باسمه تعالی
رشته: ادبیات و علوم انسانی
سؤالات امتحان نهایی درس: فلسفه ۲
ساعت شروع: ۸ صبح
پایه دوازدهم دوره دوم متوسطه
مدت امتحان: ۹۰ دقیقه
تاریخ امتحان: ۱۳۹۹/۰۶/۰۲
تعداد صفحه: ۲
دانش آموزان روزانه سراسر کشور در نوبت شهریور ماه سال ۱۳۹۹
مرکز سنجش و پایش کیفیت آموزشی
الف) بخش الزامی
دانش آموز عزیز، به سؤالات ۱ تا ۱۷، جهت کسب ۱۶ نمره پاسخ دهید.
۱- تعیین کنید کدام عبارت صحیح و کدام یک غلط می‌باشد: (۰/۷۵ نمره) (هر مورد ۰/۲۵ نمره)
الف) وجود وجه اختصاصی موجودات، و ماهیت وجه مشترک آنها می‌باشد.
غلط ( ص ۳)
ب) دکارت می‌گوید تصور من از حقیقتی نامتناهی و علیم و قدیر نمی‌تواند از خودم باشد، زیرا من موجودی متناهی هستم.
درست ( ص ۳۵)
ج) از نظر کانت، اختیار و اراده نمی‌تواند ویژگی بدن مادی باشد.
درست ( ص ۳۷)
۲- جاهای خالی را با کلمات مناسب کامل کنید: (۰/۵ نمره) (هر مورد ۰/۲۵ نمره)
الف) نام یکی از فلاسفه بزرگ اروپا که با فلسفه ابن سینا آشنا بود، و نظریۀ «فرق وجود و ماهیت» را پای برهان خود در خداشناسی قرار داد ، ………………………… بوده است.
توماس آکوئیناس (ص ۶)
ب) در قضیه عدد پنج فرد است» رابطه محمول با موضوع، رابطه‌ای …………….. می‌باشد.
وجوبی (ص ۱۰)
۳- گزینه درست را انتخاب کنید. (۰/۵ نمره) (هر مورد ۰/۲۵ نمره)
الف) حکمای ایران باستان، نخستین پرتو و مخلوق خداوند را چه نامیده‌اند؟
۱) مزدا
۲) بهمن
گزینه (۲) بهمن، (ص ۳۳)
ب) به نظر کدام فیلسوف اروپایی دلایل اثبات وجود خداوند که صرفاً متکی بر عقل باشند، مردود هستند؟
۱) هیوم
۲) دکارت
گزینه (۱) هیوم، (ص ۳۶)
به سؤال‌های زیر، پاسخ کوتاه بدهید:
۴- تعیین کنید که رابطه وجود با هر یک از موارد زیر، «وجوبی» است یا امکانی» یا «امتناعی»؟ (۰/۵ نمره) (هر مورد ۰/۲۵ نمره)
الف) دیو
ب) شریک خدا
الف) امکانی
ب) امتناعی ( ص۱۱)
۵- دو فیلسوف اروپایی را که از تجربه‌های درونی و عشق و عرفان برای اثبات وجود خدا استفاده کرده‌اند، نام ببرید. (۰/۵ نمره) (هر مورد ۰/۲۵ نمره)
ویلیام جیمز – برگسون (یا فیلسوفان دیگری که در کتاب نام برده شده‌اند). (ص ۳۸)
۶- دو کاربرد عقل را در فلسفه بنویسید. (۱ نمره) (هر مورد ۰/۲۵ نمره)
۱- قدرت تفکر و استدلال ۲- موجودانی مجرد و برتر از عالم ماده (ص ۵۰)
۷- افلاطون، عقلی را که انسان برای فهم امور باید به آن متصل شود، با دو عنوان یاد می‌کند، آنها را بنویسید. (۰/۵ نمره) (هر مورد ۰/۲۵ نمره)
عقل کلی – عقل جهانی (ص ۵۲)
۸- ارسطو بر اساس تقسیم عقل، علم و دانش را به دو دسته تقسیم می‌کند، آنها را نام ببرید. (۰/۵ نمره)
علم عملی – علم نظری (ص ۵۳) (هر مورد ۰/۲۵ نمره)
به سؤال‌های زیر، پاسخ کامل بدهید:
۹- تفاوت حمل «شکل سه ضلعی» بر «مثلث» با حمل موجود» بر مثلث» چیست؟ توضیح بدهید. (۱ نمره)
در عبارت «مثلث شکل سه ضلعی است» حمل شکل سه ضلعی بر مثلث یک حمل ضروری است و به دلیل نیاز ندارد. (۰/۵ نمره) اما حمل وجود بر مثلث در عبارت مثلت موجود است، رابطه ضروری نیست و به دلیل نیاز دارد. (۰/۵ نمره) (ص ۵)
۱۰- «واجب الوجود بالذات» را تعریف کنید. (۰/۷۵ نمره)
واجب الوجود بالذات: همان ذاتی است که وجود برایش ضرورت دارد (۰/۲۵ نمره) و این ضرورت از ناحیه خود آن ذات است، (۰/۲۵ نمره) نه از ناحیه یک امر بیرونی. (۰/۲۵ نمره) (ص ۱۲)
