سؤالات امتحان نهایی زیست‌شناسی ۳؛ دوازدهم تجربی؛ دی‌ماه ۱۳۹۷

---

---

۱ درستی یا نادرستی هر یک از عبارت‌های زیر را بدون ذکر دلیل مشخص کنید.

الف) ویلکینز و فرانکلین با استفاده از پرتو ایکس ابعاد مولکول دنا را تشخیص دادند.

ب) در هوهسته‌ای‌ها (یوکاریوت‌ها)، اتصال بعضی رناهای کوچک مکمل به رنای پیک مثالی از تنظیم بیان ژن پس از رونویسی است.

ج) صفات چندجایگاهی رخ‌نمودهای (فنوتیپ‌های) گسسته‌ای دارند.

د) هرچه اندازه یک جمعیت بزرگ‌تر باشد، رانش دگره‌ای اثر بیشتری دارد. 

الف) درست (۰/۲۵) (ص۶)

ب) درست (۰/۲۵) (ص ۳۶)

ج) نادرست (۰/۲۵) (ص ۴۵)

د) نادرست (۰/۲۵) (ص ۵۵)

۲ در هر یک از عبارت‌های زیر جای خالی را با کلمات مناسب پر کنید.

الف) آنزیم دنابسپاراز در فعالیت بسپارازی (پلی‌مرازی) خود پیوند ………………. را تشکیل می‌دهد.

ب) به بخش‌هایی که در مولکول دنا وجود دارند و رونوشت آن‌ها در رنای پیک سیتوپلاسمی‌حذف نمی‌شوند، …………………….. می‌گویند.

ج) D و d شکل‌های مختلف صفت Rh را تعیین می‌کنند. بین این دگره‌ها (الل‌ها) رابطه ……………………… برقرار است.

د) پیدایش گیاهان چند لادی (پلی پلوییدی)، مثال خوبی از گونه‌زایی ………………… است. 

الف) فسفو دی استر (۰/۲۵) (ص ۱۲)

ب) بیانه (اگزون) (۰/۲۵) (ص ۲۶)

ج) بارز و نهفتگی (غالب و مغلوبی) (۰/۲۵) (ص ۲۶)

د) هم میهنی (۰/۲۵) (ص ۶۱)

۳ در مورد مولکول دنا (DNA) به سؤالات زیر پاسخ دهید.

الف) چرا قطر مولکول دنا در سراسر آن یکسان است؟

ب) در هر دو راهی همانندسازی چند آنزیم هلیکاز در حال فعالیت است؟

الف) چون همیشه یک باز تک حلقه‌ای در مقابل یک باز دو حلقه‌ای قرار می‌گیرد. (۰/۵) (ص ۷)

ب) یک آنزیم هلیکاز (۰/۲۵) (ص ۱۱و ۱۲) 

۴ در مورد «ساختار پروتئین‌ها» به پرسش‌های زیر پاسخ دهید.

الف) پیوندهای هیدروژنی منشأ تشکیل کدام ساختار پروتئین هستند؟

ب) هموگلوبین دارای کدام ساختار پروتئین است؟

۴ الف) ساختار دوم پروتئین‌ها (۰/۲۵) (ص ۱۷)

ب) ساختار چهارم پروتئین‌ها (۰/۲۵) (ص ۱۸) 

۵ در مورد آنزیم‌ها به پرسش‌های زیر پاسخ دهید.

الف) بعضی آنزیم‌ها برای فعالیت به یون‌های فلزی مانند آهن، مس و یا مواد آلی مثل ویتامین‌ها نیاز دارند. به این مواد چه می‌گویند؟

ب) تغییر PH چگونه باعث تغییر فعالیت یک آنزیم می‌شود؟

الف) کوآنزیم (کمک کننده به آنزیم) (۰/۲۵) (ص ۱۹)

ب) تغییر PH با تأثیر بر پیوندهای شیمیایی مولکول پروتئین می‌تواند باعث تغییر شکل آنزیم شود و در نتیجه امکان اتصال آن به پیش ماده از بین برود، در نتیجه میزان فعالیت آن تغییر می‌کند. (۰/۵) (ص ۲۰)

۶ در مورد رونویسی به پرسش‌های زیر پاسخ دهید.

الف) در هوهسته‌ای‌ها (یوکاریوت‌ها) رنای رنانی (rRNA) توسط کدام آنزیم رنا بسیار از ساخته می‌شود؟

ب) به رشته مکمل رشته الگو در مولکول دنا ، چه گفته می‌شود؟

الف) توسط رنا بسپاراز ۱ (RNA پلی مراز I) (0/25) (ص ۲۳)

ب) رشته رمزگذار (۰/۲۵) (ص ۲۴)

۷ در مورد «به سوی پروتئین» به پرسش‌های زیر پاسخ دهید.

