سوالات تشریحی درس حافظه و علل فراموشی روانشناسی یازدهم | پاسخ
سوالات تشریحی درس چهارم روانشناسی یازدهم همراه پاسخ | بخش اول
در ادامه بخوانید: » عوامل مؤثر در فراموشی؛ چگونه مطالعه کنیم تا حافظه بهتری داشته باشیم
مقدمه
۱- درستی یا نادرستی عبارات زیر را مشخص کنید.
الف) یکی از شگفتآورترین پدیدههای شناختی انسان، حافظه است.
درست
ب) یکی از برجستهترین ویژگیهای انسان، قدرت تفکر اوست.
درست
۲- جاهای خالی را تکمیل کنید.
الف) تصورات و ادراکات قبلی ما در ……….. ذخیره میشود.
حافظه
ب) اگر ………. شکل نگیرد، تفکری هم نخواهد بود.
حافظه
ج) حافظه ابزاری برای گذر از شناخت ……. (مثل توجه و ادراک) و ورود به شناخت……..، یعنی………. است.
پایه _ عالی _ تفکر
۳- مثالهایی از شناخت پایهای را بنویسید.
توجه و ادراک
۴- شناخت عالی چیست؟
تفکر
۵- ابزار گذر از شناخت پایه و ورود به شناخت عالی چیست؟
حافظه
در ادامه بخوانید: » چگونه میتوانیم تمرکز ایجاد کنیم؛ برخی موانع تمرکز؛ عوامل تمرکز
۶- کدام اطلاعات در حافظه ذخیره میشوند؟
اطلاعاتی که قبلاً به وسیله توجه و ادراک دریافت کردهایم در حافظه ذخیره میشوند. یا در صورتی که اطلاعات به یک رمز قابل قبول تبدیل شودـ
مراحل حافظه
۷- زهرا تصمیم میگیرد در نمایشگاه کتاب از غرفه کتابهای داستانی هشت سال دفاع مقدس بازدید کند. وی پس از بازدید، کتابی با عنوان «پایی که جا ماند» را ملاحظه میکند. تصمیم میگیرد این کتاب را بخرد. بعد از مطالعه به دوستش سپیده میگوید: من کتاب جالبی با عنوان «پایی که جا ماند» را خریدم. این کتاب را یکی از آزادگان نوشته است و آن را به یک گروهبان عراقی که در زمان اسارت او را خیلی شکنجه میکرد تقدیم کرده است. سپیده بعد از شنیدن این اطلاعات از زهرا میخواهد تا چند روزی کتاب را به وی امانت دهد و زهرا قول میدهد فردا کتاب را به دوستش بدهد و برای اینکه فراموش نکند یک روبان قرمز روی کیفش میگذارد. روز بعد زهرا از به یاد ماندن تقاضای دوستش خوشحال است و با شادمانی کتاب را به دوستش امانت میدهد. چطور شد که زهرا روز بعد کتاب را با خود به همراه آورد؟
به واسطه شکلگیری حافظه یعنی در گام نخست باید درخواست سپیده به یک رمز قابل قبول تبدیل شود و به حافظه سپرده شود. بعد از اینکه به حافظه سپرده شد باید تا صبح روز بعد آن اطلاعات حفظ شود. گام آخر، بیرون کشیدن اطلاعات سپرده شده از حافظه است
در ادامه بخوانید: » تفکر حل مسئله؛ ویژگیهای مسئله؛ انواع مسئله؛ چرا حل مسئله مهم است
۸- جای خالی را تکمیل کنید.
الف) «عمل به وعده»، متضمن شکلگیری ……… بوده است.
حافظه
ب) حافظه در……. مرحله شکل میگیرد.
سه
ج) گام به حافظه سپردن،……….. نام دارد.
رمزگردانی
د) نگهداری اطلاعات ذخیرهسازی یا ……… نام دارد.
اندوزش
۹- چگونگی شکل گیری حافظه برای عمل به وعده را بنویسید.
