«باسمه تعالی»
سوالات امتحان نهایی درس: جامعه‌شناسی ۳
رشته: ادبیات و علوم انسانی
ساعت شروع: ۱۰ صبح
تاریخ امتحان: ۱۴۰۰/۱۰/۲۷
پایه دوازدهم دوره دوم متوسطه
مدت امتحان: ۸۰ دقیقه
تعداد صفحه: ۳
دانش‌آموزان روزانه، بزرگسال و داوطلبان آزاد سراسر کشور در نوبت دی ماه سال ۱۴۰۰
مرکز سنجش و پایش کیفیت آموزشی
۱) عبارت‌های صحیح و غلط را مشخص کنید. (۱)
الف) کنش آدمی وابسته به آگاهی است و بدون آگاهی انجام نمی‌شود، ولی ما اغلب از آگاهی و دانشی که درباره کنش‌های خود داریم و اهمیت و نقش آن غافلیم.
ب) نظام اجتماعی همانند یک موجود زنده تلاش می‌کند با تغییر در خود و محیط، نیازهای خود را تأمین کند و خود را در بلندمدت حفظ نماید.
ج) زندگی اجتماعی انسان و نظم همزاد یکدیگرند، اما انسان‌ها صرفاً مجریان نظم نیستند بلکه قادرند با توجه به آرمان‌ها و ارزش‌های خود نظم اجتماعی را تغییر دهند.
د) جهان اجتماعی همانند جهان طبیعی نظم و قواعد خاصی دارد و انسان‌ها نیز همانند موجودات طبیعی از طریق حواس مطالعه می‌شوند.
الف) ص (ص ۳)
ب) ص (ص ۲۴)
ج) ص (ص ۳۵)
د) غ (ص ۴۸)
۲) جای خالی را با کلمات مناسب کامل کنید. (۴)
الف) ارتباط میان پدیده‌های اجتماعی …………….. نامیده می‌شود.
ساختار اجتماعی (ص ۲۳)
ب) حس و تجربه از ابزارهای مهم شناخت علمی هستند ولی روش تجربی توان …………….. کنش انسان‌ها را ندارد.
فهم معانی (ص ۳۷)
ج) برخی رویکردها برای دستیابی به پاسخ‌های ساده و کاملاً قابل پیش‌بینی درباره چرایی وقوع پدیده‌های اجتماعی، پیچیدگی و عمق این پدیده‌ها را نادیده می‌گیرند و از آن‌ها …………….. می‌کنند.
هویت‌زدایی (ص ۴۶)
د) اگر انسان برای رسیدن به اهداف خود بتواند بر اراده دیگران تأثیر بگذارد و کار ارادی دیگران را به خدمت بگیرد …………….. شکل می‌گیرد.
قدرت اجتماعی (ص ۵۵)
ه) برخی تفاوت‌ها، مانند تفاوت در لهجه، جنسیت، رنگ پوست …………….. نامیده می‌شوند.
تفاوت‌های اسمی (ص ۶۸)
و) الگوی تعارف به معنای …………….. است و همان الگویی است که قرآن ارائه می‌دهد.
شناخت متقابل (ص ۸۷)
ز) فارابی جوامعی را که از علوم عقلی بی‌بهره‌اند …………….. است.
مدینه جاهله (ص ۹۸)
ح) در ایران ……………. همواره نقش مهمی در تعیین نوع رابطه مردم با قدرت‌های داخلی و خارجی داشته است.
فقه شیعه (ص ۱۰۸)
۳) پاسخ صحیح را مشخص کنید. (۱/۵)
۱- هنر جامعه‌شناسان برای شناخت نظم در کنار بی‌نظمی چه نام دارد؟
الف) افول معانی
ب) آشنایی‌زدایی
ج) رکود اراده‌ها
د) خلاقیت‌زدایی
ب- آشنایی‌زدایی (ص ۲۱)
۲- خشت بنای جامعه همان ……………. است که تمامی پدیده‌های اجتماعی خرد و کلان با آن پدید می‌آیند.
الف) ساختار اجتماعی
ب) نظام اجتماعی
ج) کنش اجتماعی
د) نظم اجتماعی
ج- کنش اجتماعی (ص ۳۳)
۳- مطالعه موردی یکی دیگر از ……………. است، اگر محققی بخواهد تمامی ابعاد پدیده اجتماعی خاص مثلاً: یک فرد، یک نهاد اجتماعی یا یک فرهنگ را مطالعه کند و عمق پنهان و منحصر به فرد بودن آن را نشان دهد، از این روش استفاده می‌کند.
