آبله گاوی: نوعی بیماری سرپستان گاو که توسط گروهی از ویروس‌ها ایجاد می‌شود و انسان بیشتر مواقع با دوشیدن گاو آلوده به آن مبتلا می‌شود.
اپران لک: ایرانی که آنزیم‌های لازم را برای تجزیه قند لاکتوز، کُد می‌کند.
اپران: مجموعه‌ای از چند ژن که همه به وسیله یک راه انداز رونویسی می‌شوند. اپران ویژه باکتری‌هاست و ممکن است گاهی تک ژنی هم باشد.
اتوتروف: جانداری که می‌تواند از ترکیبات معدنی، ترکیبات آلی بسازد.
آرکی باکتری‌ها: گروهی از پروکاریوت ها و از نخستین تولیدکننده‌های روی زمین هستند که دیواره آنها فاقد پپتیدوگلیکان است.
آرمادیلو: پستانداری است که پوست او از صفحات استخوانی پوشیده شده است و پنجه‌ها و ناخن‌هایش برای حفر زمین بسیار مناسبند.
اریتروپویتین: هورمونی که سلول‌های کلیه ترشح می‌کنند و محرک تولید گلبول‌های قرمز است (فاکتور خونسازی کلیوی).
آزمون و خطا (شرطی شدن فعال): رفتار یادگیری که جانور در آن براساس پاداش یا تنبیه، رفتار خاصی از خود نشان می‌دهد.
اسپورانژیوم: ساختاری که با تقسیم میوز تعدادی هاگ در آن تشکیل شده است.
استافیلو: پیشوندی برای نشان دادن اجتماع خوشه¬ای شکل باکتری‌ها.
استرپتو: پیشوندی برای نشان دادن اجتماع رشته‌ای شکل باکتری‌ها.
استرپتوکوکوس: گروهی باکتری‌های کروی رشته‌ای که بعضی از آنها باعث گلو دردهای چرکی می‌شود.
آسک: ساختارهای کیسه مانندی در قارچ‌های آسکومیست که در آن هاگ‌ها تشکیل می‌شوند.
اسکومیکوتا: شاخه‌ای از قارچ‌ها که در آنها هاگ‌های جنسی در آسک تولید می‌شوند.
اگزالواستات: اسید آلی ۴ کربنی است که در چرخه کربس با استیل کوآنزیم A ترکیب می‌شود.
اگزون: قسمت‌هایی از DNA (یا mRNA اولیه) یوکاریوتی که رونوشت آنها در RNA بالغ باقی می‌ماند.
آلکاپتونوریا: بیماری ژنتیکی که در آن ادرار افراد مبتلا در مجاورت هوا سیاه می‌شود.
الکتروفورز: روشی است برای جدا کردن قطعات DNA از یکدیگر بر اساس اندازه و بار آنها.
الگوی تعادل نقطه‌ای: نوعی الگوی تغییر گونه‌ها که طی آن افراد گونه در دوره‌های زمانی طولانی تغییرات چندانی ندارند، اما در دوره‌های کوتاه بین آنها تغییرات شدید می‌کنند.
الگوی تغییر تدریجی: الگویی از تغییر گونه‌ها که در آن رویدادهای تدریجی در طول زمان‌های طولانی منجر به تشکیل گونه‌های جدید می‌شود.
الگوی رشد لجیستیک: الگویی از رشد جمعیت که طی آن به دلیل محدودیت منابع، رشد جمعیت محدود می‌شود.
الگوی سوپ بنیادین: نظریه پیدایش حیات در اقیانوس‌های پر از مواد آلی حاصل از واکنش‌های درون جوّ.
الگوی عمل ثابت: الگوی رفتار غریزی جانوران، که در همه افراد یک گونه به یک شکل انجام می‌شود.
الگوی نمایی رشد: رشد جانداران در محیط‌های دارای منابع فراوان و بدون رقابت و محدودیت که به صورت تصاعد هندسی است.
