سؤالات امتحان نهایی زیست‌شناسی ۳؛ دوازدهم تجربی؛ خردادماه ۱۳۹۸

---

---

۱ درستی یا نادرستی هر یک از عبارت‌های زیر را بدون ذکر دلیل مشخص کنید.

 الف) مکمل بودن بازهای آلی نتایج آزمایش‌های چارگان را تأیید می‌کند.

ب) نمونه‌ای از پروتئین‌ها با ساختار نهایی چهارم، میوگلوبین است.

 ج) طول عمر رنای پیک (mRNA) در پیش هسته‌ای‌ها (پروکاریوت‌ها) بیشتر از هوهسته‌ای‌ها (یوکاریوت‌ها) است.

د) در گل میمونی، با دیدن رنگ گل می‌توان ژن‌نمود (ژنوتیپ) آن را تشخیص داد.

هـ) علت مقاوم شدن باکتری‌ها به پادزیست‌ها (آنتی‌بیوتیک‌ها)، انتخاب طبیعی است.

و) تشخیص زود هنگام آلودگی با ویروس ایدز، برای جلوگیری از انتقال ویروس به سایر افراد اهمیت زیادی دارد.

الف) درست (۰/۲۵) (ص ۷)

ب) نادرست ( ۰/۲۵) (ص ۱۷)

ج) نادرست( ۰/۲۵) (ص ۳۲)

د) درست (۰/۲۵) (ص ۴۱)

هـ) درست (۰/۲۵) (ص ۵۵)

و) درست (۰/۲۵) (ص ۱۰۵)

۲ در هر یک از عبارت‌های زیر جای خالی را با کلمات مناسب پر کنید.

الف) بعضی آنزیم‌ها برای فعالیت به یون‌های فلزی مانند آهن، مس و یا مواد آلی مثل ویتامین‌ها نیاز دارند که به این مواد ……………………. می گویند.

ب) در گروه خونی ABO، بین دگره‌های (الل های A و B) رابطه ……………………….. وجود دارد

ج) از مواد شیمیایی جهش‌زا می‌توان به ………………………………………… اشاره کرد که در دود سیگار وجود دارد.

د) به فرایندی که باعث تغییر فراوانی دگره‌ای بر اثر رویدادهای تصادفی می‌شود، …………………… می گویند.

هـ) به قرار دادن نسخه سالم یک ژن در یاخته‌های فردی که دارای نسخه‌ای ناقص از همان ژن است، ………… می گویند.

و) موازنه بین محتوای انرژی غذا و هزینه به دست آوردن آن، …………………………… نام دارد. 

الف) کوآنزیم (کمک کننده به آنزیم) (۰/۲۵) (ص ۱۹)

ب) هم توانی (۰/۲۵) (ص ۴۱)

ج) بنزوپیرن (۰/۲۵) (ص ۵۱)

د) رانش دگره‌ای (۰/۲۵) (ص ۵۵)

هـ) ژن درمانی (۰/۲۵) (ص ۱۰۴)

و) غذایابی بهینه (۰/۲۵) (ص ۱۱۸)

۳ در هر یک از عبارت‌های زیر، جواب صحیح را از بین کلمات داخل پرانتز انتخاب کنید و در برگه پاسخ‌نامه بنویسید.

الف) آنزیم (هلیکاز – دنا بسپاراز یا DNA پلی مراز) فعالیت نوکلئازی دارد.

ب) در تنظیم (منفی – مثبت) رونویسی، پروتئین‌های خاصی به رنابسپاراز (RNA پلیمراز) کمک می‌کنند تا بتواند به راه انداز متصل شود و رونویسی را شروع کند.

ج) نمودار توزیع فراوانی رخ نمودهای (پیوسته – غیرپیوسته) شبیه زنگوله است.

 د) در گونه‌زایی (دگر میهنی- هم میهنی) جدایی جغرافیایی رخ می‌دهد.

هـ) در تنفس نوری، وضعیت برای نقش (اکسیژنازی – کربوکسیلازی) آنزیم روبیسکو مساعد می‌شود.

