نوروبیولوژی سلولی

پتاسیم بدن انسان

امتیازی که به این مقاله می دهید چند ستاره است؟
[کل: ۰ میانگین: ۰]

جدول تناوبی در بدن انسان! (پتاسیم)

پتاسیم در بدن خیلی مهم است و اختلالات آن حتی می تواند منجر به مرگ شود. پتاسیم، یونی است که بیشتر در داخل سلول وجود دارد. ۹۸٪ میزان پتاسیم در داخل سلول (ICF) است و فقط ۲۰٪ آن در خارج سلول (ECF) می باشد که معادل با mEq/Lit 5-5/3 است. کلیه، ارگان اصل در تنظیم میزان دفع پتاسیم است و اگر فردی در یک روز، پتاسیم زیادی دریافت کرده باشد، کلیه دفع پتاسیم را زیاد می کند و برعکس. به هر حال، میزان دفع پتاسیم بستگی به رژیم غذایی دارد که فرد مصرف می کند. از پتاسیمی که وارد بدن می شود، روزانه ۹۰٪ آن از دستگاه گوارش جذب می شود و mEq/Lit 10-5 از آن از طریق مدفوع دفع می شود . (۵۵٪-۵۰ دریافت در بیماران CRF و نارسایی کلیه). اگر کسی دچار اسهال شود، دفع پتاسیم او زیاد می شود مثلاً در بیماری وبا که اسهال خیلی شدیدی ایجاد می شود، میزان پتاسیم در بدن خیلی کاهش پیدا می کند و به حد خطرناکی می رسد.

  • در بیماران نارسایی کلیه، درصد زیادی از پتاسیم از دستگاه گوارش دفع می شود (حدود ۶۰٪-۵۰ از طریق مدفوع)
  • تعریق: گاهی اوقات تعریق زیاد باعث می شود تا میزان پتاسیم بدن کم شود. در حالت عادی، در هر لیتر عرق، mmol 10-5 پتاسیم وجود دارد.
  • میزان پتاسیم در ادرار، mEq/Lit 120-40 است ولی اگر فردی پتاسیم بدنش کم شود، حتی mmol/lit 40 را نیز دفع نمی کند و آن را به ۱۶ می رساند و سعی می کند تا پتاسیم را در بدن نگه دارد و در حالتی که هایپرکالمی (افزایش K در خون) وجود دارد، میزان دفع به mmol/lit120 نیز می رسد.
  • روزانه در یک رژیم غذایی، mEq 120-40 دریافت پتاسیم داریم ۹۰٪ پتاسیمی که خورده می شود از طریق GI جذب می شود.
  • پتاسیم یونی است که در توبول های کلیه، هم بازجذب و هم ترشح می شود. در توبول پروگزیمال و هنله، درصد زیادی از پتاسیم ها بازجذب می شوند. فقط ۱٪ از پتاسیم می تواند به توبول دیستال برسد. این ۱٪ که به توبول دیستال می رسد، تعیین کننده ی سرنوشت نهایی پتاسیم بدن می باشد. بازجذب پتاسیم در توبول پروگزیمال، به صورت غیرفعال (Passive) و در هنله، به صورت فعال (active) می باشد (با صرف انرژی و ATP)
  • ترشح پتاسیم در Principle cell ،connective tube در توبول جمع کننده انجام می گیرد.

دفع پتاسیم به ۲ عامل بستگی دارد: آلدسترون و میزان K سرم

یکی از عوامل مهم در بدن درارتباط با یون پتاسیم، مسئله ی distribution یا توزیع K است.

(پتاسیم می تواند بین داخل و خارج سلول،  distribution داشته باشد). در توزیع پتاسیم، پمپ سدیم – پتاسیم (Na/K ATPase) نقش خیلی مهمی دارد که با صرف انرژی، سدیم را از سلول به بیرون می آورد و پتاسیم را وارد سلول می کند در شرایط فقدان ATP، پمپ سدیم بهم می خورد و هیپرکالمی در بدن ایجاد می شود.

نقش های پتاسیم در بدن

  • در سنتز پروتئین و گلیکوژن نقش دارد.
  • در فعالیت نوروماسکولار نقش دارد.
  • تغلیظ ادرار، اگر پتاسیم خون فردی کم شود  قدرت تغلیظ ادرار کم می شود و در این صورت پلی اوری افزایش حجم ادرار می دهد.

