چه چیزی می‌تواند خطر ابتلا به زوال عقل را در افراد افزایش دهد

“ریسک” و “عامل خطر” به چه معناست؟

“خطر” ابتلا یک فرد به زوال عقل این شانس است که در مقطعی از زندگی خود به آن مبتلا شود. همه افراد شانس ابتلا به زوال عقل را دارند، اما برخی افراد شانس بیشتری نسبت به دیگران دارند. این افراد در خطر «بالاتری» هستند.

“عامل خطر” چیزی است که برای افزایش شانس ابتلا به یک بیماری شناخته شده است. به عنوان مثال، افزایش سن یک عامل خطر برای زوال عقل است.
این به این معنی است که احتمال ابتلا به زوال عقل در فردی که بالای ۷۵ سال دارد بیشتر از افراد زیر ۷۵ سال است.

برخی از عوامل خطر زوال عقل را نمی توان کاهش داد یا از آن اجتناب کرد، اما بسیاری دیگر می توانند – به ویژه با حمایت مناسب. 

آیا می توانید با اجتناب از عوامل خطر از زوال عقل جلوگیری کنید؟

مهم است که به خاطر داشته باشید که اگر فرد از عوامل خطر اجتناب کند و خطر کم داشته باشد، ممکن است همچنان به زوال عقل مبتلا شود. این به این دلیل است که داشتن خطر کم فقط باعث می شود فرد کمتر به زوال عقل مبتلا شود. این بدان معنا نیست که آنها قطعا از زوال عقل اجتناب خواهند کرد.

آیا همه انواع زوال عقل عوامل خطر یکسانی دارند؟

عوامل خطر در این صفحه مربوط به زوال عقل ناشی از بیماری آلزایمر و بیماری قلبی یا عروقی ( زوال عقل عروقی ) است، مگر اینکه خلاف آن ذکر شده باشد.

مطالعات بسیار کمی به طور خاص به عوامل خطر برای انواع کمتر شایع زوال عقل، مانند زوال عقل فرونتوتمپورال (FTD) یا دمانس با اجسام لویی (DLB) پرداخته اند.

عوامل خطر زوال عقل چیست؟

چندین عامل خطر شناخته شده برای زوال عقل وجود دارد. برخی از عوامل فقط اندکی خطر ابتلا را افزایش می دهند در حالی که برخی دیگر احتمال ابتلای فرد به این بیماری را بسیار بیشتر می کنند.

برای اکثر افراد، بزرگترین عوامل خطر زوال عقل پیری و ژن ها هستند . خطر ابتلا به زوال عقل در افراد نیز می تواند با موارد زیر افزایش یابد:

• جنسیت و جنسیت
• قومیت
• مقدار «ذخیره شناختی» – توانایی مغز برای مقابله با بیماری
• سایر شرایط سلامتی، در صورت وجود
• سبک زندگی – به عنوان مثال، سیگار کشیدن و مصرف بیش از حد الکل
• قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا .

شما می توانید اطلاعات مربوط به همه این عوامل خطر را در این صفحه بیابید.

برخی از عوامل خطر زوال عقل را نمی توان اجتناب کرد – برای مثال پیری و ژن ها. با این حال، عوامل خطر زیادی وجود دارد که می توان از آنها اجتناب کرد، یا حداقل آنها را کاهش داد – برای مثال سیگار کشیدن. حدود ۴ مورد از هر ۱۰ مورد زوال عقل با اجتناب از برخی از این عوامل خطر قابل پیشگیری است .

یک فرد می‌تواند با انتخاب‌های سالم زندگی، مانند عدم مصرف زیاد الکل، از برخی عوامل خطر زوال عقل جلوگیری کند. با این حال، ممکن است برای جلوگیری از سایر عوامل خطر به تغییرات گسترده‌تری نیاز داشته باشند – برای مثال، سیاست‌های زیست‌محیطی موثر برای کاهش آلودگی هوا مورد نیاز است.

سن

بزرگترین عامل خطر برای زوال عقل پیری است. این بدان معناست که با افزایش سن، خطر ابتلا به زوال عقل در آنها بسیار افزایش می یابد.

برای افراد بین ۶۵ تا ۶۹ سال، حدود ۲ نفر از هر ۱۰۰ نفر به زوال عقل مبتلا هستند. خطر ابتلا به این بیماری با افزایش سن افزایش می یابد و تقریباً هر پنج سال یکبار دو برابر می شود. این بدان معناست که از بین افراد بالای ۹۰ سال، از هر ۱۰۰ نفر حدود ۳۳ نفر به زوال عقل مبتلا هستند.

