انفارکتوس در شریان مغزی خلفی
انفارکتوس در شریان مغزی خلفی (Posterior Cerebral Artery Infarction)
شریان مغزی خلفی (Posterior Cerebral Artery – PCA) یکی از شاخه‌های اصلی گردش خون خلفی مغز (Posterior Circulation of the Brain) است که از تنه شریان بازیلر (Basilar Artery) منشأ گرفته و وظیفه خون‌رسانی به نواحی مهمی از مغز، از جمله لوب اکسیپیتال (Occipital Lobe)، سطوح داخلی لوب تمپورال (Medial Temporal Lobe)، تالاموس (Thalamus) و بخش‌هایی از کورتکس پاریتال (Parietal Cortex) را بر عهده دارد. انفارکتوس در این شریان، بسته به محل دقیق انسداد، با مجموعه‌ای از علائم بینایی، شناختی، حسی و زبانی بروز می‌کند.
تظاهرات بالینی شاخص انفارکتوس در PCA
۱. همونیموس همی‌انوپی (Homonymous Hemianopia):
این علامت مهم‌ترین و شایع‌ترین تظاهر انفارکتوس PCA است. بیمار نیمی از میدان بینایی را در هر دو چشم از دست می‌دهد (برای مثال، نیمه راست میدان دید در هر دو چشم)، چرا که لوب اکسیپیتال که مرکز پردازش بینایی است، تحت تأثیر قرار گرفته است.
۲. حفظ دید ماکولر (Macular Sparing):
ماکولا ناحیه‌ای از شبکیه است که دید دقیق مرکزی را فراهم می‌کند. این ناحیه خون‌رسانی مشترک از هر دو شریان مغزی خلفی و میانی (Middle Cerebral Artery – MCA) دارد، بنابراین در بسیاری از موارد انفارکتوس PCA، دید ماکولر سالم باقی می‌ماند.
۳. اختلالات حسی و شناختی:
آسیب به تالاموس یا لوب تمپورال داخلی می‌تواند موجب اختلال در خواندن (Alexia)، گیجی، و کاهش توانایی پردازش اطلاعات شود. این اختلالات به‌ویژه در صورتی شدیدتر هستند که انفارکتوس نیمکره غالب (معمولاً سمت چپ در افراد راست‌دست) را درگیر کرده باشد.
۴. اختلال حافظه (Memory Impairment):
درگیری ساختارهایی مانند هیپوکامپ (Hippocampus) که در لوب تمپورال داخلی قرار دارند و نقش حیاتی در حافظه دارند، می‌تواند باعث اختلال در ذخیره‌سازی و بازیابی خاطرات شود.
۵. آفازی آنومیک (Anomic Aphasia):
اگر انفارکتوس مناطق زبانی نیمکره غالب را درگیر کند، ممکن است بیمار در نام بردن اشیاء دچار مشکل شود. این نوع آفازی (Aphasia) معمولاً با توانایی حفظ‌شده در درک زبان و دستور زبان همراه است، اما بیمار کلمات را به‌سختی پیدا می‌کند.
نتیجه‌گیری نهایی:
انفارکتوس شریان مغزی خلفی (PCA) یکی از علل مهم اختلالات بینایی و شناختی است. مهم‌ترین تظاهر آن همونیموس همی‌انوپی است که ممکن است با حفظ دید ماکولر همراه باشد. سایر علائم، مانند اختلال حافظه، اختلال خواندن، آفازی آنومیک و اختلالات حسی و شناختی بسته به محل دقیق ضایعه، متغیر هستند.
این الگوی بالینی به‌ویژه در بیماران دارای فاکتورهای خطر سکته مغزی (Stroke) نظیر پرفشاری خون، دیابت و آریتمی‌های قلبی باید به‌سرعت شناسایی شود و مورد تصویربرداری دقیق مغزی قرار گیرد تا از پیشرفت آسیب‌های نورولوژیک جلوگیری شود.
