کتاب الکترونیکی «جامـــــــع‌ترین و آخــــــــرین پرسش‌های آزمون‌های نهایی زیست‌شناسی دوازدهم»
انتشارات: موسسه آموزشی تالیفی ارشدان
تعداد صفحه: ۱۱۵
این کتاب شامل
- بررسی تمامی‌امتحان‌های نهایی (از دی‌ماه ۱۳۹۷ تا دی‌ماه ۱۴۰۱) داخل کشور
- پاسخ تشریحی پرسش‌ها؛
- پاسخ کامل فعالیت‌های کتاب؛
- مطابق با جدیدترین تغییرات کتاب درسی
- تفکیک موضوعی پرسش‌ها براساس سرفصل‌های کتاب درسی
فصل رفتارهای جانوران
شامل گفتارهای:
گفتار ۱: اساس رفتار
گفتار ۲: انتخاب طبیعی و رفتار
گفتار ۳: ارتباط و زندگی گروهی
بارم‌بندی مربوط به این فصل:
نیمسال اول: ۰
نیمسال دوم و شهریور: ۲/۵
گفتار ۱: اساس رفتار
رفتار غریزی را تعریف کنید. (خردادماه ۱۳۹۱، ۰/۵)
اساس رفتار غریزی در همۀ افراد یک گونه یکسان است، زیرا ژنی و ارثی است.
چگونه مشخص شد رفتار مراقبت مادری در موش اساس ژنی دارد؟ (دی‌ماه ۱۳۹۷، ۰/۷۵)
با ایجاد جهش در ژن B آن را غیر فعال کردند (۰/۲۵)، موش‌های ماده‌ای که ژن‌های جهش یافته داشتند، ابتدا بچه موش‌های تازه متولد شده را وارسی کردند ولی بعد آنها را نادیده گرفتند و رفتار مراقبت نشان ندادند. (۰/۵)
چرا اساس رفتار غریزی در همه افراد یک گونه یکسان است؟ (خردادماه ۱۳۹۹، ۰/۲۵)
زیرا ژنی و ارثی است.
رفتار مکیدن در شیرخواران نمونه‌ای از چه رفتاری است؟ (دی‌ماه ۱۳۹۹، ۰/۲۵)
غریزی
از رفتارهای یادگیری چهار مورد را نام ببرید. (۱)
عادی شدن، شرطی شدن کلاسیک، شرطی شدن فعال، حل مسئله و نقش‌پذیری
با توجه به توضیحات داده شده، نوع یادگیری مورد نظر را بنویسید. (دی‌ماه ۱۳۹۷، ۰/۷۵)
| توضیحات | نوع یادگیری |
| شقایق دریایی با تحریک مکانیکی (تماس)، بازوهای خود را منقبض می‌کند اما به حرکت مداوم آب پاسخی نمی‌دهد. | الف |
| شامپانزه‌ها از تکه‌های چوب یا سنگ به شکل سندان و چکش استفاده می‌کنند تا پوسته سخت میوه‌ها را بشکنند. | ب |
| جوجه غازها پس از بیرون آمدن از تخم، نخستین جسم متحرکی را که می‌بینند، دنبال می‌کنند. | ج |
الف) خوگیری (عادی شدن) ب) حل مسئله ج) نقش پذیری
در جدول زیر ستون «الف» مربوط به انواع یادگیری است، هر یک از موارد ستون «الف» با یکی از موارد ستون «ب» ارتباط صحیح‌تری دارد آنها را پیدا کرده و بنویسید. (دی‌ماه ۱۳۹۳، ۰/۷۵)
| ستون «الف» | ستون «ب» |
| ۱- عادی شدن ۲- شرطی شدن فعال ۳- رفتار حل مسئله | الف) برقراری ارتباط بین تجارب گذشته ب) چشم پوشی از محرک‌های بی اهمیت ج) انجام یک عمل یا رفتار خاص، منجر به پاداش یا تنبیه خواهد شد. |
۱- ب، ۲- ج، ۳- الف
در جدول زیر، هر یک از موارد ستون «الف» با یکی از موارد ستون «ب» ارتباط منطقی دارد. آنها را پیدا کنید و بنویسید. (در ستون «ب» یک مورد اضافه است) (شهریورماه ۱۳۹۸، ۱)
| ستون «الف» | ستون «ب» |
| ۱- جانور می‌آموزد بین رفتار خود با پاداش یا تنبیهی که دریافت می‌کند، ارتباط برقرار کرده و در آینده رفتاری را تکرار یا از انجام آن خودداری می‌کند. ۲- شقایق دریایی با تحریک مکانیکی (تماس)، بازوهای خود را منقبض می‌کند اما به حرکت مداوم آب پاسخی نمی‌دهد. ۳- جوجه غازها پس از بیرون آمدن از تخم، نخستین جسم متحرکی را که می‌بینند، دنبال می‌کنند. ۴- شامپانزه‌ها ازتکه‌های چوب یا سنگ به شکل سندان و چکش استفاده می‌کنند تا پوسته سخت میوه‌ها را بشکنند. | حل مسئله شرطی شدن فعال (آزمون و خطا) شرطی شدن کلاسیک خوگیری (عادی شدن) نقش‌پذیری |
