کتاب الکترونیکی «ویژه نامه جامع آزمون‌های نهایی زیست‌شناسی دوازدهم»
انتشارات: موسسه آموزشی تالیفی ارشدان
تعداد صفحه: ۱۱۵
این کتاب شامل
- جامـــــــع‌ترین و آخــــــــرین پرسش‌های آزمون‌های نهایی زیست‌شناسی دوازدهم
- بررسی تمامی امتحان‌های نهایی (از دی‌ماه ۱۳۹۷ تا دی‌ماه ۱۴۰۱) داخل کشور
- پاسخ تشریحی پرسش‌ها؛
- پاسخ کامل فعالیت‌های کتاب؛
- مطابق با جدیدترین تغییرات کتاب درسی
- تفکیک موضوعی پرسش‌ها براساس سرفصل‌های کتاب درسی
آزمون شامل ۲۵ پرسش است.
باسمه تعالی
صحیح یا غلط بودن هر یک از عبارت‌های زیر را مشخص کنید.
الف) آنزیمی که نوکلئوتیدها را به صورت مکمل روبروی هم قرار می‌دهد انرژی فعال‌سازی را کاهش می‌دهد.
درست
ب) در ساختار مارپیچی پروتئین‌ها پیوندهای هیدروژنی بین اتم اکسیژن متصل به کربن یک آمینواسید با اتم هیدروژن گروه آمینی آمینواسید دیگر برقرار می‌شوند.
درست
پ) در یوکاریوت‌ها، میزان دسترسی پیش ماده به آنزیم مربوط به تنظیم بیان ژن پیش از رونویسی است.
درست
ت) در صورت متفاوت بودن رشته مورد رونویسی برای دو ژن در دنا، جهت رونویسی این دو ژن برعکس یکدیگر خواهد بود.
درست
ث) در ارتباط با هر مولکول حامل اطلاعات وراثتی در یوکاریوت‌ها می‌توان گفت تعداد جایگاه‌های همانندسازی آن بسته به مراحل رشد و نمو تنظیم می‌شود.
نادرست
ج) در تشکیل ساختار نهایی اولین پروتئینی که ساختار آن شناسایی شد فقط سه نوع پیوند دخالت دارد.
نادرست
چ) در همه جانداران هر رنا (RNA)یی که در ساختار خود پیوندهای اشتراکی دارد، فقط از رونویسی یک ژن حاصل شده است.
نادرست (mRNA چند ژنی از روی چند ژن ساخته می‌شود نه یک ژن)
ح) انتخاب طبیعی با ایجاد تغییر در فرد، فراوانی دگره (الل)های جمعیت را تغییر می‌دهد.
نادرست
خ) رانش دگره‌ای باعث سازگاری دگره (الل)های باقیمانده جمعیت با محیط می‌شود.
نادرست
جاهای خالی را با کلمات مناسب پر کنید.
الف) در ساختار مارپیچی پروتئین‌ها، گروه‌های R آمینواسیدها به سمت …………….. ساختار قرار می‌گیرند.
خارج
ب) آنزیم‌های کافنده‌تن (لیزوزوم) در حین ساخته شدن از سر …………. خود به ……………… وارد می‌شوند.
آمینی – شبکه آندوپلاسمی
ج) همه ذرت‌هایی که فقط ………… جایگاه ژنی خالص دارند، فنوتیپ آنها در دو آستانهٔ طیف زنگوله مانند است.
سه
د) در اضافه شدن دو نوع کربوهیدرات A و B به غشای گویچه‌های قرمز، ……….. نوع آلل دخالت دارند.
سه
و) از بین عوامل تغییر دهنده جمعیت، …………. در جمعیت‌هایی با اندازه کوچک‌تر، اثر بیشتری دارد.
رانش دگره‌ای
ه) با در نظر گرفتن عوامل موثر بر جمعیت‌ها، عاملی که خزانه ژنی دو جمعیت را به هم شبیه می‌کند، ………… نام دارد.
شارش ژن
ی) وجود یک فام‌تن (کروموزوم) ۲۱ اضافی در مبتلایان به نشانگان داون، مثالی از ناهنجاری ……………………. در فام‌تن‌ها است.
