دستگاه دهلیزی و تنظیم حرکات چشم: رفلکس دهلیزی-چشمی

دستگاه دهلیزی علاوه بر کمک به حفظ تعادل بدن در تنظیم حرکات چشم نیز نقش دارد. وقتی فردی سرش را می‌چرخاند. آندولنف درون مجاری نیم دایره، ساکول و اوتریکول سلول‌های مژک‌دار را تحریک می‌کند. این تحریک از طریق عصب و عقده دهلیزی به هسته‌های دهلیزی می‌رود. از هسته‌های دهلیزی داخلی، فوقانی و تحتانی نورون‌های متقاطع و غیرمتقاطع به نام تراکت دهلیزی نخاعی داخلی نزول می‌کند. درست قبل از نزول، رشته‌های این نورون‌ها تقسیم شده و شاخه‌های آنها در پل مغزی و مغز میانی صعود کرده و در هسته‌های اعصاب سوم، چهارم و ششم مغزی سیناپس می‌کنند. این آکسون‌های بالارو میزان انقباض عضلات چشم را تنظیم و فاسیکولوس طولی داخلی را پدید می‌آورند. تراکت دهلیزی نخاعی داخلی، فاسیکولوس طولی داخلی (MLF) نامیده می‌شود. 

رفلکس دهلیزی-چشمی (VOR :Vestibulo-Ocular Reflex) آزمایشی جهت ارزیابی سلامت عملکرد ساقه مغز در بیمارانی است که در اغما بسر می‌برند. در افراد سالم چنانچه به سرعت سر فرد را از یک سو به سوی دیگر حرکت دهیم چشم‌ها درخلاف جهت سر حرکت می‌کنند فقدان حرکت چشم‌ها نشان‌دهنده آسیب شدید در ساقهٔ مغز است.

این رفلکس‌ها به فرد کمک می‌نمایند تا هنگام حرکت دادن سر یا بدن، بتواند نگاه خود را روی هدف بینایی متمرکز و ثابت نگه دارد. در سیستم رفلکس دهلیزی-چشمی، دو قوس رفلکسی مجزا وجود دارد که عبارتند از قوس رفلکس مجاری نیم دایره‌ای-چشمی (که قوس برتر بوده و از جنبه بالینی نیز اهمیت بیشتری دارد) و قوس رفلکس اتولیتی-چشمی.

ارزیابی رفلکس مجرای خارجی-چشمی یکی از اصلی‌ترین اجزای ارزیابی‌های دستگاه دهلیزی (برای نمونه؛ آزمون کالریک) در انسان محسوب می‌گردد. رفلکس اتولیتی-چشمی نیز مسئول حرکات جبرانی چرخشی و پیچشی چشم به دنبال خمیده شدن سر می‌باشد. برای نمونه، هنگامی که شیئ نزدیک در حال نظاره باشد و ناگهان سر با سرعت بالا به سمت شانه‌ها (رو به خارج) خمیده شود، حرکت چرخشی چشم‌ها در خلاف جهت خمیده شدن سر رخ می‌دهد که به آن پاسخ کانتر-رولینگ چشمی (OCR) می‌گویند.

این آزمون در موارد مشکوک به صدمه گردنی نباید انجام شود.

این آزمون میتواند یکی از آزمون های اثبات مرگ مغزی باشد.

آسیب دستگاه دهلیزی موجب اختلال در تعادل و راه رفتن می‌شود. از آنجا که دستگاه دهلیزی مرتبط با حرکات چشم است آسیب آن موجب حرکات غیر طبیعی چشم به نام نیستاگموس می‌شود. 

بیماری منیر (Menier) یک بیماری با علت نامعلوم است که در آن بیمار از سرگیجه، وزوز گوش و ناشنوایی رنج می‌برد.