سوالات تشریحی درس تفکر (۲) تصمیم‌گیری از کتاب روانشناسی یازدهم / بخش اول
تعریف تصمیم‌گیری
۱- جاهای خالی را تکمیل کنید.
الف) پدر زهرا قصد دارد تابستان امسال برای زیارت مرقد مطهر امام رضا (ع) از تهران به مشهد مقدس سفر کند. او راه‌های مختلف سفر را بررسی می‌کند. پدر زهرا پیشنهاد می‌کند برای صرفه جویی در زمان، به صورت هوایی سفر کنند. مادر زهرا پیشنهاد می‌دهد چون تاکنون از جاده سمنان و دیگر شهرهای این مسیر مسافرت نکرده‌اند، از جاده سمنان بروند. زهرا می‌گوید چون جاده شمال بسیار لذت بخش و دیدنی است بهتر است از جاده شمال به مشهد بروند. پدر زهرا با شنیدن این دیدگاه‌های مختلف، در می‌ماند که بالاخره کدام روش را انتخاب کند؟ درگیری ذهنی پدر زهرا به موضوع «………………..» مربوط می‌شود.
تصمیم‌گیری
ب) حسین در مهر سال تحصیلی آینده وارد پایه دهم می‌شود. قرار است یکی از انتخاب‌های مهم زندگی، یعنی انتخاب رشته تحصیلی را تجربه کند. حسین مشخصات رشته‌های مختلف را تهیه می‌کند. ویژگی‌های هر رشته و توانمندی و انگیزه خودش را با یکدیگر مقایسه می‌کند. در نهایت، به دو رشته علوم تجربی و علوم انسانی می‌رسد، اما با وجود تأمل فراوان، نمی‌تواند یکی از آن دو رشته را انتخاب کند. این موضوع آرامش او را برهم می‌زند و مانع فعالیت‌های روزانه او می‌شود. موضوع درگیری ذهنی حسین چیست؟ درگیری ذهنی حسین به موضوع «……………….» مربوط می‌شود.
تصمیم‌گیری
۲– «ارزیابی راه‌های مختلف و انتخاب بهترین راه» معنای کدام واژه است؟
تصمیم‌گیری
در ادامه بخوانید:
» تفکر حل مسئله؛ ویژگی‌های مسئله؛ انواع مسئله؛ چرا حل مسئله مهم است
۳- عالی‌ترین و پیچیده‌ترین فعالیت شناختی انسان چیست؟
تصمیم‌گیری
۴- به چه دلیل توصیه‌های زیادی به تصمیم‌گیری شده است؟
زیرا تصمیم‌گیری عالی‌ترین و پیچیده‌ترین فعالیت شناختی انسان است.
۵- کلام زیبای زیر، سخن کیست؟ و نشانگر اهمیت کدام موضوع است؟
«آن کس که از افکار و آرای گوناگون استقبال می‌کند، صحیح را از خطا به خوبی تشخیص می‌دهد».
کلام زیبای امام علی (ع) در حکمت ۱۷۳ نهج البلاغه است. درباره اهمیت مشورت کردن در تصمیم‌گیری است.
۶- امام علی (ع) شرط تصمیم‌گیری را چه می‌داند؟
رسیدن به یقین. در حکمت ۲۷۴ نهج البلاغه می‌فرماید: «چون به یقین رسیدید، اقدام کنید».
در ادامه بخوانید:
درستی یا نادرستی عبارات زیر را مشخص کنیدـ
الف) حل مسئله با تصمیم‌گیری اشتراک‌ها و اختلاف‌هایی دارد.
درست
ب) حل مسئله و تصمیم‌گیری، هر دو، با مسئله روبه‌رو هستند.
درست
ج) در تصمیم‌گیری فرد باید از بین «انتخاب‌های» مختلف، بهترین را برگزیند.
درست
د) در حل مسئله، حل کنندگان مسئله، باید راه حل‌های مسئله مورد نظر را خودشان باز آفرینی کنند.
درست
ه) در تصمیم‌گیری با اولویت‌ها سروکار داریم، در حالی که در حل مسئله با راه حل‌ها مواجه هستیم.
درست
و) دغدغه تصمیم‌گیرندگان، انتخاب بهترین اولویت است، در حالی که در حل مسئله، افراد به دنبال روش‌های موفق و کارآمد هستند.
