درک زوال شناختی: چگونه مغز شما با افزایش سن تغییر می کند

زوال شناختی از فردی به فرد دیگر متفاوت به نظر می رسد. این ممکن است به این دلیل باشد که افراد از نظر مشخصات سلامتی، شرایط زندگی و توانایی‌هایشان متفاوت هستند. با این حال، برخی از الگوها از تحقیقات پدیدار شده است.

افراد مبتلا به زوال شناختی خفیف ممکن است:

• در یافتن کلمات مناسب برای بیان خود مشکل دارند، به خصوص در مقایسه با افراد همسن
• از دست دادن یا جا انداختن چیزها
• قرار ملاقات ها و رویدادهای برنامه ریزی شده را فراموش کنید
• غرق در کارها و پروژه های پیچیده می شوند

به خاطر داشته باشید که فراموشی معمولی است به معنی زوال شناختی نیست. فرض اینکه فراموشی منظم لزوماً نشانه زوال شناختی است مفید نیست. چنین نگرانی هایی می تواند بر رفاه شما تأثیر بگذارد.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد

اگر متوجه هر یک از این علائم شدید، ممکن است وقت آن رسیده باشد که به یک متخصص مراقبت های بهداشتی مراجعه کنید:

• در مناطقی که زمانی آشنا بودید گم می شوید.
• از مشکلات ارتباطی ناامید می شوید.
• تغییرات خلقی یا شخصیتی مانند اضطراب یا پرخاشگری بیشتر را تجربه می کنید.
• شما بارها و بارها همین سؤالات را می پرسید.
• شما در شناخت دوستان و اعضای خانواده مشکل دارید.

پزشکان چگونه زوال شناختی را تشخیص می دهند؟ 

پزشک می تواند به شما کمک کند تا مشخص کنید آیا علائم معمولی پیری را تجربه می کنید یا علائم زوال شناختی. آنها ممکن است برای بررسی علائم زوال شناختی یک آزمایش خود غربالگری مختصر به شما اختصاص دهند.

معاینه‌ی شناختی خود ایفا (SAGE) و سایر تست‌های غربالگری

چندین تست صفحه نمایش وجود دارد که می توانید از آنها برای بررسی علائم زوال شناختی استفاده کنید. این آزمایشات معمولاً ۳ تا ۱۵ دقیقه طول می کشد. آنها عبارتند از:

• معاینه مغزی-شناختی خود اجرا شده (SAGE)
• مصاحبه غربالگری زوال عقل AD8
• سیستم رتبه بندی سریع دمانس (QDRS)
• مینی کوگ

SAGE یکی از رایج ترین تست های غربالگری است. می توانید آزمون را به صورت آنلاین دانلود و در خانه تکمیل کنید. همچنین می توانید آن را برای تکمیل به مطب پزشک ببرید.

SAGE از این نظر که کمی پیچیده تر است با سایر آزمایش ها متفاوت است. یک مطالعه ۲۰۲۲ نشان داد که SAGE کاهش شناختی را در افراد مبتلا به MCI 6 ماه زودتر از MMSE تشخیص داد که یک آزمایش رایج دیگر است. با توجه به بررسی ۲۰۲۱ SAGE در ۷۹ درصد مواقع نتیجه درستی ایجاد می کند.

توجه داشته باشید که این تست های سریع برای تشخیص زوال شناختی یا زوال عقل به تنهایی کافی نیستند. اگر نمره شما مقداری کاهش یابد، ممکن است نشانه ای باشد که یک پزشک ارزیابی دقیق تری انجام دهد.

تست‌های عصب روانشناسی

در یک ارزیابی، پزشکان اغلب از تست‌های عصبی روان‌شناختی استفاده می‌کنند تا ببینند که آیا مهارت‌های تفکر و حافظه شما در حال تغییر است یا خیر. برخی از رایج ترین آزمایش ها عبارتند از:

• آزمون وضعیت ذهنی کوچک (MMSE)
• ارزیابی شناختی مونترال (MoCA)
• پرسشنامه اختلال شناختی خودبازخوانی آکادمی Sahlgrenska (SASCI-Q)
• پرسشنامه زوال شناختی ذهنی (SCD-Q)
• پرسشنامه شکایت حافظه (MCQ)
• شناخت روزمره (ECog)
• مقیاس درجه بندی دمانس بالینی (CDR).
• تست اختلال شناختی ۶ موردی (۶-CIT)
• آزمون مختصر شناختی هنگ کنگ (HKBC)

برخی از این تست ها نسبتا جدید هستند. تحقیقات بیشتری مورد نیاز است تا بفهمیم که چقدر زوال شناختی را پیش‌بینی یا اندازه‌گیری می‌کنند.

