بهداشت ازدواج و باروری؛ بلوغ جسمانی، بلوغ روانی و بلوغ اجتماعی

بهداشت ازدواج و باروری

برای دانلود پی‌دی‌اف بهداشت ازدواج و باروری، اینجا کلیک نمایید.

ازدواج یک مرحله بسیار مهم از زندگی انسان است که نه تنها برای زن و مرد بلکه برای تداوم نسل‌های بعد نیز سرنوشت ساز است. ازدواج عامل تکامل انسان است، چنانچه پیامبر اکرم ﷺ می‌فرمایند:

«هیچ بنایی در اسلام از ازدواج در نزد خدا محبوب‌تر نیست» (وسائل الشیعه، جلد ۱۴، صفحه 3) و نیز می‌فرمایند: «هر کس ازدواج کند به وسیله آن نصف دینش را حفظ کرده است». (وسائل الشیعه، جلد ۱۴، صفحه ۵)

ازدواج مناسب، راه اصلی نیک بختی است و موفقیت در آن مستلزم کسب آمادگی‌های لازم و رعایت مسائل بهداشت جسمی، روانی و اجتماعی زوجین است. رعایت اصول بهداشت ازدواج و باروری نقش مهمی در سرنوشت خانواده و جامعه داشته و ضامن تأمین سلامت نسل‌های بعدی است.

سن ازدواج

بلوغ جنسی زن و مرد، اولین شرط لازم برای ازدواج است، در جوامع گذشته اغلب سن ازدواج نزدیک به سن بلوغ جنسی پسران و دختران بوده است. ولی رفته رفته با تغییرات اجتماعی، تغییر الگو و سبک زندگی و بعضی از عوامل دیگر، سن ازدواج نیز تغییرات زیادی کرده است. سن ازدواج در جوامع مختلف، متفاوت است و عوامل متعددی در تعیین آن نقش دارند. در جامعه ما نیز سن ازدواج متأثر از عوامل متعددی است. در آموزه‌های اسلامی سفارش شده است که جوانان ازدواج را به تأخیر نیندازند.

فعالیت ۱: گفت‌وگوی کلاسی

• به نظر شما سن مناسب برای ازدواج چه سنی است؟ چرا؟

زمانی است که فرد به بلوغ جسمی، روانی و اجتماعی به صورت توأم رسیده باشد. بعلاوه متأثر از اعتقادات مذهبی، نوع زیست بوم و اقتصاد و …. می‌باشد. 

برخورداری از آمادگی جسمی، روانی و اجتماعی در ازدواج، علاوه بر تحکیم بنیان خانواده و سلامت فرزندان، موجب تضمین سلامت جامعه نیز خواهد بود. بنا بر دیدگاه روانشناسی، آمادگی برای ازدواج نیازمند بلوغ جسمانی، بلوغ روانی و بلوغ اجتماعی زوجین است.

بلوغ جسمانی: توانایی فرد از نظر تولید مثل است که برای دختران از حدود سنین ۹ تا ۱۳ سالگی و در پسران از حدود ۱۵ تا ۱۷ سالگی شروع می‌شود.

بلوغ روانی: بلوغ روانی همان رشد شخصیت و به این معناست که فرد باید از لحاظ شخصیتی، توانمندی و پختگی به مرحله‌ای برسد که نه تنها نسبت به خود شناخت کافی پیدا کند و بتواند مصالح خود را تشخیص دهد، بلکه نسبت به فردی که در نظر دارد با او ازدواج کند نیز شناخت کافی به دست آورد.

بلوغ اجتماعی: نیز به توانمندی لازم برای اداره امور همسر و فرزندان اطلاق می‌گردد.

بنابراین یک پسر جوان ممکن است در سن ۱۸ سالگی زمینه‌های فوق را یک‌جا و کامل پیدا کند و آماده ازدواج باشد در حالی که فردی دیگر در سنین بالاتر هم نتواند به آن‌ها دست یابد. علاوه بر آمادگی‌های لازم برای ازدواج، اطمینان از مبتلا نبودن زوجین به بیماری مسری، نداشتن اعتیاد و … از مواردی است که بی‌توجهی نسبت به آن‌ها، علاوه بر مشکلاتی که می‌تواند برای خود زوجین به همراه داشته باشد، سبب تولد کودکانی می‌گردد که برای زندگی طبیعی از سلامت کافی برخوردار نیستند. به این منظور انجام یک رشته اقدامات و توجه به پاره‌ای از نکات بهداشتی در قبل از ازدواج مورد تأکید است.