درست
جاهای خالی را با کلمه مناسب پر کنیدـ
الف) تصمیم‌گیری، نوعی ………….. است.
حل مسئله
ب) در …………. فرد باید از بین «انتخاب‌های» مختلف، بهترین را برگزیند. در حالی که در……………، حل کنندگان مسئله، باید راه حل‌های مسئله مورد نظر را خودشان باز آفرینی کنند.
تصمیم‌گیری _ حل مسئله
ج) در ………… با اولویت‌ها سروکار داریم، در حالی که در ………… با راه حل‌ها مواجه هستیم.
تصمیم‌گیری _ حل مسئله
د) دغدغه ……………، انتخاب بهترین اولویت است، در حالی که در ……………، افراد به دنبال روش‌های موفق و کارآمد هستند.
تصمیم‌گیرندکان _ حل مسئله
اشتراک‌های حل مسئله با تصمیم‌گیری چیست؟
تصمیم‌گیری، نوعی حل مسئله است؛ چون تصمیم‌گیرندگان با این مسئله مواجه هستند که بهترین انتخاب چیست. از این جهت، حل مسئله و تصمیم‌گیری، هر دو، با مسئله روبه‌رو هستند.
اختلاف‌های حل مسئله با تصمیم‌گیری چیست؟
تفاوت‌های آن دو در این است که اولاً: در تصمیم‌گیری فرد باید از بین «انتخاب‌های» مختلف، بهترین را برگزیند. در حالی که در حل مسئله، حل کنندگان مسئله، باید راه حل‌های مسئله مورد نظر را خودشان باز آفرینی کنند. دوم اینکه در تصمیم‌گیری با اولویت‌ها سروکار داریم، در حالی که در حل مسئله با راه حل‌ها مواجه هستیم. اولویت‌های یک تصمیم‌گیری می‌تواند شامل همه گزینه‌های احتمالی باشد؛ به عبارت دیگر هر اولویتی، فرد تصمیم‌گیرنده را به مقصد می‌رساند، ولی ممکن است اولویت مطلوب نباشد. در حالی که در حل مسئله ممکن است راه حل‌های مختلفی داشته باشیم، ولی فقط یک راه است که ما را به حل مسئله می‌رساند. سوم اینکه دغدغه تصمیم‌گیرندگان، انتخاب بهترین اولویت است، در حالی که در حل مسئله، افراد به دنبال روش‌های موفق و کارآمد هستند.
در ادامه بخوانید: » چگونه می‌توانیم تمرکز ایجاد کنیم؛ برخی موانع تمرکز؛ عوامل تمرکز
هر یک از عبارات زیر نشانگر «تصمیم‌گیری» هستند یا «حل مسئله»؟
الف) همه راه‌ها برایم امکان پذیر است، ولی این از همه مطلوب‌تر است.
تصمیم‌گیری
ب) فقط این راه مرا به هدف می‌رساند.
حل مسئله
جدول زیر مربوط به تفاوت‌های تصمیم‌گیری و حل مسئله است. جاهای خالی را تکمیل کنید.
| ………..الف…….. | ……..ب………. | |
| ۱ ۲ ۳ | توجه به موضوع انتخاب‌ها سروکار داشتن با اولویت‌ها انتخاب بهترین اولویت | توجه به یافتن راه‌حل‌ها سر و کار داشتن با راه‌حل‌ها انتخاب راه‌حل منتهی به حل مسئله |
الف) تصمیم‌گیری، ب) حل مسئله
در ادامه بخوانید: » چگونه می‌توانیم تمرکز ایجاد کنیم؛ برخی موانع تمرکز؛ عوامل تمرکز
انواع تصمیم‌گیری
جاهای خالی را تکمیل کنید.
الف) مینا، برای خرید مانتو، به همراه مادرش به یک فروشگاه بزرگ می‌رود. وقتی طرح‌های گوناگون را در رنگ‌های متنوع می‌بیند، در انتخاب، دچار مشکل می‌شود. هرچند مینا با اولویت‌های …….. مواجه شده است و همین امر انتخاب را برای او مشکل کرده است، اما به خوبی می‌داند که این نوع تصمیم‌گیری از نوع تصمیم‌گیری‌های ……… اوست.
