چرا رویا می بینیم

محققان هنوز در مورد هدف رویاها کاملاً موافق نیستند. با این حال، برخی از باورها و نظریه‌های رایج وجود دارد.

به عنوان درمانگر رویا می‌بیند

رویاهای شما ممکن است راهی برای رویارویی با درام‌های احساسی (emotional dramas) در زندگی شما باشد. و از آنجایی که مغز شما در سطح عاطفی بسیار بیشتری نسبت به زمانی که بیدار هستید کار می‌کند، مغز شما ممکن است در رابطه با احساسات شما ارتباطاتی ایجاد کند که خودآگاه شما نمی‌تواند ایجاد کند.

رویاها به عنوان آموزش ستیز یا گریز

یکی از نواحی مغز که در هنگام خواب دیدن بیشتر فعال است آمیگدال (amygdala) است. آمیگدال بخشی از مغز است که با غریزه بقا و پاسخ ستیز یا گریز (fight-or-flight) مرتبط است.

یک نظریه نشان می‌دهد که از آنجایی که آمیگدال در طول خواب فعال‌تر از بیداری شما است، ممکن است راه مغز برای آماده کردن شما برای مقابله با یک تهدید باشد.

خوشبختانه، ساقه مغز سیگنال‌های عصبی را در طول خواب REM ارسال می کند که عضلات شما را شل می کند. به این ترتیب در خواب سعی نمی کنید بدوید یا مشت بزنید.

رویاها به عنوان موزه شما

یک نظریه برای اینکه چرا رویا می بینیم این است که به تسهیل گرایش های خلاقانه (creative tendencies) ما کمک می کند. هنرمندان از همه نوع، رویاهای خود را با الهام بخشیدن از خلاقانه ترین کارهای خود می دانند. ممکن است گاهی اوقات در زندگی خود با یک ایده عالی برای یک فیلم یا یک آهنگ بیدار شده باشید.

بدون فیلتر منطقی که معمولاً در زندگی بیداری خود از آن استفاده می کنید و می تواند جریان خلاقیت شما را محدود کند، افکار و ایده های شما هیچ محدودیتی در هنگام خواب ندارند.

رویاها به عنوان کمک حافظه

یکی از نظریه‌های رایج درباره هدف رویاها این است که به شما کمک می‌کنند خاطرات مهم و چیزهایی را که یاد گرفته‌اید ذخیره کنید، از شر خاطرات بی‌اهمیت خلاص شوید و افکار و احساسات پیچیده را مرتب کنید.

تحقیقات نشان می‌دهد که خواب به ذخیره خاطرات کمک می کند. اگر اطلاعات جدیدی بیاموزید و روی آن بخوابید، بهتر از زمانی که از شما خواسته شود آن اطلاعات را بدون مزیت خواب به خاطر بسپارید، می توانید آن را به خاطر بیاورید.

اینکه چگونه رویاها بر ذخیره و یادآوری حافظه تأثیر می گذارند هنوز به وضوح درک نشده است. اما رویاها ممکن است به مغز کمک کنند تا اطلاعات مهم را به طور موثرتری ذخیره کند و در عین حال محرک هایی را که می توانند با حافظه و یادگیری تداخل کنند مسدود کند.

چرا کابوس می بینیم؟

رویاهایی که به شما کمک می‌کنند با احساسات، خاطرات و سایر اطلاعات به نحو مؤثری برخورد کنید، ممکن است بسیار مفید به نظر برسند. کابوس گاه به گاه رویایی در نظر گرفته می شود که به سادگی ترسناک تر یا ناراحت کننده است. کابوس ها معمولاً به دلیل استرس، اضطراب یا گاهی اوقات به عنوان واکنش به برخی داروها ایجاد می شوند.

با این حال، اگر اغلب کابوس می بینید، ممکن است دچار اختلال خواب شوید . رویاهای ترسناک که به طور مرتب رخ می دهند را می توان یک اختلال خواب نامید اگر کابوس های زیر:

• باعث می شود در مورد خوابیدن مضطرب شوید؛ 
• منجر به اختلالات مکرر خواب شما شود؛ 
• سایر مشکلات خواب یا روانی را ایجاد کند. 

بسیاری از افراد در طول زندگی خود کابوس های گاه به گاه را تجربه می کنند. با این حال، انجمن خواب آمریکا تخمین می زند که تنها حدود ۵ درصد از جمعیت کابوس های مداوم را به عنوان یک اختلال خواب تجربه می کنند.

چه چیزی روی رویاها تأثیر می گذارد؟

برخی از عواملی که در هنگام بیداری روی ما تأثیر می گذارند نیز می توانند روی رویاهای ما تأثیر بگذارند.

