باسمه تعالی
سؤالات امتحان نهایی درس: جامعه شناسی ۳
پایه دوازدهم دوره دوم متوسطه
تعداد صفحه: ۳
مدت امتحان: ۸۰ دقیقه
تاریخ امتحان: ۱۴۰۰/۰۶/۱۰
رشته: ادبیات و علوم انسانی
ساعت شروع: ۸ صبح
دانش آموزان روزانه، بزرگسال و داوطلبان آزاد سراسر کشور در نوبت شهریور ماه سال ۱۴۰۰
مرکز سنجش و پایش کیفیت آموزشی
۱- عبارت‌های صحیح و غلط را مشخص کنید. (۱ نمره) (هر مورد ۰/۲۵ نمره)
الف) دانش عمومی برای زندگی اجتماعی، مانند هوا برای انسان است.
ص (ص ۴)
ب) در رویکرد تبیینی پدیده‌های اجتماعی همانند پدیده‌های طبیعی و جامعه همانند طبیعت در نظر گرفته می‌شود.
ص (ص ۲۶)
ج) همراهی همدلانه به معنای نگاه کردن به مسائل کنش گران از منظر خودشان و تأیید آنهاست.
غ (ص ۳۹)
د) مسئله معنا در باره کل زندگی انسان و در مورد تمام پدیده‌های اجتماعی از جمله کنش‌ها مطرح است.
ص (ص ۴۳)
۲- جای خالی را با کلمات مناسب کامل کنید. (۴ نمره) (هر مورد ۰/۵ نمره)
الف) نظام اجتماعی همانند یک ……………………………….. تلاش می‌کند با تغییر در خود و محیط نیازهای خود را تأمین کند و خود را در بلند مدت حفظ نماید.
موجود زنده (ص۲۴)
ب) ماکس وبر از سلطه نظمی که گویا هدفی جدا از انسان‌ها و نیازهای واقعی آنها دارد به ……………………….. تعبیر می‌کند.
قفس آهنین (ص ۳۷)
ج) برای فهم کنش انسان‌ها باید به سراغ روش‌هایی رفت که تفاوت‌ها و تنوع معانی آنها را در نظر بگیرد. این روش‌ها در مقابل …………………….. قرار می‌گیرند که در جامعه شناسی تببینی به کار می‌روند.
روش‌های کمی (ص ۵۰)
د) تنها راه تانیر گذاردن بر اراده دیگران و به خدمت گرفتن فعالیت ارادی ایشان……………………… آنهاست.
جلب تبعیت (ص ۵۶)
ه) برخی تفاوت‌ها مانند تفاوت در قد، هوش، ثروت و تحصیلات ……………………. نامیده می‌شود.
تفاوت‌های رتبه‌ای (ص ۶۸)
و) در دوره پسامدرن همه آنچه در دوره مدرن پدید آمده بود از جمله سیاست ……………….. مورد نقد قرار گرفت.
همانندسازی (ص ۸۵)
ز) فارابی جامعه‌ای را که بر محور علم سازمان یافته باشد ………….. می‌نامد که جامعه آرمانی مورد نظر اوست.
از مدینه فاضله (ص ۹۸)
ط) یکی از مهم‌ترین شاخه‌های علوم اجتماعی مسلمانان ……………….. است که مسائل اجتماعی را توصیف یا تبیین نمی‌کند، اما درباره چگونگی رفتار اجتماعی مسلمانان و جامعه اسلامی احکام و قواعدی را مطرح می‌کند.