زیادی _ ساده
ب) پدر مینا قصد دارد شهر جدیدی را برای سکونت خود و خانواده‌اش انتخاب کند. بعد از بررسی‌های متعدد، در انتخاب شیراز یا اصفهان به تردید می‌رسد. تصمیمی که پدر مینا با آن مواجه است، هر چند دارای ……. اولویت است، اما یکی از انواع تصمیم‌گیری بر اساس تصمیم‌گیری‌های ……… زندگی اوست.
دو _ مهم و پیچیده
ج) برادر مینا جراح یکی از بیمارستان‌های معروف تهران است. در روز گذشته با فردی مواجه شده که بیماری خطرناکی داشته است. او در بین روش‌های درمانی متعدد، جراحی را بهترین اولویت می‌داند، اما به دلیل کهولت سن بیمار، نگران پیامدهای بیهوشی است. برادر مینا با این پرسش مواجه است که بهترین گزینه برای نجات این بیمار از مرگ قریب الوقوع چیست؟ جراحی را انتخاب کند یا دارو درمانی را؟
تصمیم‌گیری برادر مینا بسیار مهم است. در این مثال شاید تعداد انتخاب‌ها یا اولویت‌ها ……… باشد، ولی به دلیل اهمیت فراوان موضوع، نوع تصمیم‌گیری ………… است.
محدود _ دشوار
در ادامه بخوانید: » احساس، توجه، ادراک؛ حواس؛ محرک‌های محیطی را چگونه انتخاب می‌کنیم
درستی یا نادرستی عبارات زیر را مشخص کنید.
الف) «تصمیم‌ها» از نظر تعداد اولویت‌ها و میزان اهمیت با یکدیگر فرق دارند.
درست
ب) با توجه به تعداد اولویت‌ها و میزان اهمیت، چهار نوع تصمیم‌گیری مشاهده می‌کنید.
درست
ج) تقسیم تصمیم‌گیری به انواع ساده – پیچیده و مهم – معمولی بر اساس نوع تصمیم بوده است.
درست
د) بر اساس تعداد افراد تصمیم‌گیرنده، تصمیم‌گیری به دو نوع فردی و گروهی نیز تقسیم می‌شود.
درست
جاهای خالی را با کلمه مناسب پر کنید.
با توجه به تعداد اولویت‌ها و میزان اهمیت، چهار نوع تصمیم‌گیری مشاهده می‌کنید: تصمیم مهم ساده،…………….، معمولی ساده و……………. .
مهم پیچیده _ معمولی پیچیده
در ادامه بخوانید: » شناخت چیست؛ چگونگی شکل‌گیری سطوح مختلف شناخت؛ روانشناسی
جاهای خالی را تکمیل کنید.
تقسیم‌بندی انواع تصمیم‌گیری با توجه به تعداد ………. و اهمیت تصمیم
| میزان اهمیت | تعداد اولویت‌ها | ساده | پیچیده |
| اهمیت بالا یا مهم | …………….. | مهم پیچیده |
| معمولی | معمولی ساده | ………….. |
اولویت‌ها _ مهم ساده _ معمولی پیچیده
ب) انتخاب یک رشته تحصیلی، یک تصمیم ……….. است، اما انتخاب رئیس جمهور از بین نامزدهای مختلف، یک تصمیم ………… است.
فردی _ گروهی
در ادامه بخوانید: » سوالات روانشناسی در کنکور ۹۸ علوم انسانی همراه پاسخ
| با توجه به چهار مثال زیر، نوع تصمیم‌گیری‌ها را مشخص کنید. | نوع تصمیم‌گیری |
| موقعیت ۱: انتخاب بهترین دروازه بان از بین دانش آموزان مدرسه موقعیت ۲: انتخاب رشته تحصیلی از بین دو رشته نظری و فنی موقعیت ۳: انتخاب همسر آیندهـ موقعیت ۴: انتخاب غذای مورد نظر در یک غذاخوری | معمولی ساده مهم ساده مهم پیچیده معمولی پیچیده |
در ادامه بخوانید: » سوالات روانشناسی در کنکور ۱۴۰۰ علوم انسانی همراه پاسخ
ملاک‌های تصمیم‌گیری
چرا در بین رایانه‌های مختلف، رایانه خاصی را برای خرید انتخاب می‌کنید؟
قطعاً پاسخ شما به مقدار هزینه و مزایای خاص آن مربوط است به عبارت دیگر شما بر اساس خرد و دانش خودتان تصمیم می‌گیرید کدام رایانه را بخرید. در این مثال، ملاک تصمیم‌گیری شما سودمندی است که انتظار دارید به آن برسید.
