سؤالات امتحان نهایی زیست‌شناسی ۳؛ دوازدهم تجربی؛ دی‌ماه ۱۳۹۹

---

---

---

 ۱ درستی یا نادرستی هر یک از عبارت‌های زیر را بدون ذکر دلیل مشخص کنید.

 الف) در هر دوراهی همانند سازی، یک هلیکاز و یک دنا بسپاراز (DNAپلی مراز) دیده می‌شود.

ب) رَمزه (کدون) آمینواسیدها در بسیاری از جانداران یکسان‌اند.

ج) جهش جانشینی همیشه باعث تغییر در توالی آمینواسیدها می‌شود.

د) اگر ATP زیاد باشد، آنزیم‌های درگیر در قند کافت و چرخه کربس مهار می‌شوند.

هـ) تجزیه نوری آب در فتوسیستم ۲، موجب تجمع پروتون¬ها در فضای درون تیلاکوئیدها می‌شود.

و) در پوست یاخته‌هایی وجود دارد که توانایی تکثیر زیاد و تمایز به انواع یاخته‌های پوست را دارند.

۱ الف) نادرست (۰/۲۵) (ص ۱۱)

ب) نادرست (۰/۲۵) (ص ۲۷)

ج) نادرست (۰/۲۵) (ص ۴۹)

د) نادرست (۰/۲۵) (ص ۷۲)

هـ) نادرست (۰/۲۵) (ص ۸۳)

و) درست (۰/۲۵) (ص ۹۸) 

۲ در هر یک از عبارت‌های زبر جای خالی را با کلمات مناسب پر کنید.

الف) ژن بخشی از مولکول دنا است که بیان آن می‌تواند به تولید ………………… یا ……………………. بینجامد.

ب) به مجموع محتوای ماده وراثتی هسته‌ای و سیتوپلاسمی، ……………………………… گفته می‌شود.

ج) در ساخته شدن ATP ……… ، از یون فسفات و انرژی حاصل از انتقال الکترون‌ها در راکیزه استفاده می‌شود.

د) در تخمیر الکلى و لاکتیکی، برای تداوم قند کافت، …………….. ضروری است و اگر نباشد قند کافت متوقف می‌شود.

هـ) در باکتری‌های گوگردی منبع تأمین الکترون ………………… است.

۲ الف) رنا، پلی‌پپتید (۰/۵) (ص ۸)

ب) ژنگان (ژنوم) (۰/۲۵) (ص ۵۱)

ج) اکسایشی (۰/۲۵) (ص ۶۵)

د) DNA+ (0/25) (ص ۷۳)

ه) H2S (0/25) (ص ۸۹ )

۳ در هر یک از عبارت‌های زیر، جواب صحیح را از بین کلمات داخل پرانتز انتخاب کنید و در برگه پاسخ‌نامه بنویسید.

الف) در دو رشته دنا، بین C و G نسبت به A و T پیوند هیدروژنی (بیشتری – کمتری) تشکیل می‌شود.

ب) در باکتری اشرشیاکلای، در تنظیم (مثبت – منفی) رونویسی، مانع پیش روی رنابسپاراز نوعی پروتئین به نام مهار کننده است.

ج) در زنجیره بتای هموگلوبین طبیعی، رمز مربوط به ششمین آمینواسید، (CAT – CTT) است.

د) طی واکنش‌های (زنجیره انتقال الکترون – چرخه کربس) مولکول NADH به وجود می‌آید.

هـ) در برگ گیاهان دولپه، یاخته‌های اسفنجی میانبرگ به سمت روپوست (رویی – زیرین) قرار دارند.

و) یاخته‌های بنیادی (مورولا – توده یاخته‌ای درونی) به انواع یاخته‌های جنینی و خارج جنینی متمایز می‌شوند.

الف) بیشتری (۰/۲۵) (ص ۷)

ب) منفی (۰/۲۵) (ص ۳۴)

ج) CCT (0/25) (ص ۴۸)

د) چرخه کربس (۰/۲۵) (ص ۶۹)

هـ) زیرین (۰/۲۵) (ص ۷۹)

و) مورولا (۰/۲۵) (ص ۱۰۰)

۴ نتیجه هر یک از آزمایش‌های زیر را بنویسید.

الف) گریفیت مخلوطی از باکتری پوشینه‌دار کشته شده با گرما و باکتری فاقد پوشینه زنده را به موش‌ها تزریق کرد.