در گام نخست باید درخواست مخاطب به یک رمز قابل قبول تبدیل شود و به حافظه سپرده شود. بعد از اینکه به حافظه سپرده شد باید تا صبح روز بعد آن اطلاعات حفظ شود. گام آخر، بیرون کشیدن اطلاعات سپرده شده از حافظه است.
۱٠- رمزگردانی چیست؟
گام به حافظه سپردن، رمزگردانی نام دارد.
۱۱- اندوزش چیست؟
نگهداری اطلاعات ذخیرهسازی یا اندوزش نام دارد.
۱۲- آخرین مرحله حافظه چه نام دارد؟
بازیابی
۱۳- به خاطر آوردن اطلاعات ذخیره شده در حافظه چه نام دارد؟
بازیابی
در ادامه بخوانید: » روشهای حل مسئله: تحلیلی، اکتشافی؛ پیامدهای ناتوانی در حل مسئله
۱۴- درستی یا مادرستی عبارات زیر را مشخص کنید.
الف) حافظه در هر یک از مراحل شکلگیری، امکان خطا دارد.
درست
ب) مراحل سهگانه حافظه به ترتیب عبارتند از: رمزگردانی، اندوزش و بازگردانی.
درست
رمزگردانی
۱۵- آیا همه افراد به یک شکل اطلاعات را رمزگردانی میکنند؟
خیر
۱۶- درستی یا نادرستی عبارات زیر را مشخص کنید.
رمزگردانی به صورتهای مختلف صورت میگیرد.
درست
ب) رمزگردانی جزء به جزء شامل جزئیات یک موضوع یا رویداد است.
درست
۱۷- فرق رمزگردانی کودکان با بزرگسالان چیست؟
کودکان به صورت جزء به جزء اطلاعات را رمزگردانی میکنند، در حالی که بزرگسالان به صورت کلی و خلاصه رمزگردانی میکنند.
۱۸- کودکان به چه صورت اطلاعات را رمزگردانی میکنند؟
جزء به جزء
۱۹- بزرگسالان به چه صورت رمزگردانی میکنند؟
کلی و خلاصه
۲۰- فرق رمزگردانی جزء به جزء و رمزگردانی کلی چیست؟
رمزگردانی جزء به جزء شامل جزئیات یک موضوع یا رویداد است. در حالی که رمزگردانی کلی دربرگیرنده خلاصه موضوع است.
۲۱- کدام رمزگردانی دربرگیرنده خلاصه موضوع است؟
کلی
۲۲- در کدام رمزگردانی امکان خطای بیشتری وجود دارد؟
جزء به جزء
۲۳- چرا به حافظه کودکان نمیتوان اعتماد کرد؟
رمزگردانی کودکان به صورت جزء به جزء است. در رمزگردانی جزء به جزء، امکان خطای بیشتری وجود دارد. به همین دلیل به حافظه کودکان نمیتوان اعتماد کرد.
۲۴- با توجه به مثالهای زیر، نوع رمزگردانی هر یک را مشخص کنید.
الف) چشمهای خود را ببندید. دبیرتان یک عدد هشت رقمی را برای شما میخواند و از شما میخواهد بعد از شنیدن عدد، آن را به همان ترتیبی که خوانده شده بازگو کنید. رمزگذاری خود را برای یادآوری این شماره بیان کنید.
رمزگردانی شنیداری
ب) معلم، شماره تلفنی را بر روی تابلو نوشته و بلافاصله پاک میکند و از دانش آموزان میخواهد که شماره مورد نظر را بیان کنند.
رمزگردانی دیداری
ج) معلم شماره دیگری را برای بچهها خوانده و آن را روی تابلو یادداشت میکند. دانش آموزان با نگاه به اعداد سعی میکنند آن را به راحتی به یاد بیاورند. یکی از دانش آموزان در مییابد که اعداد شماره تلفن را میتواند به دو مجموعه چهارتایی که مربوط به دو واقعه تاریخی مهم است و از قبل آن را بهخوبی یاد گرفته تبدیل کند.