۱- شرطی شدن فعال (آزمون و خطا) ۲- خوگیری (عادی شدن) ۳- نقش پذیری ۴- حل مسئله
هر یک از عبارت‌های ستون «الف» با یکی از موارد ستون «ب» ارتباط دارند. آنها را در برگه پاسخ بنویسید. (خردادماه ۱۳۹۹ خارج صبح، ۱)
| «الف» | «ب» |
| الف) رفتار تولید صدا توسط افراد نگهبان هنگام حضور شکارچی ب) تبدیل یک محرک بی اثر به یک محرک مؤثر (شرطی) ج) استفاده از تجربه‌های گذشته در برقراری ارتباط با موقعیت جدید د) برقراری ارتباط بین رفتار با پاداش یا تنبیه | ۱- خوگیری ۲- شرطی شدن فعال ۳- حل مسئله ۴- دگر خواهی ۵- شرطی شدن کلاسیک |
الف: ۴ _ ب: ۵ _ ج: ۳ _ د: ۲
هر یک از موارد زیر مربوط به کدام نوع یادگیری است؟ (خردادماه ۱۳۹۸، ۱)
الف) جانور با چشم پوشی از محرک‌های بی اهمّیت، انرژی خود را برای انجام فعالیت‌های حیاتی حفظ می‌کند:
عادی شدن
ب) جانور می‌آموزد بین رفتار خود با پاداش یا تنبیهی که دریافت می‌کند، ارتباط برقرار کرده و در آینده رفتاری را تکرار یا از انجام آن خودداری می‌کند:
شرطی شدن فعال (یادگیری با آزمون و خطا)
ج) جانور بین تجربه‌های گذشته و موقعیت جدید ارتباط برقرار می‌کند و آگاهانه برنامه ریزی می‌کند:
حل مسئله
د) در دوره مشخصی از زندگی جانور انجام می‌شود:
نقش پذیری
هر یک از موارد زیر مربوط به کدام نوع یادگیری است؟ (خردادماه ۱۳۹۹، خارج، عصر، ۱) (شهریورماه ۱۳۹۱، ۱)
الف) در این یادگیری، پاسخ جانور به یک محرک تکراری که سود یا زیانی برای آن ندارد، کاهش پیدا می‌کند و جانور می‌آموزد به برخی محرک‌ها پاسخ ندهد.
خوگیری (عادی شدن)
ب) پرنده‌ای که پروانه مونارک را بلعیده و دچار تهوع شده است، پس از چنین تجربه‌هایی پرنده می‌آموزد، این حشره را نباید بخورد.
شرطی شدن فعال
ج) جانور بین تجربه‌های گذشته و موقعیت جدید ارتباط برقرار می‌کند و آگاهانه برنامه ریزی می‌کند.
حل مسئله
د) جوجه غازها پس از بیرون آمدن از تخم، نخستین جسم متحرکی را که می‌بینند، دنبال می‌کنند.
نقش پذیری
از میان رفتارهای زیر کدام یک غریزی و کدام یک یادگیری است؟
الف)عادی شدن:
یادگیری
ب) شرطی شدن فعال:
یادگیری
ج) شمپانزه گرسنه برای دست یابی به غذا، تعدادی جعبه را روی هم می‌گذارد:
یادگیری
د) وارد شدن پرنده به زمین کشاورزی، بدون توجه به مترسکی که در آن گذاشته‌اند:
یادگیری
نوع هر یک از رفتارهای زیر را تعیین کنید.
الف) جوجه کاکائی پس از بیرون آمدن از تخم می‌تواند به منقار والد نوک بزند:
غریزی
ب) در این رفتار جانور یاد می‌گیرد که به محرک‌های تکراری که هیچ سود و زیانی برای او ندارد، پاسخ ندهد:
عادی شدن
ج) ترشح بزاق سگ در پاسخ به صدای زنگ: (دی‌ماه ۱۳۹۱)
شرطی شدن کلاسیک
د) فشار دادن اهرم برای دستیابی به غذا توسط موش (آزمایش اسکینر): (خردادماه ۱۳۹۱)
شرطی شدن فعال
ه) تکرار انجام یک رفتار به منظور دریافت پاداش: (خردادماه ۱۳۹۴)
شرطی شدن فعال
و) در این نوع رفتار، جانور در موقعیتی جدید که قبلاً با آن روبه رو نشده است، رفتار مناسبی از خود بروز می‌دهد: (شهریورماه ۱۳۸۹)
حل مسئله
رفتار یادگیری از نوع عادی شدن را توضیح دهید. (۰/۵)
در این یادگیری، پاسخ جانور به یک محرک تکراری که سود یا زیانی برای آن ندارد، کاهش پیدا می‌کند و جانور می‌آموزد به برخی محرک‌ها پاسخ ندهد.
در عادی شدن، جانور به کدام محرک‌ها پاسخ نمی‌دهد؟ (شهریورماه ۱۳۹۴، ۰/۵)
محرک تکراری که سود یا زیانی برای آن ندارد.