توزیع (distribution) پتاسیم در بدن

توزیع (distribution) پتاسیم در بدن بستگی دارد به:

  1. شرایط فیزیکی
  • پمپ Na/K  ATPase
  • کاتکول آمین ها، پتاسیم را به داخل سلول وارد می کنند.
  • انسولین: هورمونی است که پتاسیم را وارد سلول می کند (وقتی به یک بیمار دیابتیک انسولین تجویز می کنیم، چند ساعت بعد مشاهده می شود که پتاسیم بدن او کاهش پیدا می کند.
  • آلدسترون، باعث حرکت پتاسیم به داخل سلول می شود.
  • پتاسیم سرم
  • ورزش: در این حالت، پتاسیم به بیرون از سلول می آید و باعث می شود که یک وازودیلاسیون ایجاد شود تا به عضلات خون بیشتری برسد.
  1. شرایط پاتولوژیک
  • بیماری های مزمن: در این حالت، پتاسیم از سلول خارج می شود که شاید یکی از دلایل این اتفاق، کاهش ATP باشد.
  • PH خارج سلولی (ECPH): اگر اسیدوز ایجاد شود، چون یون H+ زیاد می شود، بدن یون های H+ را به داخل سلول می برد و پتاسیم را بیرون می آورد و ممکن است هایپرکالمی داشته باشیم و برعکس. بیشترین اثر بر غلظت سرمی پتاسیم را اسیدوز متابولیک در زمینه اسیدهای معدنی دارد.
  • هایپراسمولاریته مثلاً مریض دیابتی
  • مرگ سلول ها در شرایط پاتولوژیک: در این حالت مواد داخل سلول از جمله پتاسیم از سلول خارج می شوند و ممکن است هایپرکالمی داشته باشیم.

Secretion پتاسیم، به سه مورد بستگی دارد:

  • آلدسترون
  • K سرم
  • Distal flow (حجم مایعی که به قسمت های انتهایی کلیه می رسد)

اثر آلدسترون: هورمونی است که باعث حفظ سدیم خون می شود که در کلیه این عمل را از طریق بازجذب سدیم به خون و دفع پتاسیم از خون به کلیه می شود. محل اثر آلددسترون در CT (توبول جمع کننده) بر روی principle cell سلول های اصلی است‌

آلدوسترون به رسپتور خود روی سلول principal متصل می شود و روی کانال ENac اثر می گذارد و باعث می شود سدیم جذب شود و از طریق کانال پتاسیم دفع می شود.

اثر distal flow:

وقتی سدیم در قسمت های پروگزیمال تر بازجذب شده باشد، میزان مایعی که به قسمت های انتهایی می رسد، کاهش پیدا می کند (در حالت هایپوولمی) ولی اگر فردی میزان زیادی مایعات مصرف کرده باشد، میزان بیشتری از flow و مایعات به قسمت های دیستال تر می رسد.

  • اگر distal flow افزایش پیدا کند، غلظت پتاسیم در این حجم زیاد کاهش پیدا می کند (غلظت پتاسیم در داخل توبول به دلیل زیاد بودن میزان flow، کم به نظر می رسد) که اصطلاحاً گفته می شود پتاسیمی که در این فضای ادرار وجود دارد. wash out شده است در این حالت، اختلاف غلظت میان پتاسیم داخل سلول و فضای لومن افزایش پیدا می کند و براساس گرادیان غلظتی ترشح (secretion) به کلیه صورت می گیرد و میزان پتاسیم در ادرار، افزایش پیدا می کند.
  • اگر distsal flow کاهش پیدا می کند (مثلاً مریض دچار هایپوولمی شده است)، غلظت پتاسیمی که داخل لومن ادراری است، افزایش پیدا می کند و اختلاف غلظت بین لومن و داخل سلول کم می شود و در این حالت، ترشح secretion پتاسیم کم می شود و میزان پتاسیم ادرار کاهش پیدا می کند‌.
  • اگر فردی آب و نمک خوبی خورده باشد، حجم داخل عروقی اش بیشتر می شود و میزان آلدوسترون بدن وی کاهش پیدا می کند و دفع پتاسیم کم می شود.
  • اگر distal flow زیاد شود و آب و نمک هم خوب باشد، تعدیل صورت می گیرد.
  • اگر distal flow کم شود (کمبود حجم دارد) در این حالت میزان آلدوسترون افزایش پیدا می کند و دفع پتاسیم زیاد می شود. اهمیت این موضوع این است که اگر دچار کمبود حجم شویم و بیماری ای داشته باشیم که آلدوسترون بدن زیاد نشود و یا مقاومت به آن وجود داشته باشد، پتاسیم ادرار کم می شود و ما در معرض هایپرکالمی قرار می گیریم. یعنی ترشح آلدوسترون در این شرایط از هایپرکالمی جلوگیری می کند‌.
آیا این مقاله برای شما مفید بود؟
بله
تقریبا
خیر

داریوش طاهری

اولیــــــن نیستیــم ولی امیـــــد اســــت بهتـــرین باشیـــــم...! خدایــــــــــا! نام و آوازه مــــــرا چنان در حافظــه‌ها تثبیت کن که آلزایمـــــــــر نیز تــوان به یغمـا بـردن آن را نـداشتــــــه باشـد...! خدایـــــــــا! محبّـت مــرا در دل‌های بندگانت بینداز ... خدایــــــا! مــــرا دوســــت بــــدار و محبوبــم گـــردان...!

‫۶ دیدگاه ها

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا