تعریف و اهمیت شنا؛ مقررات استخرهای شنا؛ تاریخچه شنا در جهان و ایران

تعریف، اهمیت و موارد مهم در شنا

تعریف شناکردن

شنا کردن عبارتست از حرکات معین و منظم دست‌ها، پاها و به طور کلی، بدن که امکان پیشروی موجودات زنده در آب را ممکن می‌سازد. انجام هر نوع حرکتی موجب پیشروی بدن در آب نخواهد شد و به همین علت است که گفته می‌شود «حرکاتی معین و منظم». با گذشت زمان نحوه حرکات دست و پای انسان در آب تغییر نمود و همواره سعی گردید که بتواند سریعتر و راحت‌تر در آب پیشروی کند و به همین علت شکل ظاهری شنا کردن نیز تغییر کرد و شناهای مختلفی به وجود آمد که شش نوع رایج آن عبارت اند از:

شنای سینه (کرال سینه)، شنای پشت (کرال پشت)، شنای قورباغه شنای پروانه، شنای پشت مقدماتی و شنای پهلو. چهار شنای اول رسمی است و دارای مسابقات مختلفی می‌باشد و دو شنای دیگر در نجات غریق مورد استفاده قرار می‌گیرد. برای اطلاع از چگونگی تغییر در حرکات، لازم است تاریخچه مختصری از شنا را مورد مطالعه قرار دهیم.

شکل ۱- نقش حجاری شده یک شناگر بر روی سنگ، مربوط به ۲۵۰۰ سال قبل از میلاد نشان داده شده است که در تالارهای نمرود بوده و در موزه بریتانیا موجود است.

تاریخچه شنا

تاریخچه شنا را باید در دو دوره قدیم و جدید مورد مطالعه قرار داد. دوران قدیم از دوران باستان تا قبل از قرن شانزدهم است. دانشمندان اعتقاد دارند که به احتمال زیاد انسانها شناکردن را از حیوانات تقلید کرده و آموخته اند. ساختار طبیعی بدن انسان به گونه‌ای است که قابلیت شناوری بر روی آب را به طور کامل ندارد. ولی زمانی که انسان دست‌ها و پاها را به درستی حرکت می‌دهد و در آب پیشروی می‌کند از فرو رفتن به عمق آب جلوگیری می نماید. دقیقا معلوم نیست که انسانها از چه زمانی وارد آب شده و به شنا کردن پرداخته اند. نقوش حجاری شده شناگری بر روی سنگ، نشان از قدمت ۲۵۰۰ ساله قبل از میلاد حضرت مسیح (ع) را دارد (شکل ۱). آثار باقیمانده از دوران باستان نشان دهنده‌این است که انواع گوناگونی از شنا کردن وجود داشته است که شنای پهلو، شنای قورباغه و شنای سگی از آن جمله می‌باشد.

برای انسان یادگیری شنا و قدرت شناورشدن در آب در واقع بخشی از اقدامات او در جهت بقا و زیستن بوده است. علاوه بر این در بعضی از اقوام و دوران اعتقادات مردم نیز باعث یادگیری شنا می‌شده است. برای مردم دوران باستان به خاک سپردن بدن پس از مرگ اهمیت زیادی داشته است و از این رو از غرق شدن در آب بسیار هراسناک بودند و این احساس ترس از غرق شدن و محرومیت از تدفین، آنها را به یادگیری شنا و جلوگیری از غرق شدن وا می‌داشت. عامل دیگری که در یادگیری شنا اهمیت داشت، جنبه نظامی آن بود. سربازان ناگزیر می‌شدند که در مواقع لازم قادر باشند در آب شنا نموده، خود را نجات دهند.

آثار و علایم باقی مانده از آشوریهای دوران باستان که در موزه بریتانیا نگه داری شده است نشان می‌دهد که در روزگاران باستان مردم با شنای قورباغه آشنا بودهاند. نمونه دیگری از شواهد این است که آشور بانیپال در یک نقاشی فرار سه نفر را ترسیم نموده که در رودخانه و جریان آب بر روی مشکهایی پرباد در حال فرار از دست اشوریها هستند و با حرکت دست‌ها و پاهایشان شناهایی مانند قورباغه و پهلو انجام می‌دهند. و در شکل ۲ نشان داده شده است.

شواهد دیگری نشانگر آن است که برای طبقات مرفه و بالای جامعه کلاسهای ورزشی پیش بینی می‌شده است. و علاوه بر تیراندازی با کمان و سواری، به آنان شنا نیز آموزش داده می‌شده است. در کتاب تاریخ تربیت بدنی نوشته شده است «برای قوم اسپارت شنا یک ورزش محبوب و مورد علاقه بوده است.»

برای رومی‌ها نیز ورزش شنا با اهمیت بوده است. رومیها جنگجو بودند و در برنامه‌های تمرینات رزمی و جنگی آنها شنا کردن، پریدن، پرتاب نیزه و شمشیربازی گنجانده شده بود و در برنامه‌های تفریحی نیز شناکردن و رشته‌های دیگری مثل شکار، ماهیگیری، قایقرانی، دویدن و بازیهای دیگر وجود داشته است. در مصر باستان آموزش شنا وجود داشته ولی گویا فقط خاص طبقه درباریان بوده است. آموزش شنا، توسط برده‌هایی صورت می‌گرفته است که از نظر موقعیت فردی و حقوقی با دیگر برده‌ها تفاوت داشتند. در یونان باستان نیز به شنا اهمیت زیادی داده می‌شد و آن را جزء تعلیمات عمومی‌گنجانده، ندانستن آن را گناه می‌دانستند.

شنا در دوران جدید: در سال ۱۵۳۸ یک معلم زبان در کشور آلمان به نام نیکلاوین من که پروفسور دانشگاه‌این گلد استارت بود اولین کتاب را درباره شنا نوشت و پس از آن یک فرانسوی کتابی را به نام «هنر شنا» به رشته تحریر در آورد و در آن به شنایی شبیه قورباغه اشاره نمود. این دو کتاب قدیمی‌ترین کتب موجود درباره شنا هستند. اولین مسابقات ورزش شنا را انگلیسیها در اوایل قرن چهاردهم در شهر لندن برگزار کردند. مسابقات رسمی‌در ۱۸۳۷ در لندن برگزار شد. در آن زمان شهر لندن تنها دارای شش استخر شنا بود. در ۱۸۱۰ لرد بایرون شاعر انگلیسی تنگه داردانل را با شنا پیمود. در ۱۸۶۰ شخصی به نام جیمز تروجن که به آمریکای جنوبی سفر کرده بود، با نوعی شنا در آنجا آشنا شد و در برگشت به انگلستان شروع به آموزش این شنا کرد. در این شنا پاها شبیه پای شناهای پهلو و قورباغه بود و دست‌ها به طور متناوب از آب بیرون آمده، داخل آب می‌گردید، (شکل ۳). یعنی حالتی شبیه به حرکت دست در شنای سینه داشت.