در رفتار عادی شدن، جانور از کدام محرک‌ها صرف نظر می‌کند و این محرک‌ها چه ویژگی‌هایی دارند؟ (خردادماه ۱۳۹۰، ۰/۵)
محرک‌های دائمی (۰/۲۵) که هیچ سود و زیانی برای او ندارد. (۰/۲۵)
عدم انقباض بازوهای شقایق دریایی در پاسخ به حرکت مداوم آب، مثالی از کدام یادگیری است؟ (شهریورماه ۱۳۹۹، ۰/۲۵)
خوگیری (عادی شدن)
معروف‌ترین پژوهش در زمینه یادگیری شرطی شدن کلاسیک آزمایشی درباره………………. (دی‌ماه ۱۳۹۸، ۰/۲۵)
۱) قرار دادن شمپانزه در اتاقی که موزها از سقف آن آویزان شده، می‌باشد
۲) قرار دادن موش درون جعبه‌ای که به کمک آن با فشردن اهرم غذا به دست می‌آورد بود
۳) اندازه‌گیری میزان ترشح بزاق سگ پس از غذا دادن به حیوان بود
۴) قرار دادن پرنده در زمین کشاورزی که در آن مترسک قرار داده شده بود می‌باشد
پاسخ گزینه: ۳
در رفتار شرطی شدن کلاسیک، به چه علت محرک شرطی به این نام خوانده می‌شود؟ (۰/۵)
زیرا در صورتی می‌تواند موجب بروز پاسخ شود که با یک محرک طبیعی همراه شود.
محرک شرطی و محرک طبیعی در آزمایش پاولوف را بنویسید. (خردادماه ۱۳۹۹، ۰/۵)
محرک شرطی: صدای زنگ محرک طبیعی: غذا
در آزمایش پاولوف، محرک غیر شرطی و پاسخ غیرشرطی را مشخص کنید. (شهریورماه ۱۳۹۰، ۰/۵)
محرک غیر شرطی: غذا. پاسخ غیر شرطی: ترشح بزاق
در آزمایش پاولوف، ترشح بزاق (با دیدن غذا) چه نوع پاسخی محسوب می‌شود؟ (خردادماه ۱۳۹۱، ۰/۲۵)
پاسخ غریزی
در آزمایش پاولوف، صدای زنگ، یک محرک……………….. است. (دی‌ماه ۱۳۹۰، ۰/۲۵)
ابتدا یک محرک بی‌اثر و با همراهی یک محرک طبیعی، به یک محرک شرطی تبدیل می‌شود.
چگونه یک محرک بی اثر به محرک شرطی تبدیل می‌شود؟ (شهریورماه ۱۳۹۶، ۰/۵)
وقتی محرک بی اثر با محرک طبیعی همراه باشد.
رفتار آزمون و خطا، رفتاری غریزی است یا یادگیری؟ (دی‌ماه ۱۳۹۰، ۰/۲۵)
یادگیری
در کدام نوع از رفتارِ یادگیری می‌توان به جانور یاد داد که در موقعیتی خاص رفتار مشخصی انجام دهد، یا این که آن را انجام ندهد ؟ (خردادماه ۱۳۹۱، ۰/۲۵)
شرطی شدن فعال
در شرطی شدن فعال درچه صورت احتمال تکرار رفتار افزایش، و در چه صورت کاهش می‌یابد؟ (دی‌ماه ۱۳۹۱- خردادماه ۱۳۹۰، ۱)
در این رفتار جانور می‌آموزد بین رفتار خود با پاداش یا تنبیهی که دریافت می‌کند، ارتباط برقرار کرده و در آینده رفتاری را تکرار یا از انجام آن خودداری می‌کند.
شامپانزه در برخورد با حل یک مسئله جدید، چگونه عمل می‌کنند؟ (دی‌ماه ۱۳۹۵، ۰/۲۵)
بین تجارب گذشته ارتباط برقرار می‌کند (۰/۲۵) و برای حل مسئله جدید استدلال می‌کند (۰/۲۵)
در کدام نوع یادگیری، جانور بین تجربه‌های گذشته و موقعیت جدید ارتباط برقرار می‌کند و آگاهانه برنامه ریزی می‌کند؟ (شهریورماه ۱۳۹۹، ۰/۲۵)
حل مسئله
در کدام رفتار، جانور بین تجارب گذشته ارتباط برقرار می‌کند؟ (شهریور ۱۳۹۴، ۰/۲۵)
حل مسئله
کدام گزینه انتقال رفتار به زاده‌ها را به درستی بیان می‌کند؟ (دی‌ماه ۱۳۹۶، ۰/۲۵)
ا) رفتار حل مسئله در شامپانزه
۲) رفتار موش در مراقبت از فرزندان
۳) رفتار پرنده‌ای که پروانه مونارک را بلعیده
۴) رفتار موش در جعبه اسکینر
پاسخ گزینه: ۲
فرآیند نقش‌پذیری را توضیح دهید. (دی‌ماه ۱۳۹۶، ۰/۵)
نقش‌پذیری نوعی یادگیری است که در دورۀ مشخصی از زندگی جانور انجام می‌شود.
