پرسش های نهایی گفتار تغییر در مادۀ وراثتی جانداران فصل تغییر در اطلاعات وراثتی

---

---

---

---

---

---

گفتار ۱: تغییر در مادۀ وراثتی جانداران

---

جهش

---

۱- در مقایسه ژن‌های زنجیره بتای هموگلوبین در ارتباط با کم خونی ناشی از گلبول‌های قرمز داسی، رمز ششمین آمینواسید چه تغییری پیدا کرده است؟ (دی ۱۴۰۰)

نوکلئوتید A به جای T قرار گرفته است. (۰/۵)

۲- در عبارت‌ زیر، جواب صحیح را از بین کلمات داخل پرانتز انتخاب کنید. (دی ۱۳۹۹)

در زنجیره بتای هموگلوبین طبیعی، رمز مربوط به ششمین آمینواسید، (CAT – CTT) است.

CTT (0/25)

۳- در بیماری کم‌خونی ناشی از گویچه‌های قرمز داسی‌­شکل: (خرداد ۱۴۰۱)

دانشمندان با مقایسه‌ی آمینواسیدهای هموگلوبین‌های سالم و تغییر شکل یافته‌، تفاوت این دو پروتئین را در کدام آمینواسید‌ها یافتند؟ (نام آمینواسید‌ها را ذکر کنید.)

والین به جای گلوتامیک اسید (۰/۵)

۴- دربارۀ کم‌­خونی ناشی از گویچه‌های قرمز داسی­شکل به پرسش‌های زیر پاسخ دهید. (دی ۱۴۰۱)

ششمین آمینواسید زنجیره بتای هموگلوبین در افراد مبتلا به این بیماری چه نام دارد؟

والین (۰/۲۵)

۵- اصطلاح زیر را تعریف کنید. (خرداد ۱۴۰۰)

جهش

تغییر ماندگار در نوکلئوتیدهای ماده وراثتی را جهش می‌­نامند. (۰/۵)

---

انواع جهش:

---

جهش­‌های کوچک

---

۶- در مورد تغییر در مادۀ وراثتی جانداران به پرسش‌ زیر پاسخ دهید. (دی ۱۳۹۷)

کدام نوع جهش کوچک باعث ایجاد گویچه‌های قرمز داسی­‌شکل می‌شود؟

جهش جانشینی (۰/۲۵)

۷- مورد ستون «A» با یکی از عبارت‌های ستون «B» ارتباط دارد. آن را مشخص کنید. (یکی از عبارت‌های ستون «B» اضافه است). (دی ۱۳۹۸)

«A»	«B»
۱- کم­‌خونی ناشی از گویچه‌های قرمز داسی­‌شکل	الف) جهش خاموش
	ب) جهش جانشینی

۱- ب جهش جانشینی (۰/۲۵)

‌۸- درستی یا نادرستی عبارات‌ زیر را بدون ذکر دلیل مشخص کنید.

الف) جهش جانشینی همیشه باعث تغییر در توالی آمینواسیدها می‌شود. (دی ۱۳۹۹)

نادرست (۰/۲۵)

ب) جهش جانشینی همیشه باعث تغییر در توالی آمینواسیدها نمی‌شود. (دی ۱۴۰۰)

درست (۰/۲۵)

۹- به سؤال زیر دربارۀ تغییر در اطلاعات وراثتی پاسخ دهید. (شهریور ۱۳۹۸)

اگر در جهش جانشینی، رمز یک آمینواسید به رمز پایان ترجمه تبدیل شود، در این صورت طول پلی‌­پپتید حاصل از آن، چه تغییری می‌کند؟

پلی­‌پپتید حاصل از آن، کوتاه خواهد شد. (۰/۲۵)

۱۰- در چه صورت طول یک رشته‌ی پلی‌پپتیدی ممکن است افزایش یابد؟ (خرداد ۱۴۰۱)

در صورتی که جهش جانشینی، رمز پایان را به رمز یک آمینواسید تبدیل کند که در این صورت پلی­‌پپتید حاصل از آن بلندتر خواهد شد. (۰/۵)

۱۱- در عبارت­ زیر جای خالی را با کلمه مناسب پر کنید. (شهریور ۱۳۹۹)

اگر جهش، سبب تغییر در نوع آمینواسید در زنجیره پلی‌­پپتیدی شود، این نوع جهش جانشینی را جهش……… می‌نامند.

