فلج بل یا سکته؟
یک مرد ۴۹ ساله یک روز صبح هنگامی‌که از خواب بیدار شد، متوجه شد که نیمه راست صورت او فلج شده است. هنگامی‌که وی توسط پزشک محلی مورد معاینه قرار گرفت، مشخص شد که دچار فلج کامل نیمه راست صورت شده است. همچنین معلوم شد که فشارخون وی بالاست. بیمار آرام و مبهم صحبت می‌کرد. پزشک به وی گفت که وی دچار سکته خفیف شده و وی را به بیمارستان ارجاع داد.
بیمار سپس توسط یک نورولوژیست که با تشخیص قبلی مخالف بود، معاینه شد. پزشک اول، از کنار هم گذاشتن فلج صورت، ابهام در تکلم و فشار خون بالا، بدون در نظر گرفتن یافته‌های دیگر، اشتباهاً خونریزی مغزی را تشخیص داده بود. ضایعه رشته‌های کورتیکونوکلئار در یک سمت مغز، تنها باعث فلج شدن عضلات بخش تحتانی نیمه مقابل صورت می‌شود. بیمار دچار فلج کامل نیمه راست صورت شده بود که فقط می‌تواند در اثر ضایعه در نورون حرکتی تحتانی ایجاد شده باشد. تشخیص صحیح فلج بل (Bell’s palsy) بود. این حالت التهاب بافت همبند غلاف عصب فاسیال است که به طور موقت باعث اختلال در عملکرد آکسون‌های عصب فاسیال شده بود. این مورد مثال خوبی است برای درک این نکته که دانستن ارتباطات مرکزی عصب فاسیال پزشک را قادر به تشخیص صحیح بیماری می‌کند.
اعصاب مغزی به طور شایع در اثر تروما یا بیماری‌های مختلف آسیب می‌بینند و سنجش سلامتی آنها بخشی از معاینه فیزیکی محسوب می‌شود.
بررسی اجمالی
فلج بل وضعیتی است که باعث ضعف ناگهانی ماهیچه‌های یک طرف صورت می‌شود. در بیشتر موارد، ضعف موقتی است و طی هفته‌ها به طور قابل توجهی بهبود می‌یابد. ضعف باعث می‌شود نیمی‌از صورت افتاده به نظر برسد. لبخندها یک طرفه هستند و چشم در سمت آسیب دیده در برابر بسته شدن مقاومت می‌کند.
فلج بل به عنوان فلج حاد صورت محیطی با علت ناشناخته نیز شناخته می‌شود. ممکن است در هر سنی رخ دهد. علت دقیق آن ناشناخته است. کارشناسان فکر می‌کنند که این عارضه ناشی از تورم و التهاب عصبی است که ماهیچه‌های یک طرف صورت را کنترل می‌کند. ممکن است ناشی از واکنشی باشد که پس از عفونت ویروسی رخ می‌دهد.
علائم معمولا در عرض چند هفته شروع به بهبود می‌کنند و در حدود شش ماه بهبود می‌یابند. تعداد کمی‌از مردم همچنان برخی از علائم فلج بل را تا آخر عمر دارند. به ندرت، فلج بل بیش از یک بار رخ می‌دهد.
علائم و نشانه‌های فلج بل به طور ناگهانی ظاهر می‌شود و ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- شروع سریع ضعف خفیف تا فلج کامل در یک طرف صورت – که طی چند ساعت تا چند روز رخ می‌دهد.
- افتادگی صورت و مشکل در ایجاد حالات چهره، مانند بستن چشم یا لبخند زدن
- آب دهان
- درد در اطراف فک یا داخل یا پشت گوش در سمت آسیب دیده
- افزایش حساسیت به صدا در سمت آسیب دیده
- سردرد
- از دست دادن طعم و مزه
- تغییر در میزان اشک و بزاق تولید شده شما
در موارد نادر، فلج بل می‌تواند بر اعصاب دو طرف صورت شما تأثیر بگذارد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
در صورت تجربه هر نوع فلج فوراً به دنبال کمک پزشکی باشید زیرا ممکن است دچار سکته شده باشید. فلج بل به دلیل سکته مغزی ایجاد نمی‌شود، اما می‌تواند علائم مشابهی ایجاد کند.
اگر ضعف یا افتادگی صورت دارید، در صورت داشتن ضعف یا افتادگی صورت به پزشک خود مراجعه کنید تا علت و شدت بیماری را دریابید.
علل
اگرچه دلیل دقیق بروز فلج بل مشخص نیست، اما اغلب به داشتن یک عفونت ویروسی مربوط می‌شود. ویروس‌هایی که با فلج بل مرتبط شده اند شامل ویروس‌هایی هستند که باعث ایجاد موارد زیر می‌شوند:
- تبخال و تبخال تناسلی (هرپس سیمپلکس)
- آبله مرغان و زونا (هرپس زوستر)
- مونونوکلئوز عفونی (اپشتین بار)
- عفونت سیتومگالوویروس
- بیماری‌های تنفسی (آدنوویروس)
- سرخک آلمانی (سرخچه)
- اوریون (ویروس اوریون)
- آنفولانزا (آنفلوانزا B)
- بیماری دست و پا و دهان (کوکساکی ویروس)
عصب کنترل کننده ماهیچه‌های صورت از راهروی باریکی از استخوان در مسیر خود به صورت عبور می‌کند. در فلج بل، آن عصب ملتهب و متورم می‌شود – معمولاً مربوط به یک عفونت ویروسی است. علاوه بر عضلات صورت، عصب بر اشک، بزاق، چشایی و یک استخوان کوچک در وسط گوش تأثیر می‌گذارد.
عوامل خطر
فلج بل بیشتر در افرادی رخ می‌دهد که:
- باردار هستند، مخصوصاً در سه ماهه سوم، یا در هفته اول پس از زایمان هستند
- عفونت دستگاه تنفسی فوقانی مانند آنفولانزا یا سرماخوردگی داشته باشید
- دیابت داشته باشند
- فشار خون بالا دارند
- چاقی داشته باشند
حملات مکرر فلج بل نادر است. اما زمانی که آنها عود می‌کنند، اغلب سابقه خانوادگی حملات مکرر وجود دارد. این نشان می‌دهد که فلج بل ممکن است با ژن‌های شما ارتباط داشته باشد.
عوارض
یک مورد خفیف فلج بل معمولا در عرض یک ماه ناپدید می‌شود. بهبودی از یک مورد شدیدتر که در آن صورت کاملاً فلج شده بود می‌تواند متفاوت باشد. عوارض ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- آسیب غیرقابل برگشت به عصب صورت شما.
- رشد مجدد نامنظم رشته‌های عصبی. این ممکن است منجر به انقباض غیرارادی برخی از ماهیچه‌ها در زمانی که می‌خواهید عضلات دیگر را حرکت دهید (سینکینزیس) شود. به عنوان مثال، هنگامی‌که لبخند می‌زنید، چشم در سمت آسیب دیده ممکن است بسته شود.
- کوری جزئی یا کامل چشم که بسته نمی‌شود. این به دلیل خشکی بیش از حد و خراشیدگی پوشش محافظ شفاف چشم (قرنیه) است.