الف) ساخته شدن پلی پپتید از روی اطلاعات رنای پیک، چه نامیده می‌شود؟

ب) تفاوت توالی‌های انواع رناهای ناقل مربوط به کدام ناحیه می‌باشد؟

ج) چرا در هوهسته‌ای‌ها (یوکاریوت‌ها) فرصت بیشتری برای پروتئین سازی وجود دارد؟ 

الف) ترجمه (۰/۲۵) (ص ۲۷)

ب) ناحیه پادرمزه‌ای (آنتی کدونی) (۰/۲۵) (ص ۲۹)

ج) در این یاخته‌ها ساز و کارهایی برای حفاظت رنای پیک در برابر تخریب وجود دارد، بنابراین، فرصت بیشتری برای پروتئین سازی هست. (۰/۵) (ص ۲۶)

۸ در مورد تنظیم بیان ژن به پرسش‌های زیر پاسخ دهید.

الف) در تنظیم مثبت رونویسی در باکتری اشرشیاکلای چه عاملی سبب می‌شود که فعال کننده به جایگاه خود بچسبد؟

ب) در هو هسته‌ای‌ها، پروتئین‌هایی که با اتصال به نواحی خاصی از راه اندازه رنابسپاران را به محل راه انداز هدایت می‌کنند، چه نام دارند؟ 

الف) مالتوز (۰/۲۵) (ص ۳۵)

ب) عوامل رونویسی (۰/۲۵) (ص ۳۵)

۹ پدری گروه خونی O و مادری گروه خونی AB دارد. چه ژن نمودها (ژنوتیپ‌ها) و رخ‌نمودهایی (فنوتیپ‌هایی) برای فرزندان آنان پیش‌بینی می‌کنید؟ (بدون ذکر راه حل) 

فنوتیپ‌های گروه خونی A (0/5) و B 

ژنوتیپ‌های گروه خونی (۰/۵) AO و BO (ص ۴۲)

۱۰ در مورد بیماری هموفیلی به پرسش‌های زیر پاسخ دهید.

الف) دختر دارای ژن نمود (ژنوتیپ) XHXh سالم است یا بیمار؟

ب) شایع‌ترین نوع هموفیلی مربوط به فقدان چه ماده‌ای در بدن است؟ 

الف) سالم (۰/۲۵) (ص ۴۳)

ب) فقدان عامل انعقادی VIII (هشت) (۰/۲۵) (ص ۴۳)

۱۱ در بیماران مبتلا به فنیل کتونوری (PKU) کدام آنزیم وجود ندارد؟

در این بیماری آنزیمی‌که آمینواسید فنیل آلانین را می‌تواند تجزیه کند وجود ندارد. (۰/۵) (ص ۴۵)

۱۲ در مورد تغییر در ماده وراثتی جانداران به پرسش‌های زیر پاسخ دهید.

الف) کدام نوع جهش کوچک باعث ایجاد گویچه‌های قرمز داسی شکل می‌شود؟

ب) کدام دنا (DNA)، ژنگان سیتوپلاسمی‌را در ژنگان انسان تشکیل می‌دهد؟

ج) بنزوپیرن که در دود سیگار وجود دارد یک عامل جهش زای فیزیکی است یا شیمیایی؟

د) چه ترکیباتی برای ماندگاری محصولات پروتئینی مثل سوسیس و کالباس به آنها اضافه می‌شود؟

۱۲ الف) جهش جانشینی (۰/۲۵) (ص ۴۸)

ب) دنای راکیزه (۰/۲۵) (ص ۵۱)

ج) شیمیایی (۰/۲۵) (ص ۵۱)

د) ترکیبات نیتریت دار (۰/۲۵) (ص ۵۲)

۱۳ در مورد تغییر در جمعیت‌ها و گونه‌ها به پرسش‌های زیر پاسخ دهید.

الف) چرا افراد دارای ژن نمود ناخالص HbAHbS در برابر مالاریا مقاوم‌اند؟

ب) اندام‌هایی که طرح ساختاری آنها یکسان است، و کار متفاوتی دارند، چه نامیده می‌شوند؟

ج) بقایای پا در لگن مار پیتون نشان دهنده چه نوع ساختارهایی است؟

الف) این انگل نمی‌تواند در افراد HbAHbS سبب بیماری شود چون وقتی این گویچه‌ها را آلوده می‌کند، شکل آن‌ها داسی شکل می‌شود و انگل می‌میرد. (۰/۵) (ص ۵۶)

ب) اندام‌ها یا ساختارهای همتا (۰/۲۵) (ص ۵۸)

ج) ساختارهای وستیجیال (۰/۲۵) (ص ۵۹)

۱۴ در مورد تأمین انرژی و اکسایش بیشتر به پرسش‌های زیر پاسخ دهید.

