سوالات تشریحی درس تفکر (۲) تصمیم‌گیری از کتاب روانشناسی یازدهم / بخش دوم
۱- جاهای خالی را تکمیل کنید.
الف) به روشهای ثابت و یکنواخت تصمیم‌گیری افراد، «………………..» می‌گویند.
سبک تصمیم‌گیری
ب) مهم‌ترین سبک‌های تصمیم‌گیری شامل اجتنابی، احساسی، منطقی،……….. و………….. است.
وابسته _ تکانشی
۲- درستی یا نادرستی عبارات زیر را مشخص کنید.
الف) سبک‌های تصمیم‌گیری مختلف است. بسیاری از آن‌ها ناکارآمد و فقط یکی بهتر از سایر سبک‌هاست.
درست
۳- مهم‌ترین سبک‌های تصمیم‌گیری به چند دسته تقسیم می‌شوند؟ نام ببرید.
پنج دسته. اجتنابی، احساسی، منطقی، وابسته و تکانشی
در ادامه بخوانید: » روشهای حل مسئله: تحلیلی، اکتشافی؛ پیامدهای ناتوانی در حل مسئله
سبک تصمیم‌گیری تکانشی
۴- متن زیر را بخوانید و به پرسش آن پاسخ دهید.
فرید جوان ۱۸ ساله‌ای است که به ماشین‌های جدید و آخرین مدل علاقه و توجه خاصی دارد. روزی در خیابان ماشین جدیدی را می‌بیند که به شدت توجه او را جلب می‌کند. راننده ماشین بدون اینکه سوئیچ را بردارد یا آن را خاموش کند، برای خرید بیرون آمده و به طرف مغازه می‌رود. فرید، ناگهان و بدون توجه به عواقب خطرناک کارش، سوار ماشین شده، به سرعت آن را می‌راند.
مردم، با داد و فریاد صاحب ماشین، شروع به تعقیب فرید می‌کنند. فرید به دلیل عجله و ترس، با چند عابر برخورد می‌کند و بالاخره متوقف می‌شود. به این ترتیب فرید در زمان کوتاهی از یک نوجوان معمولی به یک سارق و قاتل تبدیل می‌شود.
سبک تصمیم‌گیری فرید از کدام نوع بوده است؟
تکانشی
۵- ویژگی زیر نشانگر کدام نوع سبک تصمیم‌گیری است؟
«در این سبک، فرد به صورت ناگهانی و باعجله و بدون محاسبه تصمیم می‌گیرد.»
تکانشی
۶- در میان نوجوانان کدام نوع سبک تصمیم‌گیری، زیاد دیده می‌شود؟
تکانشی
۷- کدام نوع سبک تصمیم‌گیری بلافاصله با پشیمانی همراه است؟
تکانشی
در ادامه بخوانید: » احساس، توجه، ادراک؛ حواس؛ محرک‌های محیطی را چگونه انتخاب می‌کنیم
فعالیت
به تصمیم‌گیری‌هایی که در سه ماه اخیر داشته‌اید فکر کنید. یک تصمیم‌گیری تکانشی را بنویسید و پیامد ناگوار آن را مشخص کنید. یک دانش‌آموز، در صورت تمایل، تصمیم تکانشی خود را مطرح کند.
پاسخ پیشنهادی: در بازدید از یک مکان تفریحی تصمیم گرفتم با وجود احساس ترس سوار زیپ لاین (بندسُره) شوم. ولی در نیمه‌ی راه وحشت‌زده شدم و تحمل ادامه مسیر را نداشتم.
در ادامه بخوانید: » عوامل مؤثر در فراموشی؛ چگونه مطالعه کنیم تا حافظه بهتری داشته باشیم
سبک تصمیم‌گیری احساسی
۸- متن زیر را بخوانید و به پرسش آن پاسخ دهید.
ریحانه ۱۸ سال دارد. وی فرزند یک خانواده آبرومند است. هنگام برگشت از کلاس زبان، سوار یک خودروی شخصی می‌شود. راننده جوان با او سر صحبت را باز می‌کند و این شروعی برای آشنایی بیشتر آن‌ها می‌شود؛ ریحانه احساس می‌کند به او علاقه‌مند شده است و مایل است با او ازدواج کند با آنکه شرایط خانوادگی، فرهنگی و مالی ریحانه با آن جوان تفاوت‌های بسیاری دارد و با وجود مخالفت‌های خانوادگی، با یکدیگر ازدواج می‌کنند. با گذشت زمان به تدریج مشکلاتی به وجود می‌آید و ریحانه هر روز تجارب منفی بیشتری را در زندگی مشترک حس می‌کند و احساس تنهایی می‌کند. بعد از مدتی کوتاه، ریحانه متوجه می‌شود که ملاک تصمیم‌گیری‌اش صحیح نبوده است و می‌بایست با افراد خبره بیشتری مشورت می‌کرد.
سبک تصمیم‌گیری ریحانه، از چه نوع بوده است؟
احساسی بوده است
در ادامه بخوانید: » ویژگی‌های رشد در دوره نوجوانی؛ چهار مسئله در هویت‌یابی؛ روانشناسی
۹- در کدام نوع سبک تصمیم‌گیری، ملاک تصمیم‌گیری، عواطف و هیجانات زودگذر است؟
احساسی
۱۰- درستی یا نادرستی عبارت زیر را مشخص کنید.