کدام نوع یادگیری در دوره مشخصی از زندگی جانور انجام می‌شود؟ (خردادماه ۱۳۹۲و ۱۳۹۵ و دی‌ماه ۱۳۹۹، ۰/۲۵)
نقش پذیری
توضیح دهید که رفتار زیر به چه دلیلی انجام می‌شود: (دی‌ماه ۱۳۹۰، ۰/۵)
«جوجه اردک‌ها و غازها در دو، سه روز اول بعد از بیرون آمدن از تخم، به دنبال اولین شیء متحرکی که ببینند به راه می‌افتند.»
زیرا بدون آن جوجه‌ها تحت مراقبت مادر قرار نمی‌گیرند و ممکن است بمیرند (۰/۲۵) و با نقش‌پذیری رفتارهای اساسی مانند جست و جوی غذا را نیز از مادر یاد می‌گیرند. (۰/۲۵)
آیا می‌توان رفتارهای جانوران را به طور مشخص در دو گروهِ غریزی و یادگیری قرار داد؟ (توضیح دهید.) (خردادماه ۱۳۹۳- شهریورماه ۱۳۹۶، ۰/۷۵)
خیر، بیشتر رفتارهای جانوران محصول برهم کنش ژن‌ها و اثرهای محیطی است که جانور در آن زندگی می‌کند. برای شکل‌گیری کامل رفتار غریزی، برهم کنش فرزند و والدین و کسب تجربه لازم است.
بیشتر رفتارهای جانوران محصول بر هم کنش……… و اثرهای محیطی است که جانور در آن زندگی می‌کند. (خردادماه ۱۳۹۹، خارج – صبح، ۰/۲۵)
ژن‌ها
دو عامل در شکل گیری رفتارهای جانوران نقش دارند و شکل نهایی رفتار محصول بر هم کنش این دو عامل است. (آنها را نام ببرید.) (دی‌ماه ۱۳۹۴، ۰/۵)
ژن و محیط
گفتار ۲: انتخاب طبیعی و رفتار
پرسش‌های چرایی و چگونه‌ای در رفتارشناسی، چه تفاوتی با هم دارند؟ (شهریورماه ۱۳۹۲)
برای پاسخ به پرسش چگونه‌ای، پژوهشگران فرایندهای ژنی، رشد ونمو و عملکرد بدن جانور را بررسی می‌کنند.
پرسش چرایی به دیدگاه انتخاب طبیعی مربوط است. در رفتارشناسی با دیدگاه انتخاب طبیعی، پژوهشگران برای پاسخ به پرسش چرایی رفتارها و اثر انتخاب طبیعی در شکل دادن به آنها پژوهش می‌کنند. آنها نقش سازگارکنندگی رفتارهای گوناگون و به عبارتی نقش رفتارها را در بقا و زادآوری بیشتر جانوران بررسی می‌کنند. این کار با بررسی سود و هزینۀ رفتار برای جانور، انجام می‌شود.
علت رفتار زیر را بنویسید. (خردادماه ۱۳۹۸، خردادماه ۱۳۹۹، خارج – عصر ۰/۲۵)
«پرنده کاکایی پس از آن که جوجه‌هایش از تخم بیرون می‌آیند، پوسته‌های تخم را از لانه خارج می‌کند.»
برای کاهش احتمال شکار شدن یا افزایش احتمال بقای جوجه‌ها انجام می‌دهند.
درخشان بودن رنگ پرهای طاوس نر نشانۀ چیست؟ (شهریورماه ۱۳۹۸، ۰/۵)
سلامت (۰/۲۵) و کیفیت رژیم غذایی آن است. (۰/۲۵)
چرا ماده‌ها در فصل جفت گیری به صفات ثانویۀ جنسی جانوران نر توجه بیشتری دارند؟ (شهریورماه ۱۳۹۵، ۰/۷۵)
ویژگی‌های ظاهری جانور، نشانۀ سلامت و کیفیت رژیم غذایی آن است. جفت گیری با نری که این نشانه را دارد، سلامت جانور ماده و زاده‌هایش را تضمین می‌کند. ویژگی‌های ظاهری جانور نر نشانه‌ای از داشتن ژن‌های مربوط به صفات سازگارکننده نیز هستند.
یا این پاسخ: صفات چشمگیر صفات هزینه بری هستند (۰/۲۵) نری که دارای چنین صفاتی است ژن‌های مفید دیگری نیز دارد (۰/۲۵) که توانایی پرداخت این هزینه‌های اضافی را به او می‌دهد. (۰/۲۵)
در جانوران به چه علت انتخاب جفت معمولاً به عهده فرد ماده است؟ (خردادماه ۱۳۹۴، ۰/۵)
جانوران ماده معمولاً زمان و انرژی بیشتری را برای زادآوری و پرورش زاده‌ها صرف می‌کنند (برای مثال نگهداری از تخم‌ها و جوجه‌ها در پرندگان و بارداری و شیردادن به نوزادان در پستانداران) و تولیدمثل برای آنها هزینۀ بیشتری دارد. پس جانوران ماده باید جفت انتخاب کنند تا موفقیت تولیدمثلی آنها تضمین شود.