رمزگردانی معنایی
د) کدام یک از این سه پایدارتر است؟ چرا؟
رمزگردانی معنایی، پایداری بیشتری دارد زیرا از هر دو حواس بینایی و شنیداری در این رمزگردانی استفاده شده است.
۲۵- جاهای خالی را پر کنید
رمزگردانی به انواع………، دیداری و……… تقسیم میشود.
شنیداری _ معنایی
در ادامه بخوانید: » شناخت چیست؛ چگونگی شکلگیری سطوح مختلف شناخت؛ روانشناسی
۲۶- در مثال زیر، علی از کدام رمزگردانی استفاده کرده است؟ چرا؟
علی هنگام برگشت به منزل بسیار گرسنه بود. به تابلوی تهیه غذای سر کوچه نگاه کرد و شماره تلفن را در ذهن خود مرور کرد. سپس هنگامیکه به خانه رسید بلافاصله گوشی تلفن را برداشت و برای ناهار خود غذا سفارش داد.
او از رمزگردانی دیداری استفاده کرده است؛ زیرا عدد مورد نظر را دیده و شکل آن را به خاطر سپرده است.
ذخیرهسازی
۲۷. آیا همه افراد اطلاعات را با دوره زمانی یکسانی ذخیره میکنند؟
خیر
۲۸. درستی یا نادرستی عبارت زیر را مشخص کنید.
زمان ذخیرهسازی اطلاعات متفاوت است.
درست
۲۹. جای خالی عبارت زیر را تکمیل کنید.
بر اساس ……… ذخیرهسازی میتوان خاطرات را درجهبندی کرد.
زمان
۳٠. سعی کنید قدیمیترین خاطرهای را که در حافظه خود دارید برای دوستانتان نقل کنید. ضمن نقل آن خاطره قدیمی، زمان آن را هم بنویسید. به نظر شما قدیمیترین خاطره به چه سنی برمیگردد؟ سنی را که شما بیان کردید با سنهای بیان شده از سوی همکلاسیها مقایسه کنید. میانگین به یاد آوردن خاطره به چه سنی برمیگردد؟
معمولاً قدیمیترین خاطرات به سنین حدود ۳ الی ۴ سالگی بر میگردد. میانگین سن به یاد آوردن خاطرهها ۳/۵ سال است.
بازیابی
۳۱. آیا برای داشتن یک حافظه قوی، رمزگردانی و ذخیرهسازی کافی است؟
خیر
۳۲. سومین مرحله حافظه، چه نام دارد؟
بازیابی
۳۳. در کدام مرحله حافظه، اطلاعات از حافظه فراخوانده میشود؟
بازیابی
۳۴. درستی یا نادرستی عبارت زیر را مشخص کنید.
برخی، با اینکه رمزگردانی خوبی دارند و اطلاعات را برای مدت زمان طولانی در ذهن نگهداری میکنند، اما نمیتوانند آنها از حافظه بیرون بیاورند.
درست
۳۵. عبارات زیر نشانگر کدام پدیده است؟
فرد میگوید من پاسخ این سؤال را میدانم، (اصطلاحاً در نوک زبان من است) ولی نمیتوانم بگویم.
پدیده نوک زبانی
۳۶. در وضعیت و پدیده نوک زبانی، در کدام مرحله حافظه مشکل وجود دارد؟
بازیابی اطلاعات
۳۷. در کدام حالت برای بازیابی اطلاعات به فرد مقابل گفته میشود: لطفاً اولین کلمه آن را بگویید؟ بعد از شنیدن اولین کلمه بلافاصله بقیه اطلاعات به خاطر میآید؟
پدیده نوک زبانی
۳۸. بازیابی اطلاعات از حافظه، به چه عاملی وابسته است؟
به نشانههای آن اطلاعات
۳۹. در چه صورت، بازیابی اطلاعات از حافظه بهتر انجام میشود؟
بازیابی اطلاعات از حافظه، به نشانههای آن اطلاعات وابسته است؛ بنابراین هرچه نشانه بیشتری داشته باشیم، بازیابی بهتری انجام میشود.