افزایش سن یک عامل خطر برای زوال عقل است زیرا زوال عقل ممکن است زمان زیادی طول بکشد تا ایجاد شود. این به این دلیل است که زوال عقل ناشی از بیماری هایی است که به مغز آسیب می رساند، مانند بیماری آلزایمر یا بیماری های عروقی.

ممکن است سال ها طول بکشد تا این بیماری ها به مغز آسیب بزنند تا علائم زوال عقل را ایجاد کنند. این بدان معناست که هر چه یک فرد بیشتر عمر کند، زمان بیشتری برای ابتلا به زوال عقل وجود دارد.

افزایش سن همچنین یک عامل خطر برای زوال عقل است زیرا یک فرد مسن احتمالاً با سایر تغییرات و شرایط سلامتی که می تواند خطر ابتلا را افزایش دهد کنار می آید. به عنوان مثال، یک فرد مسن احتمال بیشتری دارد که:

• فشار خون بالا
• رگ های خونی در مغز که آسیب دیده، پیچ خورده یا مسدود شده اند
• خطر بیشتر سکته مغزی
• سلول هایی در مغز که به اندازه مغز افراد جوان فعال نیستند
• سیستم ایمنی ضعیف تر
• توانایی کندتر برای بهبودی پس از صدمات.

با بالا رفتن سن، فرد به مرور زمان از نظر جسمی ضعیف تر می شود. همراه با تغییرات ذکر شده در بالا، این می تواند باعث شود که فرد در تفکر و حافظه خود دچار مشکل شود.

اگرچه افراد مسن بیشتر در معرض خطر ابتلا به زوال عقل هستند، افراد جوانتر هنوز هم می توانند به آن مبتلا شوند. حداقل یک نفر از هر ۲۰ نفر مبتلا به زوال عقل در سنین زیر ۶۵ سال به این بیماری مبتلا شدند .

ژن ها

ژن‌های خاصی وجود دارد که ممکن است از والدین منتقل شود (به ارث برسد) که می‌تواند بر شانس ابتلا به زوال عقل تأثیر بگذارد. دو نوع از این ژن ها وجود دارد: ژن های “خانوادگی” و ژن های “خطر”.

ژن های “خانوادگی” چیست؟

ژن‌های خانوادگی اگر از والدین به فرزند منتقل شوند قطعاً باعث زوال عقل می‌شوند.

اگر یکی از والدین یک ژن خانوادگی داشته باشد، فرزندشان ۱ در ۲ احتمال دارد که آن را به ارث برده و به زوال عقل مبتلا شود – معمولاً در سنین ۵۰ و ۶۰ سالگی.

ژن های خانوادگی برای اکثر انواع زوال عقل بسیار نادر هستند. با این حال، این ژن ها ممکن است علت حدود ۱ مورد از ۳ مورد دمانس فرونتومپورال باشند که نوع کمتری از زوال عقل است.

ژن های “خطر” چیست؟

ژن های خطر شانس ابتلای فرد به زوال عقل را افزایش می دهند. آنها بسیار شایع تر از ژن های خانوادگی هستند. با این حال، برخلاف ژن‌های خانوادگی، ژن‌های خطر همیشه باعث ابتلای فرد به زوال عقل نمی‌شوند.

بیش از ۲۰ ژن خطر تا کنون پیدا شده است و بیشتر آنها فقط اندکی خطر ابتلا به زوال عقل را در افراد افزایش می دهند.

مهمترین ژن خطرزا برای زوال عقل آپولیپوپروتئین E (APOE) نام دارد. برخی از نسخه‌ها (انواع) ژن APOE می‌توانند فرد را تا چهار برابر بیشتر از افرادی که این نسخه از ژن را ندارند، در معرض ابتلا به بیماری آلزایمر قرار دهند.

با این حال، مهم است که به یاد داشته باشید که این نسخه های پرخطر هنوز همیشه باعث زوال عقل نمی شوند. اکثر افرادی که نسخه های پرخطر ژن APOE دارند هرگز به این بیماری مبتلا نمی شوند.

ذخیره شناختی

“ذخیره شناختی” توانایی فرد برای مقابله با بیماری در مغز است. با فعال نگه داشتن مغز در طول زندگی فرد ایجاد می شود.

هرچه ذخایر شناختی فرد بیشتر باشد، مدت زمان بیشتری طول می کشد تا هر بیماری در مغز او در انجام کارهای روزمره مشکل ایجاد کند. این بدان معناست که افرادی که ذخیره شناختی بیشتری دارند می توانند شروع علائم زوال عقل را برای مدت طولانی تری به تاخیر بیندازند. افرادی که ذخایر شناختی کمتری دارند در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به زوال عقل در طول زندگی خود هستند.

