سیاهدانه درمان همه چیز به جز مرگ؛ درمان جادویی لوپوس
خواص سیاه دانه و عوارض جانبی آن برای سلامتی
خواص سیاه دانه
۱. سرشار از آنتیاکسیدانها
آنتی اکسیدان ها ترکیباتی هستند که میتوانند رادیکال های آزاد مضر را خنثی کنند و از بروز استرس اکسیداتیو بر روی سلولها جلوگیری بکنند. براساس مطالعات، آنتیاکسیدانها تأثیر چشمگیری بر سلامتی و پیشگیری از بیماری ها دارند. آنتیاکسیدانها میتوانند در برابر برخی بیماریهای مزمن مانند سرطان، دیابت، بیماری های قلبی و چاقی از ما محافظت بکنند.
ترکیباتی مانند تیموکینون، کارواکرول، تی-آنتول و ۴-ترپینئول مسئول خواص آنتیاکسیدانی سیاه دانه هستند. در یک مطالعهٔ درونکشتگاهی (آزمایشهایی که در آن بهجای استفاده از بدن موجود زنده، تنها بخشی از بدن آن در محیط آزمایشگاهی کشت میشود) روغن سیاه دانه، خاصیت آنتی اکسیدانی از خود نشان داد.
بااینحال برای مشخصکردن تأثیر آنتیاکسیدانهای موجود در سیاه دانه بر سلامت انسان به مطالعات بیشتری نیاز است.
۲. کاهش کلسترول
کلسترول به دستهٔ چربیها تعلق دارد و در بدن یافت میشود. بدن به مقادیری از کلسترول نیاز دارد. اما تجمع مقادیر بالای آن در خون خطر بروز بیماری قلبی را افزایش میدهد.
سیاه دانه در کاهش کلسترول مؤثر است. براساس یک بررسی از ۱۷ مطالعهٔ مختلف مصرف مکملهای سیاه دانه میتواند کلسترول کل، کلسترول بد و تری گلیسیرید خون را بهطور چشمگیری کاهش بدهد. روغن سیاه دانه در کاهش کلسترول موفقتر از پودر سیاه دانه عمل کرد. ولی تنها پودر سیاه دانه توانست موجب افزایش کلسترول خوب بشود.
براساس یک مطالعه بر روی ۵۷ مبتلا به دیابت مصرف مکمل سیاه دانه بهمدت یک سال موجب کاهش کلسترول بد، کلسترول کل و افزایش کلسترول خوب شد.
مطالعهای که اخیراً بر روی ۹۴ مبتلا به دیابت انجام گرفت نیز نتایج مشابهی را نشان داد. این مطالعه نشان داد مصرف روزانه ۲ گرم سیاه دانه بهمدت ۱۲ هفته میتواند کلسترول کل و کلسترول بد خون را کاهش بدهد.
۳. خاصیت ضدسرطان
سیاه دانه سرشار از آنتیاکسیدانهایی است که میتوانند تأثیرات منفی رادیکالهای آزاد را خنثی کند و از بروز بیماریهایی مانند سرطان جلوگیری بکنند. مطالعات درونکشتگاهی نیز از خواص ضدسرطان سیاه دانه و جزء فعال آن بهنام تیموکینون حکایت دارند.
بهعنوان مثال یک مطالعه نشان داد تیموکینون موجب مرگ سلولی در سلولهای آلوده به سرطان خون میشود.
در یک مطالعهٔ دیگر عصارهٔ سیاه دانه به غیرفعالکردن سلولهای سرطان سینه کمک کرد.
سایر مطالعات نیز نشان دادند که سیاه دانه و ترکیبات آن میتوانند در برابر چند مورد از انواع سرطان مانند سرطان پانکراس (لوزالمعده)، سرطان ریه، سرطان دهانه رحم، سرطان پروستات، سرطان پوست و سرطان روده بزرگ مؤثر باشند.
بااینحال هنوز شواهد دقیقی از خواص ضدسرطان سیاه دانه در انسان وجود ندارد. هنوز باید مطالعاتی انجام بشود تا نشان بدهد مصرف سیاه دانه بهعنوان ادویه یا مکمل میتواند خاصیت ضدسرطانی در انسان داشته باشد یا خیر.
۴. نابودی باکتریهای مضر
باکتریها عامل فهرست بلندبالایی از عفونتهای خطرناک از عفونت گوش گرفته تا سینه پهلو هستند. برخی مطالعات درونکشتگاهی نشان دادند که مصرف سیاه دانه میتواند خاصیت ضدباکتری داشته باشد و در مبارزه با انواع سویههای باکتریها مؤثر باشد.
براساس یک مطالعه مصرف موضعی سیاه دانه در نوزادان مبتلا به عفونت استافیلوکوکی پوست نشان داد که سیاه دانه بهاندازهٔ مصرف انواع آنتی بیوتیک های رایج در درمان عفونت ناشی از این باکتریها مؤثر است.