ب) ایوری آنزیم تخریب کننده پروتئین را به عصاره باکتری پوشینه¬دار کشته شده اضافه کرد و سپس محلول را به محیط کشت حاوی باکتری فاقد پوشینه منتقل کرد.

ج) بررسی تصاویر تهیه شده از مولکول‌های دنا با استفاده از پرتو ایکس توسط ویلکینز و فرانکلین (دو مورد)

۴ الف) موش‌ها مردند. (۰/۲۵) (ص ۳)

ب) انتقال صفت صورت می‌گیرد (۰/۲۲) (ص ۳)

ج) دِنا حالت مارپیچی و بیش از یک رشته دارد همچنین ابعاد مولکول‌ها را نیز تشخیص دادند. (ذکر دو مورد) (۰/۵) (ص ۶)

۵ در مورد رناتن (ریبوزوم) به پرسش‌های زیر پاسخ دهید.

الف) جنس هر زیر واحد آن از چیست؟

ب) در ساختار کامل چند جایگاه دارد؟

الف) رنا و پروتئین (۰/۵) (ص ۲۹)

ب) سه جایگاه (۰/۲۵) (ص ۲۹)

۶ در مورد ترجمه به پرسش‌های زیر پاسخ دهید.

الف) فرایند اتصال آمینواسید به رنای ناقل (tRNA) یک واکنش انرژی¬زا یا انرژی‌خواه است؟

ب) در مرحله طویل شدن، بعد از جابه جایی رناتن، رنای ناقل حامل رشته پپتیدی در کدام جایگاه قرار می‌گیرد؟

الف) انرژی‌خواه (۰/۲۵) (ص ۲۹)

ب) جایگاه P (0/25) (ص ۳۰)

۷ میزان فشردگی فام‌تن (کروموزوم) با میزان بیان ژن چه رابطه‌ای دارد؟

به طور معمول بخش‌های فشرده فام‌تن کمتر در دسترس رنابسپارازها قرار می‌گیرند و کمتر بیان می‌شوند. (۰/۵) (ص ۳۶)

۸ در مورد انتقال اطلاعات در نسل‌ها به پرسش‌های زیر پاسخ دهید.

الف) پیش از کشف قوانین وراثت، چه تصوری در مورد رابطه بین صفات والدین و فرزندان وجود داشت؟

ب) انواع ژن نمود(ژنوتیپ‌های) گروه خونی Rh را بنویسید.

الف) صفات فرزندان، آمیخته‌ای از صفات والدین و حد واسطی از آنهاست (۰/۲۵) (ص ۳۷)

ب DD Dd add (ص ۳۹ و ۴۰) (۰/۷۵)

۹ زن و مردی سالم از نظر بیماری هموفیلی، پسری هموفیل دارند.

الف) ژن نمود این زن و مرد را برای هموفیلی بنویسید.

ب) اگر این زن و مرد صاحب فرزند دختری شوند، ژن نمودهای احتمالی این دختر را برای هموفیلی بنویسید.

الف) XHY, XHXh (0/5) (ص ۴۳)

ب) XH Xh یا XHXH (0/5) (ص ۴۳)

۱۰ علت هر یک از موارد زیر را بنویسید.

الف) یاخته‌ها به مقدار کم به آنزیم نیاز دارند.

ب) در بعضی ژن‌های یوکاریوتی، رنای پیک (mRNA) بالغ، کوتاه‌تر از رنای پیک اولیه (نابالغ) است.

ج) نوزادان در بدو تولد، از نظر ابتلای احتمالی به بیماری فنیل کتونوری، با انجام آزمایش خون بررسی می‌شوند.

د) کلاغ‌ها، با وجود مترسک درون مزرعه، به آن حمله می‌کنند.

الف) در پایان واکنش‌ها دست نخورده باقی می‌مانند بنابراین بدن می¬تواند بارها از آن‌ها استفاده کند. (۰/۵) (ص ۲۰)

ب) در بعضی ژن‌ها، توالی‌های معینی از رنای ساخته شده، جدا و حذف می‌شود و سایر بخش‌ها به هم متصل می‌شوند و به علت حذف اینترون‌ها یک رنای پیک بالغ کوتاه‌تر ساخته می‌شود. (۰/۵) (ص ۲۵)

ج) فنیل کتونوری یک بیماری نهفته است و وقتی نوزاد متولد می‌شود علائم آشکاری ندارد. تغذیه نوزاد مبتلا به این بیماری با شیر مادر (که حاوی فنیل آلانین است) به آسیب یاخته‌های مغزی او می‌انجامد. (۰/۵) (ص ۴۵)

د) پاسخ جانور به یک محرک تکراری که سود یا زیانی برای آن ندارد، کاهش پیدا می‌کند و جانور می‌آموزد به برخی محرک‌ها پاسخ ندهد که به این نوع یادگیری، خوگیری می‌گویند. (۰/۵) (ص ۱۱۰)

۱۱ علت مقاوم شدن باکتری‌ها به پادزیستها در نتیجه انتخاب طبیعی را بنویسید.