۱۱- نظر فلاسفه مسلمان را در مورد نحوه درک اصل علیت» بنویسید. (۱/۵ نمره)
به نظر آنها اصل علیت یک قاعده عقلی است و از تجربه به دست نمی‌آید (۰/۵ نمره) زیرا هر داده تجربی، خود مبتنی بر این قاعده است (۰/۲۵ نمره) آنان می گویند همین که ذهن انسان متوجه اصل امتناع اجتماع نقیضین شد، در می‌یابد که پدیده‌ها خود بخود بوجود نمی‌آیند. (۰/۵ نمره) این که چیزی خودش به خودش وجود بدهد به معنای آن است که چیزی که نیست، باشد. (۰/۲۵ نمره) (ص ۱۹)
۱۲- «سنخیت علت و معلول» را با ذکر مثال تعریف کنید. (۱ نمره)
انسان علاوه بر این که درک می‌کند که هر حادثه علتی دارد، درک می‌کند که هر معلولی از هر علتی پدید نمی‌آید، بلکه هر معلولی از علت خاصی صادر می‌شود. (۰/۵ نمره) مثلاً برای باسواد شدن باید درس خواند. (۰/۵ نمره) (یا هر مثال درست دیگر) (ص ۲۰)
۱۳- در پاسخ به این سؤال که: آیا تحولات روی زمین از همان ابتدا به سمت پیدایش انسان بوده است یا نه؟ فلاسفه به دو دسته تقسیم می‌شوند. نظر هر دو دسته را به اختصار بنویسید. (۱/۵ نمره)
یک دسته از فلاسفه که علاوه بر لوازم اصل علیت به عله العلل معتقدند (۰/۲۵ نمره) می گویند هر فرایند طبیعی هدف خاصی را تعقیب می‌کند و سرمنزلی تعیین شده دارد. (۰/۵ نمره)
یک دسته از فلاسفه که علاوه بر لوازم اصل علیت به عله العلل معتقد نیستند، (۰/۲۵ نمره) غایتمندی زنجیره حوادث را انکار می‌کنند و وجود برخی از فرایندهای تکاملی را در جهان امری اتفاقی به حساب می‌آورند که از پیش تعیین و پیش بینی نشده است. (۰/۵ نمره) (ص ۲۷)
۱۴- یکی از برهان‌های ارسطو را بر اثبات وجود خدا و مبدأ نخستین بنویسید. (۱ نمره)
نمی‌شود که یک نظم و انظام بر جهان حاکم باشد بدون اینکه موجودی جاویدان و برتر از ماده در کار باشد. (یا برهان دیگر ارسطو) (ص ۳۴)
۱۵- برهان وجوب و امکان ابن سینا را شرح دهید. (۱/۵ نمره)
وقتی به موجودات جهان نگاه می‌کنیم می‌بینیم که این موجودات در ذات خود نسبت به وجود و عدم مساوی هستند، یعنی ذاتاً ممکن الوجود می‌باشند. (۰/۵ نمره) ممکن الوجود بالذات برای خروج از حالت تساوی نیازمند واجب الوجود بالذات است. (۰/۵ نمره) پس موجودات این جهان به واجب الوجودی بالذات وابسته‌اند که آنها را پدید آورده است. (۰/۵ نمره) (ص ۴۳)
۱۶- در دوره اول حاکمیت کلیسا در اروپا، عقل چه جایگاهی داشت؟ توضیح دهید. (۱/۵ نمره)
در این دوره بزرگان کلیسا دخالت عقل را عامل تضعیف ایمان می‌دانستند، (۰/۵ نمره) حتی برخی عقل را امری شیطانی می‌پنداشتند. (۰/۵ نمره) ایمان قوی را از آن کسی می‌دانستند که در برابر شبهه‌های عقل بایستد. (۰/۵ نمره) (ص ۵۳)
۱۷- نظر کانت را در مورد کارکرد عقل» شرح دهید. (۱/۵ نمره)
به نظر کانت مفاهیمی مانند وجود، ضرورت، امکان و علیت، ساختار ذهن انسان‌اند (۰/۵ نمره) عقل و ذهن، اشیاء خارجی را در این ساختار درک می‌کند (۰/۵ نمره) او عقل را به امری بدل کرد که مفاهیم ذهنی را شناسایی می‌کند. (۰/۵ نمره) ( ۵۴)
ب) بخش انتخابی
دانش آموز عزیز جهت کسب ۴ نمره از سؤالات ۱۸ تا ۲۰، فقط ۴ سؤال را به دلخواه انتخاب کرده و پاسخ دهید.
