دعای مطالعه [ نمایش ]
بِسْمِ الله الرَّحْمنِ الرَّحیمِ
اَللّهُمَّ اَخْرِجْنى مِنْ ظُلُماتِ الْوَهْمِ
خدايا مرا بيرون آور از تاريكىهاى وهم،
وَ اَكْرِمْنى بِنُورِ الْفَهْمِ
و به نور فهم گرامى ام بدار،
اَللّهُمَّ افْتَحْ عَلَيْنا اَبْوابَ رَحْمَتِكَ
خدايا درهاى رحمتت را به روى ما بگشا،
وَانْشُرْ عَلَيْنا خَزائِنَ عُلُومِكَ بِرَحْمَتِكَ يا اَرْحَمَ الرّاحِمينَ
و خزانههاى علومت را بر ما باز كن به امید رحمتت اى مهربانترين مهربانان.
عدالت آموزشی، بستر رشد و پیشرفت حقیقی
عدالت آموزشی نه صرفاً یک شعار اجتماعی، بلکه شالوده‌ای است که بر آن، بنای رشد فردی و پیشرفت جمعی استوار می‌شود. هنگامی که فرصت‌های یادگیری به‌طور برابر در اختیار همگان قرار گیرد، استعدادهای نهفته در هر گوشه‌ای از جامعه مجال شکوفایی می‌یابند. عدالت آموزشی یعنی شکستن دیوارهای تبعیض و فراهم آوردن دسترسی برابر به منابع دانایی، تا هیچ کودکی در حاشیه نماند و هیچ استعدادی در خاموشی فراموش نشود.
رشد حقیقی جامعه، زمانی معنا می‌یابد که آموزش، امتیاز گروهی خاص نباشد؛ بلکه میراث مشترکی باشد برای تمام فرزندان این سرزمین. عدالت آموزشی پلی است که فاصله‌ی میان فقر و توانگری، مرکز و حاشیه، و امروز و فردا را کوتاه می‌کند. جامعه‌ای که به این اصل پایبند باشد، در واقع سرمایه‌گذاری بر بزرگ‌ترین ثروت خویش ــ یعنی سرمایه انسانی ــ کرده است.
پیشرفت پایدار، ثمره‌ی عدالت در آموزش است. در غیاب عدالت آموزشی، شکاف‌های اجتماعی عمیق‌تر شده و چرخه‌ی نابرابری بازتولید می‌شود. اما هنگامی که هر فرد، فارغ از طبقه، جنسیت، قومیت یا موقعیت جغرافیایی، امکان دستیابی به آموزش باکیفیت را داشته باشد، مسیر تعالی فردی و شکوفایی ملی هموار می‌شود.
عدالت آموزشی چراغی است که راه آینده را روشن می‌سازد؛ چراغی که نه‌تنها به رشد علمی و اقتصادی می‌انجامد، بلکه روح جامعه را به ارزش‌هایی چون همبستگی، برابری و کرامت انسانی پیوند می‌زند. در سایه‌ی چنین عدالتی است که «رشد» به معنای بالندگی فردی و «پیشرفت» به معنای تعالی جمعی، هم‌زمان و هماهنگ تحقق می‌یابند.
امروز بیش از هر زمان دیگر نیازمند نهادهایی هستیم که این آرمان را به عمل بدل کنند. آینده‌نگاران مغز با مدیریت داریوش طاهری گامی استوار در این مسیر نهاده است؛ مسیری که در آن عدالت آموزشی نه یک رؤیا، بلکه یک واقعیت تحقق‌یافته خواهد بود.
آینده‌نگاران مغز:
«عدالت آموزشی، بیداری اندیشه‌ها، شکوفایی فردا»
کتاب الکترونیکی پرسش‌های دو گزینه‌ای
پرسش‌های دو گزینه‌ای و خط به خط گفتارهای زیست‌شناسی چیست و گسترهٔ حیات؛ برای دانلود اینجا کلیک کنید.
برای مشاهده «کتاب الکترونیکی» کلیک کنید.