استافیلوکوک اورئوس (طلایی) مقاوم به متیسیلین یک سری از باکتریها هستند که درمان آنها دشوار است و در مقابل آنتیبیوتیکها مقاوماند. در یک مطالعه سیاه دانه توانست نیمی از نمونههای این باکتریها را که از بدن مبتلایان به دیابت استخراج شده بود درمان بکند. چندین مطالعهٔ درونکشتگاهی دیگر نیز از تأثیر سیاه دانه در جلوگیری از رشد این باکتریها و بسیاری از باکتریهای دیگر حکایت دارند.
بااینحال مطالعات انجامگرفته بر روی انسانها محدود هستند و به مطالعات بیشتری نیاز است تا بفهمیم سیاه دانه چگونه بر سویههای مختلف باکتریها در بدن تأثیر میگذارد.
۵. کاهش التهابات
در بیشتر موارد التهابات واکنش طبیعی بدن برای محافظت از خودش در برابر آسیبها و عفونتهاست. ازسوی دیگر احتمالا التهابات مزمن مسئول بروز بسیاری از بیماریها مانند سرطان، دیابت و بیماریهای قلبی هستند. براساس مطالعات سیاه دانه خاصیت ضدالتهاب قوی در بدن دارد.
در یک مطالعه بر روی ۴۲ نفر مبتلا به روماتیسم مفصلی، مصرف روزانه ۱۰۰۰ میلیگرم روغن سیاه دانه بهمدت هشت هفته توانست شاخصهای التهابات و استرس اکسیداتیو را کاهش بدهد.
در یک مطالعهٔ دیگر سیاه دانه در محافظت از موشها در برابر التهابات در مغز و طناب نخاعی مؤثر بود.
همچنین در یک مطالعهٔ درونکشتگاهی دیگر مشاهده شد تیموکینون (جزء فعال موجود در سیاه دانه) در کاهش التهابات در سلولهای آلوده به سرطان پانکراس مؤثر است.
باوجود این نتایج امیدبخش هنوز مطالعات انسانی محدود به افرادی با بیماریهای خاص است و به مطالعات بیشتری نیاز است تا بفهمیم سیاه دانه چگونه میتواند بر التهابات در افراد سالم تأثیر بگذارد.
۶. محافظت از کبد
کبد یک عضو بسیار مهم است. کبد به سم زدایی بدن، پردازش داروها، پردازش مواد مغذی و تولید پروتئینها و مواد شیمیایی حیاتی برای سلامت کمک میکند. براساس برخی مطالعات جانوری سیاه دانه میتواند از کبد در برابر آسیبها محافظت بکند. در یک مطالعه که به موشها یک مادهٔ شیمیایی سمی تزریق شد، سیاه دانه توانست سمیت مواد شیمیایی را در آنها کاهش داده و از آنها در برابر آسیبهای کبد و کلیه محافظت بکند.
یک مطالعهٔ جانوری دیگر نیز یافتههای مشابهی داشت که نشان میداد سیاه دانه میتواند از بروز آسیبهای کبد جلوگیری بکند. براساس یک بررسی این خاصیت حفاظتی سیاه دانه احتمالا بهخاطر جزء آنتیاکسیدانی آن و تواناییاش در کاهش التهابات و استرس اکسیداتیو است. البته به مطالعات بیشتری بر روی انسانها نیاز است تا میزان تأثیر سیاه دانه در محافظت از کبد و سلامت آن مشخص بشود.
۷. تنظیم قند خون
قند خون بالا میتواند علائم بدی مانند افزایش تشنگی، کاهش وزن بدون کنترل، خستگی و اختلال تمرکز را بههمراه داشته باشد. کنترلنکردن قند خون میتواند در درازمدت پیامدهای جدی مانند آسیب عصبی، مشکلات بینایی و تأخیر در بهبود زخم را بهدنبال داشته باشد.
برخی شواهد نشان میدهد سیاه دانه در ثبات قند خون و پیشگیری از عوارض جانبی مخرب آن مؤثر است. براساس یک بررسی انجامگرفته بر روی ۷ مطالعه مکملهای سیاه دانه در کنترل قند خون ناشتا و قند خون عادی موفق بود. همچنین در یک مطالعهٔ دیگر که بر روی ۹۴ نفر صورت گرفت مصرف روزانهٔ سیاه دانه بهمدت ۳ ماه توانست قند خون ناشتا، قند خون عادی و مقاومت به انسولین را بهطور چشمگیری کاهش بدهد.
۸. پیشگیری از زخم معده
زخم معده زخمهای دردناکی هستند که در اثر آسیب اسید معده به پوشش مخاطی معده بروز میکنند. براساس مطالعات سیاه دانه میتواند به حفظ پوشش معده و پیشگیری از بروز زخم معده کمک بکند.
