شباهت ها و تفاوت های انفارکتوس در شریان مغزی میانی و انفارکتوس شریان مغزی قدامی

شباهتهای انفارکتوس در شریان مغزی میانی و شریان مغزی قدامی
۱. ضعف حرکتی (Paresis) سمت مقابل ضایعه
در هر دو نوع انفارکتوس مغزی، بهدلیل درگیری قشر حرکتی اولیه (Primary Motor Cortex) واقع در ژیروس پریسنترال (Precentral Gyrus)، ضعف حرکتی در سمت مقابل (Contralateral) ضایعه مشاهده میشود.
الگوی توزیع این ضعف متفاوت است:
-
در MCA، بخشهای جانبی قشر حرکتی درگیر میشوند، بنابراین اندام فوقانی و صورت بیشتر گرفتارند.
-
در ACA، بخش مدیال قشر حرکتی آسیب میبیند، بنابراین اندام تحتانی بیشتر درگیر است و صورت اغلب سالم باقی میماند.
۲. اختلالات حسی (Sensory Deficits)
در هر دو انفارکتوس، اختلال حس سطحی مانند درد، حرارت، لمس و فشار دیده میشود و این الگو با توزیع ضعف حرکتی هماهنگ است.
با این حال، در MCA اختلال حسی میتواند عمیقتر باشد و شامل:
-
اختلال حس کورتیکال (Cortical Sensation)
-
اختلال حس عمقی (Proprioception)
این موارد ممکن است بهصورت Pseudoathetosis (حرکات غیرارادی ناشی از نقص حس موقعیت اندامها) تظاهر کنند.
۳. بروز سندرم بیتوجهی (Neglect) و آپراکسی (Apraxia)
در هر دو انفارکتوس، بهویژه اگر نیمکره غیرغالب آسیب دیده باشد، امکان بروز Neglect (بیتوجهی به سمت مقابل) وجود دارد.
همچنین آپراکسی که ناتوانی در انجام حرکات ارادی با وجود قدرت و هماهنگی کافی است، میتواند در هر دو رخ دهد، اما در ACA شایعتر است؛ خصوصاً بهصورت آپراکسی راه رفتن (Gait Apraxia).
۴. اختلالات شناختی و رفتاری (Cognitive and Behavioral Changes)
درگیری لوب فرونتال (Frontal Lobe) در هر دو نوع انفارکتوس میتواند منجر به:
-
بیاحساسی (Apathy)
-
بیارادگی (Abulia)
-
اختلال در عملکرد اجرایی (Executive Dysfunction) شود.
با این حال، این علائم در انفارکتوس ACA مشهودتر هستند، چرا که این شریان نواحی مدیال لوب فرونتال را خونرسانی میکند؛ مناطقی که در انگیزش، تصمیمگیری، و برنامهریزی نقش کلیدی دارند.
در ادامه، جدولی مقایسهای از شباهتهای انفارکتوس در شریان مغزی میانی (MCA) و شریان مغزی قدامی (ACA) ارائه میشود:
ویژگی بالینی | MCA (Middle Cerebral Artery) | ACA (Anterior Cerebral Artery) | شباهتها (Common Features) |
---|---|---|---|
ضعف حرکتی (Paresis) | اندام فوقانی و صورت بیشتر درگیر | اندام تحتانی بیشتر درگیر | هر دو باعث پارزی کنترالترال بهدلیل درگیری قشر حرکتی |
اختلال حسی (Sensory Loss) | حس سطحی + حس عمقی (Pseudoathetosis محتمل) | حس سطحی؛ حس عمقی کمتر درگیر | اختلال حسی با الگوی مشابه ضعف حرکتی |
آفازی (Aphasia) | شایع در نیمکره غالب (نوع بستگی به شاخه MCA دارد) | نادر، مگر در موارد خاص | – |
همیآنوپی (Hemianopia) | شایع بهدلیل درگیری Optic Radiation | نادر | – |
Neglect | در نیمکره غیرغالب (معمولاً راست) ممکن است رخ دهد | ممکن است رخ دهد | بیتوجهی فضایی در نیمکره غیر غالب مشترک است |
آپراکسی (Apraxia) | ممکن است دیده شود | شایعتر، مخصوصاً آپراکسی راه رفتن | در هر دو ممکن، ولی در ACA بارزتر |
اختلالات رفتاری/شناختی | امکانپذیر؛ درگیری لوب فرونتال جانبی | شایعتر؛ درگیری لوب فرونتال مدیال | هر دو ممکن است باعث Apathy، Abulia و اختلالات اجرایی شوند |
جمعبندی علمی
هر دو انفارکتوس MCA و ACA در سمت مقابل ضایعه باعث ضعف حرکتی، اختلالات حسی، اختلالات شناختی و رفتاری، و گاهی آپراکسی یا Neglect میشوند. تفاوت اصلی در توزیع ناحیه درگیر شده از قشر مغزی و بهتبع آن، در الگوی علائم بالینی است:
-
MCA: ضعف بیشتر در صورت و اندام فوقانی، احتمال آفازی، همیآنوپی، و اختلال حس عمقی.
-
ACA: ضعف بیشتر در اندام تحتانی، آپراکسی بارزتر، و علائم اجرایی و انگیزشی شدیدتر.
این درک مقایسهای، در تشخیص افتراقی سریع محل ضایعه و تصمیمگیری بالینی اهمیت بسزایی دارد.