کتاب الکترونیکی تعمیق و تثبیت یادگیری زیست‌شناسی
پرسش‌های جاهای خالی و خط به خط گفتار زیست‌شناسی چیست؛ برای دانلود اینجا کلیک کنید.
برای مشاهده «کتاب الکترونیکی» کلیک کنید.
ویرایش بر اساس کتاب چاپ ۱۴۰۲
گفتار ۲ جانداران مؤثر در تغذیۀ گیاهی
گیاهان شیوه‌های شگفت‌انگیزی برای گرفتن مواد مورد نیاز خود از جانداران دیگر دارند. گیاهان با بعضی از این جانداران ارتباط همزیستی برقرار می‌کنند. از مهم‌ترین انواع این همزیست‌ها، قارچریشهای (میکوریزا) و باکتری‌های تثبیت‌کنندۀ نیتروژن هستند.
قارچریشهای
یکی از معمول‌ترین سازگاری‌ها برای جذب آب و مواد مغذّی، همزیستی ریشۀ گیاهان با انواعی از قارچ‌ها است که به آن قارچریشهای گفته می‌شود. (شکل 4). حدود 90 درصد گیاهان دانه‌دار با قارچ‌ها همزیستی دارند. این قارچ‌ها در سطح ریشه زندگی می‌کنند. رشته‌های ظریفی به درون ریشه می‌فرستند که تبادل مواد را با آن انجام می‌دهند.
در قارچریشهای، قارچ، مواد آلی را از ریشۀ گیاه می‌گیرد و برای گیاه، مواد معدنی و به خصوص فسفات فراهم می‌کند. پیکر رشته‌ای و بسیار ظریف قارچ‌ها، نسبت به ریشۀ گیاه با سطح بیشتری از خاک در تماس است و می‌تواند مواد معدنی بیشتری را جذب کند.
شکل ۴- همزیستی ریشهٔ گیاه با قارچ و نتایج آن. الف) طرح سادۀ نوعی قارچریشهای که غلافی را روی ریشۀ گیاه تشکیل می‌دهد. بخش کوچکی از قارچ به درون ریشه نفوذ و در تبادل مواد شرکت می‌کند. ب) مقایسۀ دو گیاه که یکی با کمک قارچریشهای (چپ) و دیگری بدون آن (راست) و در وضعیت برابر محیطی رشد کرده است.
همزیستی گیاه با تثبیت‌کننده‌های نیتروژن
برخی گیاهان با انواعی از باکتری‌ها همزیستی دارند که این همزیستی برای به‌دست آوردن نیتروژنِ بیشتر است. دو گروه مهم این باکتری‌ها عبارتند از: ریزوبیوم‌ها و سیانوباکتری‌ها.
ریزوبیوم: از گذشته برای تقویت خاک، تناوب کشت انجام می‌شد که در آن گیاهان زراعی مختلف به صورت پی‌درپی کشت می‌شد. یکی از انواع گیاهانی که در تناوب کشت مورد استفاده قرار می‌گیرد، گیاهان تیرۀ پروانه‌واران است (دلیل این نام‌گذاری، شباهت گل‌های آنها به پروانه است). سویا، نخود و یونجه از گیاهان مهم زراعی این تیره هستند. در ریشۀ این گیاهان و در محل برجستگی‌هایی به نام گرهک، نوعی باکتری تثبیت‌کنندۀ نیتروژن به نام ریزوبیوم زندگی می‌کند (شکل ۵). هنگامی که این گیاهان می‌میرند یا بخش‌های هوایی آنها برداشت می‌شود، گرهک‌های آنها در خاک باقی می‌ماند و گیاخاک غنی از نیتروژن ایجاد می‌کنند. ریزوبیوم‌ها با تثبیت نیتروژن، نیاز گیاه را به این عنصر برطرف می‌کنند و گیاه نیز مواد آلی مورد نیاز باکتری را برای آن فراهم می‌کند.