در تصمیم‌گیری برای ازدواج، احساسی عمل کردن می‌تواند پیامدهای ناگوار داشته باشد.
درست
۱۱- چرا احساسات، نمی‌تواند زیربنای تصمیم‌گیری باشد؟
به دلیل زودگذر بودن
۱۲- چرا تصمیم‌گیری به روشهای پایدار و ماندنی نیاز دارد؟
زیرا تصمیم‌گیری یک امر مهم و پایدار است و همه ابعاد زندگی را در بر می‌گیرد؛ در نتیجه، به روشهای پایدار و ماندنی نیاز دارد.
در ادامه بخوانید: » شناخت چیست؛ چگونگی شکل‌گیری سطوح مختلف شناخت؛ روانشناسی
فعالیت
آیا تا به حال تصمیم‌گیری مبتنی بر احساسات و هیجانات داشته‌اید؟ یک مورد را بنویسید و پیامدهای ناگوار آن تصمیم را برای دانش آموزان کلاس تعریف کنید.
تصمیم احساسی:
یکی از دوستانم که بدون اطلاع خانواده‌اش از منزل خارج می‌شد و به گشت و گذار در مکان‌های عمومی می‌پرداخت. یک شب او از من درخواست کرد به والدینش بگویم که وی میهمان منزل ما است و من با یک تصمیم‌گیری هیجانی موافقت کردم و دوستم در آن شب تصادف کرد.
پیامدهای منفی تصمیم احساسی:
مطلع شدن والدین او، مؤاخذه شدن من توسط والدینم و مطلع شدن مسئولین مدرسه از ماجرا.
فعالیت در منزل
در متون دینی همواره به پرهیز از تصمیم‌گیری احساسی اشاره شده است. با مراجعه به قرآن کریم یا سخنان بزرگان دینی، یک متن کوتاه در این باره یادداشت کنید و برای دیگر هم‌کلاسی‌ها بخوانید.
تصمیم احساسی: پیامبر اکرم (ص): خشم و غضب، ایمان را فاسد می‌کند؛ همانطور که سرکه، عسل را فاسد می‌کند.
پیامدهای منفی تصمیم احساسی: تصمیم گیرندۀ خشمگین، علاوه بر عدم دسترسی به هدف‌های خود، آنچه را که اختیار دارد نیز از دست می‌دهد.
در ادامه بخوانید: » سوالات روانشناسی در کنکور ۱۳۹۹ علوم انسانی همراه پاسخ
سبک تصمیم‌گیری وابسته
۱۳- متن زیر را بخوانید و با توجه به آن به پرسش پاسخ دهید.
مریم قرار است مدرسه محل تحصیل خود را انتخاب کند. دوستان نزدیک او به مدرسه‌ای رفته‌اند که با منزل مریم فاصله نسبتاً زیادی دارد. مریم، به دلیل وجود دوستانش در آن مدرسه، همان مدرسه را انتخاب می‌کند، بدون اینکه به مسافت، هزینه و دیگر مسائل توجهی بکند. بعد از گذشت یک سال از تحصیل در رشته ریاضی، مریم از ادامه تحصیل منصرف شده و رشته دیگری را انتخاب می‌کند.
سبک تصمیم‌گیری مریم از کدام نوع بوده است؟
وابسته
۱۴- در کدام نوع تصمیم‌گیری،«به جای فکر کردن، از دیگران کورکورانه اطاعت می‌شود»؟
وابسته
۱۵- عبارت زیر نشانگر کدام نوع تصمیم‌گیری است؟
«در این روش تصمیم‌گیری، دلیل انتخاب فرد این است که دیگران چنین تصمیمی گرفته‌اند، در حالی که انتخاب دیگران ممکن است برای ما انتخاب مناسبی نباشد.»
وابسته
در ادامه بخوانید: » سوالات روانشناسی در کنکور ۹۸ علوم انسانی همراه پاسخ
فعالیت
آیا تا به حال تصمیم‌گیری از نوع وابسته داشته‌اید؟ یک مورد را بنویسید و نتیجه آن را برای دیگر دوستان تعریف کنید.
تصمیم وابسته:
در دوره‌ی ابتدایی به یکی از دوستانم بسیار عالقه‌مند بودم و سعی می‌کردم انتخاب‌هایم را با علایق او انطباق دهم. با این که در ورزش والیبال بیش از بسکتبال استعداد داشتم برای بودن با دوستم ورزش بسکتبال را ادامه دادم.
پیامدهای منفی تصمیم وابسته:
عدم موفقیت در ورزش بسکتبال و دور شدن از ورزش والیبال
در ادامه بخوانید: » فشار روانی چیست؛ روش‌ها و انواع مقابله با فشار روانی؛ روانشناسی
سبک تصمیم‌گیری اجتنابی
۱۶- متن زیر را بخوانید و به پرسش پاسخ دهید.