و) باکتری‌های نیترات ساز که آمونیوم را به نیترات تبدیل می‌کنند، از باکتری‌های (شیمیوسنتز کننده – فتوسنتز کننده اکسیژن‌زا) هستند.

الف) دنابسپاراز (DNA پلی مراز) (۰/۲۵) (ص ۱۲)

ب) مثبت (۰/۲۵) (ص ۳۴)

ج) پیوسته(۰/۲۵) (ص ۴۵)

د) دگرمیهنی (۰/۲۵) (ص ۶۰)

هـ) اکسیژنازی (۰/۲۵) (ص ۴۱)

و) شیمیوسنتز کننده (۰/۲۵) (ص ۹۰)

۴ قند موجود در دنا (DNA) و باز آلی نیتروژن دار اختصاصی رنا (RNA) را بنویسید. 

قند موجود در دنا: دئوکسی ریبوز (۰/۲۵) (ص ۴) و باز آلی نیتروژن‌دار اختصاصی رنا: باز یوراسیل (۲۵/۰) (ص ۴)

۵ ویلکینز و فرانکلین با استفاده از پرتو ایکس از مولکول‌های دنا تصاویری تهیه کردند. در نتیجه حاصل از بررسی این تصاویر را بنویسید. 

دنا حالت مارپیچی و بیش از یک رشته دارد و البته با استفاده از این روش ابعاد مولکول‌ها را نیز تشخیص دادند. (ذکر دو مورد) (۰/۵) (ص ۶)

۶ شکل روبرو همانندسازی دنا را نشان می‌دهد. با توجه به شکل به پرسش‌های زیر پاسخ دهید.

 الف) این دنا مربوط به پیش هسته‌ای‌ها است یا هوهسته‌ای‌ها؟

ب) در قسمت مشخص شده (۱) چند هلیکاز وجود دارد؟

الف) هو هسته‌ای‌ها (یوکاریوت‌ها) (۰/۲۵) (ص ۱۴)

ب) ۲ هلیکاز (۰/۲۵) (ص ۱۱)

۷ در مورد رونویسی به پرسش‌های زیر پاسخ دهید.

الف) در هوهسته‌ای‌ها رنای رناتَنی (rRNA) توسط کدام رنابسپار از ساخته می‌شود؟

ب) در کدام مرحله، رنابسپار از راه انداز را شناسایی می‌کند؟ 

الف) رنابسپاراز ۱ (RNA پلی مراز I) (0/25) (ص ۲۳)

ب) مرحله آغاز (۰/۲۵) (ص ۲۳)

۸ در شکل روبرو یک رنای ناقل (tRNA) با تاخوردگی اولیه نشان داده شده است. کدام شماره توالی پادرمزه (آنتی کدون) را نشان می‌دهد. 

(۱) (۰/۲۵) (ص ۲۸)

۹ در مورد فرایند ترجمه به پرسش‌های زیر پاسخ دهید.

الف) رمزه (کدون) آغاز یا AUG معرف کدام آمینواسید است؟

ب) در طول کدام مرحله ترجمه، فقط جایگاه P رناتن (ریبوزوم) پر می‌شود؟

ج) رنای ناقل بدون آمینواسید از کدام جایگاه رناتن خارج می‌شود؟

الف) آمینواسید متیونین (۰/۲۵) (ص ۲۷)

ب) مرحله آغاز (۰/۲۵) (ص ۳۰)

ج) جایگاه E (0/25) (ص ۳۰)

۱۰ مردی هموفیل قصد دارد با زنی ازدواج کند که سالم است و ناقل هم نیست. چه ژن‌نمودها (ژنوتیپ‌ها) و رخ‌نمودهایی (فنوتیپ‌هایی) برای فرزندان آنان پیش‌بینی می‌کنید؟ (بدون ذکر راه حل)

XHXh: دختر ناقل (۰/۵) و XHY: پسر سالم (۰/۵) (ص ۴۳)

۱۱ در مورد انتقال اطلاعات در نسل‌ها به پرسش‌های زیر پاسخ دهید.

