«باسمه تعالی»
سوالات امتحان نهایی درس: علوم اجتماعی
پایه دوازدهم دوره دوم متوسطه
مدت امتحان: ۹۰ دقیقه
رشته: ریاضی فیزیک – علوم تجربی
ساعت شروع: ۸ صبح
تاریخ امتحان: ۳۱/۰۲/۱۳۹۹
تعداد صفحه: ۲
دانشآموزان روزانه سراسر کشور در نوبت خرداد ماه سال ۱۳۹۹
مرکز سنجش و پایش کیفیت آموزشی
۱) در عبارات زیر موارد صحیح و غلط را مشخص کنید: (۲)
الف: فردی که از خطر میگریزد کنشی انجام نداده، زیرا عمل او از روی اضطرار است.
ب: موقعیت اجتماعی افراد صرفاً تابع مشاغل آنهاست.
ج: هویت فرهنگی جامعه گستردهتر از هویت اجتماعی افراد است.
د: هویت ایرانی قبل از ظهور اسلام، هویتی توحیدی، دینی و در مواردی آمیخته با اساطیر بود.
الف) غلط
ب) غلط
ج) صحیح
د) صحیح
۲) جاهای خالی را با عبارت مناسب پر کنید: (۲)
الف: هر جامعهای بر اساس …………… با طبیعت و بدن آدمی تعامل میکند.
ب: افراد در بدو تولد، هویت اجتماعی …………… خود را به صورت انفعالی میپذیرند.
ج: فرهنگ اساطیری و فرهنگ …………… آدمی را از حقیقت جهان و حقیقت خود بیگانه میکنند.
د: در دیدگاه مستشرقان هویت فرهنگی جوامع اسلامی، توحیدی یا …………… نیست، بلکه دنیوی است.
الف) هویت خود
ب) انتسابی
ج) دنیوی
د) اساطیری
۳) سوالات چهارگزینهای: (۲)
الف) عوض شدن هوای کلاس، بعد از بازکردن پنجره، …………… کنش است.
۱- پیامد غیر ارادی
۲- ویژگی آگاهانه بودن
۳- پیامد ارادی
۴- ویژگی معنادار بودن
گزینه ۱
ب) کدام گزینه ویژگی هویتی «گروه خونی» و «دانشآموز بودن» را به درستی نشان میدهد؟
۱- انتسابی، فردی و متغیر – اکتسابی، اجتماعی و متغیر
۲- انتسابی، فردی و ثابت – اکتسابی، اجتماعی و متغیر
۳- اکتسابی، فردی و متغیر – انتسابی، اجتماعی و متغیر
۴- اکتسابی، فردی و متغیر – انتسابی، اجتماعی و متغیر
گزینه ۲
ج) فرد با آموزشهای اساسی و ماندگاری که در …………… میبیند اولین و مهمترین آشناییها را با جامعهای که در آن متولد شده است پیدا میکند.
۱- مدرسه
۲- خانواده
۳- خانواده و مدرسه
۴- گروههای همسالان
گزینه ۲
د) نظریهپردازان غربی طی قرن بیستم سرنوشت مشترک و حتمی بشریت را چه میدانستند؟
۱- بازگشت به هویت دینی
۲- پوچی و ناامیدی
۳- دنیوی شدن همه فرهنگها
۴- گرفتاری در بحران هویت
گزینه ۳
۴) به سؤالات زیر پاسخ کوتاه دهید. (۲)
الف: پدیده اجتماعی چیست؟
به کنش اجتماعی و پیامدهای آن، پدیدههای اجتماعی گویند.
ب: منظور از تحول فرهنگی منفی چیست؟
اگر فرهنگی که اعتبار اجتماعی خود را از دست میدهد، فرهنگ حق باشد و جهت تغییرات به سوی فرهنگ باطل باشد تحول فرهنگی منفی است.
ج: جوامع اسلامی در مواجهه با امپراتوریهای یونان و روم، کدام عناصر را از فرهنگ آنها اخذ کردند؟
عناصر عقلی
د: جهان اسلام، از جمله ایران، چگونه با حمله مغول مقابله کرد؟
مهاجمان را درون فرهنگ خود جذب و هضم کرد.
۵) هر یک از مفاهیم ستون اول به کدام یک از تعاریف ستون دوم اشاره دارد؟ (۱ مورد اضافی است) (۱)
| مفاهیم | تعاریف |
| الف: فرهنگ عمومی | ۱- بخشهایی از فرهنگ که از نظر علمی صحیح و مطابق با فطرت انسان باشد. |
| ب: فرهنگ واقعی | ۲- خردهفرهنگ مخالف با فرهنگ عمومی |
| ج: فرهنگ حق | ۳- آن بخش از فرهنگ که همه مردم یک جامعه در آن اشتراک دارند. |
| د: ضد فرهنگ | ۴- آن بخش از فرهنگ که مردم به آن عمل میکنند. |
| ۵- آن بخش از فرهنگ که مردم یک جامعه از آن جانبداری میکنند اما در عمل ممکن است آن را نادیده بگیرند. |
الف) ۳
ب) ۴
ج) ۱
د) ۲
۶) در موارد زیر مصادیق «فرهنگ» و «جامعه» را مشخص کنید. (۱)
الف: خرید اینترنتی
ب: رعایت فاصلهگذاری اجتماعی
ج: مردم شهر یزد
د: پوشش زنان ترکمن
الف: فرهنگ
ب: فرهنگ
ج: جامعه
د: فرهنگ
سوالات تشریحی
۷) آیا کنش اجتماعی فقط در حضور فیزیکی دیگران صورت میگیرد؟ با مثال توضیح دهید. (۱)
کنش اجتماعی فقط در حضور فیزیکی دیگران صورت نمیگیرد، وقتی رانندهای پشت چراغ قرمز میایستد، مقرراتی را رعایت میکند که مورد قبول دیگران است، به همین سبب کنش او اجتماعی است.