ساسان اخیراً با چند نفر دوست شده است. وی در روزهای نخست از این موضوع ابراز رضایت می‌کرد، اما به تدریج متوجه شد که دوستان جدید وی رفتارهای شایسته‌ای ندارند. گاهی سیگار می‌کشند، از واژگان نامناسب استفاده می‌کنند و مردم آزاری می‌کنند. در نتیجه، ساسان تصمیم گرفت این گروه را ترک کند، ولی با وجود گذشت روزهای زیادی از این ماجرا، هنوز موفق به انجام این تصمیم نشده است و هر روز عملی کردن تصمیم خود را به روز دیگری محول می‌کند.
سبک تصمیم‌گیری ساسان از کدام نوع است؟
اجتنابی
۱۷- عبارت زیر نشانگر کدام سبک تصمیم‌گیری است؟
«در این سبک، فرد قصد دارد تصمیم بگیرد، ولی هیچ‌گاه تصمیم وی عملی نمی‌شود.»
اجتنابی
۱۸- عبارت زیر نشانگر کدام نوع سبک تصمیم‌گیری است؟
فردی که دارای این سبک، تصمیم‌گیری است «دست، دست می‌کند» و «کار امروز را به فردا می‌اندازد».
اجتنابی
۱۹- عبارت زیر نشانگر کدام نوع سبک تصمیم‌گیری است؟
افرادی که دارای این سبک تصمیم‌گیری هستند، بر این باورند که همه‌چیز خود به خود درست می‌شود؛ در نتیجه، زمان را از دست می‌دهند و مشکل آن‌ها بیشتر می‌شود.
اجتنابی
در ادامه بخوانید: » عوامل شکل‌دهنده به رفتار انسان: انگیزه و نگرش؛ مهم‌ترین عوامل نگرشی
فعالیت
برای سبک تصمیم‌گیری اجتنابی در زمینه درس خواندن، نمونه‌ای ذکر کنید و بگویید این سبک چه پیامدهایی برای شما داشته است؟
تصمیم‌گیری اجتنابی:
سال گذشته در درس عربی با اُفت زیادی روبه‌رو بودم و تصمیم گرفتم در کلاس‌های تقویتی عربی شرکت کنم. اما هر ترم ثبت نام و شرکت در کلاس را به تعویق می‌انداختم.
پیامدهای منفی تصمیم‌گیری اجتنابی:
نتوانستم در امتحان خرداد موفق باشم و مجبور به شرکت مجدد در امتحانات شهریور ماه شدم.
در ادامه بخوانید: » تفکر تصمیم‌گیری؛ تعریف تصمیم‌گیری؛ انواع تصمیم‌گیری؛ ملاک تصمیم‌گیری
سبک تصمیم‌گیری منطقی
۲۰- متن زیر را بخوانید و به پرسش آن پاسخ دهید.
زهرا دانش‌آموز پایه دوازدهم است و قصد دارد پس از موفقیت در امتحان ورودی دانشگاه رشته دانشگاهی خود را انتخاب کند. او برای این تصمیم‌گیری همه رشته‌های موردعلاقه‌اش را بررسی و با مشورت مشاور مدرسه ویژگی‌های هر یک را مطالعه می‌کند. و همچنین با پدر و مادرش مشورت می‌کند، علایق و انگیزه‌های خود را در کنار سایر اطلاعات قرار می‌دهد و در نهایت، یک رشته را برمی‌گزیند. زهرا می‌داند که پشتکار و تلاش، آینده تحصیلی و شغلی وی را رقم می‌زند.
سبک تصمیم‌گیری زهرا از کدام نوع است؟
از نوع «منطقی» یا «عقلانی» است.
۲۱- بهترین شیوه تصمیم‌گیری چیست؟
تصمیم‌گیری منطقی
۲۲- زیربنای کدام تصمیم‌گیری، نه عجله و شتاب، نه احساسات و هیجان‌های زودگذر، نه اطاعت و پیروی کورکورانه و نه اجتناب، بلکه اندیشیدن است؟
تصمیم‌گیری منطقی
۲۳- در کدام سبک تصمیم‌گیری، تصمیم‌گیرنده تمامی راهکارهای ممکن را می‌سنجد؟
تصمیم‌گیری منطقی
۲۴- جای خالی را پر کنید.
سبک تصمیم‌گیری …………… نه تنها در عوامل زیربنایی با سایر سبک‌ها فرق دارد، بلکه تابع یک روش قاعده‌مند و منظم است.
منطقی
۲۵- در کدام سبک تصمیم‌گیری، فرد پله پله و طبق قوانین پیش می‌رود؟
تصمیم‌گیری منطقی
در ادامه بخوانید: » مهم‌ترین عوامل نگرشی بروز رفتار؛ درماندگی آموخته شده؛ طبقه‌بندی نیازها
فعالیت
فعالیت در منزل شما در این درس با انواع سبک‌های تصمیم‌گیری آشنا شدید. برای هر یک مثال بزنید.
سبک تصمیم‌گیری تکانشی:
ترک تحصیل در هنگام افت تحصیلی.
سبک تصمیم‌گیری احساسی:
ادامه‌ی دوستی به علت ترحم به دیگری.
سبک تصمیم‌گیری اجتنابی:
عدم اجرای دستور غذایی پزشک، تصمیم به نخوردن نوشابه با توجه به مضرات آن.