باکتری‌های غیرمقاوم بر اثر پادزیست‌ها از بین می‌روند و باکتری‌های مقاوم تکثیر می‌شوند و به تدریج همه جمعیت را به خود اختصاص می‌دهند، در نتیجه جمعیت از غیرمقاوم به مقاوم تغییر می‌یابد. (۰/۵) (ص ۵۴)

۱۲ شکل زیر کدام عامل برهم زننده تعادل جمعیت را نشان می‌دهد؟

جمیعت برجای مانده کاهش شدید حمایت جمعیت اولیه 

رانش دگره‌ای (۰/۲۵) (ص ۵۵)

۱۳ در جدول زیر، هر یک از عبارت‌های ستون «الف» با یکی از موارد ستون «ب» ارتباط دارند. آن‌ها را پیدا کنید و در برگه پاسخ نامه بنویسید.

«الف»	«ب»
الف) ردپای تغییر گونه‌ها ب) کار یکسان و طرح ساختاری متفاوت ج) طرح ساختاری یکسان و کار متفاوت	۱- ساختارهای همتا ۲- ساختارهای آنالوگ ۳- ساختارهای وستیجیال

الف) ۳ (۰/۲۵) (ص ۵۹)

ب) ۲ (۰/۲۵) (ص ۵۸)

ج) ۱ (۰/۲۵) (ص ۵۸)

۱۴ چرا راکیزه (میتوکندری) برای انجام نقش خود در تنفس یاخته‌ای نمی‌تواند مستقل از هسته عمل کند؟

راکیزه برای انجام نقش خود در تنفس یاخته‌ای به پروتئین‌هایی وابسته است که ژن‌های آن‌ها در هسته قرار دارند و به وسیله رِناتَن‌های سیتوپلاسمی ساخته می‌شوند. (۰/۵) (ص ۶۷)

۱۵ در مورد تنفس هوازی به پرسش‌های زیر پاسخ دهید.

الف) اولین CO2 تولیدی، طی کدام مرحله آزاد می‌شود؟

ب) در زنجیره انتقال الکترون، بر چه اساسی پروتون‌های متراکم شده در فضای بین دو غشای راکیزه تمایل دارند به بخش داخلی برگردند؟ 

الف) اکسایش پیرووات (۰/۲۵) (ص ۶۸)

ب) بر اساس شیب غلظت (۰/۲۵) (ص ۷۰) 

۱۶ نقص ژنی چگونه باعث تشکیل رادیکال‌های آزاد می‌شود؟

گاه نقص در ژن‌های مربوط به پروتئین‌های زنجیره انتقال الکترون، به ساخته شدن پروتئین‌های معیوب می‌انجامد. راکیزه‌ای که این پروتئین‌های معیوب را داشته باشد در مبارزه با رادیکال‌های آزاد، عملکرد مناسبی ندارد. (۰/۵) (ص ۷۵)

۱۷ در مورد فتوسنتز به پرسش‌های زیر پاسخ دهید.

الف) هر آنتن گیرنده نور از چه قسمت‌هایی ساخته شده است، نام ببرید.

ب) دو مورد از عوامل محیطی مؤثر بر فتوسنتز نام ببرید.

ج) سرنوشت قندهای سه کربنی ساخته شده در چرخه کالوین چیست؟

الف) هر آنتن از رنگیزه‌های متفاوت (کلروفیل‌ها و کاروتنوئیدها) و انواعی پروتئین ساخته شده است. (۰/۵) (ص ۸۰)

ب) میزان CO2، طول موج، شدت، مدت زمان تابش نور و میزان اکسیژن بر فتوسنتز اثر می‌گذارند. (ذکر دو مورد) (۰/۵) (ص ۸۵)

ج) تعدادی از این قندها برای ساخته شدن گلوکز و ترکیبات آلی دیگر و تعدادی نیز برای بازسازی ریبولوزبیس فسفات به مصرف می‌رسند. (۰/۵) (ص ۸۵)

۱۸ شکل روبرو فتوسنتز در چه گیاهانی را نشان می‌دهد؟

گیاهان CAM (0/25) (ص ۸۸)

۱۹ در مورد فناوری‌های نوین زیستی به پرسش‌های زیر پاسخ دهید.