آمانیتا موسکاریا: یک نوع قارچ چتری سمی و کشنده.
آمیب: تک یاخته هتروتروف که با ایجاد پای کاذب حرکت می‌کند.
آمیزش تصادفی: آمیزشی که در آن احتمال آمیزش بین افراد جنس مقابل ارتباطی با فنوتیپ یا ژنوتیپ آنها ندارد.
آمیزش ناهمسان پسندانه: آمیزش بین افراد ناهمسان یک گونه که منجر به فراوانی افراد ناخالص می‌شود.
آمیزش همسان پسندانه: آمیزشی که در آن احتمال آمیزش بین افراد با ژنوتیپ یا فنوتیپ یکسان بیشتر است.
انتخاب جنسی: فرایندی که در آن یک صفت به خاطر افزایش شانس تولیدمثل انتخاب می‌شود.
انتخاب جهت‌دار: تغییر و تحول گونه‌ها به سمت سازگار شدن بیشتر آنها با محیط متغیر.
انتخاب طبیعی: فرآیند تغییر گونه‌ها در پاسخ به محیط خود.
انتخاب گسلنده: تغییر و تحول جانداران در محیط‌های ناهمگن که موجب حذف فنوتیپ های حد واسط بین دو فتوتیپ افراطی می‌شود.
انتهای چسبنده: قطعه‌ای تک رشته‌ای که در انتهای یک قطعه DNA دورشته ای قرار دارد و مکمل قطعه تک رشته‌ای دیگری است.
آنتی کدون: توالی سه نوکلئوتیدی در مولکول tRNA که مکمل توالی کدون در mRNA است.
اندام وستیجیال: اندام و با ساختاری که در بدن یک جاندار نقش خاصی داشته باشد ولی همان ساختار در بدن جاندار دیگر، به نسبت کوچک‌تر شده و فاقد نقش خاصی باشد.
آنزیم‌های محدود کننده: گروهی از آنزیم‌های باکتریایی که توالی‌های کوتاه و خاصی از DNA را شناسایی می‌کنند، به آنها وصل می‌شوند و سپس DNA را بُرش می‌دهند.
انسولین: هورمون پایین آورنده قند خون جانوران.
انقراض گروهی: مرگ تمام اعضای متعلق به تعداد زیادی از گونه‌ها که تحت تأثیر تغییرات بزرگ بوم شناختی انجام شده است.
mRNA اولیه: RNAای که به وسیله، RNA پلی¬مراز II ساخته می‌شود و هنوز پردازش نشده است.
اوگلنا: شاخه‌ای از آغازیان آب‌های شیرین با دو تاژ ک.
ایدز (HIV): نشانگان نقص ایمنی اکتسابی که در آن، به دلیل آسیب به سیستم ایمنی بدن توانایی دفاع علیه عوامل بیماری زا از دست می‌رود و فرد به عفونت‌های مختلف مبتلا می‌شود.
اینترفرون ها: پروتئینی ضدویروسی که به وسیله سلول‌های آلوده به ویروس تولید می‌شود و از آلوده شدن سلول‌های دیگر جلوگیری می‌کند.
اینترون: به قسمت‌هایی از ژن یوکاریوتی (یا رونوشت اولیه ژن) گفته می‌شود که در mRNA، tRNA یا rRNA بالغ وجود ندارد.
mRNA بالغ: mRNAای که در نتیجه پردازش mRNA اولیه حاصل می‌شود.
بازیدی: ساختار تولید مثلی گرز مانند در قارچ‌های بازیدیومیکوتا که هاگ‌ها روی آن تشکیل می‌شوند.
بازیدیومیکوتا: شاخه‌ای از قارچ‌ها که در آنها هاگ‌های جنسی روی بازیدی تولید می‌شوند.
باکتری‌های شیمیواتوتروف: باکتری‌هایی که انرژی خود را از گازهای احیا شد؛ آمونیاک (NH3)، سولفید هیدروژن (H2S) و یا متان (CH4) به دست می‌آورند.