شکل ۲- فرار با استفاده از مشک‌های پر باد با شنا کردن در رودخانه

شکل ۳

با تغییر در نحوه اجرای حرکت‌های دست، پا و بدن سرعت حرکت بدن در آب افزایش یافت و رکوردهای شنا رو به بهبود نهاد. در سال ۱۸۷۱ شخصی به نام گول مسافت ۱۰۰ یارد (حدود ۸۰ متر) را در یک دقیقه و پانزده ثانیه با شنای پهلو طی کرد و پس از ۲۰ سال یعنی در ۱۹۹۱ شناگر دیگری این فاصله را در یک دقیقه و دو ثانیه طی نمود و بالاخره در ۱۹۰۱ یعنی ۱۰ سال بعد شناگری به نام لین این مسافت را در یک دقیقه به اتمام رساند. در سال ۱۹۰۰ شناگر استرالیایی به نام ریچارد کاویل به تقلید از بومیان سیاه پوست جزایر سلیمان نوعی شنا را که در آن ضربات پا پی در پی بر آب می‌خورد انجام داد و حالت شنای او شبیه به خزیدن در روی آب بود و در واقع از همان موقع شنای کرال سینه متولد شد. کلمه کرال «CRAWL» به معنای خزیدن است و چون در شنای کرال سینه بدن حالتی شبیه به خزیدن داشت این لغت استعمال گردید. در این کتاب به جای استعمال «کرال سینه» شنای سینه بکار برده شده است. شنای امروزی کرال سینه شکل تکامل یافته همان شناست که به مرور زمان با تغییر در ضربات پا و هماهنگ‌تر شدن حرکات دست‌ها و پاها به کمال رسیده است.

شنا از ایران باستان تا دوران معاصر: در کتب تاریخی نوشته شده است که آب بازی و شناگری در ایران باستان محدود به عبور از رودخانه‌ها و آب تنی بوده است. در زمان هخامنشیان نیروی دریایی وجود داشته و دارای سفاینی بوده است. در کتب مربوط به تاریخ تربیت بدنی نیز اشاره شده است که در ایران قدیم شناوری جزء مواد آموزشی بوده است. اینک به شرح مختصری از آن می‌پردازیم.

لغت قدیم اوستایی برای شنا (سنا sna) بوده و در زبانهای آریایی نیز نزدیک به همان معنی است و ریشه کلمه می نمایاند که در ابتدا مربوط به شستشو بوده است. کلمه اشتقاقی شنا از زبان سانسکریت متضمن معنی وظیفه مذهبی است و در میان ایرانیان قدیم نیز شستشوی بدن وظیفه مذهبی بوده است. شنا یکی از امور تعلیمی اطفال بود که در مرحله سوم تحصیلی آن را می آموختند. منظورهای تعلیم شنا دو قسمت بوده است. بخشی جنبه پاکیزگی و مذهبی و بخش دیگر منظور عملی و جنگی داشته است. منظور اول از آموختن شنا پاکیزگی و شستشو بوده که در آیین زردشتی فریضه محسوب می‌شده است و چون در زمان‌های قدیم رودخانه‌هایی را که متصل به آبادیها بوده برای شستشو بکار می‌برده اند. آموختن شنا در ضمن آموزش اطفال لازم بوده است. منظور دوم از آموختن شنا همانا جنبه عملی آن و بهره مندی از منافع آن در حیات عادی و هنگام جنگ بوده است پس از آنکه جوانان ایرانی در شناوری مسلط می‌شده اند ایشان را می آموخته اند که با تمام اسلحه از رودخانه عبور نمایند، بدون اینکه جامه و اسلحه آنها‌تر شود یا آسیبی به آن برسد، معلوم است که به‌این ورزش بدیده پیش بینی برای هنگام ناگزیری در کارزار بوده و برای انجام آن باید نوجوانان و جنگجویان مهارتی بسزا در شناوری حاصل نمایند. موردهای بکار بردن اینگونه ورزش نه تنها در هنگام جنگ بلکه در زمان صلح و زندگانی عادی نیز زیاد بوده است. نوع دیگر عبور از رودخانه در حال سواری بوده است. درباره عبور رستم و کیخسرو و قهرمانان دیگر ایران باستان از میان رودخانه‌ها در شاهنامه مطالبی ذکر شده است. این نوع تربیت هنوز هم در میان افراد ایلات ایران معمول است.

به طور کلی می‌توان گفت با توجه به وضعیت جغرافیایی کشور ما و کمبود آب براثر بارش ناچیز باران و برف، شنا کردن توسعه لازم را نداشته است. در دوران قاجاریه حوضهای بزرگی در حمامها وجود داشته که آنها را چال حوض می‌گفتند. طول آنها ۱۰ و عرض آنها ۶ تا ۷ متر بوده است و عمقی در حد ۱ تا ۲ متر داشته اند. در جاهایی که‌این چال حوضها وجود داشت تقریبا و ماه از سال آب تنی رایج بود و فقط سه ماه زمستان چال حوض و شناگری و آب بازی در آن تعطیل می‌شد و آن هم به واسطه‌این بود که آب گرم خزینه سرد نشود یا فقط حمام سرد نگردد. مجاورت چال حوض سرد با هوای گرم حمام و خزانه گرم آن را همیشه معتدل نگاه می‌داشت و مردم در اغلب فصول در آن به شنا می‌پرداختند. کوچکترها تحت تعلیم بزرگترها در قسمت نزدیک به غرفه‌ها شنا یاد می‌گرفتند و از روی تیرها یا بالای سکوها شیرجه می‌رفتند. برای نشان دادن استقامت در شنا چندین بار به دور چاله حوض شنا می‌کردند و قدرت شناگر را معلوم می‌کردند.

اردوهای ورزشی از ۱۳۱۴ در منظریه تهران تشکیل گردید. شنا و نجات غریق نیز از جمله ورزشهای این اردوها بود. از همان زمان مسابقات شنا در کشور شکل گرفت. بعدها برگزاری مسابقات قهرمانی کشور و آموزشگاهها جزء فعالیتهای هرساله تشکیلات ورزش کشور شد. در سال ۱۹۵۱ تیم شنا و شیرجه کشور در مسابقات آسیایی شرکت نمود. توسعه ورزش شنا در مدت زمانی نسبتا طولانی صورت گرفت.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی‌گسترش شنا در بین مردم سرعت گرفت. استخرهای زیادی ساخته شد و بسیاری از والدین به دلیل پی بردن به اهمیت ورزش شنا فرزندانشان را برای یادگیری آن، در استخرها ثبت نام کردند. ۵/۶۵ درصد استخرهای شنای موجود تهران پس از پیروزی انقلاب اسلامی‌ساخته شد. تعداد استخرهای شنا در کشور روز به روز بیشتر می‌شود و نشان از استقبال مردم و علاقه مندی آنان به شنا دارد. یکی از صاحب نظران گذشته ورزشی کشور در مورد شنا در ایران نوشت:

«در طول هزاران سال تاریخ تمدن ایرانی شناگری و آب بازی یکی از بهترین ورزشها و سرگرمیهای مردان و زنان کشور بوده است. مردم این سرزمین با ابتکار قنات و تحصیل آب از دل کوهها و عمق دشتهای سوزان پیش از هر ملت دیگری قدر آب را می‌دانستند و به آن علاقه مندی شبیه عشق داشتند. چون نظافت و شستشوی منظم تن در آب موافق سنتهای دیرین ایرانی و بعد احکام مقدس اسلامی‌بوده و همواره در پاک نگاهداشتن آب و مصون داشتن آن از پلیدیها کوشا بودند.»

اهمیت شنا

شنا تنها یک ورزش نیست، بلکه یادگیری آن برای هر انسانی یک ضرورت است. برای ساکنان مناطق ساحلی و پرآب و کسانی که در حاشیه رودخانه‌ها، سدها و دریاچه‌ها زندگی می‌کنند لزوم یادگیری آن بمراتب جدی‌تر است. علاوه بر جنبه‌های ایمنی که موجب تمایل به یادگیری شنا می‌شود از جهات دیگر نیز ضرورت یادگیری شنا بخوبی احساس می‌شود که‌این موارد به اختصار شرح داده می‌شود.