تفاوتهای کلیدی انفارکتوس در شریان مغزی میانی و شریان مغزی قدامی
در ادامه، تفاوتهای کلیدی انفارکتوس در شریان مغزی میانی (MCA) و شریان مغزی قدامی (ACA) به صورت منظم و علمی ارائه شدهاند:
۱. ضعف حرکتی (Paresis):
در انفارکتوس ACA، ضعف بیشتر در اندام تحتانی دیده میشود و صورت معمولاً درگیر نیست. این در حالی است که در انفارکتوس MCA، ضعف حرکتی عمدتاً در اندام فوقانی و صورت دیده میشود و اندام تحتانی کمتر درگیر است.
۲. اختلالات حسی (Sensory Deficits):
در ACA، حس سطحی مانند درد، لمس، حرارت و فشار در اندام تحتانی بیشتر تحت تأثیر قرار میگیرد. اما در MCA علاوه بر حس سطحی، درگیری حس کورتیکال و حس عمقی نیز وجود دارد که میتواند به صورت Pseudoathetosis تظاهر یابد.
۳. اختلالات تکلم (Aphasia):
در ACA معمولاً آفازی دیده نمیشود، مگر در مواردی نادر که ضایعه به ناحیه cingulate gyrus برسد. در حالی که در MCA، اگر نیمکره غالب درگیر باشد، انواع مختلفی از آفازی (گلوبال، بروکا، ورنیکه) بروز میکنند.
۴. اختلال میدان بینایی (Visual Field Defect):
در ACA معمولاً اختلال بینایی دیده نمیشود. اما در MCA به علت درگیری optic radiation، همونیموس همیآنوپی (از بین رفتن میدان بینایی سمت مقابل در هر دو چشم) شایع است.
۵. بیاختیاری ادراری و مدفوعی (Incontinence):
در ACA به علت آسیب به لوب فرونتال میانی و نواحی کنترلکننده اسفنکترها، بیاختیاری بیشتر دیده میشود. در MCA این علامت معمولاً وجود ندارد.
۶. اختلالات شناختی و رفتاری (Cognitive and Behavioral Changes):
در ACA این اختلالات شدیدتر و بارزتر هستند، مانند بیارادگی (Abulia)، بیاحساسی (Apathy)، و مشکلات تصمیمگیری. در MCA نیز ممکن است اختلالاتی در عملکرد اجرایی دیده شود، اما معمولاً خفیفتر است.
۷. آپراکسی (Apraxia):
در ACA، بهویژه در موارد درگیری نیمهراست در افراد راستدست، آپراکسی راه رفتن شایعتر است. در MCA نیز ممکن است آپراکسی رخ دهد، ولی به اندازه ACA شایع نیست.
۸. Neglect (عدم توجه به سمت مقابل):
در MCA، اگر نیمکره غیرغالب (معمولاً راست) آسیب ببیند، بیتوجهی به سمت چپ بدن و فضای اطراف (Neglect) بروز میکند. در ACA این علامت معمولاً دیده نمیشود.
در ادامه، جدول تفاوتهای بالینی بین انفارکتوس شریان مغزی میانی (MCA) و شریان مغزی قدامی (ACA) ارائه شده است:
ویژگی بالینی | انفارکتوس ACA (شریان مغزی قدامی) | انفارکتوس MCA (شریان مغزی میانی) |
---|---|---|
ضعف حرکتی (پارزی) | بیشتر در اندام تحتانی؛ صورت معمولاً درگیر نیست | بیشتر در اندام فوقانی و صورت؛ اندام تحتانی کمتر درگیر است |
اختلالات حسی | اختلال حس سطحی در اندام تحتانی | حس سطحی + حس کورتیکال و عمقی (Pseudoathetosis) |
اختلالات تکلم (آفازی) | نادر (مگر درگیری ناحیه سینگولیت) | شایع در نیمکره غالب: بروکا، ورنیکه، گلوبال |
اختلال میدان بینایی | ندارد | همونیموس همیآنوپی (درگیری Optic Radiation) |
بیاختیاری ادرار و مدفوعی | شایع (درگیری لوب فرونتال مدیال و مراکز کنترل مثانه و روده) | نادر یا غیرشایع |
اختلالات شناختی و رفتاری | بارزتر: آبولیا، آپاتی، مشکلات برنامهریزی | ممکن است رخ دهد، ولی کمتر بارز از ACA |
آپراکسی (Apraxia) | شایعتر (بهویژه آپراکسی راه رفتن) | ممکن است رخ دهد، اما کمتر شایع |
Neglect (بیتوجهی فضایی) | معمولاً وجود ندارد | شایع در درگیری نیمکره غیرغالب (راست) → بیتوجهی به سمت چپ |
این جدول بهصورت ساختارمند و دقیق تفاوتهای عملکردی و بالینی دو نوع انفارکتوس را نشان میدهد و میتواند برای آموزش، مرور یا آزمونهای بالینی بهکار گرفته شود.
جمعبندی نهایی:
انفارکتوس در ACA بیشتر با علائمی چون پارزی اندام تحتانی، بیاختیاری، آپراکسی و تغییرات شناختی همراه است. در حالی که انفارکتوس در MCA بیشتر منجر به پارزی اندام فوقانی و صورت، اختلال کلامی، و اختلال میدان بینایی میشود.
»» تمامی کتاب