سه عامل مهمی که می تواند منجر به ذخیره شناختی کوچکتر شود عبارتند از:

• ترک تحصیل زودهنگام : فردی که مدرسه را در سنین پایین ترک کرده است، نسبت به فردی که مدت بیشتری در آموزش تمام وقت مانده یا در طول زندگی خود به یادگیری ادامه داده است، به احتمال زیاد ذخیره شناختی کمتری دارد. 
• پیچیدگی شغلی کمتر : فردی که در طول عمر کاری خود از طیف وسیعی از مهارت های ذهنی مانند حافظه، استدلال، حل مسئله، ارتباط و مهارت های سازمانی استفاده نکرده است، به احتمال زیاد ذخیره شناختی کمتری دارد.
• انزوای اجتماعی : فردی که در طول زندگی خود با افراد دیگر تعامل چندانی نداشته است ممکن است ذخیره شناختی کمتری نیز داشته باشد.

این بدان معناست که این عوامل نیز عوامل خطر زوال عقل هستند.

در حالی که مقدار زیادی از ذخیره شناختی افراد در دوران کودکی و اوایل بزرگسالی ایجاد می شود، کارهای زیادی وجود دارد که فرد می تواند برای افزایش ذخیره شناختی خود در آینده در زندگی انجام دهد، مانند فعال ماندن از نظر ذهنی و اجتماعی.

جنسیت

به طور کلی، تعداد زنان مبتلا به زوال عقل بیشتر از مردان است. این بیشتر به این دلیل است که زنان بیشتر از مردان عمر می کنند (به «سن» در بالا مراجعه کنید.

خطر ابتلا به زوال عقل برای مردان و زنان تقریباً یکسان است. با این حال، خطر ابتلا به زوال عقل در زنانی که در حال حاضر بالای ۸۰ سال هستند نسبت به مردان هم سن و سال خود کمی بیشتر است.

دلایلی که چرا زنان بالای ۸۰ سال بیشتر از مردان بالای ۸۰ سال در معرض خطر زوال عقل هستند هنوز مشخص نیست. این احتمال وجود دارد که تفاوت های کلی در سبک زندگی این زنان و مردان در طول زمان باعث ایجاد تفاوت در سطح خطر آنها شده باشد. به عنوان مثال، زنان در حال حاضر در این گروه سنی ممکن است نسبت به مردان هم سن خود دسترسی کمتری به آموزش یا فرصت های کاری داشته باشند (به «ذخیره شناختی» در بالا مراجعه کنید).

رابطه ی جنسی

جدا از جنسیت، نگرانی هایی نیز وجود دارد که سطوح هورمون های جنسی در حوالی زمان یائسگی ممکن است بر خطر ابتلا به زوال عقل تأثیر بگذارد. شواهد در این مورد هنوز نامشخص است.

زمانی که فرد یائسه می شود، سطح استروژن و پروژسترون او کاهش می یابد. برخی تحقیقات نشان داده اند که هر چه زودتر این اتفاق در زندگی شخصی رخ دهد، خطر ابتلا به زوال عقل در او بیشتر می شود. با این حال، آزمایش‌های بالینی درمان جایگزینی هورمون (HRT که جایگزین این هورمون‌های جنسی می‌شود) هیچ تأثیری بر خطر ابتلا به زوال عقل نشان نداده‌اند.

تا زمانی که شواهد واضح تری وجود نداشته باشد، HRT به عنوان راهی برای کمک به افراد برای کاهش خطر زوال عقل توصیه نمی شود.

قومیت

چند مطالعه نشان داده است که احتمال ابتلا به زوال عقل در افراد سیاه‌پوست آفریقایی، سیاه‌پوستان کارائیب و گروه‌های قومیتی جنوب آسیا بیشتر از افراد گروه‌های قومی سفیدپوست است. این شامل یک مطالعه اخیر بر روی افرادی است که در لندن زندگی می کنند و همچنین نشان می دهد که افراد از گروه های قومی سیاه پوست بالاترین سطح خطر را دارند.

یکی از دلایل احتمالی این تفاوت‌ها این است که افراد از گروه‌های قومیتی سیاه‌پوست آفریقایی، سیاه‌پوست کارائیب و جنوب آسیا در بریتانیا با افزایش سن بیشتر در معرض ابتلا به دیابت و بیماری‌های قلبی عروقی (CVD) هستند – دیابت و CVD هر دو از عوامل خطر مهم برای زوال عقل هستند. (به «عوامل قلبی عروقی» در پایین این صفحه مراجعه کنید).

با این حال، شواهد بیشتری لازم است تا مطمئن شویم که قومیت خود یک عامل خطر برای زوال عقل است.