۴۰. چرا در پدیده نوک زبانی، بعد از شنیدن اولین کلمه بلافاصله بقیه اطلاعات به خاطر میآید؟
بازیابی اطلاعات از حافظه، به نشانههای آن اطلاعات وابسته است؛ بنابراین اولین کلمه یکی از نشانههای مرتبط به آن بوده است.
در ادامه بخوانید: » سوالات روانشناسی در کنکور ۹۸ علوم انسانی همراه پاسخ
۴۱. معلم دینی از بچهها خواسته بود که آیه الکرسی را برای جلسه بعد حفظ کنند. مریم در جلسه بعد آماده پاسخگویی بود. با وجود تسلط و آمادگی قبلی، زمانی که آیه اول را خواند، در به یادآوردن اول آیه دوم، دچار مشکل شد. به محض شنیدن اولین کلمه آیه دوم به راحتی بقیه آیه را قرائت کرد. به نظر شما مریم در کدام یک از سه مرحله حافظه رمزگردانی، اندوزش، بازیابی) دچار مشکل شده است؟ چرا؟
مریم در مرحلهی بازیابی اطلاعات با مشکل مواجه شده است و بر اساس پدیدهی نوک زبانی به نشانههای بیشتری برای بازیابی آیات خوانده شده خود نیاز داشته است.
انواع حافظه
صفحهای از کتاب را در یک اتاق تاریک بهطور اتفاقی باز کنید. آنگاه دکمه فلاش دوربین را فشار دهید. لازم نیست عکس بگیرید، فقط فلاش بزنید. در این حالت میتوانید بیشتر متن کتاب را ببینید، اما قادر به فهم آن نخواهید بود. هر چند نور فلاش فقط چند هزارم ثانیه دوام میآورد، ولی شما تصویر کتاب را به مدت حدود نیم ثانیه میبینید.
در ادامه بخوانید: » سوالات روانشناسی در کنکور ۱۴۰۰ علوم انسانی همراه پاسخ
در مثال فوق، حافظه حسی شکلگرفته است. اطلاعات محیط پیرامون ما ابتدا از طریق گیرندههای حسی (چشم) دریافت میشوند و سپس در مدت زمان کمتر از یک ثانیه اثری یا ردی از آن در حافظه حسی ما میمانند. حجم ردهای حسی زیاد، اما مدت ذخیرهسازی آنها کوتاه است.
ردهای حسی ذخیرهشده در حافظه حسی، در صورت توجه به اطلاعات تبدیل میشوند و به حافظه کوتاه مدت و حافظه کاری انتقال مییابند. حافظه کاری، علاوه بر ذخیرهسازی کوتاه مدت، کمک خوبی برای اجرای وظایف و تکالیف است.
در حافظه کوتاه مدت فقط تا چند دقیقه میتوانیم اطلاعات را ذخیره کنیم. ملاک ذخیرهسازی اطلاعات در این حافظه فقط ذخیرهسازی کوتاه (حداکثر چند دقیقه) است. ما بسیاری از اطلاعات را بر اساس میزان استفاده از آنها در مدت زمان کوتاه به خاطر میسپاریم. در این صورت با حافظه کاری سروکار داریم. مفهوم حافظه کاری نشاندهنده این موضوع است که انواع حافظه را نمیتوانیم صرفاً بر اساس زمان تقسیمبندی نماییم؛ بلکه میزان استفاده از اطلاعات، تعیینکننده در دسترس بودن یا عدم دسترسی به آن اطلاعات است.