تست‌های دیگر

ممکن است پزشک آزمایش خون را تجویز کند تا ببیند آیا چیز دیگری – مانند کم کاری تیروئید یا کمبود B12 – ممکن است باعث تغییر در توانایی‌های فکری شما شود یا خیر.

تصویربرداری از مغز، مانند تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)، ممکن است به پزشک کمک کند تا تشخیص دهد که آیا چیزی مانند سکته مغزی یا تومور مغزی ریشه علائم شما است یا خیر.

تست‌های تجربی

محققان نیز در حال بررسی آزمایش خون یا مایع نخاعی هستند. در این آزمایش‌ها به دنبال پروتئین های مرتبط با بیماری آلزایمر هستند. این پروتئین ها بتا آمیلوئید و تاو نامیده می شوند.

در مطالعات، تصویربرداری از مغز مانند ام آر آی و اسکن PET می تواند تغییراتی را در برخی از قسمت های مغز نشان دهد.

آزمایش‌های فوق ممکن است قادر به تشخیص تغییرات در مغز شما تا حد ۲۰ سال قبل از ظاهر شدن علائم اما آنها اغلب برای اهداف غربالگری بسیار پرهزینه، تهاجمی یا پیچیده هستند. تحقیقات مداومی در مورد تست های غربالگری ساده تر و مقرون به صرفه تر وجود دارد.

چه چیزی باعث زوال شناختی می شود؟ 

دلایل زیادی وجود دارد که ممکن است تغییرات مرتبط با افزایش سن را در تفکر و حافظه تجربه کنید. گاهی اوقات، بیماری دیگری ممکن است علت باشد. مثالها عبارتند از:

• فشار خون بالا
• بیماری عروقی (رگ خونی).
• افسردگی
• محرومیت از خواب
• دیابت

گاهی اوقات، یک بیماری عصبی مانند بیماری آلزایمر یا زوال عقل پیشانی گیجگاهی علت زمینه ای است.

ژن ها و سابقه خانوادگی شما نیز در این که آیا با افزایش سن دچار زوال شناختی می شوید، نقش دارند. ژن ها ممکن است مسئول ۶۰ تا ۷۰ درصد از راه های مختلف کاهش شناخت به دلیل افزایش سن باشند.

معمولا زوال شناختی از چه سنی شروع می شود؟

هر فردی متفاوت است. با افزایش سن، رفتارهای سلامتی شما بر عملکرد مغز شما تأثیر می گذارد.

یک تجزیه و تحلیل در سال ۲۰۲۰ از پژوهش سلامت و بازنشستگی، که حدود ۲۹۰۰۰ شرکت‌کننده را شامل می‌شد، نشان داد که زنان برای اولین بار در حدود ۷۳ سالگی دچار اختلال شناختی شدند. این مطالعه نشان داد که مردان نزدیک به ۷۰ سالگی زوال شناختی و در ۷۹ سالگی زوال عقل را تجربه کردند.

مهم است بدانید که همه افراد مبتلا به زوال شناختی بعداً دچار زوال عقل نخواهند شد.

این مطالعه همچنین نشان داد که نژاد و سطح تحصیلات بر سن شروع تأثیر می گذارد.

برای بسیاری از سیاه‌پوستان و لاتین تبارها در ایالات متحده، زوال شناختی ممکن است ۳ تا ۶ سال زودتر از سفیدپوستان آغاز شود. محققان فکر می کنند که این اختلاف می تواند به تفاوت در دسترسی به مراقبت های بهداشتی و استرس انباشته شده (“weathering“) در طول زندگی مرتبط باشد.

افرادی که سطح تحصیلات بالاتری دارند معمولاً در سنین بالاتر دچار زوال شناختی می شوند. به گفته محققان، این ممکن است به این دلیل باشد که آنها از نظر ذهنی فعال می مانند و ارتباطات اجتماعی بیشتری در زندگی دارند. آنها همچنین ممکن است دسترسی بیشتری به مراقبت های بهداشتی و درمان زودهنگام مشکلات پزشکی داشته باشند.

آیا عوامل خطر مرتبط با زوال سریعتر شناختی وجود دارد؟

ژن ها و سابقه خانوادگی از عوامل خطر اصلی زوال شناختی هستند. اما عوامل دیگر نیز ممکن است منجر به کاهش سریعتر یا محسوس تر شوند. این شامل:

• دیابت
• فشار خون بالا
• سکته
• سیگار کشیدن
• کلسترول بالا
• از دست دادن شنوایی

برخی از این عوامل را می توانید کنترل کنید و برخی را نمی توانید. سعی کنید با یک تیم مراقبت های بهداشتی کار کنید تا برنامه ای برای سالم ماندن – ذهنی و جسمی ایجاد کنید.

