری فضایی:
– هر دو سیستم نقش مهمی در مسیریابی دارند. Egocentric در لحظه برای هدایت بدن در مسیری خاص کمک میکند و Allocentric برای تصمیمگیری درباره انتخاب مسیرها و هدفهای بلندمدت نقش دارد.
– مثال: وقتی در یک فروشگاه به دنبال یک محصول خاص میگردید، سیستم Allocentric برای هدایت شما به سمت مکان محصول کمک میکند و سیستم Egocentric برای هدایت شما در بین قفسهها و تنظیم حرکت بدنتان استفاده میشود.
جمعبندی:
– هر دو سیستم Egocentric و Allocentric در هماهنگی برای پردازش اطلاعات فضایی و کنترل حرکات بدن نقش دارند. این دو سیستم با استفاده از حواس چندگانه و پردازش مشترک در مغز به فرد کمک میکنند تا حرکات دقیق و سازگارانهای داشته باشد.
نقش مغز در پردازش Egocentric و Allocentric:
– نواحی مختلف مغز از جمله قشر بینایی (برای پردازش اطلاعات محیطی) و قشر حرکتی (برای برنامهریزی و اجرای حرکات) در هر دو نوع حرکت نقش دارند.
– ناحیه پاریتال در مغز به خصوص در تلفیق این دو نوع اطلاعات (Egocentric و Allocentric) برای برنامهریزی حرکات پیچیده و هماهنگی بین بدن و محیط نقش کلیدی دارد.
نتیجهگیری:
Egocentric و Allocentric دو رویکرد مختلف برای درک و اجرای حرکات هستند. در Egocentric، حرکات بر اساس بدن فرد و موقعیت اندامها نسبت به هم صورت میگیرند، در حالی که در Allocentric، حرکات بر