۸) آیا فرصتهای پیش روی افراد برای تحرک اجتماعی و کسب هویتهای جدید در جوامع مختلف، یکسان است؟ توضیح دهید. (۱)
خیر، هر جامعهای به تناسب عقاید و ارزشهای خود برخی تحرکهای اجتماعی و تغییرات هویتی را تشویق و برخی دیگر را منع میکند؛ برخی هویتها را میپذیرد و برخی دیگر را نمیپذیرد.
۹) دو روش پیشگیری و کنترل کجروی اجتماعی را بنویسید. (۱)
تبلیغ و اقناع – تشویق و پاداش – تنبیه و مجازات (اشاره به دو مورد) (۱)
۱۰) پیامدهای خودباختگی فرهنگی را بنویسید. (۱/۵)
پیامدها:
۱) عناصر فرهنگی جامعه دیگر را بدون تحقیق و گزینش میپذیرد و به روش تقلیدی عمل میکند.
۲) ارتباطش را با تاریخ و فرهنگ خود از دست میدهد
۳) نه میتواند فرهنگ خود را گسترش دهد و نه قادر است به جامعه دیگر ملحق شود.
۱۱) انقلاب اسلامی، چه تأثیری بر هویت ایران و ایرانی داشته است؟ (۱/۵)
– بازگشت به هویت اسلامی به رهبری امام خمینی (ره) و با تکیه بر آموزههای قرآن و اهل بیت (ع)
– دفاع از مرزهای جامعه ایمانی خود در برابر جهانی که در مقابل او صف کشیده بود
– تبدیل ایران به عنوان قلب تپنده بیداری اسلامی
بخش انتخابی
دانشآموز عزیز جهت کسب ۴ نمره، از سوالات ۱۲ تا ۱۹ فقط ۴ سؤال را به دلخواه پاسخ دهید.
۱۲) در مقایسه بین لایههای فرهنگ، کدام لایهها از اهمیت بیشتری برخوردار است؟ چرا؟ (۱)
لایههای عمیق (عقاید و ارزشها) اهمیت بیشتری دارند. زیرا لایههای عمیق کمتر در معرض تغییر قرار میگیرند و تأثیرات همهجانبه و فراگیر دارند.
۱۳) مثال زیر نشانگر کدام رابطه هویتی است؟ (۱)
«یک انسان با تقوا جهانی را تغییر میدهد»
تأثیر بعد نفسانی بر بعد اجتماعی (نام بردن ابعاد هویتی (۰/۵) و تشخیص صحیح رابطه (۰/۵)
۱۴) علل درونی تحولات فرهنگی را بنویسید. (۱)
۱- ابداعات و نوآوریهای مثبت و منفی افراد جامعه ۲- کاستیها و بنبستهای موجود در فرهنگ جامعه
۱۵) دو مورد از کتابهایی که متفکران ایرانی از دهه سی شمسی به بعد در نقد رویکرد تقلیدی به فرهنگ غرب نوشتهاند را نام ببرید. (۱)
غربزدگی – بازگشت به خویشتن – خدمات متقابل اسلام و ایران – فطرت (ذکر دو مورد کافی است)
۱۶) انواع جلب تبعیت دیگران را نام برده و تعریف کنید. (۱)
۱- تبعیت با کراهت: تبعیتی است که ناشی از تهدید و ترس باشد.
۲- تبعیت با رضایت: تبعیتی است که با رضایت و میل درونی همراه است.
۱۷) بر اساس ملاک «روش تصمیمگیری»، نظامهای سیاسی به چند دسته تقسیم میشوند؟ توضیح دهید. (۱)
با این ملاک، نظامهای سیاسی به دو دسته تقسیم میشوند: ۱- نظامهایی که در آنها حاکم یا حاکمان بر اساس اهداف و اغراض و امیال خود تصمیم میگیرند. ۲- حاکم یا حاکمان بر اساس حقیقت و فضیلت و با توجه به موازین عقلی تصمیم میگیرند.
۱۸) چهار مورد از عوامل کاهش جمعیت و سالمندی جمعیت در غرب را بنویسید. (۱)
بالا رفتن سن ازدواج – افزایش بیثباتی – فروپاشی خانوادهها و طلاق – رفاهزدگی – مصرفگرایی – هزینه پنداشتن فرزندان (ذکر چهار مورد کافی است)
۱۹) آسیبهای مبتنی بر اقتصاد نفتی را بنویسید. (ذکر دو مورد کافی است) (۱)
۱- شکلگیری تولید ملی ضعیف و شکننده
۲- در کوتاهمدت احساس رفاه بیشتری به ارمغان میآورد اما پایدار نیست.
۳- وضعیت شکنندهای را به وجود میآورد که زمینه سوءاستفاده قدرتهای جهانی را فراهم میآورد.
۴- دولت بزرگی به وجود میآید که میکوشد با کمک درآمدهای نفتی و نه رواج کسب و کار، رفاه اقتصادی را تأمین کند.
سربلند و پیروز باشید.