الف) جایگاه ژنی گروه خونی Rh در کدام فام‌تن (کروموزوم) است؟

ب) صفت رنگ نوعی ذرت یک صفت چندجایگاهی است یا تک جایگاهی؟

ج) تغذیه نوزاد مبتلا به بیماری فنیل کتونوری با شیر مادر، باعث آسیب رسیدن به کدام یاخته‌های بدن او می‌شود؟

الف) فام‌تن شماره ۱ (۰/۲۵) (ص ۳۹)

ب) چندجایگاهی (۰/۲۵) (ص ۴۴)

ج) یاخته‌های مغزی (۰*۲۵) (ص ۴۵)

۱۲ اصطلاحات زیر را تعریف کنید.

 الف) رنای (RNA) بالغ ب) ساختار آنالوگ 

الف) با حذف رونوشت میانه‌ها (اینترون ها) از رنای اولیه (۰/۲۵) و پیوستن بخش‌های باقی‌مانده به هم، رنای بالغ ساخته می‌شود. (۰/۲۵) (ص ۲۶)

ب) ساختارهایی را که کار یکسان (۰/۲۵) اما طرح متفاوت دارند (۰/۲۵)، ساختارهای آنالوگ می‌نامند. (ص ۵۸)

۱۳ در مورد تغییر در ماده وراثتی جانداران به پرسش‌های زیر پاسخ دهید.

الف) اگر رمز یک آمینواسید به رمز دیگری برای همان آمینواسید تبدیل شود و تأثیری بر پروتئین نگذارد، چه نوع جهش جانشینی رخ داده است؟

ب) ژنگان (ژنوم) هسته‌ای انسان شامل چند فام تن کروموزوم) غیر جنسی است؟

الف) جهش خاموش (۰/۲۵) (ص ۴۹)

ب) ۲۲ فام‌تن (کروموزوم) غیرجنسی (۰/۲۵) (ص ۵۱)

۱۴ چرا انگل بیماری مالاریا در افرادی با ژن‌نمود HbAHbS نمی‌تواند باعث بیماری شود؟

چون وقتی این گویچه‌ها را آلوده می‌کند، شکل آنها داسی شکل می‌شود (۰/۲۵) و انگل می‌میرد (۰/۲۵) (ص ۵۶)

حتماً بخوانید:

» سوالات نهایی و خط به خط زیست‌شناسی دوازدهم | مولکول‌های اطلاعاتی

۱۵ در مورد از ماده به انرژی به پرسش‌های زیر پاسخ دهید.

الف) ساخته شدن نوری ATP در کدام قسمت سلول انجام می‌شود؟ –

ب) پیرووات در راکیزه (میتوکندری) با از دست دادن یک کربن دی اکسید (CO2) به چه مولکولی تبدیل می‌شود؟

ج) نام دو مولکول حامل الکترون که در چرخه کربس تشکیل می‌شوند را بنویسید.

د) زنجیره انتقال الکترون در چه بخشی از راکیزه قرار دارد؟

هـ) چه عواملی در عملکرد راکیزه در خنثی سازی رادیکال‌های آزاد مشکل ایجاد می‌کنند؟

و) مونواکسید کربن سبب توقف کدام واکنش زنجیره انتقال الکترون می‌شود؟ 

الف) سبز دیسه (کلروپلاست) (۰/۲۵) (ص ۶۵)

ب) بنیان استیل (۰/۲۵) (ص ۶۸)

ج) NADH, FADH2 (0/5) (ص ۶۹)

د) غشای درونی راکیزه (میتوکندری) (۰/۲۵) (ص ۷۰)

هـ) الکل و انواعی از نقص‌های ژنی (۰/۲۵) (ص ۷۰)

و) واکنش مربوط به انتقال الکترون‌ها به اکسیژن (۰/۲۵) (ص ۷۶) ۲

۱۶ در مورد زیستن مستقل از اکسیژن به پرسش‌های زیر پاسخ دهید.

