عملکردهای حیاتی دستگاه گلژی

راسخون: دستگاه گلژی یکی از اندام‏ک‌های مهم سلول‏ های یوکاریوتیک می ‏باشد. عملکردهای متفاوت دستگاه گلژی و فرایندهای مرتبط با کار آن در زیر توضیح داده شده است.
دستگاه گلژی دارای کیسه‏ ای از اجسام غشایی به نام سیسترن می باشد. تعداد سیسترن یافت شده در یک کیسه‏ ی منفرد بین 6 تا 8 تا متنوع می‏ بلشد. با این حال، آغازیان خاصی وجود دارد که در آن‏ها تعداد سیسترن می ‏تواند تا بالای 60 عدد باشد.
دستگاه گلژی که به عنوان جسم گلژی یا ترکیب پیچیده‏ گلژی نیز شناخته می‏ شود، یک اندامک سلولی یوکاریوتی بوده که توسط کامیلو گلژی که یک فیزیکدان ایتالیایی بود در سال 1897 بود، کشف شد. جسم گلژی در سلول‏ های گیاهی و حیوانی یافت می‏ شود. سیسترن موجود در جسم گلژی از 4 جزء ساختاری تشکیل شده است: سیس گلژی، گلژی داخلی، گلژی میانی و ترانس گلژی. ظاهر سیسترن معمولا با توده‏ ای از بادکنک ‏های تخلیه شده مقایسه می‏ شود. وزیکول‏ هایی که گسترش یافته‏ اند، از شبکه‏ ی آندوپلاسمی وارد پشته‏ ای از جسم گلژی شده و به ترانس گلژی می ‏رسند. بخش ‏های مختلف دستگاه گلژی حاوی انواع متفاوتی از آنزیم ‏ها می ‏باشد. این آنزیم ‏ها به منظور انجام وظایف خاص ایجاد شده ‏اند. در این جا برخی فعالیت ‏های انجام شده توسط جسم گلژی را شرح می‏ دهیم.