الف) روش‌های آماری
ب) روش‌های کمی
ج) روش‌های ریاضی
د) روش‌های کیفی
د- روش‌های کیفی (ص ۵۰)
۴) به سؤالات زیر پاسخ کوتاه دهید. (۳/۵)
الف) توانمندی‌های کسی که دانش علمی دارد را بنویسید. (ذکر یک مورد)
به درک عمیقی از دانش عمومی جهان اجتماعی می‌رسد – آسیب‌ها و اشکالات را که به دانش عمومی راه پیدا کرده‌اند، شناسایی می‌کند – قدرت پیدا می‌کند که از حقایق موجود در دانش عمومی دفاع کند. (ص ۵) ذکر یک مورد کافی است.
ب) در دیدگاه نظریه‌پردازان کنش اجتماعی، مهم‌ترین ویژگی‌های کنش اجتماعی کدامند؟
آگاهی و معناداری (ص ۴۰)
ج) مدار مشروعیت چیست؟
حق و باطل (ص ۵۷)
د) جامعه‌شناسان در مطالعه نابرابری‌های اجتماعی به کدام عامل توجه می‌کنند؟
قشربندی اجتماعی (ص ۶۹)
ه) علت رشد و شکوفایی جهان اسلام از قرن سوم و چهارم چه بود؟
پیروی از الگوی تعارف (ص ۸۸)
و) یک مورد ظرفیت‌های علم مدنی فارابی را بنویسید.
به توصیف و فهم کنش‌ها و ساختارهای جوامع مختلف می‌پردازد، به تبیین یعنی علت‌یابی واقعیت‌های اجتماعی و بررسی تغییرات و تحولات آن‌ها می‌پردازد. (ص ۹۸) ذکر یک مورد از صفحه ۹۸ کافی است.
ز) علت شکل‌گیری دو انقلاب اجتماعی در یک قرن در جامعه ایران چه بود؟
مقبولیت و مرجعیت علم فقه (ص ۱۰۹)
۵) جدول زیر را کامل کنید. (۰/۵)
| انواع قدرت | ابزار | نوع سلطه |
| الف) ………….. | نظام آموزشی | فرهنگی |
| قدرت سخت | ب) ……… | سلطه سیاسی و اقتصادی |
الف) قدرت نرم
ب) نهادهای نظامی یا ابزارهای خشن (زور) (ص ۵۸)
۶) هر عبارت به کدام ویژگی جامعه‌شناسی تبیینی اشاره دارد؟ (۰/۵)
الف) پدیده‌هایی اجتماعی همانند پدیده‌های طبیعی (…………………………)
ب) پیش‌بینی و کنترل پدیده‌های اجتماعی (…………………………)
الف) روش جامعه‌شناسی تبیینی (ص ۲۷)
ب) هدف جامعه‌شناسی تبیینی (ص ۲۷)
۷) هر عبارت به کدام رویکرد نابرابری اجتماعی اشاره دارد؟ (۰/۵)
الف) نابرابری‌های اجتماعی را نتیجه روابط سلطه‌جویانه میان انسان‌ها می‌دانند. (…………………………)
ب) معتقدند نابرابری‌های اجتماعی نتیجه تفاوت‌ها و نابرابری‌های طبیعی است. (…………………………)
الف) رویکرد مخالفان قشربندی اجتماعی (ص ۷۲)
ب) رویکرد طرفداران قشربندی اجتماعی (ص ۷۰)
۸) هر عبارت به کدام مدل سیاست‌گذاری هویتی اشاره دارد؟ (۰/۵)
الف) تفاوت‌های موجود میان گروه‌های قومی و زبانی حفظ و حتی تشدید می‌شود. (…………………………)
ب) به معنای پذیرش ارزش‌ها و سبک زندگی یک گروه توسط سایر گروه‌های جامعه بود. (…………………………)
الف) الگوی تکثرگرا (ص ۸۶)
ب) مدل همانندسازی (ص ۸۴)
۹) هر عبارت دیدگاه کدام یک از متفکران مسلمان را نشان می‌دهد؟ (۰/۵)
الف) جامعه‌ای را که بر محور علم سازمان یافته است، مدینه فاضله می‌نامند. (…………………………)