برخی از تغییرات شناختی مرتبط با سن با ژنتیک شما مرتبط است. ممکن است برای تغییر این عامل خطر کار زیادی نتوانید انجام دهید. اما راه های بسیار دیگری برای سالم نگه داشتن مغز و حفظ توانایی تفکر وجود دارد.

اینجا چند اقدام که توسط پژوهش پشتیبانی می‌شوند وجود دارد که شما می‌توانید به آنها عمل کنید:

• یک رژیم غذایی مغذی با مقدار زیادی سبزیجات سبز برگ بخورید. مطالعات نشان می‌دهد که رژیم‌های مدیترانه‌ای و DASH هر دو کاهش شناختی را کاهش می‌دهند.
• از نظر بدنی فعال بمانید. 
• از نظر اجتماعی با افراد دیگر ارتباط برقرار کنید.
• مغز خود را با فعالیت ها، خواندن، بازی ها و سرگرمی ها تحریک کنید.
• از خود در برابر آسیب مغزی محافظت کنید. 
• مقدار الکلی که می نوشید را محدود کنید.
• از مصرف محصولات تنباکو خودداری کنید. 

مطالعه ۲۰۲۲ نشان می‌دهد که مصرف روزانه یک مولتی ویتامین ممکن است به کاهش زوال شناختی کمک کند. اما برای تایید نتایج به تحقیقات بیشتری نیاز است.

سوالات متداول

اگر دچار زوال شناختی شوید، آیا به بیماری آلزایمر (AD) مبتلا خواهید شد؟

لازم نیست. موسسه ملی سالمندی تخمین می زند که فقط ۱۰% تا ۲۰% از افراد مبتلا به MCI بعداً دچار AD یا زوال عقل مرتبط می شوند.

آیا می‌توانید زوال شناختی را معکوس کنید؟

بستگی به این دارد که چه چیزی باعث تغییرات شده است. اگر علائم شما به یک بیماری زمینه ای مانند کمبود خواب مرتبط باشد، درمان علت ممکن است علائم شما را کاهش دهد.

افسردگی چگونه با زوال شناختی مرتبط است؟

ممکن است یک خیابان دو طرفه باشد. مطالعات نشان داده اند که افسردگی اغلب می تواند مقدم بر کاهش شناختی در میان سالمندان باشد. پژوهش همچنین نشان داده است که افرادی که علائم زوال شناختی دارند، تمایل بیشتری به افسردگی دارند.

هنوز تحقیقات کافی برای نشان دادن پیوند علی وجود ندارد. اما محققان پیشنهاد می کنند که درمان افسردگی ممکن است به پیشگیری از زوال عقل کمک کند. با این حال، تحقیقات بیشتری مورد نیاز است.

آیا بین کاهش شنوایی و زوال شناختی ارتباطی وجود دارد؟

کم شنوایی یک عامل خطر شناخته شده برای زوال شناختی است با این حال، پیوند به خوبی درک نشده است. ممکن است به دلیل تغییرات در ساختار مغز، کاهش تعامل اجتماعی یا افزایش تلاش شناختی برای درک و پردازش گفتار باشد.

همچنین یک عامل خطر قابل اصلاح است. این بدان معناست که درمان کم شنوایی می تواند به کاهش زوال شناختی کمک کند.

نکته و ایده

با افزایش سن، ممکن است متوجه تغییراتی در توانایی خود در به خاطر سپردن، برقراری ارتباط و استدلال شوید. برای بسیاری از افراد، این تغییرات خفیف هستند و بخشی منظم از پیری هستند. برای دیگران، فراموشی، مشکلات زبانی و سردرگمی می تواند زندگی روزمره را مختل کند.

اگر فکر می کنید که زوال شناختی ممکن است بر خلق و خو، شخصیت یا توانایی شما تأثیر بگذارد، یک متخصص مراقبت های بهداشتی می تواند به شما کمک کند تا تعیین کنید که آیا در معرض خطر تغییرات مغزی مهم تر هستید یا خیر. تست‌های خودارزیابی مانند SAGE می‌توانند به شما و پزشکتان در ردیابی شناخت خود در طول زمان کمک کنند.

برای حفظ سلامت مغز با افزایش سن، رژیم غذایی سالم داشته باشید، به طور منظم ورزش کنید و از نظر ذهنی و جسمی فعال بمانید. شما نمی توانید عوامل خطر مانند ژنتیک خود را کنترل کنید، اما مراقبت خوب از ذهن و بدن خود می تواند تفاوت بزرگی در پیری سالم ایجاد کند.