سبک تصمیم‌گیری وابسته:
تصمیم به کشیدن سیگار برای همراهی با دوست محبوب خود، تصمیم به همراهی دوست خود تا پاسی از شب در پارک.
سبک تصمیم‌گیری منطقی:
رد یک پیشنهاد کاری پر سود به علت وجود خطرات پیرامون آن.
در ادامه بخوانید: » سوالات تشریحی درس روانشناسی: تعریف و روش مورد مطالعه | پاسخ
مراحل تصمیم‌گیری
۲۶- درستی یا نادرستی عبارت زیر را مشخص کنید.
برای رسیدن به نتایج مطلوب، هر نوع تصمیم‌گیری باید مرحله به مرحله پیش رود.
درست
۲۷- مرحله اول و مرحله آخر تصمیم‌گیری چیست؟
شناسایی و تعریف تصمیم موردنظر – بررسی پیامدها و نتایج اجرای اولویت مورد نظر
۲۸- انتخاب رشته تحصیلی، مثالی از کدام مرحله تصمیم‌گیری است؟
شناسایی و تعریف تصمیم موردنظر
۲۹- پیشرفت تحصیلی مطلوب و ابراز رضایت تحصیلی، مثالی از کدام مرحله تصمیم‌گیری است؟
بررسی پیامدها و نتایج اجرای اولویت مورد نظر
۳۰- تصمیم‌گیری دارای چند مرحله است؟
۷
۳۱- مرحله سوم و پنجم تصمیم‌گیری چیست؟
بیان ویژگی‌های هر انتخاب یا اولویت – اجرای بهترین اولویت
۳۲- تعهد و پایبندی به اجرای اولویت موردنظر، کدام مرحله تصمیم‌گیری است؟
ششم
۳۳- در تصمیم‌گیری مرحله قبل و بعد از مرحله «شناسایی تعداد انتخاب‌ها یا اولویت‌های آن» چیست؟
شناسایی تعداد انتخاب‌ها یا اولویت‌های آن – بیان ویژگی‌های هر انتخاب یا اولویت
۳۴- جاهای خالی را در جدول زیر تکمیل کنید.
| مراحل | اقدام موردنیاز | مثال توضیحی |
| ۱ | شناسایی و تعریف تصمیم موردنظر | انتخاب رشته تحصیلی |
| ۲ | شناسایی تعداد انتخاب‌ها یا اولویت‌های آن | تصمیم انتخاب رشته تحصیلی دوره دوم متوسطه از بین چهار انتخاب |
| ۳ | بیان ویژگی‌های هر انتخاب یا اولویت | ……………..الف…………… |
| ۴ | ارزیابی پیامدهای هر انتخاب یا اولویت | امنیت شغلی و علایق تحصیلی |
| ۵ | ………… ب………….. | انتخاب رشته علوم انسانی |
| ۶ | تعهد و پایبندی به اجرای اولویت موردنظر | مطالعه دقیق هدفمند و کارآمد دروس این رشته |
| ۷ | بررسی پیامدها و نتایج اجرای اولویت مورد نظر | پیشرفت تحصیلی مطلوب و ابراز رضایت تحصیلی |
الف) بررسی دروس هر رشته و …
ب) اجرای بهترین اولویت
۳۵- درستی یا نادرستی عبارت زیر را مشخص کنید.
در گام نخست باید تصمیم موردنظر تعریف شود؛ مثلاً موضوع تصمیم می‌تواند انتخاب رشته تحصیلی باشد.
درست
۳۶- جاهای خالی را با کلمات مناسب پر کنید.
الف) اگر موضوع تصمیم، انتخاب رشته است. در مرحله……… فرد باید ویژگی‌های هر یک از رشته‌های تحصیلی را استخراج کند.
سوم
ب) اگر موضوع تصمیم، انتخاب رشته است. در مرحله ………. فرد باید به ارزیابی پیامدهای انتخاب رشته تحصیلی انتخابی بپردازد و همین‌طور تا مرحله هفتم پیش رود.
چهارم
ج) دراگر موضوع تصمیم، انتخاب رشته است. مرحله چهارم فرد باید به ارزیابی پیامدهای انتخاب رشته تحصیلی انتخابی بپردازد و همین‌طور تا مرحله……… پیش رود.
هفتم
در ادامه بخوانید: » سوالات تشریحی درس روانشناسی رشد کتاب روانشناسی یازدهم | پاسخ
فعالیت
با یک مثال، مراحل تصمیم‌گیری را یک به یک اجرا کنید. سعی کنید مثالتان واقعی باشد؛ مانند خرید یک رایانه، یا یک شلوار و یا …
پاسخ پیشنهادی:
مرحله ۱: شناسایی و تعریف تصمیم مورد نظر مانند خرید یخچال.
مرحله ۲: شناسایی تعداد انتخاب‌ها یا اولویت‌های آن تصمیم، مانند یخچال ایرانی از بین پنج برند معتبر.