الف) نمونه‌ای از ساخته شدن ATP در سطح پیش ماده، در ماهیچه‌ها دیده می‌شود. در این نمونه نام پیش ماده چیست؟

ب) قندکافت (گلیکولیز) به چه معناست و در کجا انجام می‌شود؟

ج) در چرخه کربس ضمن ترکیب استیل کوآنزیم A با مولکولی چهار کربنی. کدام مولکول جدا و کدام مولکول ایجاد می‌شود؟

د) در ازای تجزیه کامل گلوکز در بهترین شرایط در یاخته یوکاریوت، حداکثر چند ATP تولید می‌شود؟

الف) کراتین فسفات (۰/۲۵) (ص ۶۵)

ب) قند کافت به معنی تجزیه گلوکز است (۰/۲۵) که در ماده زمینه سیتوپلاسم انجام می‌شود. (۰/۲۵) (ص ۶۶)

ج) کو آنزیم A جدا و مولکول شش کربنی ایجاد می‌شود. (۰/۵) (ص ۶۹)

د) ۳۰ ATP (0/25) (ص ۷۲)

۱۵ در مورد زیستن مستقل از اکسیژن به پرسش‌های زیر پاسخ دهید.

الف) فرایندهای زیر توسط کدام نوع تخمیر، ایجاد می‌شوند؟

۱- ور آمدن خمیر نان ۲- تولید خیارشور

ب) رادیکال‌های آزاد چگونه باعث بافت مردگی( نکروز) کبد می‌شوند؟ 

۱۵ الف) ۱- تخمیر الکلی (۰/۲۵) (ص ۷۳) ۲- تخمیر لاکتیکی (۰/۲۵) (ص ۷۴)

ب) رادیکال‌های آزاد با حمله به DNA راکیزه، سبب تخریب راکیزه و در نتیجه مرگ یاخته‌های کبدی و بافت مردگی (نکروز) کبد می‌شوند. (۰/۵) (ص ۷۵)

۱۶ در مورد فتوسنتز به پرسش‌های زیر پاسخ دهید.

الف) میانبرگ گیاهان دولپه و تک لپه شامل باخته‌های نرم آکنه است یا سخت آکنه؟

ب) بیشترین جذب کاروتنوئیدها در چه بخش‌هایی از نور مرئی است؟

ج) کمبود الکترون سبزینه a در فتوسیستم ۲ چگونه جبران می‌شود؟

د) در چرخه کالوین CO۲ با فعالیت کدام آنزیم با ریبولوز بیس فسفات ترکیب می‌شود؟

هـ) به فرایند استفاده از CO۲ برای تشکیل ترکیب‌های آلی، چه می‌گویند؟

الف) نرم آکنه (۰/۲۵) (ص ۷۸)

ب) آبی و سبز (۰/۵) (ص ۷۹)

ج) از تجزیه نوری آب (۰/۲۵) (ص ۸۳)

د) روبیسکو (۰/۲۵) (ص ۸۴)

هـ) تثبیت کربن (۰/۲۵) (ص ۸۵)

۱۷ شکل مقابل فتوسنتز در گیاهان CAM را نشان می‌دهد. دو ویژگی مناطقی که این گیاهان در آنجا زندگی می‌کنند، را بنویسید. 

این گیاهان در مناطقی زندگی می‌کنند که با مسئله دما و نور شدید در طول روز و کمبود آب مواجه‌اند. (ذکر دو مورد) (۰/۵) (ص ۸۷)

۱۸ در مورد «جانداران فتوسنتز کننده دیگر» به پرسش‌های زیر پاسخ دهید.

الف) یک باکتری فتوسنتز کننده اکسیژن را نام ببرید؟

ب) چه نوع باکتری‌هایی در معادن، اعماق اقیانوس‌ها و اطراف دهانه آتشفشان‌های زیر آب وجود دارند؟ 

الف) سیانو باکتری‌ها (۰/۲۵) (ص ۸۹)

ب) شیمیوسنتز کننده (۰/۲۵) (ص ۹۰)

۱۹ در مورد فناوری‌های نوین زیستی به پرسش‌های زیر پاسخ دهید.

الف) دو آنزیم مورد استفاده در مهندسی ژنتیک را نام ببرید.