۱۸- نظریه «امکان فقری» یا «فقر وجودی» را تعریف کنید. (۱ نمره)
اگر به واقعیات نگاه کنیم، می‌بینیم که این واقعیات عین وابستگی و نیازند. ملاصدرا این وابستگی را امکان فقری با فقر وجودی نامید. (۰/۵ نمره) این فقر و نیاز باید به منبعی متصل باشد که از غنای ذاتی برخوردار است و آن غنی بالذات همان خداوند است. (۰/۵ نمره) (ص ۱۳)
۱۹- رابطه علیت را تعریف کنید و تفاوت آن را با سایر روابط بنویسید. (۱ نمره)
رابطه‌ای وجودی است، یعنی یکی وجودش وابسته به وجود دیگری است. (۰/۵ نمره) مانند رابطه دوستی نیست که در آن ابتدا وجود دو فرد فرض می‌شود و سپس رابطه دوستی برقرار می‌گردد. (۰/۵ نمره) (ص ۱۶)
۲۰- نتیجه هر کدام از «اصل وجوب بخشی علت به معلول» و «اصل سنخیت میان علت و معلول» را به ترتیب بنویسید. (۱ نمره)
تخلف ناپذیری و حتمیت در نظام هستی (۰/۵ نمره) – نظم و قانونمندی میان پدیده‌ها (۰/۵ نمره) (ص ۲۵)
۲۱- دو مورد از معیارهای یک زندگی معنادار را بنویسید. (۱ نمره)
جهان را غایتمند بیابد و آن را توضیح دهد. (۰/۵ نمره) – انسان را موجودی هدفمند بشناسد و آن هدف را مشخص کند. (۰/۵ نمره) (یا هریک از موارد دیگر) (ص ۱۳)
۲۲- در فلسفه اسلامی وظیفه «عقل فعال» چیست و مقام آن نسبت به انسان مانند چیست؟ (۱ نمره)
این عقل عامل فیض رسانی به عقل انسان‌ها است. (۰/۵ نمره) نسبت آن مانند آفتاب است به چشم. (۰/۵ نمره) (ص ۵۹)
۲۳- دو مورد از ویژگی‌های رئیس مدینه فاضله را از نظر فارابی نوشته و بیان کنید که این ویژگی‌ها در چه کسانی وجود دارد؟ (۱ نمره)
روحی بزرگ و سرشتی عالی داشته باشد (۰/۲۵ نمره) به عالی‌ترین درجات تفکر و تعقل رسیده باشد. (۰/۵ نمره) در پیامبر (۰/۲۵ نمره) و امامان (۰/۲۵ نمره) (ص ۷۲)
۲۴- با توجه به فلسفه سهروردی مفاهیم مقابل را تعریف کنید: (۱ نمره)
الف) حکیم متأله
کسی که هم در صور برهانی به کمال رسیده و هم به اشراق و عرفان دست یافته. (۰/۵ نمره) (ص ۷۹)
ب) مشرق جهان
نور محض یا محل فرشتگان مقرب است. (۰/۵ نمره) (ص ۸۰)
۲۵- دو مورد از منابع حکمت متعالیه را بنویسید. (۱ نمره)
۱- فلسفه مشاء، بخصوص اندیشه‌های مستدل ابن سینا (۰/۵ نمره)
۲ – حکمت اشراق، اندیشه‌های سهروردی (۰/۵ نمره) (ص ۸۵)
جمع نمره ۲۴
سربلند و پیروز باشید.
سربلندی شما در دنیا و آخرت آرزوی ماست.