مرحله ۳: بیان ویژگی‌های هر انتخاب یا اولویت، مانند حجم، رنگ، میزان مصرف برق و …
مرحله ۴: ارزیابی پیامدهای هر انتخاب یا اولویت، مانند کارایی زیاد و تناسب با اندازۀ آشپزخانه
مرحله ۵: اجرای بهترین اولویت، مانند انتخاب یخچال با برند برتر
مرحله ۶: تعهد و پایبندی به اجرای اولویت مورد نظر، مانند آشنایی با طرز کار و روشهای استفاده و مراقبت
مرحله ۷: بررسی پیامدها و نتایج اجرای اولویت مورد نظر، مانند استفاده بهینه و ابراز رضایت از محصول.
موانع تصمیم‌گیری
۳۷- موانع تصمیم‌گیری را نام ببریدـ
سوگیری تایید، اعتماد افراطی، کوچک شمردن خود، کنترل نکردن هیجانات
۳۸- درستی یا نادرستی عبارات زیر را مشخص کنید.
الف) گاهی مراحل تصمیم‌گیری به درستی انجام نمی‌شود و تحت تأثیر روشهای غلط، نتایج منفی به بار می‌آورد.
درست
ب) کوچک شمردن خود، دست کم گرفتن خود، عصبانی بودن، ترسو بودن و «اعتماد به نفس پایین» مانع تصمیم‌گیری درست می‌شود.
درست
ج) بسیاری از تصمیم‌گیری‌های مهم، علاوه بر دانش لازم، به اعتماد به نفس قوی نیاز دارد.
درست
د) تصمیم‌گیرنده‌ای که اعتماد به نفس کمی داشته باشد، نمی‌تواند در فرایند تصمیم‌گیری موفق باشد.
درست
۳۹- مورد زیر نشانگر کدام روش غلط است که مانع تصمیم‌گیری می‌شود؟
«در این قاعده غلط، فرد از اطلاعاتی که دیدگاهش را تأیید کند، استفاده می‌کند».
سوگیری تأیید
۴۰- مورد زیر نشانگر کدام روش غلط است که مانع تصمیم‌گیری می‌شود؟
«کسی که با وجود دسترسی به شواهد ناراستی یکی از همشهریانش، همچنان بر این باور است که همشهریان وی عاری از خطا هستند.»
سوگیری تأیید
۴۱- مورد زیر نشانگر کدام روش غلط است که مانع تصمیم‌گیری می‌شود؟
«برخی از تصمیم گیرندگان، به قضاوت‌ها و روشهای تصمیم‌گیری خود اعتماد بیش از حد دارند.»
اعتماد افراطی
۴۲- مورد زیر نشانگر کدام روش غلط است که مانع تصمیم‌گیری می‌شود؟
«دانش‌آموز زرنگی فکر می‌کند در همه جا با اندک مطالعه‌ای بهترین نتیجه را به دست می‌آورد.»
اعتماد افراطی
در ادامه بخوانید: » تفکر حل مسئله؛ ویژگی‌های مسئله؛ انواع مسئله؛ چرا حل مسئله مهم است
سؤال
به نظر شما علاوه بر عوامل فوق، چه عوامل دیگری مانع تصمیم‌گیری کارآمد و مفید می‌شود؟
نداشتن اطلاعات و آگاهی کافی، رفتار وسواسی، ترس از نتیجه و احتمال شکست.
مورد زیر نشانگر کدام روش غلط است که مانع تصمیم‌گیری می‌شود؟
«در موقعیت تصمیم‌گیری، با افراد و حالت‌های مختلفی مواجه می‌شویم. افراد مختلف، واکنش‌های هیجانی متفاوتی در ما ایجاد می‌کنند.»
کنترل نکردن هیجانات
چرا واکنش‌های عاطفی، نمی‌تواند ملاک تصمیم‌گیری باشد؟
به دلیل زودگذر بودن
مثال زیر نشانگر کدام روش غلط است که مانع تصمیم‌گیری می‌شود؟
«مربی فوتبالی که به دلیل ابراز احساسات منفی تماشاگران، بهترین بازیکن زمین را تعویض می‌کند.»
کنترل نکردن هیجانات
کدام افراد، به طور مداوم با شکست در تصمیم‌گیری روبه‌رو می‌شوند؟
افرادی که قادر به کنترل هیجان‌های خویش نباشند.
فعالیت
کدام یک از موانع ذکر شده، در تصمیم‌گیری شما اثرگذار بوده است؟ برای آن مثالی بزنید و پیامد تصمیم‌گیری خود را بنویسید.
اعتماد افراطی، اعتماد و اتکای زیاد به تصمیمات خودم و عدم مشورت با دیگران از موانع تصمیم‌گیری‌های من بود.
در ادامه بخوانید: » چگونه می‌توانیم تمرکز ایجاد کنیم؛ برخی موانع تمرکز؛ عوامل تمرکز
پیامدهای ناتوانی در تصمیم‌گیری
متن زیر را بخوانید و به پرسش‌های آن پاسخ دهید.