الف) نام مرحله مشترک بین تنفس یاخته‌ای هوازی و تخمیر چیست؟

ب) ور آمدن نان به علت انجام چه نوع تخمیری است؟

۱۶ الف) قند کافت (گلیکولیز) (۰/۲۵) (ص ۷۳)

ب) تخمیر الکلی (۰/۲۲) (ص ۷۳)

۱۷ در مورد فتوسنتز گیاهان به پرسش‌های زیر پاسخ دهید.

الف) علاوه بر سبزینه‌های (کلروفیل‌های) a و b، چه رنگیزه های فتوسنتزی دیگری در غشای تیلاکوئید قرار دارند؟

ب) حداکثر جذب سبزینه a در مرکز واکنش فتوسیستم ۱، در چه طول موجی است؟

ج) تجزیه نوری آب برای جبران کمبود الکترون سبزینه a در کدام فتوسیستم صورت می‌گیرد؟

د) نام قند پنج کربنی که در چرخه کالوین با CO2 ترکیب می‌شود را بنویسید.

هـ) در چه گیاهانی تثبیت اولیه کربن و چرخه کالوین در دو نوع یاخته متفاوت انجام می‌شود؟

و) در گیاهان CAM، چرخه کالوین در چه موقعی از شبانه روز انجام می‌شود؟

الف) کاروتنوئیدها (۰/۲۵) (ص ۷۹)

ب) ۷۰۰ نانومتر (۰/۲۵) (ص ۸۰)

ج) فتوسیستم ۲ (۰/۲۵) (ص ۸۳)

د) ریبولوز بیس فسفات (۰/۲۵) (ص ۸۴)

ه) گیاهان C4 (0/25) (ص ۸۷)

و) روز (۰/۲۵) (ص ۸۸)

۱۸ در مورد جانداران فتوسنتز کننده دیگر به پرسش‌های زیر پاسخ دهید.

الف) از چه باکتری‌هایی در تصفیه فاضلاب‌ها برای حذف هیدروژن سولفید استفاده می‌کنند؟

ب) یک آغازی تک یاخته‌ای را نام ببرید که در صورت نبود نور، سبزدیسه‌های (کلروپلاست های) خود را از دست می‌دهد. 

الف) باکتری‌های گوگردی (۰/۲۵) (ص ۸۹)

ب) اوگلنا (۰/۲۵) (ص ۹۰)

حتماً بخوانید:

» سوالات نهایی و خط به خط زیست‌شناسی دوازدهم | جریان اطلاعات

۱۹ در جدول زیر، هر یک از موارد ستون «الف» با یکی از موارد ستون «ب» ارتباط منطقی دارد. آن‌ها را پیدا کنید و در برگه پاسخ نامه بنویسید. (در ستون «ب» یک مورد اضافه است)

ستون «الف»	ستون «ب»
۱- ایجاد منافذی در دیواره باکتری آنزیم ۲- اتصال دنای مورد نظر به دیسک (پلازمید) ۳- ایجاد انتهای چسبنده  ۴- جداسازی یاخته‌های تراژنی	۱ EcoR آمپی سیلین ناقل همسانه سازی (وکتور) آنزیم لیگاز شوک الکتریکی

۱- ایجاد منافذی در دیواره باکتری: شوک الکتریکی (۰/۲۵) (ص ۹۵)

۲- اتصال دنای مورد نظر به دیسک (پلازمید) : آنزیم لیگاز (۰/۲۵) (ص ۹۵)

۳- ایجاد انتهای چسبنده: آنزیم ۱ EcoR (0/25) (ص ۹۴)

۴- جداسازی یاخته‌های تراژنی: آمپی سیلین (۰/۲۵) (ص ۹۶)

۲۰ در مورد زیست فناوری به پرسش‌های زیر پاسخ دهید.

الف) یک پروتئین که با مهندسی پروتئین پایداری آن در مقابل گرما افزایش یافته است را نام ببرید.