باکتریوفاژ: ویروس‌هایی که باکتری‌ها را آلوده می‌کنند.
بوتولیسم: بیماری کشنده‌ای که در اثر خوردن کنسروهای آلوده به سمِ باکتری کلستریدیوم بوتولینم ایجاد می‌شود و موجب ناتوانی در تنفس می‌شود.
پارامسی: نوعی تک یاخته مژک دار که با مژک‌هایش قادر به حرکت و تغذیه است.
پاهای کاذب: برآمدگی‌های سیتوپلاسمی و قابل انعطافی که عامل حرکت در آمیب‌اند.
پراکنش: الگوی پراکندگی افراد جمعیت در محیط زیست.
پرایمر – آغازگر: توالی نوکلئوتیدی کوچکی که آنزیم DNA پلی مراز کار خود را با اتصال نوکلئوتیدها به آن، آغاز می‌کند.
پروژه ژنوم انسان (HGP): پروژه تعیین توالی نوکلئوتیدی ژنوم انسان و تعیین نقشه جایگاه هر ژن روی هر کروموزوم.
پریون ها: پروتئین‌هایی که می‌توانند بیماری زا شوند و اولین بار استانلی پروزینر آنها را در سال ۱۹۸۲ کشف کرد.
RNA پلی مراز: آنزیمی که واکنش RNA سازی را کاتالیز می‌کند.
پلازمید Ti: پلازمید القاکننده تومور در گیاهان.
پلازمید: مولکول DNA حلقوی که درون باکتری‌ها حضور دارد و می‌تواند مستقل از کروموزوم اصلی باکتری همانندسازی کند.
RNA پیک (RNA (mRNAای که از روی DNA ساخته می‌شود.
پیرووات: ترکیبی سه کربنی که طی فرایند گلیکولیز حاصل می‌شود.
پیلی: برآمدگی کوتاه و ضخیمی در سطح سلول باکتری که به چسبیدن باکتری به سطوح مختلف و یا سلول‌های دیگر نقش دارد.
پیوند فسفودی استر: پیوندی کووالان در نوکلئیک اسیدها که در آن گروه هیدروکسیل قند یک نوکلئوتید به گروه فسفات نوکلئوتید دیگر متصل می‌شود.
تاژک باکتری: ساختار رشته مانندی از جنس پروتئین که از سطح سلول بیرون می‌آید و به سلول توان حرکت می‌دهد.
تاژکداران چرخان: گروهی از آغازیان تک سلولی و فتوسنتزکننده ساکن دریاها و آب‌های شیرین که از پلانکتون‌ها هستند.
تخمیر اسیدلاکتیک: نوعی تخمیر، که طی آن پیرووات حاصل از گلیکولیز به اسید لاکتیک تبدیل می‌شود. تخمیر: فرایندی بی هوازی که طی آن پیرووات حاصل از گلیکولیز وارد چرخه کربس نمی‌شود بلکه به مولکول‌هایی مانند اتانول، لاکتات و… تبدیل می‌شود.
تراکم جمعیت: تعداد افراد یک گونه در واحد سطح، با حجم در یک زمان مشخص.
ترموفیل ها: گروهی از آرکی باکتری‌ها که در آب‌های بسیار داغ زندگی می‌کنند و بسیاری از آنها از مواد گوگرددار انرژی کسب می‌کنند.
تکامل همراه: سازگاری‌های تکاملی متقابل بین افرادی که در یک اکوسیستم با هم در ارتباط نزدیک هستند.
تنفس سلولی: فرایندی که طی آن از انرژی ترکیبات آلی برای تولید ATP استفاده می‌شود.
تنفس نوری: فرآیندی وابسته به نور در گیاهان که طی آن اکسیژن جذب و دی اکسید کربن آزاد می‌شود.
توکسین های باکتریایی: ترشحات باکتری‌ها که برای یاخته‌های یوکاریوتی سمّی هستند.
تیلاکوئید: ساختارهای کیسه‌ای شکل و پهن از جنس غشای سلولی که محل قرارگیری رنگیزه های فتوسنتزی هستند.