عددی
برای کامل کردن عبارات زیر، از بین کلمات داخل پرانتز، کلمه‌ی مناسب را انتخاب کنید.
الف) در ساختار صفحه‌ای پروتئین‌ها، (گروه کربوکسیل – کربن مرکزی آمینواسیدها) تقریباً در محل تاخوردگی قرار دارد.
کربن مرکزی
ب) در تنظیم رونویسی یوکاریوت‌ها، در صورت اتصال بیش از دو پروتئین به توالی‌های نوکلئوتیدی، رونویسی (سریع‌تر – کندتر) انجام می‌شود.
سریع‌تر
ج) در هر دو نوع تنظیم منفی و مثبت رونویسی در اشرشیا کلای، هر پروتئینی که در تنظیم بیان ژن موثر است جایگاهی برای اتصال به (قند – دنا) دارد.
دنا
د) در پی تغییر محیط کشت باکتری اشرشیا کلای از محیطی که تنها قند آن لاکتوز است به محیطی که تنها قند آن مالتوز است، به منظور تنظیم بیان ژن در این باکتری نوعی (پروتئین – قند) به رنابسپاراز متصل می‌شود.
پروتئین
و) جهش دگرمعنا (برخلاف – همانند) جهش حذف، به تغییر در پلی‌پپتید ساخته شده می‌انجامد.
همانند
ه) جهش (مضاعف شدن – جابه‌جایی) می‌تواند هر دو فام‌تن (کروموزوم) همتا را تحت تاثیر قرار دهد.
مضاعف شدن
ی) زیست‌شناسان، افراد دارای ساختارهای (همتا – آنالوگ) را دارای یک نیای مشترک می‌دانند.
همتا
در مورد رنا (RNA)ها به پرسش‌های زیر پاسخ دهید.
الف) هر رنایی که به رشته پلی‌پپتید در حال ساخت اتصال دارد. توسط کدام رنابسپاراز(ها) ساخته می‌شود؟
در یوکاریوت‌ها توسط رنابسپاراز ۳ و در پروکاریوت‌ها توسط رنابسپاراز پروکاریوتی
ب) کدام نوع رنا در هسته یاخته دچار پیرایش می‌شود؟
mRNA یوکاریوتی
ج) نقش رناهای کوچک در تنظیم بیان ژن چیست؟
اتصال برخی از آنها به نوعی ریبونوکلئیک اسید (رنای پیک) مربوط به تنظیم بیان ژن پس از رونویسی است. با اتصال این رناها، از کار رناتن (ریبوزوم) جلوگیری می‌شود. در نتیجه ترجمه متوقف و رنای ساخته شده پس از مدتی تجزیه می‌شود.
در ارتباط با تنظیم بیان ژن در باکتری اشرشیا کلای به پرسش‌های زیر پاسخ دهید.
الف) در صورت حضور مالتوز در محیط، این قند به چه مولکولی متصل می‌شود؟ پیامد این اتصال چیست؟
مالتوز به فعال کننده متصل می‌شود و باعث می‌شود فعال کننده به توالی‌های خاصی از دنا (جایگاه اتصال فعال‌کننده) بچسبد و به فعالیت رونویسی از ژن‌های مربوط به تجزیه مالتوز توسط رنابسپاراز کمک کند.
ب) در صورت وجود گلوکز در محیط، میزان فعالیت آنزیم ویژه رونویسی برای تجزیه مالتوز و لاکتوز به ترتیب به چه صورت است؟
فعالیت رنابسپاراز برای رونویسی از ژن‌های مربوط به تجزیه هر دو کربوهیدرات، متوقف می‌شود.
ج) رنابسپاراز برای شناسایی راه انداز ژن‌های تجزیه کننده لاکتوز به چه مولکول(هایی) نیاز دارد؟
رنابسپاراز این باکتری برای شناسایی راه انداز به هیچ مولکولی نیاز ندارد.
در جاندارانی که عامل اصلی انتقال صفات وراثتی به غشای یاخته متصل است.