به چه دلایلی جانور ماده باید در انتخاب جفت دقت زیادی داشته باشد؟ (خردادماه ۱۳۹۰، ۰/۵)
جانوران ماده معمولاً زمان و انرژی بیشتری را برای زادآوری و پرورش زاده‌ها صرف می‌کنند (برای مثال نگهداری از تخم‌ها و جوجه‌ها در پرندگان و بارداری و شیردادن به نوزادان در پستانداران) و تولیدمثل برای آنها هزینۀ بیشتری دارد. پس جانوران ماده باید جفت انتخاب کنند تا موفقیت تولیدمثلی آنها تضمین شود.
چرا در جانوران، ماده‌ها بیشتر از نرها رفتار انتخاب جفت را انجام می‌دهند؟ (خردادماه ۱۳۹۹، خارج – عصر، ۰/۵)
زیرا زمان و انرژی بیشتری برای تولید مثل صرف می‌کند.
در کدام نظام تولید مثلی، هر دو جاندار نر و ماده، در انتخاب جفت سهم مساوی دارند؟ (خردادماه ۱۳۹۹، خارج – صبح، ۰/۲۵)
تک همسری
در مورد صفات ثانوی جنسی، کدام کلمه عبارت را به درستی کامل می‌کند؟ (دی‌ماه ۱۳۹۶، ۰/۵)
الف) وجود صفات ثانوی جنسی احتمال بقای جانور را (کاهش _ افزایش) می‌دهند.
کاهش
ب) وجود صفات ثانوی جنسی احتمال جفت گیری را (کاهش _ افزایش) می‌دهند.
افزایش
در برخی مواقع وجود صفات چشم گیر بقای جانور را کاهش می‌دهد و برای جانور پر هزینه‌اند. جبران این هزینه برای جانور چگونه امکان پذیر است؟ (دی‌ماه ۱۳۹۸، ۱)
کتاب پیش دانشگاهی: این صفات چون احتمال جفت گیری (۰/۲۵) را افزایش (۰/۲۵) می‌دهند موجب می‌شود که جانور نر (۰/۲۵) بتواند ژن‌های خود را به نسل بعد هم منتقل کند (۰/۲۵) و از این راه هزینه‌ای که صرف شده است جبران می‌شود و اثر منفی این صفات به دلیل افزایش احتمال تولید مثل جبران می‌شود.
کتاب دوازدهم: بقای جانوری با این ویژگی هنگام تولید مثل، سازگارتر بودن آن را نشان می‌دهد. در نتیجه در صورت انتخاب آن، زاده‌ها علاوه بر ویژگی ظاهری، ژن‌های صفات سازگارتر را نیز به ارث می‌برند.
صفات ثانوی جنسی در نرها چه مزایایی برای آنها دارد؟ (دو مورد ذکر شود) (۰/۵)
جلب نظر ماده‌ها _ کاهش رقابت بین نرها
علت رفتار زیر را بنویسید. (خردادماه ۱۳۹۸، ۰/۲۵)
«در نوعی جیرجیرک، جانور نر، جیرجیرک ماده‌ای را به عنوان جفت انتخاب می‌کند که بزرگتر باشد.»
زیرا بزرگتر بودن جیرجیرک ماده نشانۀ آن است که تخمک‌های بیشتری دارد.
چرا در نوعی جیرجیرک، جانور نر جفت را انتخاب می‌کند؟ (خردادماه ۱۳۹۹، ۰/۵)
جیرجیرک نر زامه‌های خود را درون کیسه‌های به همراه مقداری مواد مغذی به جانور ماده منتقل می‌کند یا جنس نر هزینه بیشتری برای تولیدمثل می‌پردازد.
کدام جانور، طاووس ماده یا جیرجیرک ماده برای تولید مثل هزینه بیشتری نسبت به جفت خود می‌پردازد؟ (شهریورماه ۱۳۹۹، ۰/۲۵)
طاووس ماده
علت وجود سیستم تک همسری در بیشتر پرندگانِ نر چیست؟ (خردادماه ۱۳۹۲- شهریورماه ۱۳۸۹، ۰/۵)
در این نظام هر دو والد هزینه‌های پرورش زاده‌ها را می‌پردازند.
علت وجود سیستم چند همسری در بیشتر پستانداران نر و طاووس نر چیست؟ (دی‌ماه ۱۳۹۳- دی‌ماه ۱۳۹۷، ۰/۵)
در این نظام یکی از والدین پرورش و نگهداری زاده‌ها را انجام می‌دهد.
