لیست برخی لوازم آزمایشگاه مناسب برای فعالیت علمی و پژوهشی در زمینه شیمی

داریوش طاهری| به‌روزرسانی: ۲۸ مهر ۱۴۰۰

🕒 6 دقیقه

امتیازی که به این مقاله می دهید چند ستاره است؟

[کل: ۷ میانگین: ۴.۳]

لوازم مورد نیاز آزمایشگاه

آشنا بودن با وسایل و ابزار آزمایشگاهی بخش مهمی از مهارت هایی است که برای هر فعالیت علمی و پژوهشی در زمینه شیمی به آن نیازمندید.

حتماً بخوانید:

دنیای زنده؛ آزمون‌های آنلاین دنیای زنده

گوارش و جذب مواد؛ آزمون‌های آنلاین گوارش و جذب

تبادلات گازی؛ آزمون‌های آنلاین تبادلات گازی

در این جا اجمالاً با مهم ترین ابزارهایی که در فعالیت های علمی شیمی مورد استفاده قرار می‌گیرد آشنا می‌شوید.

بشر (Beaker): از بشر استفاده‌های متنوعی می‌شود از جمله برای نگهداری و حمل و حرارت دادن مایعات و محلول‌ها.

بطری (Bottle): بطری برای نگهداری و حفظ مواد جامد و مایع استفاده می‌شود. (در انواع بطری معمولی، در سمباده ای دهانه گشاد و دهانه تنگ)

بالن (Flask): بالون‌ها در شکل های مختلف و برای استفاده‌های ساخته می‌شوند. پر کاربردترین بالن ها “بالن ته صاف” و بالن “ته گرد” است. از بالن برای حرارت دادن مایعاتی استفاده می‌شود که لازم است همه ان به طور یکنواخت گرم شود. بیشترین کاربرد بالن شیشه‌ای در تقطیر مواد است. بالون حجمی هنگامی استفاده می‌شود که حجم مشخصی از مایع را در آزمایشی مورد استفاده قرار می‌دهیم.

ارلن (Erlenmeyer): ارلن مایر برای نگهداری، مخلوط کردن محلول‌ها و حرارت دادن مواد به کار می‌رود. تخت بودنِ کف آن موجب می‌شود که مواد به آسانی به طور اتفاقی از آن بیرون نریزند و همچنین موجب می‌شود که گرم کردن مواد در آن به راحتی صورت گیرد.

گیلاس مدرج (Graduated cylinder): یکی از ابزارهای آزمایشگاهی شیشه ای است که برای برداشتن یا تعیین حجم مایعات استفاده می شود (البته دقت آن از ابزارهایی چون استوانه مدرج و پیپت کمتر است).

کروزه بوته چینی (Crucible): بوته چینی برای حرارت دادن مقادیر کمی از مواد و رساندن آن به درجه حرارت خیلی بالا استفاده می‌شود.

دسیکاتور (Desiccator): یکی از ابزارهای آزمایشگاهی می‌باشد که برای خشک کردن مواد جامد به خصوص رسوبات از آن استفاده می‌شود. بوته های چینی بر روی پایه هایی در دسیکاتور قرار گرفته و درب دسیکاتور با روغنی چفت می شود (برای جلو گیری از اتلاف انرژی) و باعث میشود دمای بسیار بالایی در دسیکاتور ایجاد شود.

کریستالیزور (Crystallizer): برای استفاده در حمام روغن یا آب برای مواد استفاده می شود و دارای دیواره ای کاملا صاف می باشد. بعضی ظروف در آزمایشگاه در روده دار می باشند یعنی اگر کمی پارافین یا روغن سیلیکون به آن ها زده شود درب ظروف چفت شده و دیگر منفذی نخواهد داشت.

هاون یا کپسول چینی (Porcelain dish): ظرف چینی برای ساییدن، خرد کردن مواد جامد شیمیایی و مخلوط کردن و اجسام خمیری به کار می رود. برای نرم کردن،اجسام سخت نخست آنها را وسط چکش باید خرد کرد در ضمن دسته ی هاون را نباید به طور عمودی بر جسم وارد کرده بلکه با ملایمت عمل ساییدن را انجام داد.

قیف (Funnel): برای انتقال مایعات

مبرِّد یا کندانسور یا سرد کننده (Condenser): این وسیله به صورت لوله‌های پیچیده و درون هم ساخته شده و به طور خاص برای جدا کردن مایعاتی که در هم حل شده‌اند به وسیله تبخیر و تقطیر به کار می‌رود.

پیپت (Pipette): پیپت در واقع لوله بسیار نازکی است که برای برداشتن و جا به جا کردن مقادیر بسیار کم مایع به کار می‌رود و در انواع پلاستیکی و شیشه‌ای ساخته می‌شود. پیپت ممکن است ساده یا مدرج باشد پیپت های خود کار نیز وجود دارد .پیپت های بزرگتر حباب دارند.

قیف جداکننده یا دکانتور (Separatory Funnel): قیفی است که برای جدا کردن مایعات از آن استفاده می‌شود. برای استفاده از این قیف حتماً باید از پایه و گیره برای نگهداری آن استفاده کرد.

لوله شیشه ای (Glass Tube): وسیله ای شیشه ای برای انتقال مایع ها از ظرفی به ظرف دیگر همچنین در صاف کردن و … به کار می رود.