الف) به طور معمول چند جایگاه آغاز همانندسازی در دنا (DNA)ی خود دارند؟
اغلب دارای یک جایگاه
ب) آیا همراه با دنا (DNA)ی آنها پروتئین‌های هیستونی دیده می‌شود؟
خیر
ج) آیا در ساختار هر واحد تکرار شونده‌ی DNA آنها، پیوند فسفودی‌استری وجود دارد؟
خیر. پیوند فسفودی استر بین زیرواحدهای سازنده مولکول DNA تشکیل می‌شود نه در هر واحد ساختاری تکرار شونده.
در هر یک از موارد زیر ژن‌نمود (ژنوتیپ)های خواسته شده را بنویسید.
الف) گروه خونی O مثبت
iiDD یا OODD یا iiDd یا OODd
ب) ژن‌نمود پسران خانواده‌ای که پدر خانواده از نظر هموفیلی سالم و مادر ناقل این بیماری است.
XHY و XhY
در مورد بیماری هموفیلی به پرسش‌های زیر پاسخ دهید.
الف) دختر دارای ژن‌نمود (ژنوتیپ) XHXh سالم است یا بیمار؟
سالم
ب) شایع‌ترین نوع هموفیلی مربوط به فقدان چه ماده‌ای در بدن است؟
عامل انعقادی VIII (هشت)
در بیماران مبتلا به فنیل کتونوری (PKU) کدام آنزیم وجود ندارد؟
آنزیمی که آمینواسید فنیل‌آلانین را می‌تواند تجزیه کند.
در مورد تغییر در ماده وراثتی جانداران به پرسش‌های زیر پاسخ دهید.
الف) کدام نوع جهش کوچک باعث ایجاد گویچه‌های قرمز داسی‌شکل می‌شود؟
دگرمعنا (تغییر در آمینواسید). جانشینی هم نوشته شود ایرادی ندارد.
ب) کدام دنا (DNA)، ژنگان سیتوپلاسمی را در ژنگان انسان تشکیل می‌دهد؟
دنای راکیزه (میتوکندری)
ج) بنزوپیرن که در دود سیگار وجود دارد یک عامل جهش‌زای فیزیکی است یا شیمیایی؟
شیمیایی
د) چه ترکیباتی برای ماندگاری محصولات پروتئینی مثل سوسیس و کالباس به آنها اضافه می‌شود؟
ترکیبات نیتریت‌دار مانند سدیم نیتریت
در مورد تغییر در جمعیت‌ها و گونه‌ها به پرسش‌های زیر پاسخ دهید.
الف) چرا افراد دارای ژن‌نمود ناخالص HbAHbS در برابر مالاریا مقاوم‌اند؟
انگل تک یاخته ای عامل مالاریا نمی‌تواند در این افراد سبب بیماری شود. این انگل بخشی از چرخه زندگی خود را در گویچه‌های قرمز می‌گذراند. وقتی گویچه های این افراد را آلوده می‌کند، آنها داسی‌شکل‌اند و انگل می‌میرد.
ب) اندام‌هایی که طرح ساختاری آنها یکسان است، و کار متفاوتی دارند، چه نامیده می‌شوند؟
اندام‌های همتا
ج) بقایای پا در لگن مار پیتون نشان دهنده چه نوع ساختارهایی است؟
وستیجیال
علت مقاوم شدن باکتری‌ها به پادزیست (آنتی‌بیوتیک)ها در نتیجۀ انتخاب طبیعی را بنویسید.
باکتری‌های غیرمقاوم از بین می‌روند و باکتری‌های مقاوم تکثیر می‌شوند و به تدریج همه جمعیت را به خود اختصاص می‌دهند، در نتیجه جمعیت از غیرمقاوم به مقاوم تغییر می‌یابد
برای موارد زیر یک دلیل علمی بنویسید.
الف) نمی‌توان تنها از روی ژن‌ها، علت اندازه قد یک نفر را توضیح داد.
عواملی محیطی می‌توانند بر ظهور این رخ‌نمود اثر بگذارند. چنانجه قد انسان به تغذیه و ورزش هم بستگی دارد.