تفاوت در خطر بین گروه های قومی مختلف ممکن است ناشی از عوامل دیگری باشد. به عنوان مثال، برخی از گروه های قومی ممکن است به طور کلی دسترسی کمتری به فرصت های تحصیلی و کاری داشته باشند (به «ذخیره شناختی» در بالا مراجعه کنید)، و ممکن است بیشتر در مناطق محروم زندگی کنند (به زیر مراجعه کنید).

مناطق محروم

منطقه محروم منطقه ای است که دسترسی محدودی به منابع و خدمات اولیه مانند مسکن مناسب، تحصیل و فرصت های کاری دارد. 

افرادی که در مناطق محروم زندگی می کنند بیشتر در معرض خطر ابتلا به زوال عقل هستند. این ممکن است به این دلیل باشد که کمبود فرصت ها در این زمینه ها، تحصیلات بیشتر و دستیابی به مشاغلی را که فرد را در طول زندگی از نظر ذهنی فعال نگه می دارد، دشوارتر می کند.

مناطق محروم تر همچنین تمایل به سطوح بالاتر آلودگی هوا  و دسترسی کمتری به مراقبت های بهداشتی و اجتماعی دارند. این امر مدیریت هر گونه مشکل سلامتی که می تواند منجر به زوال عقل شود را برای فرد دشوارتر می کند (به «شرایط و بیماری های بهداشتی» در زیر مراجعه کنید).

شرایط و بیماری های بهداشتی

تعدادی از بیماری ها و شرایط سلامتی وجود دارد که می تواند خطر ابتلا به زوال عقل را در افراد افزایش دهد.

عوامل سبک زندگی

شواهد زیادی وجود دارد که نشان می دهد انتخاب سبک زندگی ما می تواند بر خطر ابتلا به زوال عقل تأثیر بگذارد.

مطالعات نشان می دهد که خطر زوال عقل در افرادی که چندین
رفتار سالم در اواسط زندگی دارند (سنین ۴۰ تا ۶۵) کمترین میزان است. این رفتارها عبارتند از:

• فعالیت ذهنی ، فیزیکی و اجتماعی منظم
• سیگار نکشیدن
• نوشیدن الکل فقط در حد اعتدال
• رعایت رژیم غذایی سالم

خطر زوال عقل در افرادی که حداقل سه مورد از این
رفتارها را انجام می دهند کمتر است. انجام فقط یک یا دو مورد از این رفتارها، خطر را به میزان بسیار کمی کاهش می دهد. برای توصیه های عملی در مورد کاهش خطر، به نکات ما مراجعه کنید .

این لیست زیر توضیح می دهد که چگونه این عوامل سبک زندگی می توانند خطر ابتلا به زوال عقل را در افراد افزایش دهند.

• عدم تحرک بدنی – عدم تحرک بدنی می تواند سلامت قلب، ریه ها و گردش خون افراد را بدتر کند و کنترل قند خون را برای آنها دشوارتر کند. ارتباط نزدیکی با خطر بالای بیماری قلبی، سکته مغزی و دیابت نوع ۲ دارد که همگی از عوامل خطر زوال عقل هستند.
• سیگار کشیدن – سیگار به قلب، ریه ها و گردش خون فرد، به ویژه رگ های خونی در مغز آسیب می رساند. باعث ایجاد مواد مضر در مغز می شود که باعث التهاب می شود و از رسیدن اکسیژن کافی به سلول های عصبی جلوگیری می کند. این مواد همچنین خطر سکته مغزی را در افراد افزایش می دهند که می تواند منجر به زوال عقل عروقی شود.
• رژیم غذایی ناسالم – خوردن رژیم غذایی فاقد طیف مناسبی از غذاهای سالم ممکن است خطر ابتلا به زوال عقل را در فرد افزایش دهد. دلایل احتمالی زیادی وجود دارد. به عنوان مثال، یک رژیم غذایی ناسالم خطر ابتلا به فشار خون بالا را افزایش می دهد که یک عامل خطر برای زوال عقل است. نمک بیش از حد (بیش از یک قاشق چایخوری در روز) نیز با خطر ابتلا به زوال عقل مرتبط است.
• الکل بیش از حد – نوشیدن منظم بیش از مقادیر توصیه شده الکل، مغز را در معرض سطوح بالایی از مواد سمی قرار می دهد که می تواند به مرور زمان به سلول های عصبی آسیب برساند. مقدار توصیه شده الکل در هفته ۱۴ واحد است که به طور ایده آل در طول حداقل سه روز پخش می شود و نه یکباره. نوشیدن سطوح بسیار بالای الکل در مدت زمان طولانی نیز خطر ابتلا به سندرم کورساکوف  و آسیب مغزی مرتبط با الکل را در فرد افزایش می‌دهد که خطر زوال عقل را افزایش می‌دهد.