نظام جفت‌گیری در بیشتر پستانداران از زندگی جانور انجام می‌شود؟ (دی‌ماه ۱۳۹۹، ۰/۲۵)
چندهمسری
در قمری خانگی و طاووس نر، به ترتیب، کدام نوع نظام جفت گیری وجود دارد ؟ (دی‌ماه ۱۳۹۲، ۰/۲۵)
۱) سیستم تک همسری – سیستم چند همسری
۲) سیستم چند همسری – سیستم تک همسری
۳) سیستم تک همسری – سیستم تک همسری
۴) سیستم چند همسری – سیستم چند همسری
پاسخ گزینه: ۱
بیشتر پرندگان مثل قمری خانگی نظام جفت گیری……………….. دارند. (خردادماه ۱۳۹۹، خارج – عصر، ۲۵/۰)
تک همسری
قمری خانگی (تک همسر – چند همسر) است. (شهریورماه ۱۳۹۸، ۰/۲۵)
تک همسر
چرا گاهی با وجود انرژی بیشتر در طعمه‌های بزرگتر، جانوران شکارچی از صید آنها صرف نظر می‌کنند؟ (۰/۵)
ممکن است فراوانی آنها کمتر (۰/۲۵) و به دست آوردن آنها دشوارتر باشد. (۰/۲۵)
غذایابی بهینه را تعریف کنید. (خردادماه ۱۳۹۰، ۰/۵)
موازنه بین محتوای انرژی غذا و هزینۀ به دست آوردن آن
موازنه بین محتوای انرژی غذا و هزینۀ به دست آوردن آن،……………….. نام دارد. (خردادماه ۱۳۹۸، ۰/۲۵)
غذایابی بهینه
غذایابی در جانوران به موازنه بین چه عواملی بستگی دارد؟ (شهریورماه ۱۳۹۴، ۰/۵)
محتوای انرژی غذا و هزینۀ به دست آوردن آن
چرا خرچنگ‌های ساحلی صدف‌های با اندازه بزرگ را به عنوان غذا انتخاب نمی‌کنند؟ (شهریورماه ۱۳۹۸، ۰/۲۵)
صدف‌های بزرگتر انرژی بیشتری دارند اما برای شکستن آن¬ها باید انرژی بیشتری صرف شود.
بعضی طوطی‌ها برای خنثی شدن مواد سمی‌حاصل از غذاهای گیاهی، چه می‌خورند؟ (خردادماه ۱۳۹۹، ۰/۲۵)
خاک رس
دلیل تغذیه طوطی‌ها از خاک رس در سواحل آمازون چیست؟ (خردادماه ۱۳۹۹، خارج – صبح، ۰/۲۵)
خنثی کردن مواد سمی‌حاصل از غذاهای گیاهی در لوله گوارش (یا تأمین مواد موردنیاز)
دو مورد از فایده‌های قلمروخواهی برای جانوران را بنویسید. (شهریورماه ۱۳۹۹، ۰/۵)
۱- استفاده اختصاصی از منابع قلمرو می‌تواند غذا و انرژی دریافتی جانور را افزایش دهد.
۲- امکان جفت یابی جانور و دسترسی به پناهگاه برای در امان ماندن از شکارچی نیز افزایش می‌یابد.
جا به جایی طولانی و رفت و برگشتی جانوران،…………….. نام دارد. (دی‌ماه ۱۳۹۸، ۰/۲۵)
مهاجرت
در جهت‌یابی کبوتر خانگی و بازگشت به لانه خود، چه عاملی نقش دارد؟ (خردادماه ۱۳۹۹، خارج – صبح، ۰/۲۵)
میدان مغناطیسی زمین
علت رفتار زیر را بنویسید. (خردادماه ۱۳۹۸، ۰/۲۵)
«کبوتر خانگی می‌تواند در یک روز ابری مسیر درست را بیابد و به لانه بازگردد.»
کبوتر خانگی می‌تواند موقعیت خود را نسبت به میدان مغناطیسی زمین احساس و با استفاده از آن جهت‌یابی کند.
جانوران مهاجر برای جهت یابی هنگام روز از چه نشانه محیطی استفاده می‌کنند؟ (دی‌ماه ۱۳۹۹، ۰/۲۵)
موقعیت خورشید
چرا جانوران پیش از ورود به خواب زمستانی غذای زیادی مصرف می‌کنند؟ (خردادماه ۱۳۹۹، خارج – عصر، ۰/۲۵)
پیش از ورود به خواب زمستانی، جانور مقدار زیادی غذا مصرف می‌کند و در بدن آن چربی لازم به مقدار کافی ذخیره می‌شود تا هنگام خواب به مصرف برسد.
جانورانی که در جاهای به شدت گرم مانند بیابان زندگی می‌کنند، در پاسخ به نبود غذا یا دوره‌های خشکسالی، چه کاری انجام می‌دهند؟ (خردادماه ۱۳۹۹، خارج – عصر، ۰/۲۵)
رکود تابستانی
رکود تابستانی در کدام جانوران مشاهده می‌شود؟ (خردادماه ۱۳۹۹، خارج – صبح، ۰/۲۵)
در جانورانی دیده می‌شود که در جاهای به شدت گرم مانند بیابان زندگی می‌کنند.
جانورانی که رکود تابستانی دارند در چه جاهایی زندگی می‌کنند؟ (شهریورماه ۱۳۹۸، ۰/۲۵)
جاهای به شدت گرم مانند بیابان
گفتار ۳: ارتباط و زندگی گروهی
در اجتماع مورچه‌های برگ بُر، وظیفه مورچه‌های کوچک چیست؟ (خردادماه ۱۳۹۹، ۰/۲۵)
مورچه‌های کوچک‌تر دفاع می‌کنند.
رفتار تولید صدا توسط افراد نگهبان هنگام حضور شکارچی چه نوع رفتاری است؟ (شهریورماه ۱۳۹۹، ۰/۲۵)
رفتار دگرخواهی
وظیفه افراد نگهبان در گروه جانوران چیست؟ (دی‌ماه ۱۳۹۹، ۰/۵)
افراد نگهبانی هستند که با تولید صدا حضور شکارچی را به دیگران هشدار می‌دهند تا به موقع فرار کنند.
