بیماری های مغز و اعصاب آینده نگاران مغز؛ بیماری های عروقی مغز؛ سکته مغزی لاکونار

سکته مغزی لاکونار

سکته مغزی لاکونار (Lacunar Stroke): تعریف، علائم و تشخیص

تعریف سکته لاکونار و مکانیسم ایجاد

سکته مغزی لاکونار (Lacunar Stroke) نوعی سکته ایسکمیک (Ischemic Stroke) است که به‌دلیل انسداد عروق کوچک عمقی مغز (Small Deep Perforating Arteries) رخ می‌دهد. این سکته معمولاً در نتیجه آسیب مزمن به دیواره این عروق، به‌ویژه به علت فشار خون بالا (Hypertension) یا دیابت (Diabetes Mellitus) ایجاد می‌شود.

ویژگی‌های کلیدی سکته لاکونار:

• قطر عروق درگیر معمولاً کمتر از ۲۰۰ میکرومتر است.

• اندازه ناحیه ایسکمیک (Ischemic Lesion) معمولاً کمتر از ۱.۵ سانتی‌متر است.

• مکانیسم اصلی آسیب، لیپوهیالینوز (Lipohyalinosis) است که به ضخیم شدن دیواره عروق و کاهش خون‌رسانی منجر می‌شود.

ناحیه‌های شایع درگیری شامل:

• عقده‌های قاعده‌ای (Basal Ganglia)

• تالاموس (Thalamus)

• کپسول داخلی (Internal Capsule)

• پل مغزی (Pons)

عوامل خطر (Risk Factors)

هیپرتانسیون (Hypertension) شایع‌ترین عامل زمینه‌ای سکته لاکونار است. این بیماری باعث آسیب مزمن به عروق کوچک و مستعدسازی آن‌ها به انسداد می‌شود. دیگر عوامل مؤثر شامل:

• دیابت: آسیب به عروق کوچک (microvascular damage)

• سیگار کشیدن (Smoking) و چربی خون بالا (Hyperlipidemia): تسریع در تصلب شرایین

• افزایش سن (Aging): کاهش انعطاف‌پذیری دیواره عروق مغزی

علائم بالینی (Clinical Symptoms)

برخلاف سکته‌های آمبولیک یا ناشی از درگیری عروق بزرگ که ممکن است علائم ناگهانی و گسترده‌ای ایجاد کنند، سکته لاکونار معمولاً علائم فوکال و محدود به یک سیستم خاص (حرکتی یا حسی) دارد. ۵ سندرم اصلی در سکته لاکونار عبارتند از:

1. همی‌پارزی حرکتی خالص (Pure Motor Hemiparesis)
   شایع‌ترین نوع. ضعف کامل یک سمت بدن، بدون اختلال حسی. درگیری کپسول داخلی، پل یا گانگلیون‌های قاعده‌ای عامل آن است.

2. سندرم حسی خالص (Pure Sensory Stroke)
   اختلال حسی یک‌طرفه بدون ضعف حرکتی. ناشی از درگیری تالاموس.

3. همی‌پارزی آتاکسیک (Ataxic Hemiparesis)
   ترکیب ضعف و عدم تعادل حرکتی. درگیری در پل یا کپسول داخلی.

4. دیس‌آرتری و حرکات کند دست (Dysarthria–Clumsy Hand Syndrome)
   اختلال تکلم و کندی حرکات ظریف دست. آسیب به پل یا کپسول داخلی.

5. سندرم لاکونار مختلط (Mixed Lacunar Syndrome)
   ترکیبی از علائم حرکتی و حسی در یک سمت بدن.

یافته‌های تصویربرداری و تشخیص

1. آنژیوگرافی مغزی (Cerebral Angiography)
   معمولاً طبیعی است چون عروق کوچک قابل رؤیت نیستند.

2. سی‌تی‌اسکن (CT Scan) و ام‌آرآی مغز (Brain MRI)
   سی‌تی ممکن است ضایعه را نشان ندهد. MRI با توالی DWI حساس‌ترین روش برای شناسایی این سکته است.

3. آنالیز مایع مغزی نخاعی (CSF Analysis)
   در سکته لاکونار، نرمال است و نیاز به انجام آن نیست.

درمان و پیشگیری

درمان فاز حاد سکته لاکونار:

• کنترل دقیق فشار خون

• تجویز داروهای ضدپلاکت (Antiplatelet Agents) مثل آسپرین یا کلوپیدوگرل

• کنترل قند خون در بیماران دیابتی

پیشگیری از سکته‌های آینده:

• کنترل کامل هیپرتانسیون و دیابت

• ترک سیگار

• بهبود سبک زندگی و رژیم غذایی

• استفاده از استاتین‌ها (Statins) برای کاهش چربی خون

جمع‌بندی نهایی

سکته مغزی لاکونار یکی از انواع مهم سکته‌های ایسکمیک است که در نتیجه انسداد عروق کوچک مغز رخ می‌دهد. فشار خون بالا و دیابت نقش محوری در ایجاد آن دارند. این نوع سکته معمولاً با علائم محدود و فوکال بروز می‌کند و در تصویربرداری با MRI DWI بهتر تشخیص داده می‌شود. درمان شامل کنترل فشار خون، مصرف داروهای ضدپلاکت و اصلاح عوامل خطر است.

پرسش‌هایی درباره سکته مغزی لاکونار