درستی یا نادرستی عبارت زیر را مشخص کنید.
در بعضی مواقع تصمیم‌گیری با «خطر» همراه است.
درست
در چه صورت اطمینان کافی به نتایج تصمیم‌گیری وجود ندارد؟
مواقعی که تصمیم‌گیری با «خطر» همراه است.
به مثال زیر توجه کنید. سپس به سوالات مربوطه پاسخ دهید.
رضا به سعید می‌گوید در یک بازی گل یا پوچ، پاک کن را در مشتم قرار می‌دهم؛ بگو در کدام مشتم قرار داده‌ام؟ اگر درست جواب دادی (گل) امروز ناهار مهمان من هستی و اگر اشتباه پاسخ دادی (پوچ) یک هفته من ناهار، مهمان تو هستم. این در حالی است که سعید فقط می‌تواند هزینه یک وعده غذایی را پرداخت کند.
الف) آیا سعید این کار را انجام می‌دهد؟ چرا؟
به احتمال زیاد پاسخ او منفی است. احتمال گل یا پوچ آمدن ۱/۲ است. پس همه افراد باید پاسخ مثبت بدهند؛ چون میزان احتمال یکسان است، در حالی که ضرر ۷ برابر منفعت است.
ب) علت اینکه افراد مختلف همانند سعید در این تصمیم‌گیری شرکت نمی‌کنند چیست؟
علت اصلی این است که این تصمیم‌گیری «پرخطر» است؛ چون اندک موجودی سعید از دست می‌رود. دلیل دیگر این است که سعید به از دست دادن، بیشتر از به دست آوردن حساس است. این نکته را اصطلاحاً «فرار از ضرر» می‌گویند. به همین دلیل بیشتر مردم تمایلی به پذیرفتن شرط ۵۰ – ۵۰ ندارند.
در ادامه بخوانید: » فشار روانی چیست؛ روش‌ها و انواع مقابله با فشار روانی؛ روانشناسی
به انتخاب دبیر کلاس، دو دانش‌آموز یک بسته هدیه حاوی ۵ بادکنک و چند قلم از نوشت‌افزار درسی را تهیه کنند. یکی از دانش آموزان از دیگری بخواهد بادکنک‌ها را باد کند، هر چه بیشتر باد کند، یک هدیه بیشتر می‌گیرد. اگر بادکنکی ترکید، باید همه هدایای قبلی را پس دهد. نتایج آزمایش را بنویسید.
در نتایج این فعالیت می‌توان دید که هر یک از دو دانش‌آموز نگران ترکیدن بادکنک‌هاست؛ چون ترکیدن مساوی با از دست دادن پاداش‌های قبلی است. به همین دلیل خطر نمی‌کنند.
محمد و احمد تصمیم گرفتند برای تماشای بازی تیم فوتبال محبوب خودشان به محل مسابقه بروند. آنها با تحمل مشکلات زیاد، مسیر منزل تا ورزشگاه را طی کرده، مبلغ بلیت را به سختی پرداخت می‌کنند. قبل از شروع مسابقه متوجه می‌شوند که هوا بارانی خواهد شد. این در حالی است که هیچ لباس گرمی ندارند؛ در نتیجه احتمال سرماخوردگی آنها زیاد است. برای حفظ سلامتی می‌توانند به منزل برگردند و در یک فضای مناسب مسابقه فوتبال را تماشا کنند، ولی این کار را نمی‌کنند و در ورزشگاه باقی می‌مانند. وقتی از آنها سؤال شد چرا با وجود اطلاع از بارندگی و احتمال ابتلا به بیماری، تصمیم گرفتید در ورزشگاه بمانید. احتمالا پاسخ آنها چیست؟
حالا که این همه سختی کشیدیم و پول بلیت را دادیم، پس بهتر است بمانیم.
در ادامه شرکت کنید: » آزمون‌های آنلاین روانشناسی یازدهم
انسان‌ها بر اساس چه ملاک‌هایی تصمیم می‌گیرند؟ عوامل مؤثر بر تصمیم‌گیری چیست؟
خطر «از دست دادن»، منفعت، میزان خطرناک بودن.
