باسمه تعالی
سؤالات امتحان نهایی درس: فارسی ۳
رشته: کلیه رشته‌ها
ساعت شروع: ۱۰صبح
تعداد صفحه: ۳
پایه دوازدهم دوره دوم متوسطه
تاریخ امتحان: ۱۷/ ۱۰/ ۱۳۹۹
مدت امتحان: ۹۰ دقیقه
دانش آموزان روزانه، بزرگسال و داوطلبان آزاد سراسر کشور در نوبت دی سال ۱۳۹۹
مرکز سنجش و پایش کیفیت آموزشی
قلمرو زبانی (۷ نمره)
۱- معنی هریک از واژه‌های مشخص شده را بنویسید. (۱ نمره)
الف) عاکفان کعبه جلالش به تقصیر عبادت معترف
جمع عاکف، کسانی که در مدت معین در مسجد بمانند و به عبادت پردازند، (ص ۱۳، ۰/۲۵)
ب) محبت چون به غایت رسد، آن را عشق خوانند.
نهایت، (ص ۵۲، ۰/۲۵)
ج) با صدایی مرتعش، لحنی رجز مانند و درد آلود خواند
دارای ارتعاش، لرزنده، (ص ۱۱۰، ۰/۲۵)
د) چنین روز مبارکی صله ارحام نکنی کی خواهی کرد؟
به دیدار خویشاوندان رفتن و احوال پرسی از خویشان، (ص ۱۳۳، ۰/۲۵)
۲- برای واژه‌های «کتاب» و «تماشا» از میان واژه‌های زیر معادل معنایی بیابید. (۰/۵)
فروغ، رواق، نظاره، پگاه، صحیفه، سروش
کتاب: صحیفه، (ص ۱۵۵، ۰/۲۵) ؛ تماشا: نظاره، (ص ۷۳، ۰/۲۵)
۳- املای درست را از داخل کمانک انتخاب کنید. (۰/۵)
الف) دیروز در (قربت – غربت) باغ، من بودم و یک چمن داغ
الف) غربت (ص ۸۴، ٠/۲۵)
ب) تن زجان و جان زتن (مستور – مسطور) نیست.
ب) مستور، (ص ۴۷، ۰/۲۵)
۴- در گروه کلمه‌های زیر، چهار مورد نادرستی املایی وجود دارد؛ درست هریک را بنویسید. (۱)
سپید معجر – شبه و سایه- تبلسان مدیترانه – رمق و توان – صورت سرمای دی- آزرم و حیا – شیر ارقند – مزید و افزونی
شبح و سایه، (ص ۹۰، ٠/۲۵) طیلسان، (ص ۶۰، ٠/۲۵)
سورت سرما، (ص ۱۰۹، ٠/۲۵) ارغند (ص ۳۵، ٠/۲۵)
۵- نقش دستوری هریک از واژه‌های مشخص شده را بنویسید. (٠/۵)
«هر کسی از ظن خود شد یار من از درون من نجست اسرار من»
یار: مسند، (ص ۶۰، ٠/۲۵) اسرار: مفعول، (ص ۶۱، ٠/۲۵)
۶- الگوی ساخت کدام جمله « نهاد + مفعول + مسند + فعل» است؟ ٠/۲۵
۱) زیبایی محبوب تو چند روی بیش نیست.
۲) عشق جاودانی، همواره معشوق را جوان می‌بیند.
۳) در این سفر، ستارگان را با درخشندگی جاودان خود می‌بینم.
۴) عشق از بهر این معنی، فرض راه آمد.
گزینه ۲ ص (ص ۵۴، ٠/۲۵)
۷- در هریک از گروه‌های اسمی زیر، نوع وابسته وابسته را تعیین نمایید. (٠/۵)
الف) هفت فرسخ راه
ممیز، (ص ؟؟؟، ٠/۲۵)
ب) دامنه کوه‌های شمالی
صفت مضاف الیه، (ص ۶۵، ٠/۲۵)
۸- کاربرد معنایی فعل «نیست»، در کدام مصراع، اسنادی و در کدام مصراع، غیراسنادی است؟ (٠/۵)
«زاهد ظاهرپرست از حال ما آگاه نیست در حق ما هر چه گوید جای هیج اکراه نیست»
مصراع اول: اسنادی (٠/۲۵) مصراع دوم: غیر اسنادی در معنی وجود ندارد. (ص ۲۰، ٠/۲۵)
۹- با توجه به بیت زیر، به پرسش‌ها پاسخ دهید. (٠/۷۵)
«چنان آمد اسپ و قبای سوار که گفتی سمن داشت اندر کنار»
الف) یک حرف ربط وابسته ساز بیابید.
الف) که (٠/۲۵)
ب) ترکیب «قبای سوار» وصفی است یا اضافی؟
ب) اضافی (٠/۲۵)
ج) کدام نقش تبعی در این بیت به کار رفته است؟
ج) معطوف (ص ۱۰۴، ٠/۲۵)
۱۰- با توجه به سروده زبر، به پرسش‌ها پاسخ دهید. (٠/۵)
«و در بهاران، عشق من! / خنده‌ات را می‌خواهم / چون گلی که در انتظارش بودم»
الف) مفهوم «ان» را در واژه «بهاران» بنویسید.