شرایط سلامتی

یکی از بزرگترین تأثیرات روی رویاها این است که چقدر یا کم می خوابید. کمبود خواب برای یک یا دو شب (یا بیشتر) می‌تواند بخش‌هایی از مغز شما را زمانی که در نهایت به خواب REM وارد می‌کنید، بسیار فعال‌تر کند. اگر شب های بی قراری داشته باشید، احتمالاً رویاهای واضح تری خواهید دید. همچنین به احتمال زیاد آن رویاها را به یاد می آورید.

باردار بودن همچنین یک کاتالیزور برای رویاهای واضح است. افزایش تولید هورمون بر نحوه پردازش افکار و احساسات مغز شما تأثیر می گذارد. این اغلب منجر به رویاهای شدید می شود.

اختلالات سلامت روان مانند افسردگی و اضطراب، و همچنین اختلال دوقطبی و سایر شرایط مربوط به خلق و خو، می توانند باعث ایجاد رویاها و کابوس های شدید و گاه آزاردهنده یا منفی شوند. داروهای این شرایط، از جمله داروهای ضد افسردگی و داروهای ضد روان پریشی، نیز با افزایش خطر کابوس در ارتباط هستند.

خوراکی ها

شواهد انکارناپذیری وجود ندارد که برخی غذاها منجر به رویاهای وحشیانه تر یا بهتر شوند. اما واضح است که برخی از غذاها ممکن است زمینه را برای شما فراهم کنند تا رویاهای خود را بهتر به خاطر بسپارید.

برای مثال غذاهای پر کربوهیدرات می توانند به شما انرژی سریع بدهند. اما پس از مدتی، آنها می توانند شما را احساس ناراحتی کنند. هر چیزی که بر خلق و خوی بیداری شما تأثیر بگذارد احتمالاً بر خلق و خوی ناخودآگاه شما نیز تأثیر می گذارد. بنابراین، اگر یک تصادف قند باعث شود در طول روز دستشویی کنید، این احساسات می توانند به خواب شما منتقل شوند.

همچنین، غذایی که باعث بیدار شدن شما در طول شب می شود، ممکن است باعث شود در مرحله REM بیشتر بیدار شوید. وقتی این اتفاق بیفتد، احتمالاً رویاهای بیشتری را به یاد خواهید آورد.

فعالیت‌های روزانه

همانطور که خواب کم یا قطع شده اغلب منجر به رویاپردازی واضح تر می شود، یک خواب خوب شبانه رویاهای شدیدی را که به یاد می آورید کاهش می دهد.

مطالعه کوچک نشان داد که یکی از راه‌های خوب برای راحت‌تر خوابیدن، ورزش صبحگاهی است. یک دویدن خوب یا سایر تمرینات هوازی قبل از ظهر به شما کمک می کند ساعت خود را طوری تنظیم کنید که تمایل بیشتری به خوابیدن سریعتر داشته باشید و زمان بیشتری را در خواب عمیق بگذرانید تا زمانی که ورزش نمی کنید یا در اواخر شب ورزش می کنید.

دوندگان و دیگر علاقه مندان به تناسب اندام، زمان کمتری را در خواب REM رویایی می گذرانند، که یکی از سبک ترین مراحل خواب است. همچنین، هرچه بتوانید در طول روز به طور موثرتری استرس را از بین ببرید، احتمال اینکه استرس و اضطراب را به رختخواب ببرید، کمتر خواهد بود. این باید به کاهش کابوس ها و قطع خواب در هر شب کمک کند.

چگونه رویاهای خود را به خاطر بسپارید

یکی از دلایلی که به خاطر سپردن رویاها دشوار است این است که ماده شیمیایی مغز مرتبط با حافظه – نوراپی نفرین – و فعالیت الکتریکی مغز که به یادآوری کمک می کند در پایین ترین سطح خود در هنگام خواب دیدن است. در واقع، اگر خوابی ببینید اما در طول خواب از خواب بیدار نشوید، نمی توانید آن را به خاطر بسپارید. رویاهایی که به یاد می آورید، رویاهایی هستند که وقتی بیدار می شوید ادامه دارند.

دو راه برای کمک به یادآوری رویاهای خود این است که در حین خواب به خود بگویید که می خواهید خواب خود را به خاطر بسپارید. اگر این آخرین فکر شما باشد، احتمالاً با رویایی که هنوز تا حدودی در حافظه شما تازه است از خواب بیدار شوید.

از آنجایی که یادآوری رویاها حتی با کوچکترین حواس پرتی می تواند به راحتی قطع شود، باید سعی کنید به محض بیدار شدن از خواب به یاد آورید. از رختخواب بلند نشوید و به چیز دیگری فکر نکنید. سعی کنید تصاویر یا خاطراتی که از رویای خود دارید را درک کنید و آنها را روی یک پد کنار تخت یا روی تلفن هوشمند خود یادداشت کنید.