ب) یاخته‌های عصبی و ماهیچه‌ای بدن یک فرد، ژن‌های یکسانی دارند ولی دارای عملکرد و شکل متفاوتی هستند.
چون در ادامه تقسیمات و رشد جنین، یاخته‌های متفاوتی ایجاد می‌شوند. به عبارت دیگر در هر یاخته تنها تعدادی از ژن‌ها فعال و سایر ژن‌ها غیرفعال هستند. بنابراین تنظیم بیان ژن می‌تواند موجب ایجاد یاخته‌های مختلفی از یک یاخته شود.
ج) قطر مولکول دنا (DNA) در سراسر آن یکسان است.
شکل قرارگیری جفت بازهای ساختار مارپیچ دو رشته‌ای دنا به عبارت دیگر در ساختار مارپیج دو رشته‌ای دنا، یک باز تک حلقه ای در مقابل یک باز دو حلقه ای قرار می‌گیرد.
د) گیاه گل مغربی ۴n، یک گونۀ جدید محسوب می‌شود.
زیرا این گیاه، با جمعیت نیایی خود (که ۲n بودند) نمی‌تواند آمیزش کند و زاده‌های گیاه گل مغربی ۴n نیز زیستا و زایا هستند.
تعریف ارنست مایر از گونه برای چه جاندارانی کاربرد دارد؟
برای جاندارانی کاربرد دارد که تولیدمثل جنسی دارند.
به سؤالات زیر درباره آزمایش‌های مربوط به شناسایی دنا به عنوان ماده وراثتی و همانندسازی آن پاسخ دهید.
الف) گریفیت با انجام چه آزمایشی نتیجه گرفت که وجود پوشینه در باکتری‌ها به تنهایی عامل مرگ موش‌ها نیست؟
باکتری‌های پوشینه‌دار کشته شده با گرما را به موش‌ها تزریق، و مشاهده کرد که موش‌ها سالم ماندند.
ب) با توجه به نتایج آزمایش‌های مزلسون و استال کدام طرح همانندسازی دنا مورد تأیید قرار گرفت؟
همانندسازی نیمه‌حفاظتی
در مورد ساختار و فعالیت آنزیم‌ها به پرسش‌ها پاسخ دهید.
الف) تصویر زیر طرز عمل آنزیم را در کدام نوع از واکنش‌های سوخت‌وسازی نشان می‌دهد؟
واکنش تجزیه
ب) بین مسئله تب بالا و فعالیت آنزیم‌ها چه ارتباطی وجود دارد؟
دمای بالا ممکن است شکل غیرطبیعی یا برگشت‌ناپذیر پیدا کنند و غیرفعال شوند.
در رابطه با مولکول دنا (DNA) به پرسش زیر پاسخ دهید.
دِنای سیتوپلاسمی جانوران در کدام قسمت یاخته وجود دارد؟
میتوکندری (راکیزه)
پرسش‌های چهار گزینه‌ای
برای پرسش سوم دلیل بنویسید.
پرسش اول: در آزمایش مزلسون و استال، پس از انتقال باکتری‌های دارای ۱۵N به محیط کشت دارای ۱۴N، بعد از ۲۰ دقیقه، دنای استخراج شده کدام چگالی را نشان داد؟
الف) سبک
ب) متوسط
ج) نیمی سنگین و نیمی متوسط
د) سنگین
گزینه «ب»: متوسط
پرسش دوم: در یک خانواده، گروه خونی مادر AO و پدر AB است. کدام ژنوتیپ در فرزندان این خانواده دیده نمی‌شود؟
الف) AO
ب) BO
ج) AA
د) BB
گزینه «د»: BB
پرسش سوم: نمودار توزیع فراوانی کدام یک شبیه زنگوله است؟
الف) رنگ گل میمونی
ب) گروه خونی ABO
ج) صفت Rh
د) رنگ ذرت
گزینه «د»: رنگ ذرت. این صفت چند جایگاهی است بنابراین رخ‌نمود (فنوتیپ) پیوستهای دارد.