شنا از دیدگاه دین مبین اسلام: شنا یکی از ورزشهای مفید و ثمربخشی است که مورد توجه رسول گرامی اسلام (ص) قرار گرفته است. آن حضرت پیروان خود را به فراگیری شنا تشویق نموده اند.

قال رسول الله صلى الله علیه و آله

« عَلِّمُوا أَوْلاَدَکُمُ اَلسِّبَّاحَهَ اَلرِّمَایَهَ »

حضرت رسول اکرم فرموده اند: به فرزندان خود شناکردن و تیراندازی بیاموزید و همچنین آموزش شنا به فرزندان را از وظایف والدین دانسته اند. و در جای دیگری می‌فرمایند:

« خَیْرُ لَهْوِ الْمُؤْمِنِ السِّبَاحَهَ »

«یعنی بهترین سرگرمی مؤمن شنا کردن است».

در واقع برای یک انسان مؤمن شنا تفریحی است که اسلام بر آن تأکید دارد. حضرت رسول (ص) با این بیان داشتن سرگرمی‌برای مؤمنان را تایید نموده و بهترین فعالیت و سرگرمی‌در اوقات فراغت را شنا کردن دانسته اند که انتخابی بسیار نیکو و بجا می‌باشد و به جرأت می‌توان گفت که شنا از نظر مفید بودن با هیچ یک از رشته‌های ورزشی قابل مقایسه نیست. پیامبر اکرم (ص) در جای دیگری فرموده اند:

به فرزندان خود قرآن را تعلیم دهید، نام نیکو برایشان برگزینید و شنا را به آنان آموزش دهید. برای پی بردن به اهمیت ورزش شنا، این ورزش را از دیدگاه پزشکی مورد بررسی قرار می‌دهیم.

شنا از دیدگاه پزشکی: علم پزشکی از ورزش به عنوان ابزاری برای پیشگیری از ابتلا به بیماری و همچنین در مان برخی از بیماریها استفاده می نماید. اثرات مفید فعالیتهای ورزشی بر دستگاههای مختلف بدن با انجام تحقیقات متعدد به اثبات رسیده است. از جمله ورزشهایی که می‌تواند در پزشکی مورد استفاده قرار گیرد ورزش شناست. بهترین نتیجه حاصل از تمرینات شنا بهبود کار دستگاه قلب و عروق و بالا بردن استقامت هوازی می‌باشد. عضله قلب تقویت می‌شود و تعداد ضربان آن در حال استراحت کاهش یافته، از بروز بیماریهای قلبی جلوگیری بعمل می‌آید. علاوه بر موارد فوق قدرت عضلات بزرگ بدن افزایش یافته، گروههای بیشتری از ماهیچه‌های بدن در این فعالیت شرکت می‌کنند. نتایج حاصل از تمرینات در آب می‌تواند هم بر روی جسم و هم بر روان انسان تأثیرات بسیار مفیدی بر جای گذارد. شنا می‌تواند در مواردی چون کم کردن وزن، ضعفهای عضلانی، کمردرد، برخی از انواع آسم، کسب هماهنگی عصبی و عضلانی، انواع فلج، توانبخشی، کم خوابی، بی اشتهایی، کاهش اضطراب و هیجانات روحی، بی قراریها، افسردگیها مورد استفاده قرار گیرد و برای سلامتی و بهبودی اشخاص مؤثر واقع شود. آب درمانی یا هیدروتراپی کمک می‌کند تا بیمارانی که قادر نیستند در خشکی به تمرینات لازم بپردازند از آب استفاده نموده، از منافع درمانی آب بهره مند گردند. (یکی از قهرمانان معروف شنا زمانی که ۱۴ ساله بود هنگام عبور از حصاری پای راستش می‌شکند و پس از بهبودی به توصیه پزشک به شنا کردن می‌پردازد و از علاقه مندان ورزش شنا می‌شود و به مسابقات کشانده می‌شود و در طی ۸ سال ۶ رکورد جهان را می‌شکند، روزانه ۱۵ کیلومتر شنا می‌کند و قهرمان یکصد متر و دویست متر المپیک مکزیکو می‌گردد.)

به طور کلی باید گفت که تأثیرات ورزش در آب بر روی بسیاری از بیماریهای جسمانی و روانی بی نظیر و مطالب زیادی در این زمینه نوشته شده است و ورزش در آب نقش ارزنده‌ای را برای برخی بیماران داراست. ۳-۳ شنا و معلولین: شنا تنها ورزش لذت بخشی است که اغلب معلولینی که از ناحیه پاها آسیب دیده اند می‌توانند به آن بپردازند. معلولین برای شنا کردن نیازی به پاها ندارند و شاید

شکل ۴- یک معلول در حال شناکردن در قسمت عمیق آب

به همین علت باشد که شنا را ورزش برگزیده معلولین نام گذاری نموده اند. اهمیت پاها در شنا برای معلولین بسیار ناچیز است بنابراین نقص بدنی فرد در ورزش شنا تأثیرگذار نیست (شکل ۱۴). در سال ۱۹۳۴ یک معلول که هر دو پایش قطع شده بود کانال مانش را شنا کرد. برای افرادی با معلولیت در پاها، حرکت در خشکی بسیار مشکل است و از طرفی معلولین نیاز به تحرک کافی دارند، شنا کردن در آب امکان فعالیتهای بدنی را به شکل بسیار مطلوبی برای معلولین فراهم می‌آورد. شنا می‌تواند برای افرادی که دچار ناراحتیهای زیر هستند مفید و امکان پذیر باشد: فلج پاها، برخی از بیماریهای عصبی، فلج نیمه بدن، فلج کودکان، اسپاسم و سفتی عضلات، قربانیان قطع عضو و ارتروزها. البته باید این گونه افراد قبل از مبادرت به شنا زیر نظر یک پزشک متخصص معاینه شوند و مجوز لازم را برای شنا کردن بگیرند.( آقای برقچی که قهرمان پرتاب‌های ایران بود در سال ۱۳۵۴ براثر برخورد چکش دو و میدانی به کفش بیهوش می‌شود و پس از یکماه بهوش می‌آید و سمت چپ بدن او کاملا فلج می‌شود. به توصیه پزشکان از همان ابتدا به آب درمانی می‌پردازد و با کوشش و تلاش و پشتکار موفق می‌شود از فلج شدن دائمی جلو‌گیری کند. او در حال حاضر راه می‌رود و زندگی عادی خود را می‌گذراند. این مثالی که عنوان گردید نشان دهنده اثرات مفید و با ارزش ورزش شنا برای معلولین می‌باشد.)