فعالیت ۲: گفت‌وگوی کلاسی

• به نظر شما زوجین قبل از ازدواج باید چه نکات بهداشتی را مد نظر قرار دهند؟

نداشتن بیماری‌های مقاربتی مانند: هپاتیت، سوزاک، سفلیس، ایدز (HIV مثبت) و …. 

• اقدامات بهداشتی لازم قبل از ازدواج کدام‌اند؟

اقدامات آزمایش‌های اپیوم، هپاتیت، سوزاک، سفلیس، ایدز، تالاسمی، تست HIV، RH، شرکت در کلاس‌های مشاوره قبل از ازدواج و …. 

رعایت بهداشت فردی زوجین

بهداشت فردی بالاخص بهداشت دهان و دندان، بهداشت پوست و دستگاه‌های جنسی برای زوجین بسیار ضروری است. برای نمونه اگر دهان یکی از زوجین دارای مشکلاتی مانند بوی نامطبوع، بیماری‌های لثه‌ای، آلودگی‌های میکروبی و … باشد، این امر به کیفیت زندگی مشترک آن‌ها لطمه می زند و با وجود هر نوع بیماری پوستی و مقاربتی مسری در یک طرف می‌تواند طرف مقابل را نیز آلوده کند.

آزمایش‌های لازم و واکسیناسیون: انجام آزمایش و واکسیناسیون قبل از عقد امری الزامی است تا به کمک آن سلامت زوجین و تداوم ازدواج تضمین شود. آزمایش‌های مربوط به ازدواج موارد زیر را شامل می‌شود:

1. آزمایش ادرار برای تشخیص عدم اعتیاد زوجین

2. آزمایش خون برای تشخیص گروه خونی بررسی زن و مرد از نظر تالاسمی

3. تزریق واکسن کزاز برای خانم‌ها

همچنین به زوجین توصیه می‌گردد که قبل از ازدواج، آزمایش‌های لازم و مربوط به شناسایی و پیشگیری بیماریهای عفونی نظیر انواع هپاتیت و ایدز را به عمل آورند و خود را در برابر بیماری‌هایی مانند هپاتیت واکسینه کنند.

بیشتر بدانید

اهمیت اطلاع از نوع گروه خونی در این است که مادر بتواند در آینده نوزادان سالم به دنیا آورد؛ زیرا اگر مثلاً مادر گروه خونی با Rh منفی و پدر گروه خونی با Rh مثبت داشته باشد، برای جلوگیری از واکنش خونی ناشی از ورود خون جنین با Rh مثبت به خون مادر و تولید آنتی بادی علیه جنین در بارداری‌های بعدی، باید ۷۲ ساعت بعد از زایمان اول و در بارداری‌های بعدی در هفته ۲۸ بارداری آمپول روگام به مادر تزریق شود.

1. پدر گروه خونی مثبت

2. مادر گروه خونی منفی. اما جنین گروه خونی مثبت. بدن مادر آنتی‌بادی تولید می‌کند.

3. جنین متولد می‌شود. اما آنتی بادی‌ها در بدن مادر باقی می‌ماند.

4. حالا در بارداری دوم یک جنین گروه خونی مثبت دیگر داریم. این آنتی بادی‌ها به این جنین حمله می‌کنند.

شرکت زوجین در جلسات آموزش‌های قبل از ازدواج و مشاوره: زوجین در آستانه عقد با مراجعه به مرکز بهداشتی- درمانی و نام نویسی در کلاس آموزش هنگام ازدواج شرکت می‌کنند و پس از انجام آزمایش‌های قبل از ازدواج به طور همزمان در کلاس‌های آموزشی جداگانه حضور می‌یابند.

در این دوره‌ها آموزش‌هایی درباره مبانی ازدواج از دیدگاه دین مبین اسلام، روابط عاطفی و اجتماعی ازدواج و نیز مطالبی درباره آناتومی و فیزیولوژی دستگاه تناسلی، روابط زناشویی و … به زبان ساده ارائه و به سؤالات احتمالی زوجین پاسخ داده می‌شود. همچنین در صورت نیاز مطالبی درباره فاصله مناسب بین ازدواج و اولین بارداری مطرح می‌گردد.