از رفتارهای دگرخواهی یک مثال بزنید. (۰/۲۵) سؤال با اندکی تغییر
زنبورهای عسل کارگر، نازا هستند و نگهداری و پرورش زاده‌های ملکه را انجام می‌دهند.
یا در بین جانورانی که زندگی گروهی دارند، افراد نگهبانی هستند که با تولید صدا حضور شکارچی را به دیگران هشدار می‌دهند تا به موقع فرار کنند. (مانند دم عصایی)
یا خفاش‌های خون آشام، خونی را که خورده‌اند با یکدیگر به اشتراک می‌گذارند.
زنبورهای عسل ماده، خود تولید مثل نمی‌کنند. دلایل رفتار دگرخواهی آنها را توضیح دهید. (دی‌ماه ۱۳۹۰، ۰/۷۵)
آنها با خویشاوندانشان، ژن‌های مشترکی دارند بنابراین اگرچه این جانوران خود زاده‌ای نخواهند داشت، ولی خویشاوندان آنها می‌توانند زادآوری کرده و ژن‌های مشترک را به نسل بعد منتقل کنند.
رفتار نگهداری و پرورش زاده‌های ملکه که توسط زنبورهای عسل کارگر انجام می‌شود، چه نوع رفتاری است؟ (خردادماه ۱۳۹۴، خردادماه ۱۳۹۹، ۰/۲۵)
رفتار دگرخواهی
علت رفتار زیر را بنویسید.
«زنبورهای کارگر قبل از جست و جو درباره محل منبع غذا از زنبور یابنده اطلاعاتی دریافت می‌کنند.» (خرداد ۱۳۹۸، ۰/۵)
چون با صرف انرژی کمتر و در زمان کوتاه‌تری محل دقیق منبع غذا را پیدا می‌کنند.
در رفتار دگر خواهی خفاش‌های خون آشام، چه زمانی یک خفاش از اشتراک غذا کنار گذاشته می‌شود؟ (دی‌ماه ۱۳۹۷، ۰/۵)
خفاشی که غذا دریافت کرده، کار خفاش دگرخواه را در آینده جبران می‌کند، اگر جبران انجام نشود، این خفاش از اشتراک غذا کنار گذاشته می‌شود.
رفتاری که در آن یک جانور بقا و موفقیت تولید مثلی جانور دیگری را با هزینه کاسته شدن از احتمال بقا و تولید مثل خود، افزایش می‌دهد را……………. می‌نامند. (شهریورماه ۱۳۹۸، ۰/۲۵)
دگرخواهی
درست یا نادرست
در تولید مثل و نگهداری فرزندان، والد نر به دلیل داشتن صفات ظاهری، انرژی بیشتری صرف می‌کند
نادرست
در رفتار نقش پذیری، جوجه غازها یاد می‌گیرند که انجام یک عمل خاص منجر به پاداش یا تنبیه خواهد شد
نادرست
در بیشتر موارد، هم عامل وراثت و هم محیط در شکل گیری رفتارهای جانوران نقش دارند. (اسفندماه ۱۳۸۹)
درست
در جاندارانی که رفتارهای دگرخواهی دارند، فرد دارای این رفتار، مستقیماً ژن‌های خود را به نسل بعد منتقل می‌کند. (اسفندماه ۱۳۸۹)
نادرست
رفتار حل مسئله نوعی رفتار وراثتی است که در آن جانور بین تجارب گذشته ارتباط برقرار کرده و مسئله‌ی جدیدی را حل می‌کند. (اسفندماه ۱۳۸۹)
نادرست
رفتار غریزی در افراد مختلف یک گونه، به شکل‌های متفاوتی بروز می‌کند. (شهریورماه، ۱۳۹۰)
نادرست
رفتارهای غریزی در هر یک از افراد یک گونه، به یک شکل انجام می‌شود. (خردادماه ۱۳۹۶)
نادرست
در پژوهش پاولوف درباره ترشح بزاق سگ، ترشح بزاق پاسخی غیرشرطی است که با دیدن غذا ایجاد می‌شود. (شهریورماه ۱۳۹۵)
درست
فهم و درک انتخاب طبیعی در پاسخ به پرسش‌های چرایی کمک می‌کند. (دی‌ماه ۱۳۹۸)
درست
رفتار نوک زدن جوجه کاکایی به منقار والد یک رفتار غریزی است که به طور کامل هنگام تولد در جانور ایجاد شده است. (دی‌ماه ۱۳۹۸)
نادرست
بر اساس انتخاب طبیعی، رفتار غذایابی ای برگزیده می‌شود که از نظر میزان انرژی دریافتی کارآمدتر باشد. (خردادماه ۱۳۹۹، خارج – صبح)
درست
بارم‌بندی زیست‌شناسی دوازدهم
بارم بندی زیست‌شناسی ۳ سال تحصیلی ۱۴۰۲ – ۱۴۰۱
درس زیست‌شناسی دوازدهم
ارزشیابی از دانش آموزان در این درس به دو صورت مستمر و پایانی انجام می‌شود.