شنا و نجات از آب: همانگونه که به کودکان راه رفتن را می آموزیم لازم است حرکت و پیشروی در آب را نیز به آنان آموزش داده، مطمئن شویم که برای گذشتن از آب مشکلی نخواهند داشت. به هر حال مواقعی در زندگی هر فرد پیش می‌آید که آشنا نبودن با فن شنا برابر با مرگ است. در چنین شرایطی خواهیم دید که دانستن شنا تا چه اندازه با اهمیت است سلامتی و حفظ آن با ارزش‌ترین دارایی انسانهاست، برای پرورش و رشد و تربیت انسانها سرمایه گذاریهای سنگینی می‌شود و اگر به علت بی توجهی به مواردی چون یادگیری شنا این سرمایه گذاری به یکباره از دست برود ضرر و زیان زیادی متوجه جامعه خواهد شد. هر کودکی در سنین ۸ تا ۱۰ سالگی شنا کردن را طی مدت ۱۰ جلسه آموزش یاد خواهد گرفت و حداقل قادر خواهد بود که خود را بر روی آب نگه دارد و از خطر غرق شدن در آب نجات یابد. بنابراین ۱۰ ساعت صرف وقت کردن برای یادگیری شنا و بیمه کردن عمر در مقابل خطر خفگی در آب، زمان بسیار ناچیزی است. سال‌هاست که انسانها به علت ناآشنایی با نحوه شناکردن جان خود را در حوضها، استخرها، رودخانه‌ها، سدها و دریاها از دست می‌دهند و تمام امی‌دها و آرزوهایی که برای خود، فرزندان و جامعه در سر داشته اند را بر باد می‌دهند. از طرف دیگر آنانی که قادر به شنا کردن هستند نه تنها از آب و شناکردن لذت می‌برند و سلامتی خود را حفظ می نمایند، بلکه قادرند به دیگر ورزشهای آبی بپردازند و حتی هنگام مشاهده کسی که در خطر غرق شدن می‌باشد اقدامات اولیه لازم را انجام دهند (اگر چه نجات جان انسانهایی که در خطر غرق شدن هستند مستلزم گذراندن دوره نجات غریق می‌باشد). اخبار تاسف بار غرق شدن افراد و خانواده‌ها در دریاها، دریاچه‌ها، سدها و رودخانه‌ها و حتی حوضها بسیار غم انگیز است و همه ساله با شروع تابستان و پرداختن مردم به شنا در دریاها و پشت سدها اخبار حاکی از غرق شدن جوانان در آب در روزنامه‌ها درج می‌گردد، در حالیکه می‌توان از بروز این گونه مرگها تا حد زیادی جلوگیری نمود. در جامعه‌ای که یادگیری شنا از نظر شرعی تکلیفی توصیه شده است بر پدران و مادران واجب است شناکردن را یاد بگیرند و به فرزندانشان آموزش بدهند، تا بتوانند از جان ارزشمندی که خداوند به آنان هدیه داشته است بخوبی حراست کنند. همه افراد بشر قادرند شنا را یاد گرفته، مسافت‌ها را در آب طی نمایند و اگر این کار در کودکی انجام شود بسرعت یاد گرفته خواهد شد.

شنا از دیدگاه رزمی و نظامی: بررسی تاریخچه شنا نشان می‌دهد که از دوران باستان شنا جزء برنامه‌های آموزشی و رزمی نیروهای نظامی‌بوده است. آشوریها شنا کردن را هنری از جنگجویی می‌شناختند. برای سربازان شنا کردن جزء واجبات بود و در تمام قشون شنا کردن آموزش داده می‌شد. در برنامه‌های تفریحی و رزمی‌رومیها شنا کردن گنجانده شده بود. نیروهای نظامی‌دریایی امروزی نیز شنا کردن را بخوبی می‌دانند و علاوه بر آن عملیات مختلف همچون غواصی و غیره را انجام می‌دهند و به طور کلی با علوم و فنون مربوط به آب و دریا آشنا هستند. برای نیروهای زمینی نیز یادگیری شنا به عنوان یک ضرورت مطرح است و دوران دوساله خدمت نظام وظیفه عمومی‌فرصت بسیار چکش دو و میدانی به کتفش بیهوش می‌شود و پس از یکماه بهوش می‌آید و سمت چپ اکوشش و تلاش و پشتکار موفق می‌شود از فلج شدن دائمی جلوگیری کند. او در حال به دهنده اثرات مفید و با ارزش ورزش شنا برای معلولین می‌باشد.

مناسبی برای آموزش شنا به سربازانی است که فرصت یادگیری شنا را پیدا نکرده اند (شکل ۵-۱ و۶-۱). در جنگ تحمیلی نیز نقش آشنایی با شنا برای نیروهای رزمنده بخوبی خود را نشان داد به ویژه برای عملیاتی که در مورد فتح خرمشهر و یا گذشتن از اروندرود بود نیروهای رزمنده ناگزیر به تمرین در آب و آشنا شدن با تلاطم امواج بودند. اگرچه جلیقه‌های نجات وسیله مناسبی برای شناور نگه داشتن سربازان بر روی آب می‌باشد ولی نمی‌تواند در پیشروی در آب کمک نماید، از این رو لازم است که نیروهای رزمی و نظامی‌در طول آموزشهای دراز مدت خود حرکات و مهارت‌های لازم در آب را بخوبی فرا بگیرند تا در مواقع دفاع از کشور بتوانند بدون هیچ مشکلی از موانع آبی عبور نمایند و تلفات جانی را به حداقل برسانند.

شنا از دیدگاه تفریحات، تربیت بدنی و ورزش: بیش از ۱۴۰۰ سال قبل رسول گرامی اسلام فرمودند «بهترین سرگرمی مؤمن شنا کردن است و امروزه پس از تحقیق و پرسش از مردم درباره ورزشهای گوناگون معلوم گردیده است انسانها بیش از دیگر ورزشها به شنا کردن علاقه مند می‌باشند. شنا حقیقتا ورزشی مفرح است که علاوه بر تقویت قوای جسمانی و آمادگی بدنی موجب از بین رفتن انقباضات عضلانی و آرامش جسمی و روحی در انسان می‌گردد. کاهش فشارهای روحی و بیشتر شدن اشتها و میل به خوابیدن از فواید دیگر این ورزش با ارزش است. اگر محیطهای شنا بهداشتی باشد و درجه حرارت آب

