حملات ایسکمیک گذرا
نحوه برخورد با حملات ایسکمیک گذرا (TIA)
حمله ایسکمیک گذرا (Transient Ischemic Attack – TIA) به حالتی گفته می‌شود که علائم نورولوژیک به‌صورت ناگهانی بروز می‌کنند ولی در مدت زمان کمتر از ۲۴ ساعت به‌طور کامل برطرف می‌شوند. با اینکه علائم موقتی هستند، اما این حملات به عنوان هشدار جدی برای بروز سکته مغزی (Stroke) تلقی می‌شوند.
اهمیت بالینی TIA
TIA یک اورژانس نورولوژیک محسوب می‌شود. اهمیت آن از آن‌جاست که اغلب بیماران پس از حمله اول به پزشک مراجعه می‌کنند، اما:
-
اکثر سکته‌های مغزی (Stroke) پس از یک TIA، در طی ۴۸ ساعت اول رخ می‌دهند.
-
بنابراین، مدیریت سریع و زودهنگام بیماران مبتلا به TIA بسیار حیاتی است و می‌تواند از بروز سکته‌های مغزی شدید و برگشت‌ناپذیر جلوگیری کند.
تقسیم‌بندی TIA بر اساس خطر بروز سکته مغزی
-
گروه Low Risk
در این دسته از بیماران، احتمال وقوع سکته مغزی در طی ۳ ماه اول کمتر از ۵٪ است. معمولاً علائم این افراد خفیف بوده و یافته‌های تصویربرداری یا معاینه فیزیکی هشداردهنده‌ای ندارند. -
گروه High Risk
در این گروه، احتمال بروز سکته مغزی در طی ۳ ماه اول حدود ۲۰٪ می‌باشد. این بیماران معمولاً دارای فاکتورهای خطر زیادی هستند (مثل دیابت، فشار خون بالا، سن بالا، یافته‌های غیرطبیعی در MRI یا سونوگرافی داپلر).
نکته بسیار مهم بالینی
از آنجا که بیشتر سکته‌های مغزی در ۴۸ ساعت نخست پس از TIA رخ می‌دهند، باید:
-
بیماران پرخطر (High Risk) به‌سرعت بستری و ارزیابی کامل شوند.
-
اقدامات درمانی شامل شروع ضدپلاکت، کنترل فشار خون، قند، چربی و بررسی منشأ آمبولی باید بلافاصله آغاز گردد.
-
بیماران کم‌خطر (Low Risk) نیز باید تحت ارزیابی سرپایی دقیق و پیگیری فشرده قرار گیرند.
معیارهای ABCD2 برای ارزیابی خطر در TIA
ABCD2 Score یک ابزار بالینی معتبر برای ارزیابی خطر بروز سکته مغزی پس از TIA است. این سیستم امتیازدهی، بیماران را بر اساس پنج معیار مشخص طبقه‌بندی می‌کند تا بیماران پرخطر (High Risk) و کم‌خطر (Low Risk) شناسایی شوند.
جدول معیارهای ABCD2
| معیار | شرح | امتیاز |
|---|---|---|
| سن (Age) | بیشتر از ۶۰ سال | ۱ |
| کمتر از ۶۰ سال | ۰ | |
| فشار خون (Blood Pressure) | فشار سیستولیک ≥ ۱۴۰ یا دیاستولیک ≥ ۹۰ در اولین مراجعه | ۱ |
| فشار طبیعی | ۰ | |
| تظاهر بالینی (Clinical Features) | همی‌پارزی (فلج یک طرف بدن) | ۲ |
| اختلال تکلم بدون همی‌پارزی | ۱ | |
| سایر تظاهرات | ۰ | |
| مدت علائم (Duration) | بیش از ۶۰ دقیقه | ۲ |
| ۱۰ تا ۵۹ دقیقه | ۱ | |
| کمتر از ۱۰ دقیقه | ۰ | |
| دیابت (Diabetes) | وجود دیابت | ۱ |
| عدم وجود دیابت | ۰ |
تفسیر امتیاز ABCD2
-
حداکثر امتیاز: ۷
-
امتیاز ۵ یا بیشتر: High Risk
این بیماران باید بستری فوری شده و همانند بیماران دچار Stroke مغزی در حال وقوع تحت بررسی و درمان قرار گیرند. -
امتیاز کمتر از ۵: Low Risk
این بیماران ممکن است با ارزیابی سرپایی فوری و پیگیری منظم مدیریت شوند، مشروط بر عدم وجود یافته‌های پرخطر دیگر.