در یک آزمایش جالب، آزمایشگر در فضای آزمایشگاه به سگ آموخت تا با دیدن شکل دایره، پاسخ مورد نظر را ارائه دهد. سگ نباید به شکلی غیر از دایره، مثلاً شکل مربع، آن پاسخ را بدهد. بعد از کوشش‌های مختلف، سگ پاسخ درست را یاد گرفت. آزمایشگر بعد از هر پاسخ درست یک تکه غذا به حیوان می‌داد. بعد از اینکه پاسخ به شکل دایره و پاسخ ندادن به غیر از شکل دایره خوب آموخته شد، محقق به جای دایره از بیضی استفاده کرد. در این حالت حیوان مردد شده و به جای پاسخ دادن، زوزه می‌کشید و پای به زمین می‌کوبید.
الف) حیوان چه حالتی را تجربه کرده است؟
تعارض
ب) علت تجربه این حالت در حیوان چیست؟
چون دایره برخلاف مربع، به راحتی با شکل بیضی قابل تشخیص نبود، در این حالت حیوان قادر به تصمیم‌گیری نبوده
عبارت زیر تعریف کدام حالت روانشناسی است؟
«وقتی در موقعیتی باشیم که حتماً باید تصمیم بگیریم ولی قادر به تصمیم‌گیری نباشیم، حالت عاطفی ناخوشایندی را تجربه می‌کنیم.»
تعارض
محصول ناتوانی در تصمیم‌گیری چیست؟
تعارض
مواجه‌شدن پی‌درپی با تعارض، چه پیامدی دارد؟
به بهداشت روانی ما لطمه می‌زند.
در آزمایش مربوط به شکل زیر سگ در کدام مورد حالت تعارض را تجربه می‌کند؟ چرا؟
در شکل سمت چپ. چون دایره برخلاف مربع، به راحتی با شکل بیضی قابل تشخیص نبود، در این حالت حیوان قادر به تصمیم‌گیری نبوده
در ادامه بخوانید: » حافظه؛ مراحل سه‌گانه حافظه؛ انواع حافظه؛ روانشناسی
درستی یا نادرستی عبارت زیر را مشخص کنید.
تعارض انواع مختلفی دارد.
درست
مثال زیر را بخوانید و جای خالی آن را با کلمه مناسب پر کنیدـ
مثال اول: کامبیز به ادامه تحصیل در رشته روانشناسی علاقه‌مند است. از طرفی تمایل دارد همزمان با ادامه تحصیل، یک دوره آموزشی حسابداری را نیز طی کند. کارورزی در دوره حسابداری تمام‌وقت است و در نتیجه کامبیز باید یکی از دو موضوع دوست‌داشتنی خود را انتخاب کند. وی تردید دارد کدام یک را برگزیند.
در این مثال کامبیز دچار «………….» شده است.
تعارض
مثال زیر را بخوانید و جای خالی آن را با کلمه مناسب پر کنیدـ
مثال اول: کامبیز به ادامه تحصیل در رشته روانشناسی علاقه‌مند است. از طرفی تمایل دارد همزمان با ادامه تحصیل، یک دوره آموزشی حسابداری را نیز طی کند. کارورزی در دوره حسابداری تمام‌وقت است و در نتیجه کامبیز باید یکی از دو موضوع دوست‌داشتنی خود را انتخاب کند. وی تردید دارد کدام یک را برگزیند.
در این مثال کامبیز دچار «تعارض» شده است. تعارض وی ناشی از ناتوانی در تصمیم‌گیری برای انتخاب دو موضوع جذاب و خواستنی است. به این نوع تعارض اصطلاحاً «……………» گویند.
تعارض گرایش – گرایش
نوع تعارض زیر چیست؟
«تعارضی که ناشی از ناتوانی در تصمیم‌گیری برای انتخاب دو موضوع جذاب و خواستنی است.»
تعارض گرایش – گرایش
فعالیت
با مرور تجارب روزهای گذشته خود، برای تعارض گرایش- گرایش سه نمونه بیان کنید.
۱) انتخاب بین دو شهر زیبا برای مسافرت.
۲) انتخاب بین دو فیلم با موضوعات جذاب
۳) انتخاب بین دو شغل ایده‌آل برای کار
در ادامه بخوانید: » تعریف روانشناسی رشد؛ عوامل مؤثر بر رشد؛ ویژگی‌های رشد قبل از تولد
مثال زیر را بخوانید و جای خالی آن را با کلمه مناسب پر کنیدـ
مثال دوم: آرش در رشته ریاضی فارغ‌التحصیل شده است. وی به مهندسی برق علاقه زیادی دارد. او در آزمون سراسری در دانشگاه یک شهر دوردست در رشته موردعلاقه‌اش پذیرفته شده است. شرط ضروری برای ادامه تحصیل در رشته برق، دوری از خانواده است. به همین دلیل وی در تصمیم به اینکه به آن شهر دور دست برود یا خیر، دچار سردرگمی شده است.
موقعیت تصمیم‌گیری آرش، با تعارض بین دو امر خواستنی (رشته مورد علاقه) و ناخواستنی (دوری از خانواده) مواجه است. به این نوع تعارض اصطلاحاً «…………………..» گویند.
تعارض گرایش – اجتناب
هنگامی که موقعیت تصمیم‌گیری فرد، با تعارض بین دو امر خواستنی و ناخواستنی مواجه است. نوع تعارض چیست؟
تعارض گرایش – اجتناب
فعالیت
آیا شما تاکنون در موقعیت تصمیم‌گیری مربوط به تعارض از نوع گرایش به اجتناب قرارگرفته‌اید؟ آن موقعیت را بنویسید و برای دیگر هم‌کلاسی‌ها بخوانید.