شکل ۵- آموزش شنا به نیروهای نظامی

شکل ۶- حمل سلاح در قسمت عمیق آب توسط سربازان

وهوای استخرها به شکل مناسب تنظیم گردد استخرهای شنا بهترین اماکن پرداختن به ورزش می‌باشند. وجود اطاقهای تمرین با وزنه، سونا، ماساژ در آب و تختهای استراحت در کنار استخرهای شنا امکان داشتن تفریحی بی نظیر و سالم برای همه گروههای سنی را بخوبی فراهم می‌آورد. شنا در رودخانه‌ها، سدها، سواحل دریاها و دریاچه‌ها هم لذت بخش و مفرح هست و چنانچه امکانات لازم تدارک دیده شود و نکات ایمنی رعایت گردد این اماکن امکان گذران اوقات فراغت را با پرداختن به ورزشی سالم و نشاط انگیز فراهم می‌آورند. کسانی که قادر به شنا کردن هستند نه تنها از این ورزش استفاده نموده، لذت می‌برند، بلکه امکان پرداختن به ورزشهای دیگر آبی را که هر یک دارای ویژگیهای خاصی هستند در اختیار دارند. ماهیگیری در رودخانه‌ها، سدها، دریاچه‌ها و دریاها زمانی بی خطر خواهد بود که شخص قادر به شناکردن باشد. اوج هیجان و حرکت و چابکی و عکس العمل در موج سواری است. غواصی و رفتن به عمق دریاها، و دیدن دنیای شگفت انگیز و زیبایی اعماق آبها، قایقرانی با رکاب، با پارو و بادبان و انواع دیگر آن، شیرجه از بلندی، تخته یا سکو در آب، واترپلو و اسکی روی آب همه مستلزم دانستن شناست. و با یادگیری شنا دری بر روی دیگر ورزشهای آبی باز می‌شود و نه تنها فرد ترسی از آب ندارد بلکه با لذت وارد آب شده به فعالیت و حرکت در آب می‌پردازد. از دیدگاه تربیت بدنی نیز ورزش شنا حایز اهمیت است. از اوان کودکی می‌توان ورزش شنا را جزء برنامه‌های تربیت بدنی کودکان قرار داد و بدون هیچگونه خطری اندامها را در آب حرکت داد و مطمئن بود که مفاصل و عضلات بدن در آب در تهدید خطر صدمه دیدن نیستند. همه گروههای عضلانی بدن در هنگام شنا کردن در حرکت درگیر شده، تحت تمرین قرار می‌گیرند و بخوبی پرورش می یابند، دست‌ها، پاها، عضلات ناحیه کمر، لگن و گردن با حرکت در جهات مختلف تقویت می‌گردند در حالیکه از خطر صدمات ورزشی در امان هستند. شنا در رشد عمومی‌بدن نیز تأثیر دارد و جوانانی که از کودکی به شنا کردن پرداخته اند از حداکثر رشد عضلانی و استخوانی بهره مند می‌شوند. اگر شرایط آب و هوای استخرها مناسب باشد کودکان حاضر نیستند از استخر بیرون بیایند و این نشان از علاقه مندی آنان به آب دارد. در شنا هیچ گونه فشار سنگینی بر استخوانها، عضلات و ستون مهره‌ها وارد نمی‌شود. قابلیت سبک شدن در آب از میزان فشار وارد بر بدن می‌کاهد ولی عضلات را متناسب با نیروی مقاومت در آب به حرکت و فعالیت مشغول می‌سازد. شنا از بعد ورزشی نیز دارای اهمیت زیادی است. سابقه مسابقاتی این ورزش به بیش از یک و نیم قرن قبل می‌رسد و امروزه نیز مسابقات محلی، ملی، منطقه‌ای و جهانی این ورزش در حدود ۲۰ رشته برگزار می‌گردد. و علاوه بر آن در مسابقات المپیک هر چهار سال یک بار و حتی مسابقات ورزشی معلولین جایگاه مناسبی را دارا می‌باشد. همانگونه که همه ساله دونده‌ها و یا سریعترین انسان روی زمین در مسافت‌های گوناگون تعیین می‌گردد، سریعترین شناگران نیز در مسافت‌های مختلف طی مسابقاتی مشخص می‌شوند و رکوردهای زمانی در رقابتهای بسیار نزدیک دچار تغییر و تحول می‌گردند. علاوه بر مسابقات فوق مسابقات شنای دریایی نیز برگزار می‌گردد تا شناگران استقامتی به رقابت بپردازند و مسافات زیادی را طی کنند. همچون دیگر رشته‌های ورزشی، آماده شدن برای مسابقات شنا در سطح بین المللی مستلزم تلاش و تمرین بسیار سنگینی است بطوریکه شناگران معروف جهان روزانه دو بار صبح و بعد از ظهر به تمرین می‌پردازند. در هر روز بیش از ۱۲ کیلومتر شنا می‌کنند و این کار معمولا ۶ بار در هفته صورت می‌گیرد. با توجه به موارد ذکر شده و بیان اهمیت ورزش شنا از دیدگاههای مختلف که به اختصار بیان گردید لازم است همه انسانها آموزش شنا را در برنامه آموزشهای لازم خود قرار دهند. امروزه نمی‌توان پذیرفت شخصی قدرت نگه داری بدن خود را بر روی آب نداشته باشد و یا اینکه اگر در اثر لغزشی از داخل قایق و یا لبه استخر به داخل آب افتاد نتواند خود را بیرون بکشد و زندگی و تمام آرزوها و آمال خود را از دست بدهد. براساس این ضرورتها بوده است که در بسیاری از کشورهای پیشرفته به ویژه در کشورهایی که سواحل و دریاچه‌ها و بارشهای فراوان دارند یادگیری شنا بخشی از آموزش ورزشی دانش آموزان می‌باشد.

شنا با تمام امتیازاتی که دارد باید با توجه به برخی از نکات مهم انجام شود و اگر قوانین و مقررات مربوط به استخرهای شنا و یا پیش بینی‌های ایمنی مربوط به سواحل، دریاچه‌ها و رودخانه‌ها انجام نشود می‌تواند خطراتی جدی به همراه داشته باشد که به برخی از آنها اشاره می‌شود.

امکانات و تجهیزات و اطلاعات مربوط به استخرهای شنا: وجود امکانات مناسب در استخرهای شنا تأثیر بسیاری در یادگیری شنا دارد. بنابراین لازم است قبل از شروع به آموزش شنا همه جوانب در نظر گرفته شود. درجه حرارت آب و هوای استخرها، عمق آب در استخرها، وجود یا عدم وجود ابزار و وسایل کمک آموزشی از مواردی هستند که در یادگیری شنا تاثیر گذار هستند. و می‌توانند پیشرفت در یادگیری مهارت‌های شنا را تسریع یا کند نمایند.

درجه حرارت آب و هوای استخر: فدراسیون جهانی شنا مناسب‌ترین درجه حرارت را برای برگزاری مسابقات جهانی حداقل ۲۴ درجه سانتیگراد اعلام نموده است. برای کلاسهای آموزشی که احتمالا در برخی مواقع شاگردان باید بی حرکت باشند و به صحبتهای مربی گوش دهند آب باید کمی‌گرم‌تر باشد به ویژه زمانی که شاگردان کم سن و سال هستند و ممکن است سردی آب موجب ایجاد اختلال در امر یادگیری آنان گردد. بنابراین برای کلاسهای آموزشی مبتدیان درجه حرارت آب باید بین ۲۸ تا ۲۹ درجه سانتیگراد باشد که البته پس از ۳۰ تا ۴۰ دقیقه آموزش و به داخل آب رفتن و خارج شدن، شاگردان سردشان می‌شود. مناسب‌ترین درجه حرارت هوای استخرهای سرپوشیده بین ۳۰ تا ۳۱ درجه است، رطوبت مناسب فضای استخرهای سرپوشیده ۵۵ تا ۶۰ درصد می‌باشد. با توجه به‌این که شاگردان نسبت به سردی هوا با آب سریعا واکنش نشان خواهند داد در استخرهای روباز که اطراف آن را درختان پوشانده است، با ایجاد سایه در سطح آب شاگرد احساس سرما خواهد نمود، در چنین مواقعی افزایش درجه حرارت آب و یا قطع شاخه‌های مزاحم درختان و از بین بردن سایه‌های روی آب و حفظ آب برای مدت طولانی‌تر عدم تعویض آب می‌تواند شرایط آموزش بهتری را فراهم آورد.

عمق استخرهای شنا و محل آموزش: استخرهایی که برای آموزش شنا به کودکان در نظر گرفته می‌شود باید به تناسب قد شاگردان، عمقی بین ۶۰ تا ۱۲۰ سانتیمتر داشته باشد در چنین شرایطی اگر شیبی ملایم استخر را از عمق ۶۰ سانتیمتری به ۱۶۰ سانتیمتری برساند شرایط مناسب آموزشی برای قدهای متفاوت شاگردان ایجاد می‌گردد و هر شاگردی با توجه به طول قد خودش در محل مناسب قرار خواهد گرفت. عمق مناسب برای شاگردی که هیچ تجربه آموزشی در شنا ندارد حدود نیمی از قد اوست. البته به مرور که با آب آشنا می‌شود باید بر این عمق افزوده شود به طوری که پس از آشنایی با آب بهتر است این عمق تا حد سینه او برسد. انتخاب عمق مناسب بستگی به میزان آشنایی شاگرد نسبت به آب دارد و توجه داشتن به‌این مسأله حائز اهمیت بسیاری است.