به اعتقاد محققان، مشاوره قبل از ازدواج دارای اهمیت بسیار است. هدف از مشاوره قبل از ازدواج بررسی و تطبیق تناسب‌های لازم بین دو فرد برای تشکیل زندگی مشترک است. به این منظور تناسب میان زن و مرد به لحاظ ذهنی و تفکراتی که دارند به صورت اجمالی بررسی و مورد ارزیابی قرار می‌گیرد تا تشخیص داده شود که زوجین قادر به زندگی مشترک با همدیگر هستند یا نه. با این مباحث در کتاب مدیریت خانواده و سبک زندگی بیشتر آشنا می‌شوید.

مشاوره ژنتیک برای چه افرادی لازم و ضروری است؟ امروزه بیش از ۲۰۰۰۰ نوع بیماری ارثی مختلف شناخته شده که ممکن است از طریق به ارث رسیدن ژن‌های مشترک از پدر و یا مادر در فرزندان بروز کند. هر یک از ما حدود 30/000 ژن در تک تک سلول‌های بدن‌مان داریم که در این میان ممکن است در هر فرد یک یا چند ژن معیوب هم به صورت نهفته وجود داشته باشد. این ژن نهفته (مغلوب) در یک فرد سالم اگر طی یک ازدواج فامیلی در کنار ژن نهفته همسر قرار گیرد، منجر به بروز بیماری در فرزند می‌شود. برای نمونه بیماری تالاسمی یک بیماری ارثی است که از والدین حامل ژن معیوب به فرزندان منتقل می‌شود.

شکل 1. تالاسمی ماژور بیمار است و هر دو ژن معیوب را از پدر و مادر به ارث برده است، تالاسمی مینور حامل ژن بیماری است ولی بیمار تالاسمی نیست و کم خون است.

یکی از اهداف اصلی ازدواج، زاد و ولد است و بدیهی است هر پدر و مادری در آرزوی داشتن فرزندان سالم و تندرست هستند. مشاوره ژنتیک برای همه افراد الزامی نیست ولی از آنجا که تأثیر عوامل ارثی و ژنتیکی در بروز نارسایی‌ها در کودکان ثابت شده است، به دختران و پسرانی که تصمیم می‌گیرند با هم ازدواج کنند، توصیه می‌شود چنانچه در فامیل خود سابقه نقص‌ها و بیماری‌های مادر زادی دارند، قبل از هر کاری، با مراجعه به مراجع صلاحیت دار، مشاوره ژنتیک انجام دهند.

فعالیت ۳: فردی

• با پرس و جو از پدر و مادر و بزرگ‌ترهای فامیل و به کمک جدول زیر، سابقه بیماری‌ها و اختلالات ژنتیکی خانواده خود را شناسایی کنید و علامت بزنید.

سابقه بیماری و اختلالات ژنتیکی	وضعیت خانواده: وجود دارد	وضعیت خانواده: وجود ندارد
ازدواج فامیلی
حاملگی در سن ۳۵ سال و بالاتر
اختلالات خونی از جمله تالاسمی
وجود نقایص مادرزادی
کوتاهی بیش از حد قد و سایر اختلالات رشد
عقب ماندگی ذهنی یا تأخیر رشد
نازایی یا سقط‌های مکرر
بیماری‌های قلبی- عروقی و بیماری‌هایی که ارث در آن‌ها دخیل است
اختلالات متابولیکی

 دستور العمل: در صورت وجود حتی یک مورد از موارد فوق، قبل از ازدواج حتماً به مشاوره ژنتیک مراجعه کنید.

باروری و فرزند آوری

فرزندآوری و پدر و مادر شدن یکی از پر احساس ترین تجربیات آدمی است. داشتن فرزند یکی از اهداف مهم ازدواج و زندگی مشترک است و اکثر زوجین داشتن فرزند را به عنوان یکی از خواسته‌ها و هدف‌های خود در زندگی مشترک مدنظر دارند. بر این اساس برنامه‌ریزی برای فرزندآوری که از مهم‌ترین مسئولیت‌های زوجین است دارای اهمیت زیادی است و توصیه‌های فراوانی در دستورات دینی و بهداشتی در این زمین وجود دارد.

بزرگان دینی به والدین توصیه می‌کنند پیش از انعقاد نطفه و نیز در طول بارداری مراقبت‌هایی نظیر اطمینان از حلال و طیب بودن غذا، رعایت واجبات و سعی در مستحبات و ذکرهای خاص و ختم قرآن در دوران بارداری را رعایت کنند.

