موضوع آموزش در هر سنی برای هر کسی معنا و مفهوم دارد. اساساً اینکه افراد بتوانند در مسیری از آموزش حرکت کنند که اثربخشی مناسبی برایشان داشته باشد، یکی از مهم‌ترین موضوعات یادگیری است. با نگاه به دنیای امروز، احتمالاً متوجه این قضیه شده‌اید که اینترنت و فرصت‌هایی که در پی آن ایجاد می‌کند، توانسته مدل بسیاری از کسب‌وکارها را دچار تغییر و تحول کند؛ حتی آنهایی که به شکل سنتی به ارائه خدمات یا محصولات می‌پرداختند، امروزه برای باقی ماندن در فضای رقابتی، بهتر است تلاش کنند تا خود را با شرایط موجود تطبیق دهند.
فضای آموزش هم از این قاعده مستثنی نیست. در گذشته و حتی در حال حاضر، مؤسسات و شرکت‌های مختلفی بوده‌اند که در ازای حضور فیزیکی در کلاس‌ها و گذراندن ساعت‌های تعریف شده، مدرک مربوط به آن دوره را کسب می‌کردند. اما آنچه امروزه بیش از گذشته به آن توجه شده و با سرعت بیشتری در حال رشد است، موضوع آموزش مجازی است. البته این به معنای این نیست که آموزش حضوری خالی از فایده است. آموزش حضوری بسته به نوع دوره و متد تدریس یک استاد، می‌تواند اولویت‌های بالایی داشته باشد اما موضوع آموزش مجازی به دلیل اینکه می‌تواند در لحظه و بصورت اینترنتی، تعداد زیادی از افراد را برای شرکت در دوره‌های گوناگون تحت پوششِ خود قرار دهد، در حال رشد در سراسر دنیا است. در واقع با تلفیق اینترنت و آموزش، حوزه‌ای به نام learning as a service یا یادگیری به عنوان خدمت شکل گرفته است که اساس آن، فناوری ابری یا Cloud است. بطور خلاصه می‌توان نام این حوزه را “آموزش مجازی” گذاشت. در این صنعت، در یک سو ارائه‌دهندگانی از محتوا حضور دارند که قادرند تولید محتوای با کیفیت کنند و در سوی دیگر، افراد یا شرکت‌هایی قرار دارند که به دلایلی مثل راحتی، هزینه کمتر و بازدهیِ بیشتر مایل‌اند بصورت مجازی یا الکترونیکی یک دوره را بگذرانند.
مزیت‌های اصلی ارائه‌دهندگان خدمات آموزش مجازی
برای اینکه بدانید پلتفرم‌های آموزش مجازی چگونه کار می‌کنند، نمونه‌ای را مطرح می‌کنیم. آیا تا به حال متوجه تحول صنعت سرگرمی و اپلیکیشن‌های آن در ۵ سال اخیر شده‌اید؟ سرویس‌دهنده‌های نظیر نتفلیکس (Netflix) و آمازون پرایم (Amazon prime) در کشور آمریکا و سرویس‌دهنده‌های مشابه آن نظیر فیلیمو در ایران، به شما این امکان را می‌دهند تا بتوانید مطابق به سلیقه‌تان، حق اشتراک خریداری کرده و به دنیایی از فیلم، سریال و برنامه‌های جذاب از طریق وب‌سایت یا اپلیکیشن‌ها دسترسی داشته باشید.