زمان بهار (٠/۲۵)
ب) زمان فعل «می‌خواهم» مضارع اخباری است یا آینده؟
مضارع اخباری (ص ۱۵۱، ٠/۲۵)
۱۱- در هریک از گروه‌های اسمی زیر، نوع وابسته‌های پیشین و پسین مشخص شده را بنویسید.
الف) رخش رخشنده
رخشنده: صفت بیانی، (٠/۲۵)
ب) آخرین اندیشه‌ها
آخرین: صفت شمارشی، (ص ۱۱۳، ٠/۲۵)
۱۲- در جمله‌ی مرگب زیر، جمله هسته (پایه) و جمله وابسته (پیرو) را مشخص کنید. « خودت بهتر می دانی که در این شب عیدی مالیه از چه قرار است.»
جمله هسته: خودت بهتر می دانی (٠/۲۵)
جمله وابسته: در این شب عیدی مالیه از چه قرار است. (ص ۱۳۲، ۲۵/۰)
ب) قلمروادبی (۵ نمره)
۱۳- مصراع دوم هریک از بیت‌های زیر را بنویسید. (۱/۵ نمره)
الف) آیینه نگاهت پیوند صبح و ساحل
لبخند گاه گاهت صبح ستاره باران (ص ۵۷، ٠/۲۵)
ب) ماه آمده به دیدن خورشید، صبح زود
خورشید رفته است سر شب سراغ ماه، (ص ۹۶، ٠/۵)
ج) تنیده یاد تو در تار و پودم، میهن ای میهن
بود لبریز از عشقت وجودم ؛ میهن ای میهن (ص ۱۱۷، ٠/۲۵)
۱۴- آرایه متناسب با هریک از ابیات زیر را از کمانک مقابل آن انتخاب کنید. (٠/۵ نمره)
الف) شانه می‌آید به کار زلف در آشفتگی آشنایان را در ایام پریشانی بپرس (اسلوب معادله – جناس)
اسلوب معادله، (ص ۴۹، ٠/۲۵)
ب) چو خواهی که پیدا کنی گفت وگوی بباید زدن سنگ را بر سبوی (تشخیص- کنایه)
کنایه، (ص ۱۰۰، ٠/۲۵)
۱۵- حس آمیزی به کار رفته در عبارت زیر را توضیح دهید. (٠/۵ نمره)
«مثل کلاس گرم و پرشور حرف می‌زدید و مثل کلاس طنز و شوخی از کلامتان نمی‌افتاد.»
نویسنده دو حس شنوایی و لامسه را در جمله «گرم حرف می‌زدید» آمیخته است . (ص ۸۹، ٠/۵)
۱۶- آرایه استعاره را در بیت زیر مشخص کنید و مفهوم آن را بنویسید. (٠/۵ نمره)
«برکَن ز بن این بنا که باید از ریشه بنای ظلم پرکند»
بنا: (٠/۲۵) در مصراع اول، استعاره از ظلم است. (ص ۳۵، ٠/۲۵)
۱۷- کدام یک از ترکیب‌های مشخص شده، مجاز است؟ مفهوم آن را بنویسید. (٠/۵ نمره)
« ناله مرغ اسیر این همه بهر وطن است مسلک مرغ گرفتار قفس همچو من است»
مرغ اسیر در مصراع اول مجاز است (٠/۲۵) مجاز از شاعر (ص ۲۸، ٠/۲۵)
۱۸- مشبّه و مشبّه به را در سروده زیر معلوم کنید. (٠/۵ نمره)
«همگنان خاموش/ گرد بر گردش، به کردار صدف بر گرد مروارید»
همگنان: مشبه (٠/۲۵) صدف: مشبه به (ص ۱۱۶، ٠/۲۵)
۱۹- نام پدید آورنده هریک از آثار زیر را بنویسید. (۱ نمره)
الف) منطق الطیر: عطار، (ص ۱۲۵، ۰/۲۵)
ب) داستان کباب غاز: محمدعلی جمالزاده (ص ۱۴۰، ۰/۲۵)
ج) فی حقیقه العشق: شهاب الدین سهروردی، (ص ۵۲، ۰/۲۵)
د) قصه شیرین فرهاد: احمد عربلو (ص ۴۳، ٠/۲۵)
ج) قلمرو فکری (۸ نمره)
معنی هریک از ابیات و عبارات زیر را به نثر روان بنویسید.