ب) از عصبیت به عنوان عامل شکل‌گیری جوامع یاد می‌شود. (…………………………)
الف) فارابی (ص ۹۸)
ب) ابن‌خلدون (ص ۱۰۰)
۱۰) هر عبارت به کدام نوع علم اشاره دارد؟ (۰/۵)
الف) نظریات لازم برای دو انقلاب اجتماعی را پدید آورد: انقلاب مشروطه و انقلاب اسلامی (…………………………)
ب) متناسب با معنای علم در جهان اسلام است. (…………………………)
الف) علم فقه (ص ۱۰۹)
ب) علوم اجتماعی جهان اسلام (ص ۱۱۲)
۹) هر یک از عبارات سمت راست به کدام یک از مفاهیم سمت چپ اشاره دارد؟ (یک مورد اضافی است) (۱)
| عبارات | مفاهیم |
| ۱- گسترده‌ترین بخش ذخیره دانشی | الف- اخلاق‌گریزی |
| ۲- نتیجه قواعد اجتماعی است. | ب- دانش علمی |
| ۳- انکار ارزش‌های اخلاقی، مذهبی، عاطفی | ج- نظم اجتماعی |
| ۴- پژوهشگر برای مدتی با قومی که قصد تحقیق درباره آن‌ها را دارد، زندگی می‌کند. | د- قوم نگاری |
| ه- دانش عمومی |
۱- ه- دانش عمومی
۲- ج- نظم اجتماعی
۳- الف- اخلاق‌گریزی
۴- د- قوم نگاری
به سؤالات زیر پاسخ کامل دهید.
۱۲) ویژگی‌های علوم انسانی و علوم اجتماعی بومی (اسلامی و ایرانی) را بنویسید. (۱)
دانشی که همسو با هویت فرهنگی خودمان و ناظر به حل مسائل جامعه ما باشد. همچنین دغدغه کشف واقعیت و تشخیص درست و غلط داشته باشد. (ص ۷)
۱۳) صورت‌های متفاوت جلب تبعیت از دیگران را بنویسید. (۱)
تبعیت با کراهت، تبعیتی است که ناشی از تهدید و ترس باشد و تبعیت با رضایت، تبعیتی است که با رضایت و میل درونی همراه است. (ص ۵۶)
۱۴) در رویکرد عادلانه تدبیر دولت برای کاهش نابرابری‌های اجتماعی چیست؟ (۱)
دولت تلاش می‌کند برای کاهش نابرابری‌های اجتماعی تدابیری بیندیشد، مثلاً از ثروتمندان مالیات بگیرد و از آن برای رفع فقر استفاده کند. (ص ۷۳)
۱۵) نتایج شناخت متقابل افراد و جوامع از یکدیگر را بنویسید. (۱)
شناخت متقابل افراد و جوامع از یکدیگر، هم به آن‌ها کمک می‌کند که تفاوت‌های همدیگر را درک کنند و به این تفاوت‌ها احترام بگذارند و هم اشتراکاتی را ایجاد می‌کند که به بهتر شدن روابطشان کمک می‌کند. (ص۸۷)
۱۶) ویژگی‌های جامعه آرمانی در قرآن کریم را بنویسید. (ذکر دو مورد) (۱)
جامعه آرمانی قرآن، فرهنگ حق دارد و در آن به کسی ظلم نمی‌شود و در برابر ظلم دیگران مقاومت می‌شود، این جامعه قصد ظلم به دیگر جوامع را ندارد، اما ظلم دیگران را هم نمی‌پذیرد؛ به علاوه، تا آن‌جا که بتواند به ستم‌دیدگان و مستضعفان جهان یاری می‌دهد. (ذکر دو مورد کافی است) (ص ۹۷)
۱۷) دو مورد از کارکردهای علوم اجتماعی جهان اسلام را بنویسید. (۱)
۱) قدرت فهم، تفسیر و توصیف پدیده‌های اجتماعی را دارد.
۲) توان تبیین و شناخت علل شکل‌گیری و پیدایش پدیده‌های اجتماعی را دارد. (ذکر دو مورد کافی است) (ص ۱۱۲)
(جمع نمره: ۲۰)
«موفق باشید.»
