«باسمه تعالی»
سوالات امتحان نهایی درس: فلسفه ۲
مدت امتحان: ۹۰ دقیقه
تاریخ امتحان: ۱۳۹۸/۰۳/۱۸
رشته: ادبیات و علوم انسانی – علوم و معارف اسلامی
پایه دوازدهم دوره دوم متوسطه
ساعت شروع: ۸ صبح
دانشآموزان روزانه، بزرگسال و داوطلبان آزاد سراسر کشور در نوبت خرداد ماه سال ۱۳۹۸
تعداد صفحه: ۲
مرکز سنجش و پایش کیفیت آموزشی
۱) تعیین کنید کدام عبارت صحیح و کدام یک غلط میباشد: (۲)
الف) ابن سینا مؤسس فلسفه اسلامی یا نَبَوی است.
غلط (ص ۶۷)
ب) فخر رازی انتقاد از فلسفه را وظیفه شرعی خود میدانست.
صحیح (ص ۸۷)
ج) از نظر شیخ اشراق، هر مشرقِ نفس نسبت به مشرقِ بالاتر در حُکمِ مشرق است.
غلط (ص ۱۰۹)
د) فلاسفه بعد از سهروردی، انوارِ مُدبّر را «عالم مثال»، یا «عالم ملکوت» نامیدهاند.
صحیح (ص ۱۰۲)
هـ) متکلمان برای عقل در کنار دین، ارزش مستقل قائل هستند.
غلط (ص ۱۲۳)
و) وجود، امری واحد است و در مورد هر چیزی به کار رود، معنایی یکسان دارد، یعنی مفهومِ وجود، مشترک معنوی است.
صحیح (ص ۱۳۰)
ز) بر اساس نظر برخی از فلاسفه غرب، «علیت» رابطهای جعلی و قراردادی میانِ حوادث جهان است.
صحیح (ص ۱۴۰)
ح) از نظر خاورشناسان با مرگ «ابن رشد»، حیاتِ فلسفی مشرق زمین خاموش شده است.
صحیح (ص ۱۵۱)
۲) جاهای خالی را با کلمات مناسب کامل کنید: (۲)
الف) در میان اقسامِ وجود اگر موضوع، ذاتی باشد که نه از وجود اِبا دارد و نه از عدم، آن موضوع را «……………………. الوجود» مینامند.
ممکن (ص ۳۴)
ب) علت ……………………. شرطِ لازم و کافی برای به وجود آمدن معلول است.
تامّه (ص ۴۱)
ج) فارابی در برهان تسلسلِ علل، از اصلِ تقدمِ ……………………. استفاده کرده است.
علت بر معلول (ص ۴۳)
د) در دیدگاه فارابی، نسبتِ رئیس مدینه فاضله به مدینه، مانند نسبتِ ……………………. به طبیعت است.
عقل فعال / عقل دهم (ص ۶۴)
هـ) در میان متکلمان، مکتبِ کلامیِ ……………………. نهضتی ضد عقلی بود.
اشاعره / اشعری (ص ۸۴)
و) طبق نظر سهروردی آنان که هم در صُوَر برهانی و هم در اشراق و عرفان به حدّ کمال رسیدهاند «…………………….» نامیده میشوند.
حکیم متأله (ص ۹۴)
ز) حُکما کلام را «حکمتِ …………………….» و فلسفه را «حکمتِ برهانی» نامیدهاند.
جدلی (ص ۱۱۵)
ح) طرفداران «اصالت وجود»، ماهیت را نتیجه انتزاعِ ذهن و امری ……………………. میدانند.
اعتباری (ص ۱۲۹)
۳) هر یک از موارد سمت راست با کدام یک از گزینهها در سمت چپ مرتبط است؟ (۱)
| الف) برای تبیین نظام آفرینش از قاعده امکان اشرف استفاده کرد. | ۱- ملاصدرا |
| ب) کلامِ شیعه را به اوج خود رساند. | ۲- محی الدین عربی |
| ج) حکمت متعالیه را بنیان نهاد. | ۳- خواجه نصیر الدین طوسی |
| د) نویسنده کتاب «اصول فلسفه و روش رئالیسم» است. | ۴- علامه طباطبایی |
| ۵- سهروردی |
الف) ۵- سهروردی (ص ۱۰۰)
ب) ۳- خواجه نصیر الدین طوسی (ص ۱۱۵)
ج) ۱- ملاصدرا (ص ۱۲۳)
د) ۴- علامه طباطبایی (ص ۱۳۸)
به سؤالهای زیر پاسخ کوتاه بدهید:
۴) خاستگاه فلسفه اسلامی را در کجا باید جستجو کرد؟ (۰/۵)
متن اسلام یا بطن اسلام (ص ۱۵)
۵) موضوع مابعدالطبیعه یا فلسفه چیست؟ (۰/۵)
وجود محض یا مطلق وجود یا وجود بدون قید و شرط یا وجود (ص ۴)
۶) نام مرکزی که هارون به توصیه وزیر خود، برای تجمع اهل علم و فلسفه تأسیس کرد، چه بود؟ (۰/۵)
بیت الحکمه یا خزانه الحکمه (ص ۲۱)
۷) متکلمان اسلامی «ملاک نیازمندی معلول به علت» را چه میدانند؟ (۰/۵)
حدوث (ص ۳۸)
۸) از اصل «ضرورت علی و معلولی» چه نتیجهای گرفته میشود؟ (۰/۵)