وسایل کمک آموزشی: اگر چه می‌توان شنا را بدون استفاده از ابزار کمک آموزشی آموزش داد و در کشور ما نیز معمولا این چنین است، اما برای تسریع در یادگیری و آموزش بهتر می‌توان از وسایل کمک آموزشی مناسبی استفاده نمود. استفاده از این وسایل کمک مؤثری به امر یادگیری خواهد نمود به ویژه برای شاگردانی که نیاز به فرصت و کمک بیشتری دارند. ابزار و وسایل کمک آموزشی که در آموزش شنا مورد استفاده قرار می‌گیرند عبارت اند از:

الف- تخته شنا: در قدیم از جنس تخته بود ولی چون قابلیت شناوری آن نسبت به برخی از انواع مواد شیمیایی پلاستیکی کم بود جایش را به نوعی مواد شیمیایی بسیار سبک و شناور داد. این وسیله موجب می‌گردد که بخش دست‌ها و بالاتنه شاگرد در سطح آب شناور باقی بماند و بتواند با بیرون نگه داشتن دهان از آب و هواگیری مستمر امکان تمرینات پازدن را برای او فراهم سازد. (شکل ۱۲)

ب- دو قلوی شناور: همانگونه که در شکل ۱۳ مشاهده می‌شود، از دو استوانه از جنس مواد پتروشیمی و بسیار سبک ساخته شده است که به وسیله بندی قابل تنظیم به یکدیگر متصل می‌باشند و شناگر آن را در ناحیه ران‌ها بین دو پا قرار داده و با شناور ساختن پاها، ران‌ها و لگن بر روی سطح آب فرصت مناسبی

شکل ۱۲- تخته شنا

برای تمرینات دست را ممکن می‌سازد. در صورت در دسترس نبودن دو قلوهای شناور می‌توان از یک تویه لاستیکی یا انواع دیگری که در شکل زیر آورده شده است استفاده نمود. (شکل ۱۳)

شکل ۱۳- دو نوع دو قلو و تویه که برای شناور ساختن پاها بکار می‌رود.

شکل ۱۴-

در صورت در دسترس نبودن وسایل زیر می‌توان از یک ظرف پلاستیکی ۴ لیتری خالی ولی در بسته با یک تکه طناب برای شناور ساختن پاها استفاده نمود (شکل ۱۵).

شکل ۱۵- استفاده از ظروف پلاستیکی چهار لیتری خالی برای شناوری

ج- بازوبند و کمربندهای شناور: از بازوبند می‌توان برای کودکان در سنین ۳ سالگی به بالا استفاده نمود. بازوبندها که با باد پر می‌شود در بازوی کودک قرار گرفته، او را روی آب شناور می‌سازد. این وسیله برای اشنا کردن شاگردان کم سن و سال بسیار مناسب است و فرصت بسیار خوبی را برای آشنا نمودن شاگردان کوچک به آب فراهم می‌سازد. (شکل ۱۶-۱)، ولی استفاده درست از آنها الزامی است. مهم‌ترین مساله‌این است که هیچ گاه نباید کودک را با بازوبند به تنهایی در استخر رها نمود، نکته دیگر این که باید از بازوبندهایی استفاده کرد که محل خروج هوای آنها دارای وضعیت محافظی باشد و با بلند شدن درپوش، هوا تخلیه نگردد، بلکه تخلیه هوای آنها علاوه بر برداشتن درپوش، نیازمند وارد آوردن فشار بر زیر محل خروج هوا باشد تا مجرای خروجی هوا باز شود. و ضمنا باید توجه داشت که در پوش همیشه بسته و هوای کافی در داخل بازوبند دمی‌ده شده باشد. جنس بازوبند باید مقاومت لازم را برای نگهداری هوا داشته باشد. مهم‌ترین اشکال بازوبندها این است که حرکت دست‌ها را محدود می‌کند.

شکل ۱۶- بازوبند شنا

کمربندهای شناور که نمونه‌ای از آن را در شکل ۱۷-۱ مشاهده می‌کنید موجب شناور شدن کودک شده، دست‌های او را برای فعالیت بیشتر ازادتر می‌سازد، نکته مهمی‌که باید در استفاده از کمربند شنا در نظر داشت این است که باید کمربند کمی آزاد بسته شود و تا حدی نزدیک به زیر بغل رفته، از چرخش بدن و خطر سر و ته شدن شاگرد جلوگیری کند. در هر دو حالت استفاده از بازوبندهای شناور و یا کمربندها باید با توجه به پیشرفت در آشنایی شاگرد با آب و همچنین یادگیری مهارت‌ها از میزان باد آنها به تدریج کاسته شود به طوری که شاگرد متوجه‌این کاهش هوا نگردد. در مورد کمربندها می‌توان از تعداد گویهای شناور کمربندها به تدریج کاست.

شکل ۱۷- کمربند شنا

د- کفی شنا: یکی از وسایل کمک آموزشی که برای شناگران پیشرفته بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد کفی شنا می‌باشد شکل ۱۸-۱). این وسیله از یک قطعه پلاستیک خشک و با اندازه‌ای کمی‌بیشتر از سطح کف دست درست شده است و با کشی به انگشت وسط و مچ دست ثابت می‌شود و در کششهای زیر آب، دست موجب افزایش سطح تماس با آب و در نتیجه تقویت عضلات دست می‌گردد و علاوه بر آن موجب اصلاح تکنیک حرکت دست در زیر آب می‌شود.

هـ- کفش قورباغه‌ای (فین): کفشهایی از جنس لاستیک که دارای سطح پهن وسیعی است و با به پا نمودن این کفشها شناگران پیشرفته به اصلاح تکنیک حرکت پا و تقویت عضلات عمل کننده در پا می‌پردازند. میزان استفاده از کفشهای قورباغه‌ای باید با نظر مربی باشد (شکل ۱۹-۱). این کفشها برای شناهای سینه، شنای پشت و پروانه کمک مؤثری به پیشرفت در یادگیری خواهند نمود.

شکل ۱۸- کفی‌های شنا

شکل ۱۹- کفش قورباغه‌ای جهت تقویت عضلات پا

و- کلاه شنا: برای دختران و زنان وسیله‌ای اجباری است که علاوه بر حفظ بهداشت، موجب بروز احساس راحتی در حین شنا کردن می‌شود. کلاه شنا می‌تواند از آسیب دیدن موها در مقابل کلر آب حافظ خوبی باشد (شکل ۲-۱) در تمامی استخرهای شنا استفاده از کلاه شنا برای خانمها اجباری است.

ز- گوشی شنا: همه افراد نیازمند به استفاده از گوشی نیستند ولی کسانی که دارای سوابق بیماریهای گوش داخلی هستند و گوشهای آنان در مقابل آب و کلر حساس می‌باشد لازم است از یک تکه پلاستیکی مخصوص که برای قرار دادن در مجرای گوش ساخته شده است استفاده نمایند (شکل ۲۱). خیس کردن گوشها با انگشت در ابتدای ورود به آب نیز روشی است که از ورود یکباره آب به مجرای گوش جلوگیری می نماید آنچه بسیار اهمیت دارد خشک کردن گوشها پس از شنا کردن است که‌این کار می‌تواند با گوشه حوله یا گوشه یک دستمال انجام شود و از بروز ناراحتی در گوشها جلوگیری کند.