جانداران تراژن: جانداری که محتوای ژنی‌اش، شامل ژن، یا ژن‌های گونه‌های دیگر است.
جانشینی: نوعی جهش نقطه‌ای که در آن یک نوکلئوتید از یک ژن با نوکلئوتید نوع دیگری عوض می‌شود.
جایگاه تشخیص آنزیم: محدود کننده توالی خاص از DNA که آنزیم آن را شناسایی می‌کنند.
جدایی بوم شناختی (زیستگاهی): جدایی تولید مثلی بین افراد یک گونه در اثر موانع بوم شناختی.
جدایی تولیدمثلی: عدم توانایی تولید زاده‌های بارور در گروه‌هایی از جانداران که قبلاً دارای این توانایی بوده‌اند.
جدایی رفتاری: جدایی تولید مثلی بین افراد یک گونه در اثر رفتارهای متفاوت.
جدایی زمانی: جدایی تولید مثلی در اثر فعال شدن جانداران از نظر تولیدمثلی در زمان‌های مختلف.
جدایی گامتی: جنایی تولید مثلی بین افراد گونه‌های مختلف.
جدایی مکانیکی: ناتوانی آمیزش در افرادی که به گونه‌های نزدیک به هم تعلق دارند.
جهش: هرگونه تغییر در توالی نوکلئوتیدهای DNA.
جهش تغییر چهارچوب: جهش‌هایی که در نتیجه اضافه یا حذف شدن تعدادی نوکلئوتید پدید می‌آیند و باعث اشتباه خوانده شدن حروف سه نوکلئوتیدی می‌شوند. به شرطی که تعداد نوکلئوتیدهای اضافه یا حذف شده ، مضرب ۳ نباشد.
جهش‌های نقطه‌ای: جهش‌هایی که یک یا چند نوکلئوتید ژن را، روی یک کروموزوم تغییر می‌دهند.
چرخه کربس: بخشی از فرآیند تنفس هوازی که طی آن پیرووات حاصل از گلیکولیز وارد میتوکندری ها و تا تشکیل CO2 تجزیه می‌شود.
چرخه لیتیک: چرخه‌ای که در آن ویروس همانندسازی می‌کند و سلول میزبان را تخریب می‌کند.
چرخه لیزوژنی: چرخه‌ای که طی آن، ژنوم ویروس به صورت پروویروس همانندسازی می‌کند، بدون آنکه سلول میزبان تخریب شود.
mRNA چند ژنی: mRNAای که از روی ایران چندژنی رونویسی شده است.
حذف رقابتی: نوعی حذف در اثر رقابت که در آن گونه‌ای که کارایی بیشتر دارد، از منابع محیط بیشتر استفاده و گونه دیگر را از زیستگاه حذف می‌کند.
خزانه ژنی: مجموع الل های موجود در سلول‌های زایشی جمعیت.
دئوترومیست ها: گروهی از قارچ‌ها که در آنها تولید مثل جنسی دیده نشده است.
درخت‌های تبار زایشی: طرح‌هایی برای نشان دادن ارتباط‌های خویشاوندی بین چند جاندار.
درون همزیستی: نظریه‌ای که بیان می‌کند میتوکندری ها و کلروپلاست ها از نسل باکتری‌های هوازی همزیست هستند.
درون آمیزی: آمیزش میان خویشاوندان نزدیک که موجب تغییر کمتر فراوانی نسبی آلل ها می‌شود.
دیاتوم: گروهی از آغازیان تک سلولی فتوسنتزکننده که دارای دیواره سلولی دو قسمتی و سیلیسی هستند.
دیرینه شناسان: پژوهشگرانی که با استفاده از روش پر توسنجی به بررسی سنگواره‌ها می‌پردازند.
RFLP: قطعات DNA حاصل از برش آنزیم‌های محدود کننده که طول متفاوت دارند.