کارشناسان بهداشتی هم توصیه می‌کنند که زوجین پس از اطمینان از تمایل و توانایی پذیرش مسؤلیت پرورش فرزند با کسب اطلاعات لازم درباره مسائل بهداشتی بارداری و فرزندآوری نسبت به رعایت آن‌ها اقدام نمایند.

شکل ۲. یکی از نشانه‌های بلوغ همسران، صحبت با یکدیگر در مورد فرزندآوری است.

فعالیت ۴: گفت‌وگوی کلاسی

• مشکلات ناشی از ناباروری و تأثیر آن بر زندگی زوجین چیست؟

مشکلات روانشناختی مانند اضطراب، افسردگی و فشار روانی مهم ترین و بیشترین مشکلاتی است که خانواده ه‍ ای نابارور با آن روبرو هستند از آن رو محققین پیشنهاد می کنند که برنامه درمان ناباروری با درمان روحی و روانی همراه باشد.

به طور کلی می‌توان گفت آن فردی که نابارور است بدون شک احساس نقص و شرم می‌کند که اگر به آن توجه نشود، در خفیف‌ترین حالت ممکن منجر به افسردگی، اضطراب و غیره می‌شود.

• عواملی که زمینه ساز ناباروری در زوجین می‌شوند، کدام‌اند؟ آیا می‌توان از آن‌ها پیشگیری کرد؟

سن

یکی از مهم‌ترین و اصلی‌ترین علت‌های ناباروری را می‌توان در سن خانم‌ها دانست. بدین معنا که افزایش سن با باردار شدن رابطه عکس دارد. بهترین سن خانم‌ها برای بارداری بین 20 تا 31 سال اعلام شده اما زمانی که سن مادر به 40 سالگی برسد‌، باردار شدن سخت‌تر خواهد بود زیرا عدم وجود فولیکول‌های تخمدانی را می‌توان یکی از اصلی‌ترین دلایل ناباروری در سن بالا دانست.

اضافه وزن و چاقی

اضافه وزن می‌تواند فعالیت هورمون‌های زنان را مختل کرده و تا جایی پیش رود که شخص با مشکلات باروری مواجه شود. به زنان چاقی که قصد مادر شدن دارند، توصیه می‌شود تا با رژیم‌های غذایی و تحت نظر پزشک لاغر شوند تا بتوانند حس مادر شدن را تجربه کنند. زیرا در صورتی که غیر اصولی و با رژیم‌های خودسرانه لاغر شوید، بدن مادر آینده فاقد مواد لازم برای تغذیه جنین است که می‌تواند به تولد جنینی با ناهنجاری مختلف ختم شود.

اما از سوی دیگر، وزن کم مادر نیز می‌تواند یکی از دلایل ناباروری باشد زیرا زمانی که مادر بی‌اشتها باشد و از وزن کمی برخوردار باشد، فرآیند تخمک‌گذاری با مشکل مواجه شده و مادر در اصطلاح «نازا» خطاب می‌شود.

مصرف دخانیات و الکل

به زنانی که قصد باردار شدن دارند، توصیه می‌شود که از مصرف دخانیات و الکل پرهیز کنند زیرا هر دو مورد می‌تواند با کاهش قدرت باروری در زنان و مردان پاسخ داده شود. این موضوع تا جایی حائز اهمیت است که پزشکان معتقدند، در صورتی که یکی از والدین دخانیات یا الکل مصرف می‌کنند بایستی فاصله زمانی طولانی بین ترک این موارد و قصد باردار شدن وجود داشته باشد.

حس درونی شما مهم است

اگر قصد باردار شدن دارید، استرس، خستگی زیاد، تغذیه و عادات رفتاری نامناسب می‌توانند تهدیدی برای عدم باردار شدن محسوب شوند، حداقل سه ماه قبل از باردار شدن این موارد را ترک کنید. زیرا تمامی موارد ذکر شده می‌توانند تخمک‌گذاری را با اختلال مواجه کنند.

بیماری‌های ارثی

بسیاری از زوجین به بیماری‌های ارثی مبتلا هستند که می‌تواند زمینه ساز ناباروری باشد به همین دلیل توصیه می‌شود اگر قصد باردار شدن دارید با پزشکان و متخصصان مشورت کنید تا از بیماری‌های ارثی احتمالی یا حتی بیماری‌هایی که می تواند به جنین شما منتقل شود، آگاه شوید.

بیماری‌هایی که به ناباروری ختم می‌شود

بسیاری از بیماری‌ها هر چند ساده و بی‌اهمیت می‌توانند به ناباروری ختم شوند. برای مثال عفونت‌های مختلف، سندروم آندومتریوز یا مشکلات تخمدانی و رحمی می‌توانند به ناباروری ختم شوند. برای مثال، خانمی را در نظر بگیرید که در سیکل قاعدگی خود با مشکلات متعددی مواجه است و پریودهای نامنظمی را دارد.

بعد از نزدیکی استراحت کنید

بسیاری از زنان پس از نزدیکی سریع موقعیت خود را تغییر می‌دهند تا به کارهایشان برسند یا سریعا به حمام بروند، در صورتی که متخصصان توصیه می‌کنند پس از نزدیکی مدت زمانی را به استراحت پرداخته و دراز بکشید و اجازه دهید تا بدن زن بتواند برای ترکیب تخمک و اسپرم زمان بیشتری را دراختیار داشته باشد.

مصرف داروها و ترکیبات سمی

بسیاری از داروها یا ترکیبات شیمیایی و شوینده‌ها بدون اینکه شخص اطلاع داشته باشد، می‌توانند ترکیبات سمی را وارد بدن زن یا مرد کنند که با اختلال تخمک‌گذاری پاسخ داده شود در نتیجه احتمال باروری کاهش می‌یابد.

تاثیر گرما و آلودگی هوا

گرما بخصوص در اسپرم مردان بسیار تاثیر گذار است و می ‌باروری اقایان را کاهش دهد. زنانی که قصد باردار شدن دارند نیز بایستی از رفتن به سونا یا جکوزهایی که دمای بسیار بالایی دارند، بپرهیزند زیرا قرار گرفتن در این محیط می‌تواند فعالیت هورمون‌ها را مختل کند.

مصرف غذاهای مخصوص

مصرف غذاهایی مانند غلات (نان‌های گندمی، برنج، ذرت، کربوهیدرات‌های تصفیه شده ) پروتئین‌های گیاهی( لوبیا، نخود، بادام زمینی) گوشت و مرغ، حبوبات و لبنیات و … را در رژیم غذایی روزانه خود قرار دهید.

شغل‌های پر استرس

اگر شما زنی هستید که در حرفه پر استرسی فعالیت دارید تا جایی که می ‌فعالیت خود را کاهش دهید زیرا شغل شما مستقیما بر میزان باروری شما تاثیر دارد و می‌تواند شما را از مادر شدن محروم کند.

تجربه سقط های مکرر

خانم‌هایی که با سقط‌های مکرر روبرو بوده‌اند بایستی احتیاط بیشتری را در زمان باردار شدن داشته باشند زیرا سقط‌های مکرر می‌تواند احتمال بارداری‌های آینده را در این زنان کاهش دهند. چنین خانم‌هایی بایستی بین سقط‌های مکرر خود تا بارداری آینده فاصله انداخته و در این مدت نیز تحت نظر پزشک باشند تا بتوانند از سقط بعدی ممانعت کنند.

عوامل مؤثر بر باروری زوجین چیست؟

عوامل متعددی وجود دارد که باروری زوجین را تحت تأثیر قرار می‌دهد. برخی از این عوامل به شرح زیر است:

سن: سن مناسب بارداری ۱۸ تا ۳۵ سالگی است زیرا با بالا رفتن سن خانم، شرایط باردار شدن دشوار می‌گردد. در مردان هم، به طور طبیعی با افزایش سن، تولید هورمون مردانه به تدریج کم می‌شود.

کشیدن سیگار و استعمال سایر مواد دخانی: مصرف دخانیات در مردان و زنان (هر دو) اثر منفی زیادی بر سلامت باروری دارد. این اثرات حتی زمانی که خود فرد از این مواد استفاده نمی‌کند ولی مکرراً در معرض دود آن‌ها قرار دارد، نیز ایجاد می‌شود.