دگرمعنا (۰/۲۵)

۱۲- دربارۀ کم­‌خونی ناشی از گویچه‌های قرمز داسی‌­شکل به پرسش‌های زیر پاسخ دهید. (دی ۱۴۰۱)

چه نوع جهش جانشینی باعث ایجاد این بیماری می‌شود؟

جهش دگرمعنا (۰/۲۵)

۱۳- در مورد تغییر در ماده وراثتی جانداران به پرسش زیر پاسخ دهید. (خرداد ۱۳۹۸)

اگر رمز یک آمینواسید به رمز دیگری برای همان آمینواسید تبدیل شود و تأثیری بر پروتئین نگذارد، چه نوع جهش جانشینی رخ داده است؟

جهش خاموش (۰/۲۵)

۱۴- در این پرسش عبارتی در مورد انواع جهش آورده شده است. عبارت‌های مرتبط به هم را در دو ستون مشخص کنید. (۲ مورد در ستون “ب” اضافه است). (خرداد ۱۴۰۰)

ستون “الف”	ستون “ب”
الف) در این نوع جهش رمز یک آمینواسید به رمز دیگر همان آمینواسید تبدیل می‌شود.	۱- بی‌­معنا
	۲- مضاعف­‌شدگی
	۳- خاموش

الف) خاموش (۰/۲۵)

۱۵- در عبارت زیر جای خالی را با کلمه مناسب کامل کنید. (شهریور ۱۴۰۱)

نوعی جهش جانشینی که در آن، رمز یک آمینواسید به رمز دیگری برای همان آمینواسید تبدیل می‌شود، جهش ……………….. نام دارد.

خاموش (۰/۲۵)

۱۶- جهش بی­‌معنا را تعریف کنید. (خرداد ۱۳۹۹)

اگر جهش جانشینی رمز یک آمینواسید را به رمز پایان ترجمه تبدیل کند که در این صورت پلی‌­پپتید حاصل از آن، کوتاه خواهد شد به این جهش، جهش بی‌­معنا می­‌گویند. (۷۵/۰)

۱۷- درستی یا نادرستی عبارت‌ زیر را بدون ذکر دلیل مشخص کنید. (شهریور ۱۳۹۹)

جهش‌های اضافه و حذف، الزاماً به تغییر چارچوب خواندن می‌انجامند.

نادرست (۰/۲۵)

---

انواع جهش

---

جهش‌­های بزرگ (ناهنجاری­‌های فام‌­تنی)

---

۱۸- مورد ستون «A» با یکی از عبارت‌های ستون «B» ارتباط دارد. آن را مشخص کنید. (یکی از عبارت‌های ستون «B» اضافه است). (دی ۱۳۹۸)

«A»	«B»
۱- نشانگان داون	الف) ناهنجاری ساختاری در فام‌­تن (کروموزوم)
	ب) ناهنجاری عددی در فام­‌تن (کروموزوم)

۱- ب) ناهنجاری عددی در فام­تن (۰/۲۵)

۱۹- در عبارت­ زیر جای خالی را با کلمه مناسب پر کنید. (شهریور ۱۳۹۹)

‌وجود یک فام‌­تن (کروموزوم) ۲۱ اضافی در مبتلایان به نشانگان داون، مثالی از ناهنجاری ……….. در فام‌­تن­ها  است.