رابطه انگلی: رابطه بین دو جاندار که در آن یکی سود و دیگری زیان می‌برد.
رانش ژن: تغییر فراوانی نسبی الل های جمعیت در اثر رویدادهای تصادفی.
راه انداز: مکانی از DNA که آنزیم RNA پلی مراز با قرار گرفتن روی آن، رونویسی را از جایگاه صحیح آغاز می‌کند.
رفتار: عمل یا مجموعه‌ای از اعمال که جانور در پاسخ به محرک از خود بروز می‌دهد.
رفتار حل مسئله: رفتار یادگیری که در آن جانور می‌تواند مسئله‌ای را که قبلاً با آن روبه رو نشده است بدون آزمون و خطا، حل کند.
رفتار وراثتی (ژنی): رفتاری که منشأ ژنی دارد.
رنگ‌آمیزی گرم: نوعی رنگ آمیزی دیواره سلولی باکتری‌ها که از آن برای شناسایی سلول‌های باکتری استفاده می‌کنند.
روبیسکو: آنزیمی که در واکنش‌های فتوسنتزی، واکنش ترکیب CO2 با ترکیب ۵ کربنی را کاتالیز می‌کند.
روزن داران: آغازیانی در بازی که پوسته‌ای محکم و سوراخ دار از جنس آهک دارند.
رونویسی: عمل ساخته شدن مولکول RNA از روی DNA.
ریبوزوم: از اجزای سلول که در سیتوپلاسم، میتوکندری و کلروپلاست وجود دارد و از rRNA و پروتئین تشکیل شده است.
RNA ریبوزومی (rRNA): مولکول RNAای که در ساختار ریبوزوم به کار رفته است.
ریزوئید: ریسه‌هایی که از سلول‌های بعضی از قارچ‌ها و خزگیان خارج می‌شوند و نقش ریشه گیاهان را دارند.
زنجیره انتقال الکترون: مجموعه‌ای از مولکول‌های ناقل الکترون که از انرژی آزاد شده الکترون‌ها در واکنش‌های اکسید و احیاء برای تشکیل ATP و سایر مولکول‌های پرانرژی استفاده می‌کنند. این مولکول‌ها در غشای داخلی میتوکندری، غشای تیلاکوئیدی کلروپلاست و غشای پلاسمایی پروکاریوت ها قرار دارند.
زیگوسپور: زیگوت دیپلوئیدی که از جفت شدن گامت های دارای جنسیت‌های مختلف تشکیل می‌شود.
زیگوسپورانژ: ساختارهای تولید مثلی با دیوار، ضخیم که وجود آنها از ویژگی‌های افراد شاخه زیگومیکوتا است.
زیگومیکوتا: شاخه‌ای از قارچ‌ها که در آنها هاگ‌های جنسی در زیگوسپورانز تولید می‌شوند.
ژن تنظیم کننده: ژن مربوط به پروتئین مهارکننده رونویسی اپران.
ژن خودناسازگار: نوعی ژن چند اللى که مانع از آمیزش بین گیاهان همسان می‌شود.
ژن درمانی: قرار دادن یک نسخه سالم از یک ژن، درون سلول‌های فردی که دارای نسخه‌ی ناقص از آن ژن است.
ژنوم: همه محتوای DNA یک جاندار را گویند.
ساختار برگ شبدری: ساختاری که مدل دو بعدی مولکول tRNA از خود نشان می‌دهد.
سنگواره: بقایای حفظ شده، یا معدنی شده، یا اثرات به جای مانده از جاندارانی که مدت‌ها پیش زندگی می‌کرده‌اند.
سیانوباکتری: نوعی باکتری که از نظر آزاد کردن اکسیژن در فتوسنتز و همچنین وجود کلروفیل a و سایر رنگیزه ها با جلبک‌ها و گیاهان عالی، امّا از نظر ساختار سلولی، ریبوزوم و گرم منفی بودن با پروکاریوت مشابهت دارند.
شارش ژن: ورود یا خروج آلل ها از یک جمعیت به جمعیتی دیگر به دلیل مهاجرت افراد.
شایستگی تکاملی: توانایی گونه‌ها برای زیستن در محیط و تولید مثل.
شرطی شدن کلاسیک: رفتار یادگیری که جانور در آن به محرک بی اثری که با یک محرک طبیعی همراه شده است، پاسخ می‌دهد.
عامل تنظیم کننده: عاملی است که به مهار کننده ایران متصل می‌شود و اتصال آن را به اپراتور ممکن یا غیرممکن می‌کند.
عوامل رونویسی: پروتئین‌های تنظیم کننده عمل رونویسی در یوکاریوت ها.
غذایابی بهینه: راهبرد جانوران برای به دست آوردن بیشترین انرژی در کمترین زمان.
غربال کردن: فرایند جدا کردن سلول‌های دارای ژن خاص از سایر سلول‌ها (در مهندسی ژنتیک).
فاکتور رشد: پروتئینی که توسط برخی از سلول‌های بدن ترشح می‌شود و سایر سلول‌ها را وادار به تقسیم می‌کند.
فتوسیستم: مجموعه‌ای از رنگیزه های فتوسنتزی و پروتئین در غشای تیلاکوئید که انرژی نور خورشید را مهار می‌کند.
فتوسیستم II: فتوسیستمی که حداکثر جذب نوری آن در طول موج ۶۸۰ نانومتر است.
فتوسیستم I: فتوسیستمی که حداکثر جذب نوری آن در طول موج ۷۰۰ نانومتر است.
فرومون: گروهی از مواد شیمیایی که در بعضی جانوران ترشح می‌شود و بر رفتار سایر افراد اثر می‌گذارند.
قارچ – ریشه‌ای: قارچ‌های همزیست با ریشه بعضی گیاهان.
کاتالیزور: ماده‌ای است که باعث تسریع واکنش‌های شیمیایی می‌شود ولی در آخر، دست نخورده باقی می‌ماند.
کاروتنوئیدها: رنگیزهای وابسته به ویتامین A که موجب پیدایش رنگ‌های زرد و نارنجی و قرمز در گیاهان می‌شود.
کاندیدا آلبیکنز: نوعی مخمر که عامل بیماری برفک دهان است.
کاوشگر: قطعه‌ای از RNA یا DNA تک رشته‌ای نشان دار شده به وسیله مواد رادیواکتیو یا فلورسنت که مکمل ژن مورد نظر است.
کراسینگ آور: مبادله قطعات DNA بین کروموزوم‌های همتا در تترادهای میوز I.
کلامیدوموناس: نوعی جلبک سبز تک سلولی.
کلروپلاست: نوعی پلاست که در آن رنگیزه کلروفیل وجود دارد و محل انجام فتوسنتز در سلول‌های گیاهی است.
کلستریدیوم بوتولینم: نوعی باکتری بی¬هوازی که در غذاهای کنسرو شده‌ای که به خوبی سترون نشده‌اند، سمی مهلک ترشح می‌کند و باعث بیماری بوتولیسم می‌شود.
کلون کردن: تکثیر قطعه‌ای خاص از DNA در سلول میزبان.
کُنام: همه راه‌های ارتباطی جاندار با محیط زیست و به طور خلاصه نقش هر جاندار در محیط.
کنام بنیادی: طیف‌های گوناگونی از موقعیت‌ها که یک جاندار بالقوه توان زیستن در آنها را دارد.
کنام واقعی: بخشی از کنام بنیادی که یک گونه آن را اشغال کرده است.
کواسروات: ریز کیسه‌هایی از جنس لیپید، آمینواسیدها و قندهای متصل به آنها.
کیتین: پلی ساکارید سختی که در پوشش خارجی حشرات و دیواره سلولی قارچ‌ها به کار رفته است.
گامت های نوترکیب: گامت هایی که ترکیب کروموزومی آنها شبیه والدین نیست.
گلسنگ: نوعی جاندار که حاصل همزیستی بین یک قارچ و یک فتوسنتز کننده مثل جلبک سبز است.
گلیکولیز: اولین مرحله متابولیسم گلوکز که در سیتوسل سلول انجام می‌شود.
گنجایش محیط: تعداد معینی از جانداران هر جمعیت که هر محیط می‌تواند آنها را در خود جای دهد و در حد تعادل نگه دارد.
گونه‌زایی دگر میهنی: نوعی گونه‌زایی که با جدایی زیستگاه جمعیت‌ها شروع می‌شود.
گونه‌زایی هم‌میهنی: نوعی گونه‌زایی در جمعیت‌هایی که در یک زیستگاه به سر می‌برند.
گیاهان CAM: نوعی فتوسنتز اختصاصی که اولین بار در گیاهان تیره کراسولاسه کشف شد.
گیاهان C4: گیاهانی که در آنها قبل از چرخه کالوین واکنش‌های دیگری انجام می‌گیرد و حاصل تثبیت دی اکسید کربن در این واکنش‌ها یک اسید کربنی ۴ است.
گیاهان C3: گیاهانی هستند که برای تثبیت دی اکسیدکربن فقط از چرخه کالوین استفاده می‌کنند و اولین مولکول پایداری که در آنها تشکیل می‌شود یک اسید ۳ کربنی است.
لکّه سادرن: روشی برای انتقال DNA از ژل الکتروفورز به کاغذ مخصوص جذب DNA
DNA لیگاز: آنزیمی که پیوند فسفودی استر را میان دو DNA که هر دو دارای انتهای چسبنده هستند، برقرار می‌کند.
مایکوباکتریوم توبرکلوزیس: باکتری مولد بیماری سل. ابتلا به این بیماری از طریق دستگاه تنفسی است.
متانوژن ها: گروهی از آرکی باکتری‌ها که ضمن کسب انرژی از بقایای جانوران گاز متان (CH4) تولید می‌کنند.
محرک نشانه: محرکی که باعث بروز رفتار با الگوی عمل ثابت می‌شود.
ملانینی شدن صنعتی: تیره شدن رنگ جمعیت جاندار به علت آلودگی صنعتی در سال‌های پس از انقلاب صنعتی.
مولکول ATP: نوکلئوتید سه فسفاته ای که انرژی لازم برای فرآیندهای سلولی را فراهم می‌کند.
مهار کننده: پروتئین‌های بزرگی که به توالی خاصی از DNA (اُپراتور) در ایران متصل شده و مانع عمل رونویسی می‌شوند.
مهندسی ژنتیک: استفاده از تکنیک‌های آزمایشگاهی برای ساخت مولکول DNAای که حاوی ژن‌های جدید یا ترکیب جدیدی از ژن‌هاست.
میسلیوم: توده حاصل از رشد و انشعاب نخینه‌های قارچ‌ها.
میکروسفر: ریزکیسه‌ای که از زنجیره‌های کوتاه آمینو اسیدی تشکیل شده است.
RNA ناقل (RNAt): از مولکول‌های RNA کوچک که آمینو اسیدها را به ریبوزوم منتقل می‌کند.
نازایی دورگه: نازا بودن افراد حاصل از آمیزش دوگونه مختلف در اثر ناسازگاری کروموزومی.
نازیستایی دورگه: مرگ جنین حاصل از لقاح گامت های گونه‌های مختلف به علت ناسازگاری ژنی.
نخینه: رشته‌های لوله‌ای شکلی که از اجتماع آنها میسلیوم قارچ‌ها تشکیل می‌شود.
نقش پذیری: شکل خاصی از یادگیری که در دوره مشخصی از زندگی یک جانور رخ می‌دهد و ارتباط تنگاتنگی با رفتار غریزی دارد و در شکل گیری ارتباط اجتماعی بعدی افراد مؤثر است.
DNA نوترکیب: مولکولی است که از DNA دو یا چند فرد مختلف ساخته شده است.