برخورداری از وزن مناسب: وزن مادر بر باروری او مؤثر است. تخمک‌گذاری در خانم‌هایی که وزن خیلی زیاد یا وزن خیلی کم دارند نامنظم است و این افراد ممکن است با مشکل عدم تخمک¬گذاری رو به رو شوند. برای نمونه چاقی مادر عوارضی همچون افزایش فشار خون، دیابت دوران بارداری، وزن زیاد نوزاد در هنگام تولد و سزارین را در پی خواهد داشت و ممکن است به دوره‌های نامنظم قاعدگی، افزایش احتمال ناباروری و کاهش موفقیت درمآن‌های ناباروری و افزایش خطر سقط خود به خودی جنین بینجامد.

تغذیه: معمولاً زمانی که زوجین تمایل به بارداری دارند نیاز به رژیم غذایی خاصی ندارند، مگر اینکه پزشک برای باردار شدن رژیم غذایی خاصی را تجویز کند. رژیم غذایی متعادل ترکیبی از انواع ویتامین‌ها، مواد معدنی و دیگر مواد مغذی، مواد مورد نیاز بدن را تأمین خواهد کرد.

ورزش: ورزش احساس خوبی ایجاد می‌کند، خواب را بهبود می‌بخشد، سوخت و ساز بدن را افزایش می‌دهد، به کنترل وزن کمک کرده و بیماری‌های مزمن مانند حملات قلبی، سکته‌های مغزی، بیماری قند و برخی سرطآن‌ها را کاهش می‌دهد. از این¬رو انجام روزانه ۳۰ دقیقه پیاده روی تند برای بهره-مندی از تمام فواید ورزش برای زوجین توصیه می‌شود.

داروهای محرک و مکمل‌ها: استفاده بی رویه از مواد محرک و برخی از مکمل‌ها که در بدن‌سازی مورد استفاده قرار می‌گیرند، روی تولید هورمون زنانه و مردانه تأثیر می‌گذارد و احتمال ناباروری را به میزان زیادی افزایش می‌دهد.

استرس: افراد در هر شغل و مسئولیتی باید زمانی را برای پرداختن به امور مورد علاقه خود و کسب آرامش اختصاص دهند. مطالعه، قدم زدن، عبادت، گوش دادن به نواهای دلنشین و ملایم، صحبت و تبادل پیام با دوستان از راه‌های دستیابی به آرامش است.

آلودگی محیطی و ناباروری: سیگار، گازوئیل، بخار ناشی از رنگ‌ها و اگزوز اتومبیل از جمله مواد آلوده کننده‌ای هستند که بر باروری تأثیر می‌گذارند. این آلودگی‌ها حتی بر باروری خانم‌هایی که هنوز باردار نشده‌اند نیز تأثیر منفی خواهند گذاشت.

سفیدکننده‌های حاوی کلر: اغلب موادی که برای سفید کردن لباس‌ها و سطوح در خانه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند حاوی کلر هستند. سفید کننده‌های کلردار بر روی باروری تأثیر منفی می‌گذارند. بنابراین افرادی که برای تمیز کردن خانه و لباس‌های زیر از مواد سفید کننده به طور مکرر استفاده می‌کنند، بیشتر در معرض مشکل ناباروری و مخاطرات آن قرار می‌گیرند.

بیماری‌های منتقله از راه جنسی: مثل سوزاک و… از عوامل خطر نسبتاً شایع ناباروری هستند که در صورت عدم درمان، منجر به بیماری التهابی لگن می‌شوند. بیماری التهابی لگن عوارضی مانند سقط، حاملگی خارج از رحم و انسداد لوله‌های رحمی را به دنبال دارد که این عوارض احتمال بچه دار شدن را کم می‌کنند.

مشروبات الکلی یا داروهای روان‌گردان: الکل و داروهای روان‌گردان حامله شدن یا تداوم یک حاملگی را با مشکل مواجه می‌کنند.

قاعدگی‌های نامنظم: زنانی که قاعده نمی‌شوند یا فاصله دوره‌های قاعدگی آن‌ها بیش از ۳۵ روز یا کمتر از ۲۵ روز است، ممکن است به اختلالات تخمک‌گذاری دچار باشند، از این-رو توصیه می‌شود حتماً به پزشک مراجعه کنند.

ابتلا به بیماری مزمن: دیابت، آسم، فشار خون بالا یا دیگر بیماری‌های جسمی ممکن است بر روی بارداری و یا جنین تأثیر داشته باشند. بنابراین مشورت با پزشک پیش از اقدام به بارداری توصیه می‌گردد.