عددی (۰/۲۵)

۲۰- در مورد تغییر در اطلاعات وراثتی به پرسش‌ زیر پاسخ دهید. (خرداد ۱۳۹۹)

زیست­‌شناسان چگونه می‌توانند از وجود ناهنجاری‌های فام‌­تنی (کروموزومی) آگاه شوند؟

با مشاهده کاریوتیپ (۰/۲۵)

۲۱- در این پرسش عبارتی در مورد انواع جهش آورده شده است. عبارت‌های مرتبط به هم را در دو ستون مشخص کنید. (۲ مورد در ستون “ب” اضافه است). (خرداد ۱۴۰۰)

ستون “الف”	ستون “ب”
الف) در این نوع جهش قسمتی از یک فام‌­تن به فام­‌تن غیرهمتا منتقل می‌شود.	۱- بی­‌معنا
	۲- مضاعف شدگی
	۳- جابه‌­جایی

الف) ۳- جابه­‌جایی (۰/۲۵)

۲۲- شکل روبرو چه نوع ناهنجاری ساختاری در فام‌­تن­‌ها را نشان می‌دهد؟ (شهریور ۱۴۰۰)

مضاعف­‌شدگی (۰/۲۵)

۲۳- مورد ستون «A» با یکی از عبارت‌های ستون «B» ارتباط دارد. آن را مشخص کنید. (یکی از عبارت‌های ستون «B» اضافه است). (دی ۱۳۹۸)

«A»	«B»
۱- واژگونی	الف) جهش خاموش
	ب) ناهنجاری ساختاری در فام‌­تن (کروموزوم)

۱- ب) ناهنجاری ساختاری در فام­‌تن (۰/۲۵)

---

پیامدهای جهش

---

۲۴- در عبارت­ زیر جای خالی را با کلمه مناسب پر کنید. (دی ۱۳۹۹)

به مجموع محتوای مادۀ وراثتی هسته‌ای و سیتوپلاسمی، …………………. گفته می‌شود.

ژنگان (ژنوم) (۰/۲۵)

۲۵- به پرسش­ زیر پاسخ دهید.  (خرداد ۱۳۹۹ روزانه)

به کل محتوای ماده وراثتی چه می‌­گویند؟

ژنگان (ژنوم) (۰/۲۵)

۲۶- در مورد تغییر در مادۀ وراثتی جانداران به پرسش زیر پاسخ دهید. (خرداد ۱۳۹۸ و شهریور ۱۳۹۹ روزانه)

ژنگان (ژنوم) هسته‌ای انسان شامل چند فام‌­تن (کروموزوم) غیرجنسی است؟

۲۲ فام‌­تن (کروموزوم) غیرجنسی (۰/۲۵)

۲۷- در مورد تغییر در مادۀ وراثتی جانداران به پرسش‌ زیر پاسخ دهید. (دی ۱۳۹۷)

کدام دنا  (DNA)، ژنگان سیتوپلاسمی را در ژنگان انسان تشکیل می‌دهد؟

دنای راکیزه (۰/۲۵)

۲۸- به سؤال زیر دربارۀ تغییر در اطلاعات وراثتی پاسخ دهید. (شهریور ۱۴۰۱)

در چه حالتی جهش جانشینی باعث می‌شود احتمال تغییر در عملکرد آنزیم کم یا حتی صفر شود؟

جهش در جایی دور از جایگاه فعال رخ دهد. (۰/۲۵)

۲۹- به سؤال زیر دربارۀ تغییر در اطلاعات وراثتی پاسخ دهید. (شهریور ۱۳۹۸)

جهش در چه توالی‌هایی از ژن می‌تواند بر مقدار ساخت پروتئین مؤثر باشد؟

توالی‌های تنظیمی ژن یا راه انداز یا افزاینده (۰/۲۵)

۳۰- اگر جهش در توالی‌های افزاینده رخ دهد، چه پیامدی دارد؟ (شهریور ۱۴۰۰)

این جهش بر توالی پروتئین اثری نخواهد داشت بلکه بر «مقدار» آن تأثیر می‌گذارد. (۰/۵)

۳۱- در عبارت­ زیر، جواب صحیح را از بین کلمات داخل پرانتز انتخاب کنید. (شهریور ۱۳۹۹)

گاهی جهش در یکی از توالی­‌های تنظیمی رخ می‌دهد، این جهش بر (توالی – مقدار) پروتئین اثری نخواهد داشت.

