یغماگر حافظه و چهل دزد انسانیت: ۷ سوال رایج درباره بیماری آلزایمر
۷ سوال رایج درباره بیماری آلزایمر
بیماری آلزایمر یک وضعیت تخریب سلول‌های عصبی می‌باشد که تفکر، رفتار و مهارت‌های اجتماعی فرد را تحت تاثیر قرار می‌دهد. دکتر ورنا پورتر مدیر برنامه زوال عقل، بیماری آلزایمر و اختلالات عصبی شاختی در مرکز سلامت Pacific Brain به برخی سوالات رایج مردم از این بیماری اشاره کرده است.
۱. بیماری آلزایمر تا چه حدی شیوع دارد؟
برآورد شده است که در جهان ۵۰ میلیون نفر از زوال عقل رنج می‌برند. ۷۰% از این موارد مربوط به بیماری آلزایمر هستند که این بیماری را تبدیل به شایع‌ترین اختلال عصبی کرده است که در نهایت منجر به زوال عقل می‌گردد. اصطلاحات زوال عقل و آلزایمر متفاوت از همدیگر می‌باشند، چرا که زوال عقل یک اصطلاح کلی می‌باشد که وضعیتی را توصیف می‌کند که حاد بوده و فعالیت‌ها و کارهای روزمره افراد را دچار اختلال می‌کند. در مقابل، بیماری آلزایمر وضعیتی است که منجر به زوال عقل می‌گردد.
۲. علائم بیماری آلزایمر کدامند؟
علائم بیماری آلزایمر شامل از دست دادن تدریجی حافظه کاری و بلندمدت، گیجی، سردرگمی، تغییر در صحبت کردن یا نوشتن، کاهش توانایی تمرکز، اختلال در قضاوت و استدلال می‌باشد که منجر به تصمیم گیری‌های عجیب و تغییرات خلقی مانند بی تفاوتی، اضطراب و افسردگی و متعاقباً انزوای اجتماعی می‌گردد. اگر افسردگی این بیماران درمان نشود، می‌تواند سردرگمی و فراموشی آن‌ها را تشدید نماید.
۳. تفاوت بین از دست دادن طبیعی حافظه ناشی از افزایش سن و از دست دادن حافظه مرتبط با بیماری آلزایمر چیست؟
تغییرات حافظه طبیعی و مرتبط با افزایش سن با از دست دادن حافظه ناشی از انواع زوال عقل مانند بیماری آلزایمر تفاوت بسیاری دارد. در فرآیند پیری طبیعی، فراموشی باعث اختلال در توانایی انجام فعالیت‌های عادی روزانه نمی‌شود و لزوماً هم دلیلی برای نگرانی وجود ندارد.
نمونه‌هایی از شکایت‌های رایج مربوط به حافظه که ممکن است در فرآیند پیری طبیعی رخ بدهد عبارتند از: قرار دادن اشیاء در جای نادرست، فراموش کردن نام اقوام دور، فرموش کردن هدف از داخل شدن به یک اتاق یا مشکل در به خاطر سپردن جزئیات مطالبی که قبلاً خوانده شده یا مکالمات قبلی.
گاهی اوقات مشکل در یافتن کلمه و احساس این که کلمه‌ای در نوک زبان قرار دارد ولی قادر به گفتن آن نیست هم دور از تصور نیست. در مقابل، زوال عقل با کاهش قابل توجه، مکرر و ناتوان کننده دو یا چند توانایی فکری مانند حافظه، زبان، قضاوت یا استدلال همراه می‌باشد که به طور قابل توجهی در انجام فعالیت‌های عادی روزانه اختلال ایجاد می‌کند.
۴. سبب بیماری آلزایمر چیست؟
علیرغم این که علت دقیق بیماری آلزایمر هنوز به طور کامل شناخته نشده است، با این حال به نظر می‌رسد که این بیماری ناشی از تغییر میزان پروتئین‌هایی در مغز می‌باشد که سمیت ایجاد کرده و سیگنال عصبی طبیعی را دچار اختلال می‌کنند.