ب) یاخته‌های بنیادی بالغ در کدام بخش از بدن، می‌توانند در محیط کشت به رگ‌های خونی تمایز پیدا کنند؟

ج) با جدا شدن کدام زنجیره، پیش انسولین به انسولین فعال تبدیل می‌شود؟

د) برای تولید واکسن به روش مهندسی ژنتیک، کدام ژن عامل بیماری زا به یک باکتری یا ویروس غیر بیماری‌زا منتقل می‌شود؟

الف) آمیلاز (۰/۲۵) (ص ۹۷)

ب) یاخته‌های بنیادی مغز استخوان (۰/۲۵) (ص ۹۹)

ج) زنجیره C (0/25) (ص ۱۰۲)

د) ژن مربوط به پادگِن (آنتی ژن) سطحی (۰/۲۵) (ص ۱۰۳)

۲۱ هر یک از موارد زیر مربوط به کدام نوع یادگیری است؟

الف) جانور با چشم پوشی از محرک‌های بی اهمیت، انرژی خود را برای انجام فعالیتهای حیاتی حفظ می‌کند.

ب) جانور می‌آموزد بین رفتار خود با پاداش یا تنبیهی که دریافت می‌کند، ارتباط برقرار کرده و در آینده رفتاری را تکرار یا از انجام آن خودداری می‌کند.

ج) جانور بین تجربه‌های گذشته و موقعیت جدید ارتباط برقرار می‌کند و آگاهانه برنامه ریزی می‌کند.

د) در دوره مشخصی از زندگی جانور انجام می‌شود.

الف) خوگیری (عادی شدن) (۰/۲۵) (ص ۱۱۰)

ب) شرطی شدن فعال یا یادگیری با آزمون و خطا (۰/۲۵) (ص ۱۱۲)

ج) حل مسئله (۰/۲۵) (ص ۱۱۲)

د) نقش پذیری (۰/۲۵) (ص ۱۱۳)

۲۲ علت هر یک از رفتارهای زیر را بنویسید.

الف) پرنده کاکایی پس از آنکه جوجه‌هایش از تخم بیرون می‌آیند، پوسته‌های تخم را از لانه خارج می‌کند.

ب) در نوعی جیرجیرک، جانور نر، جیرجیرک ماده‌ای را به عنوان جفت انتخاب می‌کند که بزرگتر باشد.

ج) کبوتر خانگی می‌تواند در یک روز ابری مسیر درست را بیابد و به لانه باز گردد.

د) زنبورهای کارگر قبل از جست وجو درباره محل منبع غذا از زنبور یابنده اطلاعاتی دریافت می‌کنند.

الف) برای کاهش احتمال شکار شدن یا افزایش احتمال بقای جوجه‌ها انجام می‌دهند (۰/۲۵) (ص ۱۱۵)

ب) زیرا بزرگتر بودن جیرجیرک ماده نشانه آن است که تخمک‌های بیشتری دارد. (۰/۲۵) (ص ۱۱۷)

ج) کبوتر خانگی می‌تواند موقعیت خود را نسبت به میدان مغناطیسی زمین احساس و با استفاده از آن جهت‌یابی کند. (۰/۲۵) (ص ۱۱۹)

د) چون با صرف انرژی کمتر و در زمان کوتاه‌تری محل دقیق منبع غذا را پیدا می‌کنند. (۰/۲۵) (ص ۱۲۱)

 «موفق و سربلند باشید» جمع نمره ۲۰

---

---

---

---

---

بارم‌بندی زیست‌شناسی دوازدهم

---

شماره فصل و عنوان	نیمسال اول	نیمسال دوم و شهریور
۱- مولکول‌های اطلاعاتی	۶	۲/۵
۲- جریان اطلاعات در یاخته	۵	۲/۵
۳- انتقال اطلاعات در نسل ها	۴	۲/۵
۴- تغییر در اطلاعات وراثتی	۵	۲/۵
۵- از ماده به انرژی	–	۲/۵
۶- از انرژی به ماده	–	۲/۵
۷- فناوری‌های نوین زیستی	–	۲/۵
۸- رفتارهای جانوران	–	۲/۵
جمع	۲٠	۲۰

---