فراموشی سایکوژنیک
تعریف:
فراموشی سایکوژنیک (Amnesia Psychogenic) یا فراموشی انفکاکی (Dissociative Amnesia)، یک اختلال حافظه غیر ارگانیک است که معمولاً در افراد مبتلا به افسردگی یا اضطراب و به‌دنبال استرس شدید یا تروما ایجاد می‌شود.
ویژگی‌های کلیدی فراموشی سایکوژنیک
-
فراموشی نامتناسب و مجزا از خاطرات استرس‌زا
- فقط برخی خاطرات مربوط به حادثه آسیب‌زا از بین می‌روند، نه کل حافظه.
-
حوادث اخیر درگیر نمی‌شوند (علامت کلیدی)
- بیماران حوادث دور را فراموش می‌کنند، اما توانایی یادگیری اطلاعات جدید حفظ می‌شود.
-
فراموشی هویتی (Identity Loss) ممکن است رخ دهد
- برخی بیماران حتی نام خود را فراموش می‌کنند.
- این علامت در بیماری‌های ارگانیک نادر و دیررس است.
افتراق فراموشی سایکوژنیک از اختلالات حافظه ارگانیک
| ویژگی | فراموشی سایکوژنیک (Dissociative Amnesia) | فراموشی ارگانیک (مثلاً آلزایمر، دمانس) |
|---|---|---|
| الگوی فراموشی | مربوط به گذشته، خاطرات استرس‌زا حذف می‌شود | حافظه اخیر بیشتر درگیر است |
| توانایی یادگیری جدید | حفظ‌شده | معمولاً مختل می‌شود |
| از بین رفتن هویت شخصی | ممکن است رخ دهد | بسیار نادر و در مراحل پیشرفته |
| حوادث استرس‌زا | معمولاً یک تروما یا استرس شدید وجود دارد | ارتباطی با استرس ندارد |
| الگوی بهبود | ناگهانی و کامل | تدریجی و پیشرونده |
تشخیص و درمان
▪️ شرح حال دقیق برای بررسی وجود یک استرس شدید قبل از شروع علائم
▪️ معاینه نورولوژیک و تصویربرداری مغزی (MRI, CT-Scan) برای رد علل ارگانیک
▪️ روان‌درمانی (Cognitive Behavioral Therapy – CBT)
▪️ در موارد شدید، هیپنوتراپی یا درمان‌های مبتنی بر بازیابی حافظه ممکن است کمک‌کننده باشند.
نتیجه
اگر بیمار فقط خاطرات مربوط به یک حادثه خاص را فراموش کرده باشد و همچنان بتواند اطلاعات جدید یاد بگیرد، احتمال فراموشی سایکوژنیک بیشتر است.
پرسش‌هایی در مورد فراموشی سایکوژنیک یا انفکاکی
در مورد آمنزی سایکوژنیک کدامیک از گزینه‌های
زیر صحیح نیست؟
(دستیاری – بهمن ۸۸)
الف) اختلال در حافظه‌های مرتبط با حالات هیجانی
ب) اختلال حافظه مربوط به حوادث اخیر می‌باشد
ج) سابقه وجود اختلالات سایکولوژیک
د) عدم توانایی بیمار در به یاد آوردن نام خود
کلیک کنید تا پاسخ پرسش نمایش داده شود
» پاسخ: گزینه ب. دلیل: آمنزی سایکوژنیک (یا فراموشی تجزیه‌ای) معمولاً مربوط به حوادث اخیر به‌طور کلی نیست، بلکه بیشتر حافظه‌ی مرتبط با رویدادهای استرس‌زا یا آسیب‌زا را درگیر می‌کند. در این نوع آمنزی، بیمار معمولاً اطلاعات شخصی مهم یا وقایعی را که بار هیجانی بالایی دارند فراموش می‌کند، اما حافظه عمومی و توانایی یادگیری اطلاعات جدید معمولاً حفظ می‌شود.
بنابراین، برخلاف آمنزی ارگانیک (مثل آمنزی ناشی از ضربه مغزی یا بیماری‌های نورولوژیک) که معمولاً حافظه اخیر را تحت تأثیر قرار می‌دهد، در آمنزی سایکوژنیک حافظه مربوط به حوادث خاصی با بار هیجانی بالا مختل می‌شود، نه صرفاً حافظه عمومی از حوادث اخیر.