شکل ۲۰- کلاه شنا

شکل ۲۱- گوشی برای جلوگیری از ورود آب به گوش

ح- عینک شنا: برای کسانی که دارای چشمانی حساس هستند و یا شناگران پیشرفته که دارای تمرینات سنگین و دراز مدت می‌باشند استفاده از عینک شنا ضروری است. کلر و اسید موجود در آب می‌تواند موجب سرخی چشم شده و چنانچه‌این کار ادامه داشته باشد موجب بروز ناراحتیهای چشمی‌گردد بنابراین انتخاب یک عینک مناسب برای چشمهای حساس و آسیب پذیر لازم است (شکل ۲۲-۱). برای آموزش شنا به شاگردان در مراحل اول نباید از عینک استفاده نمود، زیرا لازم است شاگردان در زیر آب چشمانشان را باز نموده، با آب آشنا شوند و ترسشان از بین برود. ولی پس از یادگیری شنا چنانچه از پاکی و نظافت آب اطمینان کامل نباشد استفاده از عینک مناسب خواهد بود. به ویژه‌این که دیدن کف استخر و اطراف آن در زیر آب با عینک، خالی از لطف نیست. علاوه بر آن تمامی قهرمانان شنا در مسابقات از عینک برای دید بهتر استفاده می نمایند.

ط عینک بزرگ و لوله هوا: برای شاگردان مبتدی استفاده از لوله هوا و عینک بزرگ می‌تواند مفید واقع شود به ویژه زمانی که می‌خواهند روی آب سر بخورند و فقط روی حرکت پا زدن متمرکز شوند (شکل ۲۳ و ۲۴).

شکل ۲۲- انواع عینک شنا

شکل ۲۳- عینک بزرگ و لوله هوا

شکل ۲۴ استفاده از عینک بزرگ و لوله هوا برای تداوم پازدن

ی- بینی بند: در اجرای برخی از حرکت‌ها و مهارت‌های شنا، آب وارد سوراخهای بینی شده، به طرف سینوسها می‌رود. علاوه بر این که ورود آب به بینی احساس ناخوشایندی در فرد ایجاد می نماید این خطر وجود دارد که در برخی افراد موجب بروز عفونت در سینوسهای صورت گردد و متعاقب آن سردرد و تب و ناراحتیهای دیگر بروز نماید. افرادی که دارای سوابق ناراحتی سینوزیت هستند باید از بینی بند استفاده نمایند (شکل ۲۵). علاوه بر آن برای آموزش برخی از حرکات لازم است شاگردان از بینی بند استفاده کنند. این حرکات عبارت اند از:

– پریدن با پا در آب که در نتیجه آن سر به زیر آب فرو می‌رود. در مراحل اولیه)

– شناوری به پشت در مراحل اولیه

– شروع (استارت) شنای پشت

– غلت زدن در زیر آب

البته پس از این که شاگرد مهارت‌های شنا را به خوبی فرا گرفت لازم است همیشه با دهان هواگیری نموده، ترجیحا هوا را از بینی خارج نماید و در این صورت آب نمی‌تواند وارد بینی شود.

شکل ۲۵- بینی بند جهت جلوگیری از ورود آب به بینی (سینوس‌ها)

ک- دیگر وسایل: حلقه پلاستیکی (هولاهوپ) به تعداد چهار عدد که بتوان آنها را با یک تکه نخ و یک وزنه یک کیلو گرمی‌در آب به حالت عمودی شناور نگه داشت و یا از این حلقه‌ها برای بازیهای در آب و شیرجه استفاده نمود و همچنین انواع توپ از جمله توپ واترپلو، توپ سبک پلاستیکی و توپ سبک لاستیکی از جمله وسایلی هستند که برای بازیهای در آب مورد استفاده قرار می‌گیرد. قطعاتی نسبتا سنگین از جنس فلزاتی همچون آلومینیوم که لبه‌های تیز و برنده نداشته باشد و به رنگهای گوناگونی رنگ آمیزی شده باشند برای آموزش و بازیهای زیر آب مفید و لازم است. ا ل- وسایل و ابزار برای شناگران پیشرفته: از جمله‌این وسایل نیمکت مخصوص شناست که در خشکی قرار می‌گیرد و شناگر روی آن دراز کشیده و مطابق شکل ۲۶ به تمرین کشش دست می‌پردازد. حرکت دست او دقیقا شبیه حرکت دستش در زیر آب است و بدین طریق عضلات مهم را تقویت می‌کند.

شکل ۲۶- نیمکت تمرینی شنا

کش تمرین: کش تمرین که در اندازه‌های مختلف و حدود سه متر تا شش متر وجود دارد، برای تقویت عضلات مختلف بدن مورد استفاده شناگران قرار می‌گیرد. کش را به جای محکمی ثابت کرده، حرکت دست‌ها را تمرین می‌کنند. (شکل ۲۷)

شکل ۲۷- کش تمرین برای ازدیاد قدرت دست‌ها در هنگام کشش

شورت ایجاد مقاومت: شورتهایی مخصوص که دارای جیبهای برجسته متعدد در اطراف است و سطح تماس آب با بدن را افزایش داده، موجب ایجاد مقاومت در مقابل پیشروی می‌گردد و نتیجتا عضلات دست‌ها و پاها را تقویت می نماید. (شکل ۲۸)

وسیله تقویت عضلات پاها: این وسیله با ایجاد مقاومت برای عضلات روی ران در حالت نشسته بر روی نیمکت و برای تقویت عضلات پشت ران و پشت ساق پا در حالی که بر روی شکم روی نیمکت دراز کشیده باشند مورداستفاده قرار می‌گیرد. (شکل ۲۹)

شکل ۲۸- نوعی شورت برای افزایش مقاومت حرکت در آب

شکل ۲۹- وسیله‌ای برای تقویت عضلات رو و پشت ران

موارد ایمنی لازم در استخرهای آموزشی و تفریحی: تمام استخرهای شنا باید مجهز به اشخاص، وسایل و ابزار لازم زیر باشند تا در موقع بروز اتفاقات و حوادث مختلف به سرعت از آنها استفاده شود:

١- حضور ناجیان غریق مطابق با قوانین فدراسیون نجات غریق و متناسب با سطح آب و تعداد استفاده کننده از استخر شنا. برای کلاسهای آموزشی شنا حتما باید ناجی غریق با چوبی بلند حضور داشته باشد.

۲- نور کافی، به طوری که هم سالن استخر و هم زیر آب را روشن و قابل رؤیت سازد.

۳- طناب جداسازی قسمت کم عمق از عمیق.

۴- نوشته‌های کنار استخر که عمق آب را نشان می‌دهد با رنگهای روشن و واضح و قابل رؤیت نوشته شده باشد.

۵- تابلوی توصیه‌های ایمنی که در مکان قابل رؤیت نصب شده باشد.

۶- آژیر خطر.

۷- وسایل کامل کمکهای اولیه.

۸- کپسول اکسیژن پر و آماده استفاده.

۹- تخت مصدوم.

۱۰- بیمار بر (برانکارد).

۱۱- تلفن با خط مستقیم که اشغال نباشد.

۱۲- حلقه یا گوی شناور نجات با طناب متصل به آن به طول ۱۲ تا ۱۵ متر و قطر نیم سانتیمتر.