همانطور که کاربران در این گونه کسب‌وکارها می‌توانند محتوای دلخواه‌شان را خریداری و مشاهده کنند، به همین صورت بسترهای ارائه‌دهنده محتوای آموزشی مجازی خارجی نظیر Coursera و Udemy و نمونه‌های داخلی آن مانند هم‌آموز، که در حوزه آموزش مهارت‌های مدیریت و کسب‌وکار فعالیت دارد، عناوین مختلفی از دوره‌های آموزشی متنوع را به کاربران‌شان ارائه می‌کنند و در پایان دوره، مدرک صادر می‌کنند. نکته مهمی که باید به آن اشاره کرد این است که آموزش مجازی نه تنها برای افرادی که در حوزه آکادمیک قصد یادگیری دارند؛ کاربر دارد بلکه برای شرکت‌ها نیز می‌تواند مفید باشد. شرکت‌ها می‌توانند از این بسترها برای گسترش دانش در سازمان و کاهش تنش و موانع در تیم‌ها استفاده کنند. آموزش مجازی می‌تواند به هر تعداد از افرادی که در هر مکانی حضور دارند، این امکان را بدهد تا بتوانند در حوزه‌های مدیریت، کسب‌وکار و مهارت‌های توسعه فردی رشد کنند.
مهم‌ترین مزایای صنعت آموزش مجازی شامل موارد زیر هستند:
- دسترسی از راه دور با استفاده از اینترنت: کاربرانِ سیستم‌های آموزش مجازی بدون محدودیت جغرافیایی قادرند در هر جایی که به اینترنت دسترسی دارند، در دوره‌های موردنظرشان شرکت کنند.
- افزایش بهره‌وری: امکان ارزیابی میزان موفقیت کاربران عادی، مخاطبان آکادمیک و کارکنان شرکت‌ها از طریق مشاهده درصد پیشرفت و نمره کسب شده در آزمون، موجب افزایش اثربخشی شرکت در دوره‌های آموزشی خواهد شد.
- انعطاف پذیری: امکان آموزش افراد در هر ساعتی از شبانه روز و با هر سرعتی که کاربر می‌تواند موضوع مورد بحث را درک کند و بفهمد، یکی دیگر از مزایای آموزش مجازی است.
- مقرون به صرفه: هزینه بسیار کم نسبت به آموزش حضوری یا جبران هزینه‌های عدم دسترسی به یک دوره خاص در کشوری دیگر، از جمله مهم‌ترین مزیت‌ها برای افرادی است که در دوره‌های مختلف شرکت می‌کنند. همچنین مزیت دیگری که برای شرکت‌ها می‌تواند داشته باشد این است که هزینه‌های غیرضروری آموزشی خود را کاهش دهند و تمرکز خود را معطوف به کسب‌وکارشان کنند.
آینده آموزش مجازی
رشدِ تقاضا برای یادگیری با هزینه کم و مقرون به صرفه، خصوصاً در شرکت‌ها و محیط‌های آکادمیک منجر به رشد صنعت یادگیری الکترونیک یا مجازی در سال‌های آتی خواهد شد و مدل کسب‌وکارهای آموزشی با متحول خواهد کرد. آماری که از Global Market Insights در سال ۲۰۱۸ منتشر شده نشان می‌دهد که بازار صنعت آموزش مجازی در سال ۲۰۲۵ میلادی نسبت به ۲۰۱۸ میلادی رشد قابل توجهی خواهد داشت، بطوری که استفاده شرکت‌ها از دوره‌های مجازی به میزان ۵۰% و استفاده مخاطبان آکادمیک‌ها به میزان ۳۴% افزایش پیدا خواهد کرد.
این آمارها به این معناست که شرکت‌ها و افرادی که بصورت آکادمیک در دانشگاه‌ها مشغول به تحصیل هستند، رشد و استفاده بیشتری در استفاده از وب سایت‌های و بسترهای آموزش مجازی خواهند داشت.
در انتها باید این مساله را یادآور شد که برای جا افتادن آموزش مجازی، از یک سو پلتفرم‌های ارائه‌دهنده آموزش مجازی باید بتوانند رضایت کاربران خود را از طریق ارائه محتوای مناسب، تقویت زیرساخت‌های فنی و سیستم‌های ارزیابی و صدور مدرک جلب کنند و از طرف دیگر کاربران و افرادی که در چنین دوره‌هایی شرکت می‌کنند، باید از طریق اعمال نظرات و پیشنهادات خود، در جهت ارتقاء فرهنگ استفاده از این پلتفرم‌ها اقدامات مثبتی انجام دهند.