بورِت (Burette): بورت برای اندازه گیری دقیق مایعات و مخصوصاً در تیتراسیون کاربرد دارد. برای استقرار بورت از پایه بورت استفاده می‌شود

لوله آزمایش (Test Tube): لوله آزمایش شاید پرکاربردترین وسیله آزمایشگاه شیمی باشد و برای مخلوط کردن، مشاهده، گرم و سرد کردن مواد و مقاصد بسیار دیگری مورد استفاده قرار می‌گیرد.

استوانه مدرج یا مزور: این وسیله شیشه‌ای برای اندازه گیری دقیق مایعات استفاده می‌شود.

شیر رابط: برای باز و بسته کردن جریان برای انتقال مایعات و مواد محلول درون لوله ها به کار می رود.

الکترود: رسانایی است که جریان الکتریسیته از آن می گذرد و وارد یک محیط می شود یا از آن محیط خارج می شود. این محیط ممکن است محلول الکترولیت ، جسم جامد ، ماده ای مذاب ، گاز ، یا خلا باشد . الکترودی که جریان به آن وارد می شود الکترود مثبت یا آند و الکترودی که جریان از آن خارج می شود الکترود منفی یا کاتد نامیده می شود. آند را قطب مثبت و کاتد را قطب منفی نیز نامیده اند.

چراغ بونزن (Bunsen burner): چراغ بونزن برای حرارت دادن مواد استفاده می‌شود و با گاز بوتان کار می‌کند.

شیشه ساعت (Watch Glass): شیشه ساعت معمولاً برای توزین یا جا به جا کردن جامدات استفاده می‌شود.

سه پایه (Tripod): سه پایه تقریباً همیشه در هنگام گرم کردن مواد مورد استفاده قرار می گیرد.

برس لوله یا لوله شور: نوعی برس که برای شستن وتمیز کردن جدار داخلی لوله ی آزمایش کاربرد دارد.برای شستن لوله آزمایش برس درون لوله آزمایش قرار می دهند و می چرخانند.

چوب پنبه سوراخ کن: چند میله فلزی تو خالی است که در داخل هم قرار دارند، برای استفاده به هر قطر که لازم باشد میله را روی چوب پنبه قرار می دهیم ومیله عمودی را با دست می چرخانیم؛ تکه های چوب پنبه داخل لوله را با دیگری خارج می کنیم.

توری نسوز: وسیله ای مشبک فلزیی که قسمت وسط آن روکشی نسوز دارد و مانند مثلث نسوز روی سه پایه قرار گرفته تا حرارت مستقیم به آنها نرسد و حرارت پخش شود.

لوله گیر: بیشتر وقت ها نباید مستقیماً لوله آزمایش را با دست لمس کرد و باید برای حمل و نقل آن از “گیره لوله آزمایش” استفاده کرد. گیره‌ها برای نگه داری وسایل شیشه‌ای مورد استفاده متعدد دارد و در شکل های مختلف ساخته می‌شود.

سوهان: از آن برای بریدن شیشه های توخالی و صاف کردن محل تیزی شیشه استفاده می شود.

پنس: نوعی پنس فلزی شبیه قیچی یا انبر با دسته بلند است که معمولاً انتهای آن اندکی خمیده است تا آسانتر بتوان بوته را با آن برداشت. از پنس بوته (انبر بوته) برای گذاشتن و برداشتن بوته چینی روی چراغ گاز یا داخل کوره الکتریکی استفاده می‌شود.

مثلث نسوز: وسیله ای فلزی که روکشی از چینی نسوزیا آلومین دارد و معمولا آنرا روی روی سه پایه قرار می دهند وبرای نگهداری بوته آزمایشگاهی و مشابه آنها بر روی سه پایه به کار می رود.

جا لوله آزمایش: چون تهِ لوله آزمایش تخت نیست برای نگهداری آن از جا لوله‌ای که وسیله‌ای است چوبی، پلاستیکی یا فلزی استفاده می‌شود.

چوب پنبه‌ها: چوب پنبه‌ها را قبلاً از پوسته رویی نوعی از درخت بلوط به دست می‌آوردند. امروزه چوب پنبه‌های لاستیکی جایگزین آن ها شده است. مورد استفاده آن بستن محکم دهانه ظروف است.

میله همزن: میله همزن معمولاً از جنس شیشه است و برای هم زدن محلولها به کار می‌رود.

تنزیب – حوله کاغذی: پارچه تنزیب که پارچه‌ای توری و از جنس نخ پنبه‌ای است و حوله کاغذی در آزمایشگاه شیمی همیشه لازم است.

ترازو: ترازوهایی که در آزمایشگاه استفاده می‌شوند متنوعند؛ از جمله ترازوهای یک کفه‌ای، دو کفه‌ای و ترازوهای دیجیتال

کاردک: از این وسیله که در واقع یک قاشق بسیار ظریف و کوچک است برای برداشتن و جا به جا کردن مقادیر اندک مواد شیمیایی جامد استفاده می‌شود. به فارسی به نام های مختلفی مشهور است، مثلاً؛ کاردک و کفگیرک. پزشکان و داروسازان قدیمی ایرانی به چنین وسیله‌ای “مرهم کش” می‌گفتند.

آبفشان (Wash bottle): آبفشان یک بطری پلاستیکی مجهز به یک لوله است که به وسیله آن لوله می توان محتوای بطری را به نقطه مشخصی پاشید.

دماسنج (Thermometer): دماسنج برای اندازه گیری دقیق درجه حرارت استفاده می‌شود.

کاغذ صافی (Filter Paper): کاغذ صافی کاربرد فراوانی در آزمایشگاه های علمی دارد و به طور معمول برای جداسازی مواد جامد معلق در مایع به کار می رود و در شکل های متنوع ساخته می‌شود.