هدایت کربوهیدرات‏ ها و پروتئین‏ های مورد نیاز بدن به مقصد مناسب کار اصلی این اندامک سلولی می‏ باشد. در فرایند هدایت مولکول‏ های پروتئین و کربوهیدرات به مقصد مناسب خود، آن‏ها در رابطه با مقصد خود به دقت علامت‏دار می‏ شوند. اجازه دهید عملکردهای متفاوت دستگاه گلژی را مورد مطالعه قرار دهیم.
وظیفه ‏ی اصلی دستگاه گلژی انجام پردازش پروتئین‏ های تولید شده در شبکه‏ ی آندوپلاسمی می ‏باشد. به غیر از پردازش پروتئین‏ ها، دستگاه گلژی آن‏ها را به بخش‏ های مختلف سلول‏ ها نیز انتقال می ‏دهد.
آنزیم‏های گلژی در دیس‏ های غشایی سیسترن قرار دارند. آنزیم‏های موجود در سیسترن انواعی از مواد را از طریق فرایندهای فسفریلاسیون و قندی شدن تغییر می ‏دهند.
قندهای نوکلئوتید توسط دستگاه گلژی از سیتوزول وارد شده و قندی شدن و فسفریلاسیون را انجام می ‏دهند.
شکستن پروتئین ‏ها به بخش ‏های فعال و کوچک یک عملکرد مهم انجام شده توسط دستگاه گلژی می‏ باشد.
دستگاه گلژی به عنوان یک پلت فرم برای فرایند افزودن گروه‏های سولفات به مولکول‏های پروتئین عمل می‏ کنند.
اختلاط مولکول‏ های فسفات به درون مولکول‏ های پروتئین یکی از عملکردهای مهم دستگاه گلژی می‏ باشد.
انجام حمل و نقل چربی‏ ها به درون سلول‏ ها و تولید لیزوزوم‏ ها یکی از وظایف مهم دستگاه گلژی می‏ باشد.
دستگاه گلژی یک نقش مهم را در سنتز پروتئوگلیکان‏ها ایفاء می‏ کند. پروتئوگلیکان ‏ها در ماتریکس خارج سلولی سلول ‏های حیوانی یافت می ‏شود.
سنتز کربوهیدرات‏ها یکی از وظایف مهمی دستگاه گلژی می‏ باشد. سنتز کربوهیدرات شامل تولید پلی ساکاریدها و گلیکوآمینوگلیکان ها (GAGs) می‏ باشد.
پروتئوگلیکان در دستگاه گلژی از طریق یک فرایند که در آن پلی ساکاریدهای طویل بدون انشعاب و گلیکوآمینوگلیکانها به پروتئین‏ ها متصل می‏ شوند، تشکیل می ‏شود.
گلیکوآمینوگلیکان ها با استفاده از آنزیم ‏های موجود در جسم گلژی به کمک یک پیوند گسیلور پلیمریزه می‏ شوند، این کار به نوبه‏ ی خود منجر به سنتز پروتئین‏ های هسته‏ ای می‏ شوند.
سولفاسیون یکی از فرایندهای مهم انجام شده توسط جسم گلژی می‏ باشد. سولفاسیون مواد با عبور از طریق لومن دستگاه گلژی با کمک سولفو ترانسفرازها انجام می ‏شود.
دستگاه گلژی مانع از آپوپتوز – مرگ سلولی می شود، ژن ‏های BCL2 که در دستگاه گلژی وجود دارند نقش مهمی را در جلوگیری از مرگ سلولی ایفاء می‏ کنند.
وزیکول‏ های یافت شده در دستگاه گلژی عمل انتقال انواع مختلف مولکول‏ ها به غشاء سلولی را انجام می ‏دهند. وزیکول‏ های ترشحی دارای اندازه ‏ی بزرگی بوده که این مولکول‏ ها را از دستگاه گلژی خارج می‏ کنند. وزیکول‏ های ترشحی از ترنس جلوی دستگاه گلژی ظهور می ‏کنند. وزیکول‏ های دریافتی از جسم گلژی در قسمت سیس وارد می‏ شوند.

قبلا، دستگاه گلژی به نام‏ های مختلف مانند دستگاه Kopsch گلژی، دستگاه Holmgren گلژی و مجراهای Holmgren گلژی شناخته می ‏شدند. در نهایت توافق شد که این اندامک سلولی به نام دستگاه گلژی شناخته شود.
در سلول‏ های حیوانات، جسم گلژی در زمان میتوز دستخوش فروپاشی قرار می ‏گیرد، و در زمان تلوفاز دوباره تشکیل می‏ شود. در سلول‏ های گیاهی، جسم گلژی دستخوش این نوع دگرگونی نمی شد و بنابراین دست نخورده و سالم باقی می‏ ماند.
عملکرد دستگاه گلژی اغلب با کار یک اداره‏ ی پست مقایسه می ‏شود. دلیل این امر این است که پروتئین‏ های موجود در دستگاه گلژی در حال تغییر و درجه بندی بوده و سپس قبل از این که ترشح شوند، بسته بندی می ‏شوند.
قبلا، ادعای کامیلو گلژی در رابطه با کشف جسم گلژی مورد توجه محققان دیگر قرار نگرفت. آن‏ها شناسایی جسم گلژی توسط کامیلو گلژی را چیزی جز یک خطای دید در نظر نمی‏ گرفتند. اما بعد از چند روز از کشف جسم گلژی توسط کامیلو، اتحادیه‏ ی علمی این کشف را پذیرفت.
جسم گلژی نقش مهمی را در بسیاری از عملکردهای مختلف انجام شده توسط سلول ها ایفاء می‏ کند. اطلاعات درباره‏ ی عملکردهای دستگاه گلژی و واقعیاتی در باره ‏ی ساختار آن برخی جزئیات مهم درباره ‏ی این اندام سلولی را در اختیار ما قرار می‏ دهد.