پرسش‌هایی درباره انفارکتوس در شریان مغزی خلفی
خانم ۷۰ ساله با سابقه دیابت به طور ناگهانی دچار تاری دید شده است. در معاینه نورولوژیک، همونیموس همی‌آنوپی با سالم بودن دید ماکولار همراه با اختلال حافظه دارد. CVA بیمار ناشی از انسداد کدام عروق مغز است؟
(پرانترنی – شهریور ۸۳)
الف) شریان مغزی قدامی
ب) شریان مغزی میانی
ج) شریان مغزی خلفی
د) شریان کاروتید
کلیک کنید تا پاسخ پرسش نمایش داده شود
» پاسخ: گزینه ج
پاسخ تشریحی:
تحلیل بر اساس کلیدواژه‌ها
تاری دید ناگهانی همراه با همونیموس همی‌آنوپی (Homonymous hemianopia) با سالم بودن دید ماکولار (macular sparing)، و همچنین اختلال حافظه، سه علامت کلیدی در این بیمار هستند.
-
همونیموس همی‌آنوپی: یعنی از بین رفتن میدان بینایی یک‌طرفه در هر دو چشم (مثلاً نیمه چپ هر دو چشم)، که نشان‌دهنده ضایعه پست‌کیاسمی (post-chiasmal) است؛ معمولاً در لوب اکسیپیتال که توسط شریان مغزی خلفی (PCA) خون‌رسانی می‌شود.
-
حفظ بینایی ماکولار: نشانه‌ای مهم است که معمولاً در انفارکتوس لوب اکسیپیتال دیده می‌شود، زیرا دید ماکولار (مرکزی) معمولاً از طریق عروق کلا‌ترال از شریان‌های مغزی میانی (MCA) نیز تغذیه می‌شود و در سکته PCA ممکن است حفظ شود.
-
اختلال حافظه: نشان‌دهنده درگیری نواحی مدیال تمپورال یا تالاموس است که توسط شریان مغزی خلفی خون‌رسانی می‌شوند.
بررسی گزینه‌ها
الف) شریان مغزی قدامی (ACA):
این شریان بیشتر به لوب فرونتال میانی و بخش‌هایی از لوب پاریتال خون‌رسانی می‌کند. ضایعات آن بیشتر باعث پارزی اندام تحتانی، بی‌اختیاری ادرار و مشکلات رفتاری می‌شوند. با علائم بیمار تطابق ندارد.
ب) شریان مغزی میانی (MCA):
درگیری آن معمولاً باعث همی‌پارزی، آفازی (در نیمکره غالب)، اختلال حس و بینایی یک طرفه می‌شود. اما همونیموس همی‌آنوپی همراه با دید ماکولار سالم نشانه اختصاصی آن نیست، و اختلال حافظه معمولاً بارز نیست.
ج) شریان مغزی خلفی (PCA):
مسئول خون‌رسانی به لوب اکسیپیتال (مرکز بینایی)، بخش‌هایی از لوب تمپورال مدیال (حافظه)، تالاموس و کالوزوم پشتی است. سکته در این ناحیه باعث همونیموس همی‌آنوپی با دید ماکولار سالم و اختلال حافظه می‌شود. دقیقاً مطابق علائم بیمار.
د) شریان کاروتید:
شامل شریان‌های ACA و MCA است، اما شریان اکسیپیتال و تمپورال مدیال را تغذیه نمی‌کند. سکته در این شریان‌ها معمولاً باعث همی‌پارزی و اختلالات قشر فرونتال و پری‌فرونتال می‌شود، نه اختلال حافظه و دید ماکولار سالم.
نتیجه‌گیری و پاسخ گزینه‌ای
سه علامت کلیدی بیمار یعنی همونیموس همی‌آنوپی، دید ماکولار سالم، و اختلال حافظه، به‌طور مشخص به درگیری شریان مغزی خلفی (Posterior Cerebral Artery – PCA) اشاره دارند.
پاسخ صحیح: ج) شریان مغزی خلفی
»» تمامی کتاب