در ادامه بخوانید: » سوالات روانشناسی در کنکور ۱۳۹۹ علوم انسانی همراه پاسخ
نمیتوانیم بیش از چند اطلاعات را برای مدت کوتاهی ذخیره کنیم. مهمترین دلیل فراموشی اطلاعات در حافظه کوتاه مدت، محو شدن مواد اطلاعاتی حافظه به دلیل گذشت زمان یا جایگزینی مواد اطلاعاتی با موارد جدید است.
اگر بخواهید به صورت همزمان یادآوری یک بیت شعر، یک فرمول ریاضی و آیهای از قرآن را در ذهن فعال نگهدارید، نیرویی که صرف فعالسازی هر یک از آنها میشود، کمتر خواهد شد.
فعالیت ۴ – ۶
به گروههای دو نفره تقسیم شوید. یکی از شما کتاب را بسته و این بیست لغت را برای دوستتان بخوانید: کاغذ، اتومبیل، سنگ، چمن، میخ، رایانه، مداد، کت، میدان، دریا، ماکارونی، هواپیما، زکات، مسابقه، یخ، والیبال، فردوسی، پول، روزه و ماهی. سپس از دوستتان بخواهید بعد از بیان کامل لغات، هر چه در ذهن دارد را برای شما بازگو کند. از دیگر همکلاسیهایتان هم بپرسید چند لغت را توانستند به یاد بیاورند؟
به احتمال زیاد حداکثر لغت قابل یادآوری ۲ ± ۷ لغت است. یعنی ۵ تا ۹ لغت را میتوان به یاد آورد. این حالت را « فراخنای ارقام» میگویند.
در ادامه بخوانید: » فشار روانی چیست؛ روشها و انواع مقابله با فشار روانی؛ روانشناسی
با اجرای فعالیت ۴ – ۶ به احتمال زیاد حداکثر لغت قابل یادآوری ۲ ± ۷ لغت است. یعنی ۵ تا ۹ لغت را میتوان به یاد آورد. این حالت را «فراخنای ارقام» میگویند. حافظه کاری، نقش مهمی در تفکر دارد و همانند یک تخته سیاه است که ذهن، محاسباتش را بر روی آن انجام میدهد.
بنابراین حافظه کاری در کارکرد مهم زیر را دارد:
۱- مطالبی را که به مدت کوتاهی لازم داریم، ذخیره میکند. (حافظه کوتاه مدت)؛
۲- فضای کار برای فعالیت جاری ذهن فراهم میکند.
در آزمایش مربوط به یادآوری لغات اگر به دوستانتان بگویید من ده دقیقه فرصت میدهم تا هر چه میتوانید آن ۲۰ لغت را تکرار کنید و بعد از ده دقیقه تعداد لغات قابل یادآوری را بازگو کنید. در آن صورت تعداد لغات بازگو شده بیشتر از مرحله قبل خواهد بود. در این حالت، حافظه جدیدی شکل گرفته است. حافظه جدید، حافظه بلندمدت نام دارد. حجم اطلاعات ذخیره شده و مدت زمان نگهداری اطلاعات در حافظه بلندمدت، محدودیتی ندارد. در حافظه بلند مدت، اطلاعات از چند دقیقه تا پایان عمر ذخیره میشود.
در ادامه بخوانید: » سوالات تشریحی درس روانشناسی: تعریف و روش مورد مطالعه | پاسخ
یکی از سادهترین شیوههای انتقال اطلاعات از حافظه کوتاه مدت به بلندمدت، بازگویی و تمرین است.
سه حافظه حسی، کوتاه مدت و بلندمدت با توجه به مراحل حافظه در جدول ۱- ۴ با یکدیگر مقایسه شدهاند.