پاتولوژی یا آسیب بیماری آلزایمر به صورت ایجاد تداخل در یکپارچگی فیزیکی شبکه‌های عصبی بروز پیدا می‌کند که در شکل گیری خاطرات هم در سطح بیوشیمیایی و هم در سطح ساختاری دخالت دارند. الگوهای اختلال در عملکرد حافظه به میزان تغییر در ساختار و عملکرد مغز بستگی دارد.
ارتباط بین آسیب به سر و بیماری آلزایمر همواره مورد تاکید قرار گرفته است. آسیب به سر می‌تواند منجر به بیان بیش از حد پروتئین پیش ساز β- آمیلوئید و تجمع رسوبات β- آمیلوئید در مغز بشود که یکی از پروتئین‌های مشاهده شده در مغز بیماران مبتلا به بیماری آلزایمر می‌باشد.
یک مطالعه اخیر نشان داد که افزایش ریسک فاکتورهای عروقی مانند فشار خون بالا و بیماری‌های قلبی در افراد مبتلا به اختلال شناختی خفیف می‌تواند منجر به افزایش ریسک ابتلا به بیماری آلزایمر بشود. این نتایج نشان می‌دهند که درمان آسیب‌های عروقی می‌تواند از بروز بیماری آلزایمر جلوگیری کند.
در نهایت یک مطالعه در سال ۲۰۱۰ نشان داد که افرادی که دچار افسردگی حاد در زندگی خودشان بوده‌اند، ممکن است در معرض ریسک بیشتری برای ابتلا به زوال عقل باشند. یکی از پیوندهای احتمالی در این زمینه التهاب مغز می‌باشد که در هنگام افسردگی رخ می‌دهد و متعاقباً ریسک فاکتورهای پیش التهابی را نیز افزایش داده و بروز زوال عقل در آینده را تحریک می‌کند. علاوه بر این پروتئین‌های خاصی که در مغز یافت می‌شوند با بروز افسردگی افزایش پیدا می‌کنند و از این رو ممکن است ریسک ابتلا به زوال عقل را افزایش بدهند.
۵. بیماری آلزایمر چگونه تشخیص داده می‌شود؟
بیماری آلزایمر توسط متخصصان آموزش دیده و با مجموعه‌ای از ارزیابی‌های پزشکی، فیزیکی و شناختی تشخیص داده می‌شود. ارزیابی‌ها برای پاسخ به سوالات زیر طراحی شده‌اند:
آیا کاهش حافظه یا مهارت‌های تفکر در فرد قابل مقایسه یا بدتر از سایر همتایان گروه سنی مشابه او می‌باشد؟
میزان اختلال شناختی چقدر است؟
زوال شناختی چطور بر زندگی و عملکرد روزمره فرد تاثیر گذاشته است؟
آزمایشات اضافی مانند اسکن مغز، یا آزمایش‌های عصبی روان شناختی و عصب شناختی که ارزیابی‌های عمیق‌تری را از حافظه به عمل می‌آورند نیز ممکن است انجام بشوند. این آزمایشات می‌توانند به تشخیص و درمان شرایطی نظیر کمبود ویتامین یا اختلال عملکرد تیروئید نیز کمک کنند که گاهی اوقات ممکن است علائم مشابهی با بیماری آلزایمر داشته باشند.
۶. چه درمان‌هایی برای بیماری آلزایمر وجود دارد؟
هیچ درمانی برای بیماری آلزایمر وجود ندارد و هیچ راه قطعی نیز برای متوقف یا کند ساختن پیشرفت آن نیز وجود ندارد.
با این حال داروها و گزینه‌های غیر دارویی وجود دارند که قادر هستند به درمان علائم بیماری کمک کنند. سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) دو نوع دارو – مهار کننده‌های کولین استراز (آریسپت، اگزلون، رازادین) و ممانتین (نامندا) – را برای کمک به مدیریت علائم شناختی (از دست دادن حافظه، سردرگمی و مشکلات تفکر و استدلال) ناشی از بیماری آلزایمر تایید کرده است.