الف) دانشمندان در دوره زیست فناوری نوین، با انتقال ژن میان ریزجانداران (میکروارگانیسم‌ها) به چه اهدافی رسیده‌اند؟

ب) آنزیم EcoR1 پیوند فسفودی استر بین کدام نوکلئوتیدهای جایگاه تشخیص آنزیم را برش میزند؟

ج) در مهندسی ژنتیک، چرا باکتری‌های فاقد دنای نوترکیب در محیط حاوی پادزیست (آنتی بیوتیک) از بین می‌روند؟

د) چرا مهم‌ترین مرحله در ساخت انسولین به روش مهندسی ژنتیک، تبدیل انسولین غیر فعال به انسولین فعال است؟

هـ) یک بیماری انسانی نام ببرید که برای مطالعه آن، از جانوارن تراژنی به عنوان مدل استفاده می‌شود؟

الف) دانشمندان توانستند با تغییر و اصلاح خصوصیات ریزجانداران، ترکیبات جدید را با مقادیر بیشتر و کارایی بالاتر تولید کنند. (۰/۵) (ص ۹۲)

ب) این آنزیم پیوند فسفودی استر بین نوکلئوتید گوانین¬دار و آدنین¬دار هر دو رشته را برش می‌زند. (۰/۵) (ص ۹۴)

 ج) به دلیل حساسیت به پادزیست (۰/۲۵) (ص ۹۶)

د) زیرا تبدیل پیش هورمون به هورمون در باکتری انجام نمی‌شود. (۰/۵) (ص ۱۰۲)

هـ) کاربرد آن‌ها به عنوان مدلی برای مطالعه بیماری‌های انسانی از قبیل انواع سرطان، آلزایمر و بیماری‌ام.اس (ذکر یک مورد) (۰/۲۵) (ص ۱۰۵)

۲۰ در مورد رفتارهای جانوران به پرسش‌های زیر پاسخ دهید.

الف) رفتار مکیدن در شیرخواران نمونه‌ای از چه رفتاری است؟

ب) کدام نوع یادگیری در دوره مشخصی از زندگی جانور انجام می‌شود؟

ج) نظام جفت‌گیری در بیشتر پستانداران چگونه است؟

د) جانوران مهاجر برای جهت¬یابی هنگام روز از چه نشانه محیطی استفاده می‌کنند؟

هـ) چرا جانوران پیش از ورود به خواب زمستانی غذای زیادی مصرف می‌کنند؟

و) وظیفه افراد نگهبان در گروه جانوران چیست؟

الف) غریزی (۰/۲۵) (ص ۱۰۹)

ب) نقش‌پذیری (۰/۲۵) (ص ۱۱۳)

ج) چندهمسری (۰/۲۵) (ص ۱۱۸)

د) موقعیت خورشید (۰/۲۵) (ص ۱۱۹)

هـ) پیش از ورود به خواب زمستانی، جانور مقدار زیادی غذا مصرف می‌کند و در بدن آن چربی لازم به مقدار کافی ذخیره می‌شود تا هنگام خواب به مصرف برسد. (۰/۵) (ص ۱۲۰)

و) افراد نگهبانی هستند که با تولید صدا حضور شکارچی را به دیگران هشدار می‌دهند تا به موقع فرار کنند. (۰/۵) (ص ۱۲۲) 

جمع نمره ۲۰

«موفق و سربلند باشید»

---

---

---

---

---

بارم‌بندی زیست‌شناسی دوازدهم

---

شماره فصل و عنوان	نیمسال اول	نیمسال دوم و شهریور
۱- مولکول‌های اطلاعاتی	۶	۲/۵
۲- جریان اطلاعات در یاخته	۵	۲/۵
۳- انتقال اطلاعات در نسل ها	۴	۲/۵
۴- تغییر در اطلاعات وراثتی	۵	۲/۵
۵- از ماده به انرژی	–	۲/۵
۶- از انرژی به ماده	–	۲/۵
۷- فناوری‌های نوین زیستی	–	۲/۵
۸- رفتارهای جانوران	–	۲/۵
جمع	۲۰	۲۰

---