جدول ۱- ۴- مقایسه حافظه حسی، کوتاه مدت و بلندمدت با توجه به مراحل حافظه
انواع حافظه | مراحل حافظه | نوع رمزگردانی | ظرفیت یا گنجایش اندوزش | زمان بازیابی |
حسی | حسی | نامحدود | حدود نیم ثانیه |
کوتاه مدت | حسی (همراه با توجه) | ۷±۲ | چند دقیقه |
بلند مدت | عمدتاً معنایی | نامحدود | از چند دقیقه تا آخر عمر |
سوال
عبارت زیر را بخوانید و بگویید حافظه کوتاه مدت با حافظه کاری چه فرقی دارد؟
از آنجا که شکلگیری حافظه کاری، علاوه بر اثرپذیری از زمان، تابع میزان استفاده ما هم هست، بنابراین ظرفیت ذخیرهسازی و زمان بازیابی اطلاعات، برخلاف حافظه کوتاه مدت، میتواند بیشتر باشد؛ چرا؟
حافظه کوتاه مدت شامل تمام دادههای مربوط به تکالیف شناختی میشود و هر چقدر با تمرینات، محاسبات، شنیدن و تصویرسازی ذهنی اطلاعات حافظه کوتاه مدت را فعالتر کنیم حافظه کاری موثرتر عمل میکند و ظرفیت ذخیرهسازی و زمان بازیابی اطلاعات افزایش مییابد.
در ادامه بخوانید: » تعریف روانشناسی رشد؛ عوامل مؤثر بر رشد؛ ویژگیهای رشد قبل از تولد
با توجه به نوع اطلاعات، حافظه به دو نوع معنایی و رویدادی تقسیم میشود. به مثالهای زیر توجه کنید:
• نظریه را تعریف کنید؟
• بین احساس و ادراک چه تفاوتی وجود دارد؟
• دیروز همین ساعت کجا بودید؟
پاسخ به دو پرسش اول دربرگیرنده شکلگیری حافظه معنایی است. در این حافظه، دانش عمومی ذخیره میشود. پاسخ به پرسش سوم دربرگیرنده تجربه مشخصی است که به یک زمان و مکان مشخصی مربوط میشود.
در ادامه بخوانید: » علم چیست؛ علوم تجربی چه هدفهایی را دنبال میکند؛ روانشناسی چیست
فعالیت ۴- ۷
به پرسشهای زیر توجه کنید و بگویید پاسخ به این پرسشها به حافظه معنایی مربوط میشود یا رویدادی؟ چرا؟
• مهمترین علل آلودگی ناشی از ریز گردها را توضیح دهید.
معنایی. زیرا مرتبط با دانش عمومی ماست.
• اصول دین شامل چه مواردی است؟
معنایی. زیرا مرتبط با دانش عمومی ماست.
• ساعت ۵ بعد از ظهر دیروز کجا بودید؟
رویدادی،. زیرا در ارتباط با تجربه شخصی ماست.
• با توجه به زمان، حافظه به چند نوع تقسیم میشود؟
معنایی. زیرا مرتبط با دانش عمومی ماست.
• در عملیات فتحالمبین چه مناطقی از کشور عزیز ما آزاد شد؟
معنایی. زیرا مرتبط با دانش عمومی ماست.
• نام محل اقامت امام خمینی در فرانسه چه بوده است؟
معنایی. زیرا مرتبط با دانش عمومی ماست.
معانی کلمات به صورت پیاپی و مرتبط با سایر معانی شکل میگیرند. چند لحظه به واژه «قناری» فکر کنید. همراه این کلمه چه چیزهایی در حافظه شما به یاد آورده میشود.
شبکه سلسله مراتبی واژه «قناری» در حافظه معنایی
چرا مطالعه مراحل حافظه و انواع حافظه مهم است؟
با توجه به انواع حافظه و ویژگیهای ظرفیت و مدت هر یک از مراحل، مفاهیم اساسی و اطلاعات پر اهمیت را بهتر در حافظه ذخیره میکنیم تا بازیابی آنها سریعتر انجام گیرد.
در ادامه شرکت کنید: » آزمونهای آنلاین روانشناسی یازدهم