شکل۵ــ گرهک‌های ریشۀ گیاهان تیره پروانه‌واران
همزیستی با سیانوباکتری‌ها. سیانوباکتری‌ها نوعی از باکتری‌های فتوسنتزکننده هستند که بعضی از آنها می‌توانند علاوه بر فتوسنتز، تثبیت نیتروژن هم انجام دهند. آزولا گیاهی کوچک است که در تالاب‌های شمال و مزارع برنج کشور به فراوانی وجود دارد. گیاه آزولا با سیانوباکتری‌ها همزیستی دارد و نیتروژن تثبیت‌شدۀ آن را دریافت می‌کند (شکل 6-الف). گیاه گونرا نیز در نواحی فقیر از نیتروژن رشد شگفت‌انگیزی دارد. چگونه این گیاه با وجود کمبود نیتروژن چنین رشدی دارد؟
سیانوباکتری‌های همزیست درون ساقه و دمبرگ این گیاه، تثبیت نیتروژن انجام می‌دهند و از محصولات فتوسنتزی گیاه استفاده می‌کنند. (شکل ۶-ب).
شکل ۶_ الف) گیاه آبزی آزولا، ب) گیاه گونرا
روش‌های دیگر به دست آوردن مواد غذایی در گیاهان
گیاهان حشره‌خوار: این گیاهان فتوسنتزکننده‌اند، ولی در مناطقی زندگی می‌کنند که از نظر نیتروژن فقیرند. در این گیاهان برخی برگ‌ها برای شکار و گوارش جانوران کوچک مانند حشرات تغییر کرده است. گیاه توبره‌واش که از گیاهان حشره‌خوار است در تالاب‌های شمال کشور می‌روید. این گیاه حشرات و لارو آنها را به سرعت به درون بخش کوزه‌مانند خود می‌کشد و سپس گوارش می‌دهد. در شکل 8، انواع دیگری از گیاهان حشره‌خوار نشان داده شده است.
شکل ۷- گیاه توبره‌واش
شکل ۸- چند نوع گیاه حشره‌خوار.
گیاهان انگل: انواعی از گیاهان انگل وجود دارند که همه یا بخشی از آب و مواد غذایی خود را از گیاهان فتوسنتزکننده دریافت می‌کنند. گیاه سِس، نمونه‌ای از این گیاهان است. این گیاه ساقۀ نارنجی یا زردرنگی تولید می‌کند که فاقد ریشه است. گیاه سس به دور گیاه سبز میزبان خود می‌پیچد و اندام‌های مکنده ایجاد می‌کند (شکل ۹-الف) که به درون آوندهای گیاه نفوذ، و موارد مورد نیاز انگل را جذب می‌کند. گل جالیز نمونۀ دیگری از این گیاهان است که با ایجاد اندام مکنده و نفوذ آن به ریشۀ گیاهان جالیزی، مواد مغذّی را دریافت می‌کند (شکل ۹-ب).
شکل ۹_ گیاهان انگل:
الف) گیاه سس
ب) گیاه گل جالیز در کنار بوتۀ گوجه‌فرنگی
📘 زیست‌شناسی را بازی کنید و موفقیت را تجربه کنید
با جای‌خالی‌های تعاملی، متن‌ها را خودتان کامل کنید، فکر کنید و یاد بگیرید. فوراً کلیک کنید و تجربه یادگیری تعاملی را آغاز کنید!
سلام و درود
«تکرار مادر مهارت‌هاست»
در راستای افزایش مهارت شما آزمون‌های متنوع و زیادی از خط به خط این گفتار برای شما آماده شده است. هر آزمون دارای ۱۰ سوال ۲ گزینه‌ای است.
برای تثبیت مطلب در حافظه و یادگیری هر چه بیشتر مطلب، در آزمون‌های آنلاین «آینده‌نگاران مغز» شرکت کنید.
برای شرکت در انواع آزمون‌های آنلاین «گفتار جانداران مؤثر در تغذیۀ گیاهی» بر لینک زیر کلیک کنید:
در ادامه خود را بیازمایید:
عالی