تخلف ناپذیری یا حتمیت نظام هستی یا وجوب یا قطعیت (ص ۴۷)
۹) مبحث چهارم از سلوک عقلی ملاصدرا که با سفر چهارم عرفا یعنی «سفر فی الخلق بالحق» مطابق است، به چه موضوعاتی اختصاص دارد؟ (۰/۵)
مباحث نفس و معاد (ص ۱۲۵)
۱۰) علامه طباطبایی با توجه به کدام نوع علم، رابطه نفس انسان را با افعال و حالات خود، بدون واسطه میداند؟ (۰/۵)
علم حضوری (ص ۱۴۲)
۱۱) ویژگیهای سنتِ فلسفیِ فلاسفه اسلامی را نام ببرید. (سه مورد) (۰/۷۵)
۱- تفکر و اخلاق ۲- پیوند سازمانی ۳- وسعت نظر (ص ۱۵۲ تا ۱۵۴)
۷) هر یک از اصطلاحات زیر را در یک سطر تعریف کنید:
الف) قدیم: (۰/۵)
سابقه نیستی ندارد / نیستی مقدم بر هستی برایش فرض نمیشود. (ص ۳۹)
ب) ارباب انواع: (۰/۷۵)
زنجیرهای عرضی از فرشتگان/ همرتبه و هم درجهاند / نسبت به هم جنبه وجودبخشی ندارند/ تدبیر امور طبیعت بر عهده ایشان است. (ص ۱۰۲) (ذکر سه مورد کافی است)
ج) علم حصولی: (۰/۵)
علم به اشیاء و امور خارجی که از طریق صورتهای علمی/ ذهنی حاصل میشود. (ص ۱۰۴)
د) معلوم بالذات: (۰/۵)
آنچه واقعیت آن نزد ما حاضر باشد / با علم حضوری به آن علم داریم. / علم ما به آن مستقیم / بیواسطه است. (ص ۱۰۵) (ذکر سه مورد کافی است) (ص ۱۰۶)
به سؤال های زیر، پاسخ کامل بدهید:
۱۳) آیا از نظر حُکما «شکّاک واقعی» وجود دارد؟ چرا؟ (۰/۷۵)
خیر زیرا شکاکترین شکاکان هم در عمل ناچار از واقعبینی و قبول اصل واقعیت میباشد. (ص ۲۸)
۱۴) نظر ابن سینا در مورد آنچه در طبیعت، «شرّ و بدی» نامیده میشود، چیست؟ (۱)
طبیعت هر شیء، آن را به سوی کمال سوق میدهد. آنچه به نظر ما شرّ و بدی یا نقص بعد از کمال است مانند سیل، طوفان، زلزله، پژمردن گل و… برای حفظ تعادل طبیعت لازم است. / زمینهساز خیر و کمال بالاتر است. (ص ۷۶)
۱۵) برخوردهای فکری عُرفا و متکلمان با فلاسفه، چه تأثیری بر سرنوشت فلسفه اسلامی گذاشت؟ (۱)
به فلسفه اسلامی تحرک / رونق بخشیدند، افقهای تازهای پیش روی فلاسفه گشودند. (ص ۱۱۳)
۱۶) نظر ملاصدرا درباره «رابطه عقل و دین» چیست؟ (۱)
عقل و دین حقیقت واحدی هستند / از یک منبع سرچشمه گرفتهاند. اگر عقل به درستی حرکت کند، به نتیجهای خلاف دین نمیرسد و بالعکس. (ص ۱۲۳)
۱۷) نام نظریه ملاصدرا در پاسخ به مسئله «ملاک نیازمندی معلول به علت» چیست و بر اساس این نظریه «صمد» چگونه موجودی است؟ (۱/۵)
فقر وجودی؛ اگر وجودی در مرتبه خود از چنان شدتی برخوردار باشد که هیچ نقص و ضعفی در آن قابل تصور نباشد غنای ذاتی دارد و بینیاز مطلق است. (ص ۱۳۲)
۱۸) با توجه به مبانی حکمت متعالیه، منظور از «تشکیکِ وجود» چیست؟ (۱)
وجود، حقیقتی واحد است اما شدت و ضعف دارد / دارای درجات مختلف است. یا:
اختلاف موجودات ناشی از شدت و ضعف مرتبه وجودی آنهاست، ولی همه موجودات در اصل وجود با هم وحدت دارند. (ص ۱۳۱)
۱۹) در صورت اعتقاد به «اصالت ماهیت» سیمای جهان چگونه ترسیم میشود؟ (۱)
یک جدول با خانههای بیشمار که هر خانه شکل و اندازهای متفاوت دارد. (ص ۱۳۰)
۲۰) یکی از انتقادهایی را که به نظریه مخالفان اصلِ علیت وارد است، بیان کنید. (۱)
۱- اگر ریشه اعتقاد به علیت، تعاقب دو حادثه باشد، باید میان همه حوادثی که در پی یکدیگر تکرار میشوند، رابطه علیت برقرار باشد. ۲- اگر تکرار حوادث متوالی ما را به علیت منتقل میکند، پس باید بین تکرار و علیت، رابطه علیت برقرار باشد. (ذکر یک مورد کافی است) (ص ۱۴۰ و ۱۴۱)
(جمع: ۲۰)
سربلند و پیروز باشید.