فعالیت ۵: پژوهش گروهی

• با مراجعه به منابع معتبر، درباره تأثیر هر یک از عوامل زیر بر باروری، اطلاعات جامع‌تری را جمع‌آوری کنید و در کلاس ارائه دهید.

1. مصرف داروهای محرک و مکمل‌ها

بسیاری از داروها یا ترکیبات شیمیایی و شوینده‌ها بدون اینکه شخص اطلاع داشته باشد، می‌توانند ترکیبات سمی را وارد بدن زن یا مرد کنند که با اختلال تخمک‌گذاری پاسخ داده شود در نتیجه احتمال باروری کاهش می‌یابد.

2. کشیدن سیگار و استعمال سایر مواد دخانی

3. مشروبات الکلی یا داروهای روان گردان

به زنانی که قصد باردار شدن دارند، توصیه می‌شود که از مصرف دخانیات و الکل پرهیز کنند زیرا هر دو مورد می‌تواند با کاهش قدرت باروری در زنان و مردان پاسخ داده شود. این موضوع تا جایی حائز اهمیت است که پزشکان معتقدند، در صورتی که یکی از والدین دخانیات یا الکل مصرف می‌کنند بایستی فاصله زمانی طولانی بین ترک این موارد و قصد باردار شدن وجود داشته باشد.

توصیه‌های بهداشتی برای باروری مردان

• با توجه به اینکه برخی از داروها می‌توانند تأثیر منفی در باروری مردان داشته باشند، لازم است آقایان در سنین باروری از مصرف خودسرانه هر دارویی پرهیز کنند.

• پرهیز از حمام داغ و طولانی مدت، سونا، قرار گرفتن در وان خیلی داغ،

• پرهیز از قرار دادن طولانی مدت لپ تاپ و سایر وسایل الکترونیکی بر روی پایین تنه

• پرهیز از پوشیدن لباس‌های تنگ و چسبان

• پرهیز از کار نشسته طولانی مدت و ممتد

توصیه‌های بهداشتی برای بارداری زنان

• بهترین سن برای بارداری در زنان بین ۱۸ تا ۳۵ سال است. برای بارداری در خارج از این محدوده سنی بهتر است با پزشک مشورت شود.

• ضروری است از بارداری مجدد با فاصله کمتر از دو سال از زایمان قبلی نیز خودداری گردد.

• خانم‌ها از سه ماه قبل از حاملگی باید روزانه غذاهای سرشار از اسید فولیک مصرف کنند و در صورت داشتن کم خونی باید آن را درمان کنند. در تصویر زیر برخی از مواد غذایی حاوی اسید فولیک را مشاهده می‌کنید.

بادام زمینی لوبیا چیتی تخمه آفتابگردان کلم بروکلی

• همه خانم‌ها باید از نظر ایمنی نسبت به بیماری سرخجه آزمایش شوند. سرخجه یک بیماری ویروسی واگیردار است که در صورت ابتلای مادر در دوران بارداری، عوارض خطرناک و غیر قابل برگشتی برای جنین خواهد داشت، بنابراین لازم است واکسن سرخجه برای زنانی که ایمنی نسبت به آن ندارند حتماً سه ماه قبل از بارداری تجویز شود. همچنین از تکرار هر ۱۰ سال یک بار واکسن کزاز و دیفتری (توأم) اطمینان حاصل شود.

آب مروارید بیماری‌های قلبی عقب افتادگی ذهنی

شکل ۳. اثرات بیماری سرخجه مادر بر نوزاد

• قبل از بارداری برای اطمینان از سلامت لثه و دندان، مراجعه به دندان پزشک ضروری است؛ زیرا در سالم به دنیا آوردن جنین با وزن مطلوب دارای اهمیت است.

• همچنین توصیه می‌شود خانم‌ها در صورت ابتلا به بیماری‌های زیر، بارداری خود را تا زمان بهبودی نسبی به تأخیر بیندازند.

• برخی از بیماری‌های قلبی – عروقی (مانند نارسایی دریچه‌ای قلب)، خود ایمنی (مانند لوپوس)، کلیوی (مانند نارسایی کلیه) و سایر بیماری‌های مزمن (مانند دیابت، فشار خون بالا)، بیماری‌های تیروئید، بیماری‌های روانی، سل و برخی از کم‌خونی‌ها
• هرگونه تومور در سیستم عصبی مرکزی
• بیماری‌هایی همچون ام.اس. و صرع
• افراد تحت شیمی درمانی
• بیماری‌های مقاربتی