پزشکان می‌توانند به بیماران و خانواده‌های آن‌ها کمک کنند تا از گزینه‌های درمانی موجود آگاه بشوند. این اقدامات به بیماران کمک می‌کنند تا بتوانند با این بیماری زندگی کرده و به مراقبان این بیماران نیز کمک می‌کند تا با آن کنار آمده و کیفیت زندگی خودشان را بهبود بخشند. به عنوان مثال پروتکل بردسن (Bredesen Protocol) موفقیت‌هایی را در معکوس کردن برخی از علائم بیماری آلزایمر نشان داده است. این پروتکل یک برنامه کاملاً با توجه به سبک زندگی بیماران در اختیارشان گذشته و گزینه‌های تغذیه‌ای را برای او تعیین می‌کند که می‌تواند سیر بیماری را در آن‌ها تغییر بدهد.
۷. افراد برای پیشگیری یا مدیریت بیماری آلزایمر چه کاری می‌توانند انجام بدهند؟
ورزش منظم انجام بدهید
با توجه به بنیاد تحقیقات و پیشگیری از آلزایمر، ورزش کردن منظم می‌تواند ریسک ابتلا به بیماری آلزایمر را تا ۵۰% کاهش بدهد. ورزش نه تنها به تثبیت اتصالات قدیمی‌تر مغز کمک می‌کند، بلکه با کمک به ایجاد اتصالات جدید بین سلول‌های عصبی، زوال شناختی را کاهش می‌دهد.
تعاملات اجتماعی
تعاملات اجتماعی می‌توانند به محافظت از مغز در برابر بیماری آلزایمر و زوال عقل کمک کنند. حفظ یک شبکه قوی از خانواده و دوستان بسیار حائز اهمیت می‌باشد. ارتباطات اجتماعی همچنین می‌تواند از طریق سازمان‌های داوطلبانه، پیوستن به باشگاه‌ها یا گروه‌های اجتماعی مختلف، شرکت در کلاس‌های گروهی یا حضور در جامعه تقویت گردد.
حفظ یک رژیم غذایی سالم
یک رژیم غذایی تقویت کننده ذهن می‌تواند به کاهش زوال شناختی و بیماری آلزایمر کمک کند. این رژیم می‌تواند استفاده از غذاهای مدیترانه‌ای که ۱۰ گروه غذایی سالم برای مغز را دربر می‌گیرد، باشد: سبزیجات با برگ‌های سبز، سایر سبزیجات، لوبیاها، غلات کامل، ماهی، مرغ، آجیل، انواع توت‌ها (علی الخصوص بلوبری و توت فرنگی)، روغن زیتون و رسوراترول (مکملی که از شراب قرمز به دست می‌آید).
تحریک ذهن
تحریک شناختی مغز در طول زندگی می‌تواند زیرکی و مهارت‌های شناختی را افزایش داده و عملکرد مغز را بهبود بخشد؛ به عنوان مثال یادگیری یک مهارت جدید مانند یاد گرفتن یک زبان خارجی، تمرین یک آلت موسیقی جدید، یادگیری نقاشی یا خیاطی، یا خواندن یک کتاب خوب.
خواب با کیفیت
مطالعات پژوهشی انجام شده خواب ضعیف را با رسوب بیشتر بتا آمیلوئید در مغز که یکی از پروتئین‌های بارز در مغز بیماران مبتلا به آلزایمر می‌باشد، مرتبط دانسته‌اند. مطالعات دیگری نیز وجود دارند که بر روی اهمیت خواب بدون وقفه برای دفع سموم مغزی – از جمله بتا آمیلوئید – تاکید کرده‌اند. خواب ضعیف همچنین ممکن است باعث کندی در فرآیند تفکر و اختلالات خلقی بشود. علاوه بر این آپنه انسدادی خواب (OSA) در صورتی که به صورت درمان نشده باقی بماند، می‌تواند ریسک ابتلا به بیماری‌های مغزی عروقی و یا قلبی عروقی و متعاقباً ابتلا به زوال عقل را افزایش بدهد.
مدیریت استرس
استرس مزمن یا مداوم می‌تواند منجر به کاهش تعداد سلول‌های عصبی و حتی مرگ بشود و ریسک ابتلا به بیماری آلزایمر و زوال عقل را افزایش بدهد. مطالعات نشان داده‌اند که مدیتیشن منظم، دعا کردن، تمرینات ذهنی، تمرینات مذهبی و تکنیک‌های آرامش بخش دیگر مانند تمرینات تنفس و یوگا می‌تواند از اثرات مخرب استرس بر مغز بکاهد.