پوشیدن لباسی که دوست دارم ولی با قوانین مدرسه سازگار نیست یا انتخاب بین لباسی که مدل آن را خیلی دوست داشتم، اما رنگ آن را نمی‌پسندیدم.
در ادامه بخوانید: » علم چیست؛ علوم تجربی چه هدف‌هایی را دنبال می‌کند؛ روانشناسی چیست
مثال زیر را بخوانید و جای خالی آن را با کلمه مناسب پر کنیدـ
مثال سوم: نیلوفر مدتی است دچار آنفولانزای شدید و کلافه کننده‌ای شده است. برای نجات از این وضعیت به پزشک خانوادگی خودش مراجعه می‌کند. پزشک برای نیلوفر آمپول تجویز می‌کند. اما او از آمپول می‌ترسد. نیلوفر مردد شده است که حالات ناخوشایند بیماری را بپذیرد و یا درد ناشی از تزریق آمپول را؟
در مثال فوق، تعارض ایجاد شده از نوع …………….» است.
اجتناب- اجتناب
نوع تعارض را در حالت زیر بنویسید.
«در این حالت هر دو گزینه، نامطلوب و ناخواستنی است و فرد مجبور به انتخاب یکی از آن‌هاست.»
اجتناب – اجتناب
مثال زیر را بخوانید و جای خالی آن را با کلمه مناسب پر کنیدـ
یکی از روشهای درمانی رایج برای معالجه بیماران سرطانی، شیمی درمانی است. این روش درمانی اثرات جانبی فراوانی دارد که بسیاری از آن‌ها ناخوشایند است. درد ناشی از بیماری و مواجه شدن با پیامدهای نامطلوب شیمی‌درمانی هر دو نامطلوب‌اند که نمونه دیگری از تعارض …………….. است.
اجتناب – اجتناب
انواع تعارض را نام ببرید.
گرایش – گرایش، گرایش -اجتناب، اجتناب – اجتناب
فعالیت
با بررسی تجربیات شخصی خودتان، یک مثال از نوع «تعارض اجتناب – اجتناب» بنویسید و آن را برای دیگر هم‌کلاسی‌ها بخوانید.
شخصی نیاز به جراحی دندان دارد، ولی از جراحی هراس دارد؛ پس یا باید دندان درد را تحمل کند یا بر ترسش غلبه کرده و جراحی کند.
در ادامه بخوانید: » رسش مغز در کودکی و دوره نوجوانی؛ تحولات مغز در دوره پیری
درستی یا نادرستی عبارات زیر را مشخص کنید.
الف) «تعارض»، به دلیل ناتوانی در تصمیم‌گیری پدید می‌آید.
درست
ب) تعارض انواع مختلفی دارد ولی ما با سه نوع تعارض آشنا شدیم.
درست
ج) اگر فردی، به صورت مداوم و پی در پی، تعارض‌های مختلفی را تجربه کند، دچار آسیب‌های روانی و جسمانی می‌شود.
درست
چند پیشنهاد برای تصمیم‌گیری بهتر
جاهای خالی را با کلمات مناسب پر کنید.
الف) موفقیت یک انسان و حتی یک جامعه به چگونگی «……………» آن‌ها بستگی دارد.
تصمیم‌گیری
ب) نه تنها موفقیت، بلکه سلامت یک فرد تابع ……………. وی است.
تصمیم‌گیری‌های
پیامدهای تصمیم‌گیری‌های شتاب‌زده و بدون تفکر چیست؟
تصمیم‌گیری‌های شتاب‌زده و بدون تفکر، علاوه بر آسیب فرد، آسیب‌های روانی – اجتماعی همچون اعتیاد، ایدز، بزهکاری، خشونت، بی‌بندوباری و تصادفات جاده‌ای را به دنبال دارد.
درستی یا نادرستی عبارت زیر را مشخص کنید.
الف) تصمیم‌گیری یک مهارت است.
درست
کدام افراد بیشتر از دیگران از آسیب‌های روانی – اجتماعی تعارض، در امان خواهند بود؟
افرادی که دارای مهارت تصمیم‌گیری باشندـ
چند پیشنهاد برای ارتقای مهارت تصمیم‌گیری ارائه کنید.
تصمیم مورد نظر را به خوبی بشناسید. از سبک تصمیم‌گیری منطقی استفاده کنید. در تصمیم‌گیری‌های پیچیده و مهم از روشهای میانبر استفاده کنید. موقعیت‌های پرخطر را بشناسید.
در چه صورت اقدام‌های بعد تصمیم‌گیری شفاف‌تر خواهد بود؟
در صورتی که موضوع تصمیم‌گیری دقیق باشد و فرد تصمیم، گیرنده، تصمیم مورد نظر را به خوبی شناخته باشد.
برای کسب مهارت تصمیم‌گیری قبل از هر اقدامی چه کاری باید انجام داد؟
قبل از هر اقدامی، تعریف دقیقی از تصمیم مورد نظر ارائه دهیم.
جاهای خالی را با کلمات مناسب پر کنید.