نکته بالینی مهم
امتیاز بالای ABCD2 بیانگر خطر بالای بروز سکته مغزی در روزهای آینده به‌ویژه طی ۴۸ ساعت نخست پس از TIA است. بنابراین، استفاده صحیح از این معیارها می‌تواند در تصمیم‌گیری برای سطح مراقبت، زمان‌بندی ارزیابی پاراکلینیک و شروع درمان پیشگیرانه نقش حیاتی داشته باشد.
پرسش‌هایی درباره حمله ایسکمیک گذرا
در کدام بیمار زیر ریسک بروز Stroke بعد از ایسکمی گذرا (TIA) براساس معیار ABCD2 بیشتر است؟
(پرانترنی شهریور ۹۸ – سوال مشترک تمام قطب‌ها)
الف) آقای ۵۰ ساله با فشارخون ۱۲۰/۸۰ و همی‌پارزی از ۲۰ دقیقه قبل
ب) آقای ۶۸ ساله با فشارخون ۱۲۰/۸۰ و همی‌پارزی از ۳ ساعت قبل
ج) آقای ۶۲ ساله دیابتی با همی‌پارزی از ۲ ساعت قبل
د) خانم ۳۰ ساله با اختلال تکلم و همی‌پارزی از ۵ دقیقه قبل
کلیک کنید تا پاسخ پرسش نمایش داده شود
» پاسخ: گزینه ج
پاسخ این سؤال با توجه به معیارهای ABCD2 و امتیازدهی دقیق به شرح زیر است:
تحلیل گزینه‌ها بر اساس جدول ABCD2:
| گزینه | سن | فشارخون | تظاهر بالینی | مدت علائم | دیابت | مجموع امتیاز |
|---|---|---|---|---|---|---|
| الف | < 60 (۰) | طبیعی (۰) | همی‌پارزی (۲) | ۲۰ دقیقه ← ۱۰-۵۹ دقیقه (۱) | ندارد (۰) | ۳ |
| ب | > 60 (۱) | طبیعی (۰) | همی‌پارزی (۲) | ۳ ساعت ← >۶۰ دقیقه (۲) | ندارد (۰) | ۵ |
| ج | > 60 (۱) | – | همی‌پارزی (۲) | ۲ ساعت ← >۶۰ دقیقه (۲) | دارد (۱) | ۶ |
| د | < 60 (۰) | – | همی‌پارزی + تکلم ← فقط همی‌پارزی لحاظ می‌شود (۲) | ۵ دقیقه ← <۱۰ دقیقه (۰) | ندارد (۰) | ۲ یا (۳)* |
*نکته: اگر همی‌پارزی و اختلال تکلم همزمان رخ دهند، فقط امتیاز بالاتر یعنی ۲ در نظر گرفته می‌شود، چون این معیارها در یک ردیف قرار دارند.
بنابراین پاسخ صحیح: گزینه ج
چون این بیمار:
-
سن بالای ۶۰ سال دارد (۱ امتیاز)
-
دیابت دارد (۱ امتیاز)
-
همی‌پارزی دارد (۲ امتیاز)
-
مدت علائم بیش از ۶۰ دقیقه بوده است (۲ امتیاز)
پس مجموع امتیاز: ۶ ← بالاترین ریسک بروز سکته مغزی بعد از TIA
»» تمامی کتاب