علم فقه (ص ۱۰۶)
۳- پاسخ صحیح را مشخص کنید. (۱/۵ نمره) (هر مورد ۰/۵ نمره)
۳- ۱) در کدام رویکرد نابرابری اجتماعی، چنین می‌پندارند که نابرابری اجتماعی نتیجه تفاوت‌ها یا نابرابری‌های طبیعی است و عادلانه‌اند؟
الف) مدل عدالت اجتماعی
ب) طرفداران قشربندی
ج) مخالفان قشربندی
د) مدل کمونیستی
ب- طرفداران قشربندی (ص ۷۰)
۳- ۲) رشد و شکوفایی جهان اسلام از قرن سوم و چهارم هجری به دلیل پیروی از کدام الگو بود؟
الف) الگوی همانندسازی
ب) الگوی تنازع هویت‌ها
ج) الگوی تعارف هویت‌ها
د) الگوی تکثرگرا
ج- الگوی تعارف هویت‌ها (ص ۸۸)
۳- ۳) در کدام یک از انواع عقل در معنای عام اصل انقباض و انبساط فلزات در علوم طبیعی درک می‌شود؟
الف) عقل انتقادی
ب) عقل ابزاری
ج) عقل تفسیری
د) عقل عملی
ب- عقل ابزاری (ص ۱۰۲)
۴- به سؤالات زیر پاسخ کوتاه دهید. (۳/۵ نمره) (هر مورد ۰/۵ نمره)
الف) در رویکرد جامعه شناسی تبیینی تفاوت میان جوامع چگونه است؟
تفاوت کمّی (ص ۳۰)
ب) در دیدگاه نظریه پردازان کنش اجتماعی، مهم‌ترین ویژگی‌های کنش اجتماعی چیست؟
آگاهی و معنا داری (ص۴۰)
ج) جامعه شناسان از کدام نوع سلطه به هژمونی تعبیر می‌کنند؟
سلطه به شیوه فرهنگی (ص ۵۸)
د) جامعه شناسان در مطالعه نابرابری‌های اجتماعی به کدام عامل توجه دارند؟
قشربندی اجتماعی (ص ۶۹)
ه) چرا جامعه شناسی انتقادی نمی‌خواهد که داوری علم بیرون از دایره علم صورت گیرد؟
زیرا در آن صورت ارزش‌های غالب در زندگی اجتماعی، ارزش‌های ثروتمندان و قدرتمندان خواهد بود. (ص۸۹)
و) روش مطالعه پدیده‌های اجتماعی از دیدگاه ابن خلدون چگونه بود؟
او در مطالعات خود به روش عقلی توجه چندانی نداشت و از روش حسی و تجربی بیشتر استفاده می‌کرد. (ص ۱۰۰)
ز) یک مورد از کارکردهای علوم اجتماعی جهان اسلام را بنویسید.
۱– قدرت فهم، تفسیر و توصیف پدیده‌ای اجتماعی را دارد. ۲- درباره جامعه آرمانی سخن می‌گوید ۳- توان تبیین و شناخت علل شکل‌گیری و پیدایش پدیده‌های اجتماعی را دارد. (ذکر یک مورد). (ص ۱۱۲)
۵- هر عبارت به کدام مفهوم اشاره دارد؟ (۰/۵ نمره) (هر مورد ۰/۲۵ نمره)
الف) راهنمای زندگی هر فرد، گروه، قوم و جامعه که راهنمای زندگی آنهاست (…………….)
ذخیره دانشی (ص ۳)
ب) دانش لازم برای زندگی را در اختیار ما قرار می‌دهد (……………………)
جهان اجتماعی (ص ۴)
۶- هر عبارت به کدام ویژگی جامعه شناسان تبیینی اشاره دارد؟ (۰/۵ نمره) (هر مورد ۰/۲۵ نمره)
الف ) حس و تجربه (…………………………..)
روش جامعه شناسی تبیینی (ص ۲۷)
ب) پیش بینی و کنترل پدیده‌های اجتماعی (………………………….)
هدف جامعه شناسی تبیینی (ص ۲۷)
۷- هر عبارت، کدام یک از پیامدهای نادیده گرفتن کنش اجتماعی را نشان می‌دهد؟ (۰/۵ نمره) (هر مورد ۰/۲۵ نمره)
الف) تاکید افراطی بر ساختارهای اجتماعی به تدریج سبب می‌شود افراد بدون آن که بدانند این نظم برای تحقق چه آرمان‌ها و ارزش‌هایی است ، صرفاً آن را رعایت کنند (………………………..)
رکود اراده‌ها (ص ۳۷)
ب) بیشتر مطالعات تبیینی به توصیف خصوصیات و رفتارهای قابل مشاهد محدود می‌شوند و برای فهم انگیزه جوانان و نوجوانان نمی‌توان از روش‌های تجربی استفاده کرد. (…………………………)
افول معانی (ص ۳۸ )
۸- هر عبارت به کدام رویکرد و روش پژوهش اشاره دارد؟ (۰/۵ نمره) (هر مورد ۰/۲۵ نمره)
الف) کنش گران براساس معنایی که در ذهن دارند، دست به عمل می‌زنند. (…………………………)
رویکرد تفسیری (ص ۴۹)
ب) پژوهشگر خود را در شرایط فرهنگی قوم قرار می‌دهد و کنش‌هایشان را تجربه می‌کند تا آنها را بهتر بشناسد ( ………………………….)
قوم نگاری (ص ۵۰)
۹- هر عبارت، کدام نوع قدرت و نظام سیاسی اشاره می‌کند؟ (۰/۵ نمره) (هر مورد ۰/۲۵ نمره)
الف) موجب سلطه سیاسی و اقتصادی بر سایر کشورها می‌شود. (……………..)
