مغز (brain) اندامی است که از توده بزرگی از بافت عصبی تشکیل شده است که در داخل جمجمه محافظت می‌شود. تقریباً در هر سیستم اصلی بدن نقش دارد.

برخی از وظایف اصلی آن عبارتند از:

پردازش اطلاعات حسی؛
تنظیم فشار خون و تنفس؛
ترشح هورمون‌ها.

مغز

مخ (cerebrum) بزرگترین بخش مغز است. به دو نیمه تقسیم می‌شود که به آنها نیمکره (hemispheres) می‌گویند.

این دو نیمکره توسط یک شیار به نام شکاف طولی بزرگ (great longitudinal fissure) از هم جدا می‌شوند. جسم پینه ای (corpus callosum) دو نیمکره را به هم متصل می‌کند، بنابراین به مغز اجازه می‌دهد پیام ها را از یک طرف به طرف دیگر برساند.

هر نیمکره مغز به مناطق وسیعی به نام لوب (lobes) تقسیم می‌شود. هر لوب با عملکردهای مختلفی مرتبط است:

لوب‌های پیشانی (Frontal lobes). لوب‌های پیشانی بزرگ‌ترین لوب‌ها هستند. همانطور که از نام آنها مشخص است، آنها در قسمت جلویی مغز قرار دارند. آنها رفتارهای سطح بالا مانند مهارت های حرکتی، حل مسئله، قضاوت، برنامه ریزی و توجه را هماهنگ می کنند. لوب های پیشانی نیز احساسات، شخصیت و خلق و خوی را مدیریت می کنند.
لوب‌های آهیانه‌ای (Parietal lobes). لوب های جداری در پشت لوب های فرونتال قرار دارند. آنها در سازماندهی و تفسیر اطلاعات حسی از قسمت های دیگر مغز نقش دارند.
لوب‌های تمپورال (Temporal lobes). لوب های تمپورال قشر شنوایی را در خود جای داده اند. آنها در دو طرف سر در همان سطح گوش قرار دارند. آنها عملکردهای خاصی از جمله شنوایی، حافظه بصری (مانند تشخیص چهره)، حافظه کلامی (مانند درک زبان) و تفسیر احساسات و واکنش های دیگران را هماهنگ می کنند.
لوب‌های پس سری (Occipital lobes). لوب های پس سری در پشت مغز قرار دارند. آنها به شدت در توانایی خواندن و تشخیص رنگ ها و اشکال نقش دارند.

مخچه

مخچه (Cerebellum) در پشت مغز و درست در زیر لوب های پس سری قرار دارد. این با مهارت های حرکتی ظریف درگیر است، که به هماهنگی حرکات کوچکتر یا ظریف تر، به ویژه حرکات دست و پا اشاره دارد.

مخچه همچنین به بدن کمک می کند تا وضعیت، تعادل و تعادل خود را حفظ کند.

دیانسفالون

دی انسفالون در قاعده مغز قرار دارد. این شامل موارد زیر است:

تالاموس
ساب تالاموس
اپیتالاموس
هیپوتالاموس

تالاموس به عنوان نوعی ایستگاه رله برای سیگنال هایی که به مغز می رسد عمل می کند. همچنین در هوشیاری، احساس درد و توجه نقش دارد.

اپیتالاموس به عنوان یک اتصال بین سیستم لیمبیک و سایر قسمت های مغز عمل می کند. سیستم لیمبیک بخشی از مغز است که با احساسات درگیر است.

هیپوتالاموس اطلاعاتی را که از سیستم عصبی خودمختار می آید پردازش می کند. نقش آن شامل کنترل خوردن، خوابیدن و رفتار جنسی است. برخی از اعمال خاصی که هیپوتالاموس مسئول آن است عبارتند از:

حفظ چرخه های فیزیولوژیکی روزانه، مانند چرخه خواب و بیداری؛
کنترل اشتها؛
تنظیم دمای بدن؛
کنترل تولید و ترشح هورمون ها.

ساقه مغز

ساقه مغز در جلوی مخچه قرار دارد و به نخاع متصل می شود. مسئول ارسال پیام به قسمت های مختلف بدن و قشر مغز است. از سه بخش عمده تشکیل شده است:

مغز میانی. مغز میانی به کنترل حرکت چشم کمک می کند، اطلاعات دیداری و شنیداری را پردازش می کند، حرکات حرکتی را تنظیم می کند و در برانگیختگی و بیداری نقش دارد.
پل مغزی. این بزرگترین قسمت ساقه مغز است. در زیر مغز میانی قرار دارد. این گروهی از اعصاب است که به اتصال بخش های مختلف مغز کمک می کند. پونز همچنین شامل شروع برخی از اعصاب جمجمه است. این اعصاب در حرکات صورت و انتقال اطلاعات حسی و همچنین تنفس نقش دارند.
بصل النخاع. بصل النخاع پایین ترین قسمت مغز است. به عنوان رابط بین ساقه مغز و نخاع عمل می کند. همچنین به عنوان مرکز کنترل برای عملکرد قلب و ریه ها عمل می کند. به تنظیم بسیاری از عملکردهای مهم از جمله عملکردهای حرکتی و حسی، تنفس، عطسه و بلع کمک می کند.

بیماری‌های مغزی

صدها بیماری وجود دارد که می تواند بر مغز تأثیر بگذارد. اکثر آنها در ۱ از ۵ دسته اصلی قرار می گیرند:

آسیب های مغزی، مانند ضربه مغزی؛
آسیب های عروق مغزی، مانند آنوریسم یا سکته مغزی؛
تومورهای مغزی، مانند نوروم آکوستیک یا شوانوم؛
اختلالات عصبی، مانند زوال عقل، بیماری پارکینسون، یا بیماری هانتینگتون؛
شرایط روانی، مانند اضطراب، افسردگی، یا اسکیزوفرنی.