توالی (۰/۲۵)

۳۲- اگر جهش در راه­انداز که از توالی‌های تنظیمی است رخ دهد، چگونه بر مقدار محصول ژن اثر خواهد گذاشت؟ (دی ۱۴۰۰)

ممکن است آن را به راه­اندازی قوی‌تر و یا ضعیف‌تر تبدیل کند و با اثر بر میزان رونویسی از ژن، محصول آن را نیز بیشتر و یا کمتر کند. (۱)

---

علت جهش

---

۳۳- به سؤال زیر دربارۀ تغییر در اطلاعات وراثتی پاسخ دهید. (شهریور ۱۳۹۸)

یک عامل جهش‌­زای فیزیکی نام ببرید که باعث تشکیل دوپار (دیمر) تیمین می‌شود؟

پرتوی فرابنفش (۰/۲۵)

۳۴- به سؤال زیر دربارۀ تغییر در اطلاعات وراثتی پاسخ دهید. (دی ۱۴۰۱)

دوپار (دیمر) تیمین چگونه همانندسازی دنا را با مشکل مواجه می‌کند؟

با ایجاد اختلال در عملکرد آنزیم دنابسپاراز (۰/۵)

۳۵- در مورد تغییر در مادۀ وراثتی جانداران به پرسش‌ زیر پاسخ دهید. (دی ۱۳۹۷)

بنزوپیرن که در دود سیگار وجود دارد یک عامل جهش‌­زای فیزیکی است یا شیمیایی؟

شیمیایی (۰/۲۵)

۳۶- در مورد تغییر در اطلاعات وراثتی به پرسش­ زیر پاسخ دهید. (خرداد ۱۳۹۹)

یک عامل جهش‌­زای شیمیایی نام ببرید که در دود سیگار وجود دارد؟

بنزوپیرن (۰/۲۵)

۳۷- در عبارت‌ زیر جای خالی را با کلمه مناسب پر کنید. (خرداد ۱۳۹۸)

از مواد شیمیایی جهش‌­زا می‌توان به………………………………………… اشاره کرد که در دود سیگار وجود دارد.

بنزوپیرن (۰/۲۵)

۳۸- مورد ستون «A» با یکی از عبارت‌های ستون «B» ارتباط دارد. آن‌ را مشخص کنید. (یکی از عبارت‌های ستون «B» اضافه است). (دی ۱۳۹۸)

«A»	«B»
۱- جهش در گامت‌­ها (کامه‌ها)	الف) جهش خاموش
	ب) جهش ارثی

۱-  ب) جهش ارثی (۰/۲۵)

۳۹- در مورد تغییر در مادۀ وراثتی جانداران به پرسش‌ زیر پاسخ دهید. (دی ۱۳۹۷)

چه ترکیباتی برای ماندگاری محصولات پروتئینی مثل سوسیس و کالباس به آنها اضافه می‌شود؟

ترکیبات نیتریت­‌دار (۰/۲۵)

---

---

---

---

بارم‌بندی زیست‌شناسی دوازدهم

---

شماره فصل و عنوان	نیمسال اول	نیمسال دوم و شهریور
۱- مولکول‌های اطلاعاتی	۶	۲/۵
۲- جریان اطلاعات در یاخته	۵	۲/۵
۳- انتقال اطلاعات در نسل ها	۴	۲/۵
۴- تغییر در اطلاعات وراثتی	۵	۲/۵
۵- از ماده به انرژی	–	۲/۵
۶- از انرژی به ماده	–	۲/۵
۷- فناوری‌های نوین زیستی	–	۲/۵
۸- رفتارهای جانوران	–	۲/۵
جمع	۲٠	۲۰

---