نوترکیبی: آرایش کروموزوم‌ها طی میوزا که به ایجاد گامت های نوترکیب می‌انجامد.
نیتروباکتر: باکتری شیمیواتوتروفی که در خاک زندگی می‌کند و از نظر کشاورزی و حفظ محیط زیست حائز اهمیت است و در تثبیت نیتروژن نقش دارد.
واکنش زنجیره‌ای پلیمراز (PCR): روشی برای تکثیر قطعه‌ای از DNA.
واگرایی (اشتقاق): انباشته شدن تفاوت‌ها بین گروه‌های جانداران که منجر به گونه زایی می‌شود.
وکتور: عاملی برای انتقال ژن مورد نظر به سلول‌های میزبان در مهندسی ژنتیک.
ویتامین B1 (تیامین): ویتامینی محلول در آب که در تبدیل پیرووات به استیل COA نقش دارد.
ویروئیدها: گروهی از عوامل مهم بیماری زای گیاهی و شبیه ویروس که جنس آنها از RNA تک رشته است و کپسید ندارند.
ویروس: قطعه‌ای از نوکلئیک اسید که درون پوششی از پروتئین قرار دارد.
هالوفیل‌ها: گروهی از آرکی باکتری‌ها که در آب‌های بسیار شور زندگی می‌کنند.
هتروتروف: جانداری که نمی‌تواند از ترکیبات معدنی، ترکیبات آلی بسازد.
هرم جمعیت: نوعی نمودار هرمی شکل برای جمعیت آدمی است که در آن گروه‌های سنی کوچک‌تر در پایین و گروه‌های مسن‌تر در بالا نشان داده می‌شوند.
هم زیست: دو یا چند جاندار از گونه‌های متفاوت که در دراز مدت با یکدیگر رابطه نزدیک داشته باشند.
هم سفرگی: رابطه میان دو جاندار که در آن یکی سود می‌برد و دیگری نه سود می‌برد و نه زیان.
هم یوغی: عمل مبادله ژن در باکتری‌ها.
همه چیزخوار: گروهی از جانوران که می‌توانند از منابع غذایی مختلف گیاهی و جانوری استفاده کنند.
همیاری: رابطه‌ای که در آن هر دو طرف از زندگی با یکدیگر سود می‌برند.
یادگیری: تغییر رفتار جاندار که حاصل تجربه باشد.
یک ژن- یک آنزیم: نظریه‌ای که هر ژن را مسئول ساختن یک آنزیم می‌داند.
یوباکتری‌ها: گروه عمده‌ای از باکتری‌ها که دیواره آنها دارای پپتید و گلیکان است. دیواره سلولی آنها با آرکی باکتری‌ها فرق می‌کند.
فهرست منابع اصلی
۱. BSCS Biology An Ecological Approach; Kendall / Hunt pub.; 1998
۲. Fairbanks; D.J.& Andersen W.R., Genetics The Countinuity of Life; Wadsworth Publishing Company, 1999.
۳. Campbell, N.A.; et al. Biology; Addison Wesley Longinan Inc. 1999.
۴. Raven P.H et al. Biology, 5th Edition, McGraw-Hill, 1999.
۵. Clegg ej, Genetics & Evoluation, John Murray, 1999.
۶. Griffith, A.J.F, et al.; An Introduction to Genetic Analysis; W.H. Freeman; 2000.
۷. Campbell, N.A.; Biology, Concepts & Connections; Addison Wesley Longinan inc; 2000.
۸. Johnson G.B.; Biology, Principles & Explorations; Holt, Rinehart & Winston; 2001.
۹. Johnson G.B; Biology, Priciples & Explorations – Annotated Teacher’s Edition; Holt, Rinehart & Winston; 2001.
۱۰. Mader, S.S. Biology; McGraw-Hill Companies; 2001.
۱۱. Allan, R. et al. Advanced Biology 2-2002; Biozone International Ltd., 2002.
۱۲. Starr & Taggart, Biology, The unity and Diversity of life, 10th Edition, Thomson, 2004.