قدرت سخت (ص ۵۸)
ب) اقلیتی که بر مدار خواسته‌ها و تمایلانشان بر جامعه حکومت می‌کنند. (………………….)
الیگارشی (ص ۶۰)
۱۰- هر عبارت، به کدام یک از انواع معانی عقل در معنای خاص اشاره می‌کند؟ (۰/۵ نمره) (هر مورد ۰/۲۵ نمره)
الف) خوبی عدالت و بدی ظلم را می‌شناسد. (………………….)
عقل عملی (ص ۱۱۴)
ب) شناسایی قانون علیت در فلسفه (……………………………………)
عقل نظری
۱۱- هر عبارت با کدام مفهوم ارتباط دارد: (یک مورد اضافی است) (۱ نمره) (هر مورد ۰/۲۵ نمره)
| عبارات | مفاهیم |
| ۱- جامعه شناسی در آغاز شکل گیری به آن نزدیک شد. | الف- تعارض میان دانش علمی و دانش عمومی یک جهان اجتماعی |
| مطالعه تمامی ابعاد یک پدیده اجتماعی خاص مثلاً یک فرد یا یک نهاد اجتماعی | ب- علوم طبیعی |
| ۳- رها کردن بخشی از ذخیره دانشی به نفع بخشی دیگر | ج- کنش اجتماعی |
| ۴- تمامی پدیده‌های اجتماعی خرد و کلان با آن پدید می‌آیند. | د- مطالعه موردی |
| ه- نظم اجتماعی |
۱- ب (ص ۲۶)
۲- د (ص ۵۰ و ۵۱)
۳- الف (ص ۶)
۴- ج (ص ۳۳) (هر مورد ۰/۲۵)
۱۲- به سؤالات زیر پاسخ کامل دهید. (۱ نمره)
دانش علمی چگونه شکل می‌گیرد؟
دانش علمی با تلاش برای حل مسائل و مشکلات زندگی شکل می‌گیرد یعنی هر وقت در یک جامعه مسئله خاصی مطرح می‌شود زمینه برای پیدایش و رشد دانش علمی در باره آن نیز فراهم می‌گردد. (ص ۵)
۱۳- جامعه شناسی تفسیری ارزش‌های اجتماعی و سیاسی را چگونه مطالعه می‌کند؟ (۱ نمره)
جامعه‌شناسی تفسیری اگرچه امور سیاسی را پدیده‌هایی معنا دار و ارزشی می‌داند، اما صرفاً به توصیف ارزش‌ها و نظام‌های سیاسی بسنده می‌کند و ملاک و معیاری برای ارزیابی علمی آنها ارائه نمی‌دهد. (ص ۶۵)
۱۴- زندگی انسان دو وجه دارد آنها را بنویسید. (۱ نمره)
زندگی اجتماعی انسان دو وجه دارد: از سویی افراد در زندگی گروهی خود با یکدیگر، جهان اجتماعی و ساختارهای آن را می‌سازند. از سوی دیگر هر جهان اجتماعی الزام‌ها و پیامدهایی دارد که زندگی انسان‌ها را متأثر می‌سازد. (ص ۷۷)
۱۵- چهره‌های متفاوت سیاست هویت را بنویسید. (۱ نمره)
سیاست هویت می‌تواند دوچهره پیدا کند: یا به صورت افراطی بر تفاوت‌ها و گونا گونی‌ها تاکید می‌کند و سبب چند پارگی سیاسی و فرهنگی درون جوامع می‌شود و یا گروه‌های به حاشیه رانده شده را به رسمیت می‌شناسد و از آنان حمایت می‌کند. (ص ۷۸)
۱۶- ویژگی‌های جامعه آرمانی از دیدگاه قرآن کریم را بنویسید. (۱ نمره)
جامعه آرمانی قرآن، فرهنگ حق دارد و در آن به کسی ظلم نمی‌شود و در برابر ظلم دیگران مقاومت می‌شود این جامعه قصد ظلم به دیگر جوامع را ندارد اما ظلم دیگران را هم نمی‌پذیرد. (ص ۹۷)
۱۷- چرا علوم اجتماعی اندیشمندان مسلمان از نوع تبیینی نیست؟ (۱ نمره)
اندیشمندان مسلمان با شناخت تفاوت پدیده‌های اعتباری و پدیده‌های تکوینی، علوم اجتماعی را شبیه علوم طبیعی نمی‌دانند، به همین دلیل علوم اجتماعی آنان از نوع تبیینی نیست. (ص ۱۱۵)
جمع کل ۲۰ “در نهایت، نظر همکاران محترم صائب است”
“موفق باشید”