الف) در بین سبک‌های مختلف تصمیم‌گیری، بهترین سبک، از نوع ……….. است.
منطقی
ب) در تصمیم‌گیری‌های مهم، استفاده از سبک‌های ………… آسیب‌زا و خطرآفرین است.
غیرمنطقی
ج) در تصمیم‌گیری‌های پیچیده و مهم از روشهای ………….. استفاده کنید.
میانبر
سبک غالب هر فردی در تصمیم‌گیری باید از چه نوعی باشد؟
تصمیم‌گیری منطقی
فرض کنید پدر شما قصد دارد یک آپارتمان ۱۰۰ متری دو خوابه دارای پارکینگ خریداری کند. وی با ۱۰۰ آگهی فروش مواجه می‌شود. بررسی همه آن‌ها سخت است. در این تصمیم‌گیری پیچیده و مهم از چه روشی استفاده کند؟ چگونگی آن را توضیح دهید.
روش میانبر. استفاده از روش میان بر «حذف تک تک جنبه‌ها» کمک‌کننده خوبی است. مثلاً اول هر آپارتمانی که بیشتر و کمتر از ۱۰۰ متر است را حذف می‌کند. گام بعدی این است که فقط کاشانه‌های دو خوابه را انتخاب کند. در گام بعد، آن دسته از کاشانه‌های ۱۰۰ متری دو خوابه که دارای پارکینگ هستند را بررسی می‌کند. در نهایت، پدر شما باید آپارتمان موردنظر خودش را در بین ۱۵ ساختمان انتخاب کند. تصمیم‌گیری آپارتمان موردنظر در بین ۱۵ گزینه، به مراتب، راحت‌تر از ۱۰۰ گزینه است.
در ادامه بخوانید: » رشد دوران نوجوانی؛ بلوغ؛ رشد عاطفی، رشد عقلانی و کسب شایستگی‌ها
فهرستی از موقعیت‌های پرخطر کودکان و نوجوانان بیان کنید.
* صحبت کردن با افراد غریبه * راه دادن افراد غریبه به منزل
* مخفی کردن موضوع مهم از والدین * به تنهایی در فضای تاریک رفتن
* رفتن به خانه غریبه * سوار ماشین غریبه شدن
* مصرف سیگار * پاسخ به پیام‌های ناشناس در فضای مجازی
* مصرف ماده‌ی که خود نمی‌داند چیست؟ * پاسخ عاطفی غیر معمول به دیگر افراد
* اذیت و آزار دیگران * اعتماد بیش از حد به دیگران
در ادامه شرکت کنید: » آزمون‌های آنلاین روانشناسی یازدهم
فعالیت
شما، علاوه بر موقعیت‌های پرخطری که ذکر شد، چه موقعیت پرخطر دیگری را می‌شناسید؟ آن‌ها را برای همکلاسی‌های خود بگویید و بهترین شیوه تصمیم‌گیری آن موقعیت را به بحث بگذارید.
سوار قایق شدن یا شنا کردن در دریای متلاطم، رانندگی بدون گواهینامه (زیر سن قانونی)، موتورسواری بدون کلاه ایمنی، عدم رعایت مقررات در استفاده از وسایل شهر بازی، شرکت در فعالیت‌های پر هیجان مانند کوهنوردی، صخره‌نوردی، چتر بازی و… بدون آموزش، امکانات و حضور مربیان متخصص.
بهترین سبک تصمیم‌گیری در جنین موقعیت‌هایی، سبک منطقی است. زیرا بنای این تصمیم‌گیری نه عجله و نه شتاب و نه احساسات زودگذر، نه اطاعت و پیروی کورکورانه، بلکه اندیشیدن بوده است و تصمیم‌گیرنده‌ها راهکارهای ممکن را می‌سنجند و از یک روش قاعده‌مند و منظم استفاده می‌کنند.
جمع‌بندی درس
با توجه به مطالبی که در این درس خواندید به یکی از تصمیم‌های آموزشی مربیان مدرسه اشاره کنید و بنویسید.
۱- به چه دلیل آن فعالیت، تصمیم‌گیری است؟
به این دلیل که راه‌های گوناگون یادگیری در کلاس درس را ارزیابی کرده و از میان راه حل‌ها بهترین روش را برگزیده است.
۲- به نظر شما سبک تصمیم‌گیری آن فعالیت چه سبکی بوده است؟
سبک منطقی
۳- اگر شما به جای مربیان مدرسه بودید، چه سبکی را اتخاذ می‌کردید؟
همین سبک منطقی را بر می‌گزیدم. زیرا بنای این تصمیم‌گیری نه عجله و نه شتاب و نه احساسات زودگذر، نه اطاعت و پیروی کورکورانه، بلکه اندیشیدن بوده است و تصمیم‌گیرنده‌ها راهکارهای ممکن را می‌سنجند و از یک روش قاعده‌مند و منظم استفاده می‌کنند.
۴- پیامد سبک تصمیم‌گیری اتخاذ شده چیست؟
یادگیری بهتر و عمیق‌تر موضوع درس
در ادامه بخوانید: » سوالات روانشناسی در کنکور ۱۴۰۰ علوم انسانی همراه پاسخ