در مورد انواع مختلف شرایط مغزی بیشتر بدانید.

علائم بیماری مغز

مغز یکی از مهم ترین اعضای بدن شماست، بنابراین مهم است که بدانید چگونه علائمی را که ممکن است مشکلی وجود دارد را تشخیص دهید.

علائم آسیب مغزی

علائم آسیب مغزی به نوع و شدت آسیب بستگی دارد. در حالی که گاهی اوقات بلافاصله پس از یک رویداد آسیب زا ظاهر می شوند، می توانند ساعت ها یا روزها بعد نیز ظاهر شوند.

علائم کلی آسیب مغزی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

سردرد؛
حالت تهوع یا استفراغ؛
احساس سردرگمی یا سرگردانی؛
سرگیجه؛
احساس خستگی یا خواب آلودگی؛
مشکلات گفتاری، از جمله لکنت زبان؛
خوابیدن بیشتر یا کمتر از حد معمول؛
اتساع یک یا هر دو مردمک؛
واکنش های احساسی نامناسب؛
تشنج؛
مشکلات حسی، مانند تاری دید یا صدای زنگ در گوش؛
مشکل در به خاطر سپردن چیزها یا مشکل در تمرکز؛
تغییرات خلقی شدید یا رفتار غیرعادی.

علائم آسیب عروق مغزی

علائم معمولاً به طور ناگهانی ظاهر می شوند و عبارتند از:

سردرد شدید
از دست دادن بینایی
ناتوانی در صحبت کردن
ناتوانی در حرکت یا احساس بخشی از بدن
صورت افتاده
کما

علائم تومور مغزی

علائم تومور مغزی به اندازه، محل و نوع تومور بستگی دارد.

علائم عمومی تومور مغزی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

سردرد
حالت تهوع یا استفراغ
از دست دادن هماهنگی حرکتی، مانند مشکل در راه رفتن
احساس خواب آلودگی
احساس ضعف
تغییرات اشتها
تشنج یا تشنج
مشکلات بینایی، شنوایی یا گفتار شما
مشکل در تمرکز
تغییرات شدید خلق و خو یا تغییر رفتار

علائم نورودژنراتیو

بیماری های نورودژنراتیو به مرور زمان باعث آسیب به بافت عصبی می شوند، بنابراین علائم آنها ممکن است با گذشت زمان بدتر شود.

علائم عمومی تخریب عصبی عبارتند از:

از دست دادن حافظه یا فراموشی
تغییرات در خلق و خو، شخصیت یا رفتار
مشکلات هماهنگی حرکتی، مانند مشکل در راه رفتن یا حفظ تعادل
مشکلات گفتاری، مانند ابهام یا تردید قبل از صحبت کردن

علائم روانی

علائم شرایط روانی یا روانی می تواند از فردی به فرد دیگر بسیار متفاوت باشد، حتی اگر شرایط مشابهی را در بر داشته باشد.

برخی از علائم کلی وضعیت سلامت روان عبارتند از:

احساس بیش از حد ترس، نگرانی یا گناه
احساس غمگینی یا افسردگی
گیجی
مشکل در تمرکز
انرژی کم
استرس شدید که مانع فعالیت های روزانه می شود
تغییرات خلقی شدید
کناره گیری از عزیزان یا فعالیت ها
هذیان یا توهم
افکار خودکشی

نکاتی برای داشتن مغز سالم

برخی از شرایط مغزی ممکن است خارج از کنترل شما باشند، مانند ضربه به مغز یا مشکلات سلامت روان.

اما چیزهایی وجود دارد که می توانید آنها را کنترل کنید و انجام دهید تا به سلامت مغز خود کمک کنید و خطر ابتلا به برخی بیماری ها را کاهش دهید.

از سرت محافظت کن

همیشه هنگام انجام ورزش های تماسی یا دوچرخه سواری از کلاه ایمنی استفاده کنید. وقتی سوار ماشین می‌شوید حتماً قفل کنید. هر دوی این موارد می توانند در جلوگیری از آسیب های مغزی بسیار مفید باشند.

ورزش

انجام منظم تمرینات قلبی، جریان خون را در سراسر بدن، از جمله مغز، تحریک می کند. ورزش همچنین می‌تواند سلامت مغز را به طرق مختلف بهبود بخشد. شامل:

بهبود سلامت عاطفی
بهبود توانایی یادگیری
کاهش اضطراب
کاهش زوال شناختی

سیگار کشیدن را ترک کن

سیگار کشیدن برای سلامت کلی شما عالی نیست. این شامل مغز شما می شود: سیگار ممکن است منجر به زوال شناختی شود.

به افکار خود گوش دهید

سعی کنید هر از گاهی افکار یا احساسات خود را بررسی کنید. داشتن دفتر خاطرات راه خوبی برای ایجاد این عادت است. به دنبال الگوهای فکری یا احساساتی باشید که به نظر می رسد بر زندگی روزمره شما تأثیر می گذارد. آنها می توانند نشانه ای از یک وضعیت سلامت روانی زمینه ای و قابل درمان باشند.

روی یک رژیم غذایی مغذی تمرکز کنید

آنچه می خورید می تواند تأثیر مستقیمی بر سلامت مغز شما داشته باشد، به خصوص با افزایش سن. بسیاری از غذاهایی که اغلب برای سلامت مغز توصیه می شوند عبارتند از: سبزیجات، میوه ها، آجیل، ماهی، غلات کامل، روغن زیتون و گاهی اوقات شراب.