۱۳- چوب بلند (از جنس چوب، پلاستیک مخصوص، آلومینیوم).

۱۴- صندلی بلند ناجیان غریق

۱۵- پوستر راهنمای تنفس مصنوعی و ماساژ خارجی قلب که در جای مناسب نصب شده باشد.

۱۶- آب باید کاملا شفاف و کف استخر قابل رؤیت باشد.

۱۷- بلندگو برای اعلام مطالبی که لازم است به استفاده کنندگان گفته شود.

آماده کردن بدن برای تمرینات شنا: انجام چند حرکت ساده در خشکی می‌تواند بدن شما را برای اجرای حرکت‌های بعدی آماده سازد. در آموزش شنا داشتن انعطاف پذیری به ویژه برای مفاصل شانه و قابلیت حرکتی مطلوب کمربند شانه استخوان کتف) تأثیر بسیار خوبی در اجرای موفقیت آمیز حرکت‌ها و تمرینات دارد. بنابراین همیشه قبل از شروع کلاس این چند حرکت ساده را انجام دهید تا عضلات شما آماده اجرای حرکات مشکل‌تر شوند و خون لازم برای گرم کردن و آماده سازی در این عضلات جریان یابد. تمرینات زیادی را می‌توان پیشنهاد نمود ولی برخی از مهم‌ترین حرکات به شرح صفحه بعد می‌باشند:

شکل ۳۰- در حالی که دست‌ها را از کنار بدن به بالای سر می‌برید هوا را به درون ریه‌ها بکشید. پاها به اندازه عرض شانه‌ها باز است و دست‌ها با رسیدن به بالای سر کاملا کشیده می‌شوند. نفس عمیق بگیرید و زمانی که دست‌ها را به آرامی‌پایین می‌آورید نفس را خالی کنید. این کار را ۵ بار تکرار کنید.

شکل ۳۱- یک نفس سریع بگیرید و دست‌ها را بالا ببرید و پایین بیاورید. زمانی که دست‌ها را به بالا و پایین می‌آورید سریعا هوا بگیرید و تخلیه کنید. هواگیری را از دهان انجام داده و تا جایی که میتوانید هوا بگیرید و این حرکت را ۵ بار تکرار کنید.

شکل ۳۲- بر روی شکم دراز بکشید و یک دست را زیر سر بگذارید صورت را به یک طرف قرار دهید و تا ۳۰ شماره بشمارید و سپس طرف دیگر صورت را روی دست گذاشته و ۳۰ شماره دیگر بشمارید. حرکت را برای هر طرف ۳ بار تکرار کنید.

شکل ۳۳- بایستید و دست‌ها را به کمر بگذارید و سر را به سمت شانه راست خم کنید و از آنجا به سمت جلو و تا سمت چپ نیم دایره‌ای بزنید، ولی به عقب نبرید این حرکت را ۳ بار از سمت راست به چپ و ۳ بار از سمت چپ به راست انجام دهید.

شکل ۳۴- بایستید پاها را به اندازه عرض شانه باز کنید، دست‌ها را بالای سر برده، انگشتان را در هم قفل کنید به طوری که کف دست‌ها رو به سقف باشد. سپس دست‌ها را کاملا بکشید و برای ۲۰ تا ۳۰ ثانیه در حالت کشیده نگه دارید. چشمها روبه رو را نگاه می‌کند. ۳ بار حرکت را تکرار کنید.

شکل ۳۵- بایستید و دست‌ها را تا سطح شانه بالا بیاورید و از مفصل شانه ۱۰ بار دایره‌هایی کوچک از جلو به عقب بزنید و سپس جهت دایره‌ها را از عقب به جلو تغییر دهید. پس از آن شعاع دایره را بزرگتر کرده ۱۰ بار از جلو به عقب و ۱۰ بار از عقب به جلو دست‌ها را دوران دهید. این حرکت را ۳ بار تکرار کنید.

شکل ۳۶- بایستید یک دست را به بالای سر برده، بدن را به سمت مخالف طوری خم کنید که در عضلات پهلوی خود احساس کشیدگی نمایید. برای ۲۰ تا ۳۰ ثانیه مکث کنید و سپس این حرکت را با دست و طرف دیگر بدن انجام دهید. در مجموع ۳ بار این حرکت را تکرار کنید.

شکل ۳۷- بایستید و شانه‌ها را بالا بکشید و سعی کنید به گوشها نزدیک شوند و سپس شانه‌ها را دوران دهید هشت بار شانه‌ها را از جلو به عقب دوران دهید و سپس جهت دوران را تغییر دهید. و در مجموع ۳ بار این حرکت را تکرار کنید.

شکل ۳۸- بنشینید و پاها را کاملا بکشید. بالاتنه را به جلو خم کرده، سعی کنید با دستانتان انگشتان پاها را بگیرید یا لمس کنید. از کمر ضربه نزنید. برای ۲۰ تا ۳۰ ثانیه به همان حالت بمانید و ۳ بار این حرکت را تکرار کنید.

شکل ۳۹- مانند شکل بالا، حالت شروع (استارت) مسابقه بگیرید. وزن بدنتان روی دست‌هاست، پای چپ از زانو خمی‌ده است و پای راست کشیده در عقب و پنجه‌های هر دو پا خمی‌ده است. بدن را به آرامی‌پایین بیاورید و برای ۲۰ تا ۳۰ ثانیه نگه دارید و این حرکت را ۳ بار تکرار کنید.

شکل ۴۰- به فاصله نیم متری از دیوار بایستید و کف دست‌ها را مطابق شکل به دیوار تکیه دهید. وزن بدن را به طرف دست‌ها و دیوار ببرید و اجازه ندهید پاشنه‌ها از زمین جدا شوند. برای ۲۰ تا ۳۰ ثانیه به همین شکل باقی بمانید. و حرکت را برای ۳ بار تکرار کنید.

ارزشیابی

به سؤال‌های زیر پاسخ دهید:

۱- شنا کردن را تعریف کنید.

۲- نقوش حجاری شده مربوط به تاریخ، نشان از شنا کردن انسانها در چه زمانی دارد؟

۳- کدامیک از ملتهای باستانی شنا کردن را می‌دانستند؟

۴- قدیم‌ترین کتاب مربوط به شنا در چه سالی نوشته شده است؟

۵- اولین مسابقه شنا در چه قرنی برگزار شد؟

۶- چاله حوضها چه نوع مکانی بودند؟

۷- حضرت رسول اکرم (ص) در مورد شنا کردن چه فرموده اند؟

۸- ورزش شنا از چه جهانی اهمیت دارد؟ و کدامیک از همه مهم‌تر است؟

۹- چرا نباید به تنهایی و به دور از چشم دیگران شنا کرد؟

۱۰- چرا باید قبل و بعد از شنا دوش گرفت؟

۱۱- شما که هنوز دوره¬ی نجات غریق را ندیده‌اید و مشاهده می‌کنید شخصی در حال غرق شدن است چه می‌کنید؟

۱۲- پنج وسیله کمک آموزشی لازم برای شنا را نام ببرید.

۱۳- ده مورد از قوانین و مقررات مربوط به استخرهای شنا را برشمارید.

۱۴- پنج وسیله لازم برای استفاده در مواقع ضروری که باید در استخرهای شنا وجود داشته باشد را نام ببرید.

۱۵- انجام چند حرکت در خشکی و قبل از شروع تمرینات شنا چه علتی دارد؟

تعریف، اهمیت و موارد مهم در شنا