ارزشیابی مستمر بر اساس فعالیت‌های گروهی یا انفرادی دانش آموزان در کلاس یا خارج از کلاس و در طول سال تحصیلی انجام می‌شود. این ارزشیابی بر اساس مشاهدات معلم و تعامل بین معلم و دانش آموز در هنگام انجام هر فعالیت و بر اساس عملکرد دانش آموزان در انجام فعالیت‌ها، مانند ارائه گزارش، مشارکت در بحث‌های گروهی، پاسخ به پرسش‌های کتبی و شفاهی انجام می‌شود.
نمره این ارزشیابی برای هر نوبت (نوبت اول سال و نوبت دوم سال) ۲۰ نمره است.
ارزشیابی پایانی به صورت آزمون کتبی انجام می‌شود. در نوبت اول ۲۰ نمره از چهار فصل اول کتاب (تا پایان صفحه ۶۲) و در نوبت خرداد، شهریور و دی ماه ۲۰ نمره از همه کتاب مطابق با جدول زیر پیشنهاد می‌شود.
نکات قابل توجه:
۱- طرح پرسش از مطالب مربوط به بیشتر بدانید، واژه شناسی، پاورقی ها و پیوست‌های آخرکتاب در همه آزمون‌ها ممنوع است.
۲- گرچه نمره جداگانه‌ای برای فعالیت‌های کتاب زیست شناسی ۳ منظور نشده، اما بدیهی است که بخشی از نمره هر فصل به فعالیت‌های آن فصل اختصاص دارد. بر این اساس طراحان محترم در طراحی پرسش مربوط به هر فصل، فعالیت‌ها و نتایج آنها را مد نظر قرار دهند.
| شماره فصل و عنوان | نیمسال اول | نیمسال دوم و شهریور |
| ۱- مولکول‌های اطلاعاتی | ۶ | ۲/۵ |
| ۲- جریان اطلاعات در یاخته | ۵ | ۲/۵ |
| ۳- انتقال اطلاعات در نسل ها | ۴ | ۲/۵ |
| ۴- تغییر در اطلاعات وراثتی | ۵ | ۲/۵ |
| ۵- از ماده به انرژی | – | ۲/۵ |
| ۶- از انرژی به ماده | – | ۲/۵ |
| ۷- فناوری‌های نوین زیستی | – | ۲/۵ |
| ۸- رفتارهای جانوران | – | ۲/۵ |
| جمع | ۲٠ | ۲۰ |
کتاب زیست‌شناسی ۳
فصل ۱- مولکول‌های اطلاعاتی
نوکلئیک اسیدها
همانندسازی دِنا
پروتئین‌ها
فصل ۲- جریان اطلاعات در یاخته
رونویسی
به سوی پروتئین
تنظیم بیان ژن
فصل ۳- انتقال اطلاعات در نسل‌ها
مفاهیم پایه
انواع صفات
فصل ۴- تغییر در اطلاعات وراثتی
تغییر در مادۀ وراثتی جانداران
تغییر در جمعیت‌ها
تغییر در گونه‌ها
فصل ۵- از ماده به انرژی
تأمین انرژی
اکسایش بیشتر
زیستن مستقل از اکسیژن
فصل ۶- از انرژی به ماده
فتوسنتز: تبدیل انرژی نور به انرژی شیمیایی
واکنش‌های فتوسنتزی
فتوسنتز در شرایط دشوار
فصل ۷- فناوری‌های نوین زیستی
زیست فناوری و مهندسی ژنتیک
فناوری مهندسی پروتئین و بافت
کاربردهای زیست فناوری
فصل ۸- رفتارهای جانوران
اساس رفتار
انتخاب طبیعی و رفتار
ارتباط و زندگی گروهی
آزمون‌های آنلاین زیست ۳
فصل مولکول‌های اطلاعاتی
نوکلئیک اسیدها
همانندسازی دِنا
پروتئین‌ها
مولکول‌های اطلاعاتی
فصل جریان اطلاعات در یاخته
رونویسی
به سوی پروتئین
تنظیم بیان ژن
جریان اطلاعات در یاخته
فصل انتقال اطلاعات در نسل‌ها
مفاهیم پایه
انواع صفات
انتقال اطلاعات در نسل‌ها
فصل تغییر در اطلاعات وراثتی
تغییر در مادۀ وراثتی جانداران
تغییر در جمعیت‌ها
تغییر در گونه‌ها
تغییر در اطلاعات وراثتی
فصل از ماده به انرژی
تأمین انرژی
اکسایش بیشتر
زیستن مستقل از اکسیژن
از ماده به انرژی
فصل از انرژی به ماده
فتوسنتز: تبدیل انرژی نور به انرژی شیمیایی
واکنش‌های فتوسنتزی
فتوسنتز در شرایط دشوار
از انرژی به ماده
فصل فناوری‌های نوین زیستی
زیست فناوری و مهندسی ژنتیک
فناوری مهندسی پروتئین و بافت
کاربردهای زیست فناوری
فناوری‌های نوین زیستی
فصل رفتارهای جانوران
اساس رفتار
انتخاب طبیعی و رفتار
رفتارهای جانوران
ارتباط و زندگی گروهی