۲۰- تو مشت درشت روزگاری از گردش قرن‌ها پس افکند (۰/۵ نمره)
ای دماوند تو مشت بزرگ روزگار هستی که هنوز پس از قرن‌ها به عنوان میرانی باقی مانده‌ای . (ص ۳۴، ۰/۵)
۲۱- از دست و زبان که برآید گز عهده شکرش به در آید (۰/۷۵ نمره)
هیج کس نمی‌تواند با رفتار و سخنانش از عهده شکرگزاری خداوند برآید. (ص ۱۲، ۰/۷۵)
۲۲- بخند؛ زیرا خنده تو / برای دستان من شمشیری است آخته (۰/۵ نمره)
بخند زیرا خنده و شادمانی تو، مانند شمشیری بر کشیده در دستان من است. (شادی تو سلاحی برای مبارزات من است) (ص ۱۵۰، ۰/۵)
۲۳- ما پرندگان را نیز پیشوا و شهریاری است . در خرد و بینش، او را همتایی نیست. (۰/۷۵ نمره)
ما پرندگان هم رهبر و پادشاهی داریم که در خرد و بینش، همانندی ندارد. (ص ۱۲۰، ۰/۷۵)
۲۴- یک روز دنیایی به روم چشم داشت و از آن چشم می‌زد.
روزگاری همه مردم دنیا به ایتالیا توجه داشتند و از آن بیم داشتند. (ص ۶۲، ۰/۵)
۲۵-سیاوش چنین گفت کای شهریار که دوزخ مرا زین سخن گشت خوار
سیاوش گفت ای پادشاه! تحمل دوزخ در برابر این تهمت برای من آسان‌تر است. (ص ۱۰۱، ۰/۵)
۲۶- حالا دیگر مصطفی در خوش زبانی، نوک جمع را چیده است. (۰/۵ نمره)
اکنون مصطفی در خوش صحبتی، بر جمع مسلط شده است. (ص ۱۳۷، ۰/۵)
به پرسش‌های مربوط به درک مطلب پاسخ دهید.
۲۷- با توجه به نوشته زیر، دو مورد از صفات خداوند را بنویسید. (٠/۵ نمره)
ستارالعیوب بودن (٠/۲۵)
پرده ناموش بندگان به گناه فاحش ندرد و وظیفه روزی به خطای منکر نبرد.
روزی رسانی با رزاق بودن خداوند (ص ۱۲، ٠/۲۵)
۲۸- هریک از ابیات زیر، بر چه مفهومی تأکید دارد؟ (٠/۵ نمره)
الف) جامه‌ای کاو نشود غرقه به خون بهر وطن بِدَر آن جامه که ننگ تن و کم از کفن است
وطن پرستی یا جان فشانی در راه وطن (ص ۲۹، ٠/۲۵)
ب) کاووس کیانی که کی اش نام نهادند کی بود؟ و کجا بود؟ و کی اش نام نهادند؟
ناپایداری قدرت، (ص ۶۲، ٠/۲۵)
۲۹- مفهوم مشترک دو بیت زیر را بنویسید. (٠/۵ نمره)
«شو منفجر ای دل زمانه و ان آتش خود نهفته مپسند»
«دلا خموشی چرا؟ چو خم نجوشی چرا؟ برون شد از پرده راز، تو پردہ پوشی چرا؟»
دعوت به اعتراض و ترک خاموشی و سکوت (ص ۳۷، ٠/۵)
۳۰- در پیت زیر، مقصود شاعر از « مادر سر سپید» و «سیاه بخت فرزند» چیست؟ (٠/۵ نمره)
«ای مادر سرسپید، بشنو این پند سیاه بخت فرزند»
مادر سر سپید: دماوند (٠/۲۵) سیاه بخت فرزند: خود شاعر (٠/۲۵)
۳۱- با توجه به بیت «چو بخشایش پاک یزدان بود دم آتش و آب یکسان بود»، شاعر چه عاملی را سبب تأثیر یکسان آب و آتش می‌داند؟
لطف و بخشایش الهی (ص ۱۰۴، ٠/۵)
۳۲- در جدول زیر، هریک از متن‌ها، با کدام یک از مفاهیم مقابل خود، تناسب معنایی دارد؟
الف «ستاره ضعیفی در شبستان تیره و تار درونم درخشیدن گرفت.»
۱) امیدوار شدن
۲) رها شدن از ضعف و ناتوانی
۱، (ص ۱۳۶، ٠/۲۵)
«اگر خونین دلی از جور ایام لب خندان بیاور چون لب جام»
۱) سختی کشیدن و بردباری در راه کمال
۲) توصیه به شادی در هنگام سختی
۲، (ص ۱۵۳، ٠/۲۵)
۳۳- با توجه به سروده زیر، منظور شاعر از «شعر محض خوب و خالی» چیست؟
«قصه است این، قصه، آری قصه درد است / ابی عیار و شعر محض خوب و خالی نیست»
شعری که فقط به زیبایی ظاهری توجه می‌کند (۰/۲۵) و به محتوا بی توجه است ( متعهد نیست) (ص ۱۱۰، ۰/۲۵)
۳۴- سروده زیر، بیانگر کدام ویژگی‌های عشق است؟
«چه حرف تازه‌ای برای گفتن مانده است یا چه چیز تازه‌ای برای نوشتن / که بتواند عشق مرا یا سجایای ارزشمند تو را بازگو کند؟»
توصیف ناپذیری عشق (٠/۲۵) و ویژگی‌های معشوق (۰/۲۵)