پرسش چهارم: هر جهشِ ………………………… است.
الف) کوچک، نوعی جهش جانشینی
ب) کوچک، بر بیان ژن تاثیرگذار
ج) جانشینی، بر مولکول حاصل از رونویسی بی‌تأثیر
د) تغییر چارچوب، نوعی جهش کوچک
گزینه «د»: تغییر چارچوب، نوعی جهش کوچک
پرسش پنجم: کدام عبارت، درباره اولین پروتئینی که ساختار آن شناسایی شد، صحیح است؟
الف) در تشکیل ساختار نهایی آن فقط سه نوع پیوند دخالت دارد.
ب) با تغییر یک آمینواسید، ساختار و عملکرد آن می‌تواند به شدت تغییر یابد.
ج) هر یک از زنجیره‌های پلی پپتیدی آن به صورت یک زیرواحد تا خورده است.
د) با دارا بودن رنگدانه‌های فراوان، توانایی ذخیره انواعی از گازهای تنفسی را دارد.
گزینه «ب»: با تغییر یک آمینواسید، ساختار و عملکرد آن می‌تواند به شدت تغییر یابد.
شاد و پیروز باشید.
پرسش‌های نهایی زیست‌شناسی
در ادامه خود را بیازمایید:
در ادامه بخوانید:
بارم‌بندی زیست‌شناسی دوازدهم
بارم بندی زیست‌شناسی ۳ سال تحصیلی ۱۴۰۲-۱۴۰۱
درس زیست‌شناسی دوازدهم
ارزشیابی از دانش آموزان در این درس به دو صورت مستمر و پایانی انجام می‌شود.
ارزشیابی مستمر بر اساس فعالیت‌های گروهی یا انفرادی دانش آموزان در کلاس یا خارج از کلاس و در طول سال تحصیلی انجام می‌شود. این ارزشیابی بر اساس مشاهدات معلم و تعامل بین معلم و دانش آموز در هنگام انجام هر فعالیت و بر اساس عملکرد دانش آموزان در انجام فعالیت‌ها، مانند ارائه گزارش، مشارکت در بحث‌های گروهی، پاسخ به پرسش‌های کتبی و شفاهی انجام می‌شود.
نمره این ارزشیابی برای هر نوبت (نوبت اول سال و نوبت دوم سال) ۲۰ نمره است.
ارزشیابی پایانی به صورت آزمون کتبی انجام می‌شود. در نوبت اول ۲۰ نمره از چهار فصل اول کتاب (تا پایان صفحه ۶۲) و در نوبت خرداد، شهریور و دی ماه ۲۰ نمره از همه کتاب مطابق با جدول زیر پیشنهاد می‌شود.
نکات قابل توجه:
۱- طرح پرسش از مطالب مربوط به بیشتر بدانید، واژه شناسی، پاورقی ها و پیوستهای آخرکتاب در همه آزمون‌ها ممنوع است.
۲- گرچه نمره جداگانه‌ای برای فعالیت‌های کتاب زیست شناسی ۳ منظور نشده، اما بدیهی است که بخشی از نمره هر فصل به فعالیت‌های آن فصل اختصاص دارد. بر این اساس طراحان محترم در طراحی پرسش مربوط به هر فصل، فعالیت‌ها و نتایج آنها را مد نظر قرار دهند.
| شماره فصل و عنوان | نیمسال اول | نیمسال دوم و شهریور |
| ۱- مولکول‌های اطلاعاتی | ۶ | ۲/۵ |
| ۲- جریان اطلاعات در یاخته | ۵ | ۲/۵ |
| ۳- انتقال اطلاعات در نسل ها | ۴ | ۲/۵ |
| ۴- تغییر در اطلاعات وراثتی | ۵ | ۲/۵ |
| ۵- از ماده به انرژی | – | ۲/۵ |
| ۶- از انرژی به ماده | – | ۲/۵ |
| ۷- فناوری‌های نوین زیستی | – | ۲/۵ |
| ۸- رفتارهای جانوران | – | ۲/۵ |
| جمع | ۲٠ | ۲۰ |