ب) برای وارد کردن دنای نوترکیب به باکتری، با چه روشی در دیواره باکتری منافذی ایجاد می‌شود؟ (یک مورد)

ج) لخته‌ها به طور طبیعی در بدن توسط کدام آنزیم تجزیه می‌شوند؟ 

الف) آنزیم‌های برش دهنده (۰/۲۵) (ص ۹۳) و آنزیم لیگاز (۰/۲۵) (ص ۹۵)

ب) با کمک شوک الکتریکی و یا شوک حرارتی همراه با مواد شیمیایی ایجاد کرد. (ذکر یک مورد (۰/۲۵) (ص ۹۵)

ج) آنزیم پلاسمین (۰/۲۵) (ص ۹۸)

۲۰ در مورد کاربردهای زیست فناوری به پرسش‌های زیر پاسخ دهید.

الف) مهم‌ترین مرحله در ساخت انسولین به روش مهندسی ژنتیک چیست؟

ب) ژن درمانی را تعریف کنید.

ج) چرا تشخیص زود هنگام آلودگی با ویروس ایدز اهمیت زیادی دارد؟ 

الف) تبدیل انسولین غیر فعال به انسولین فعال است. (۰/۵) (ص ۱۰۲)

ب) قرار دادن نسخه سالم یک ژن در یاخته‌های فردی که دارای نسخه¬ای ناقص از همان ژن است. (۰/۵) (ص ۱۰۴)

ج) زیرا باعث می‌شود که بدون اتلاف وقت اقدامات درمانی و پیشگیری لازم برای جلوگیری از انتقال ویروس به سایر افراد صورت گیرد. (۰/۵) (ص ۱۰۵)

۲۱ چگونه مشخص شد رفتار مراقبت مادری در موش اساس ژنی دارد؟ 

با ایجاد جهش در ژن B آن را غیر فعال کردند (۰/۲۵)، موش‌های ماده‌ای که ژن‌های جهش یافته داشتند، ابتدا بچه موش‌های تازه متولد شده را وارسی کردند ولی بعد آنها را نادیده گرفتند و رفتار مراقبت نشان ندادند. (۰/۵) (ص ۱۰۹)

۲۲ با توجه به توضیحات داده شده، نوع یادگیری موردنظر را در برگه پاسخ نامه بنویسید.

توضیحات	نوع یادگیری
شقایق دریایی با تحریک مکانیکی (تماس)، بازوهای خود را منقبض می‌کند اما به حرکت مداوم آب پاسخی نمی‌دهد.	الف
شامپانزه‌ها از تکه‌های چوب یا سنگ به شکل سندان و چکش استفاده می‌کنند تا پوسته سخت میوه‌ها را بشکنند.	ب
جوجه غازها پس از بیرون آمدن از تخم، نخستین جسم متحرکی را که می‌بینند، دنبال می‌کنند.	ج

الف) خوگیری (عادی شدن) (۰/۲۵) (ص ۱۱۰) (ص ۱۱۴)

ب) حل مسئله (۰/۲۵) (ص ۱۱۳)

ج) نقش پذیری (۲ ۰/۲۵) (ص ۱۱۳)

۲۳ چرا طاووس نر نظام جفت گیری چند همسری دارد؟ 

در این نظام یکی از والدین پرورش و نگهداری زاده‌ها را انجام می‌دهد. (۰/۵) (ص ۱۱۷)

۲۴ در رفتار دگرخواهی خفاش‌های خون آشام، چه زمانی یک خفاش از اشتراک غذا کنار گذاشته می‌شود؟

خفاشی که غذا دریافت کرده، کار خفاش دگرخواه را در آینده جبران می‌کند. اگر جبران انجام نشود، این خفاش از اشتراک غذا کنار گذاشته می‌شود. (۰/۵) (ص ۱۲۳)

«موفق و سربلند باشید» جمع نمره ۲۰

---

---

---

---

---

بارم‌بندی زیست‌شناسی دوازدهم

---

شماره فصل و عنوان	نیمسال اول	نیمسال دوم و شهریور
۱- مولکول‌های اطلاعاتی	۶	۲/۵
۲- جریان اطلاعات در یاخته	۵	۲/۵
۳- انتقال اطلاعات در نسل‌ها	۴	۲/۵
۴- تغییر در اطلاعات وراثتی	۵	۲/۵
۵- از ماده به انرژی	–	۲/۵
۶- از انرژی به ماده	–	۲/۵
۷- فناوری‌های نوین زیستی	–	۲/۵
۸- رفتارهای جانوران	–	۲/۵
جمع	۲۰	۲۰

---