در یک مطالعهٔ جانوری ۲۰ موش مبتلا به زخم معده با سیاه دانه تحت درمان قرار گرفتند. سیاه دانه به درمان ۸۳٪ موارد کمک کرد و توانست بهاندازهٔ داروهای رایج درمان زخم معده مؤثر باشد.
براساس یک مطالعهٔ جانوری دیگر سیاه دانه و جزء فعال آن در جلوگیری از پیشرفت زخم معده و محافظت از پوشش معده در برابر تأثیرات منفی نوشیدنیهای الکلی موفق بود. البته مطالعات فعلی محدود به جانوران بوده و برای اطلاع دقیق از نحوهٔ تاثیر سیاه دانه در درمان زخم معده در انسانها به مطالعات بیشتری نیاز است.
۹. درمان سرطان پانکراس
مطالعات علمی نشان میدهند که استفاده از سیاه دانه میتواند در پیشگیری از سرطان پانکراس مؤثر باشد. سرطان پانکراس یکی از کشندهترین انواع سرطان است. پیشرفت التهاب پانکراس میتواند باعث سرطان پانکراس در فرد شود. براساس مطالعهای که در دپارتمان جراحی دانشگاه توماس جفرسون در فیلادلفیا انجام گرفت، ترکیبات شیمیایی موجود در سیاه دانه با کاهش التهابات پانکراس از تولید سلولهای سرطانی پانکراس جلوگیری میکنند. تیموکینون یکی از ترکیبات شیمیایی موجود در سیاه دانه و مسئول بخشی از خواص آنتیاکسیدانی سیاه دانه است. سیاه دانه به لطف وجود تیموکینون میتواند در پیشگیری از سرطان پانکراس مؤثر باشد.
۱۰. درمان پرفشاری خون
مطالعات علمی نشان میدهند که مصرف سیاه دانه میتواند در درمان فشار خون بالا مؤثر باشد. براساس مطالعهی صورتگرفته در دانشگاه پزشکی شهرکرد مصرف ۱۰۰ تا ۲۰۰ میلیگرم سیاه دانه دو بار در روز و بهمدت ۸ هفته توانست بهطور چشمگیری موجب کاهش فشار خون دیاستولی شود. همچنین سیاه دانه پس از این مدت توانست بهطور چشمگیری در کاهش کلسترول بد خون مؤثر باشد.
۱۱. استفادهٔ آسان در رژیم غذایی
راههای مختلفی برای افزودن سیاه دانه به رژیم غذایی وجود دارد. معمولا سیاه دانه را با طعمی تلخ بین مرزنگوش و پیاز توصیف میکنند. سیاه دانه در بسیاری از غذاهای خاورمیانهای و جنوب شرق آسیا وجود دارد.
برای استفاده از سیاه دانه معمولا آن را با حرارت ملایمی برشته میکنند و سپس بهشکل پودر درمیآورند. سپس از آن برای طعمدارکردن نانها یا سایر غذاها استفاده میکنند. همچنین برخی افراد از سیاه دانه بهشکل خام یا ترکیبشده با عسل و آب استفاده میکنند. همچنین میتوان سیاه دانه را به ماست، بلغور یا برخی از انواع نوشیدنی ها نیز اضافه کرد.
برخی روغن سیاه دانه را رقیق میکنند و آن را بهعنوان یک درمان طبیعی برای ریزش مو بهکار میبرند. روغن سیاه دانه میتواند به کاهش التهابات و بیماری های پوستی کمک بکند.
برای دریافت مقادیر بیشتر سیاه دانه میتوانید از کپسول یا ژل آن استفاده بکنید.
ارزش غذایی سیاه دانه
سیاه دانه یا شونیز گیاهی یکساله، گلدار و بومی هندوستان، عربستان سعودی و اروپاست.
سیاه دانه به روشهای مختلفی استفاده میشود. استفاده بهعنوان ادویه، استفاده از روغن آن، استفاده از کپسولهای مکمل غذایی حاوی پودر سیاه دانه، کپسولهای ژلهای و عصاره روغنی سیاه دانه از روشهای مصرف آن هستند. روغن سیاه دانه منبع خوبی از اسیدهای چرب ضروری و سایر مواد مغذی است.
مواد مغذی سیاه دانه
سیاه دانه از اسیدهای آمینه، پروتئین ها، کربوهیدرات ها، روغنهای فرار و غیرفرار، آلکالوئیدها، ساپونین و فیبر تشکیل شده است. کربوهیدرات موجود در سیاه دانه عبارتاند از: مونوساکارید آرابینوز، گلوکز، رامنوز و زایلوز. همچنین سیاه دانه محتوی کلسیم، آهن، پتاسیم و سدیم است. ازجاییکه بیشتر افراد از مقادیر بسیار اندک روغن سیاه دانه یا مکملهای حاوی عصارهی روغنی آن استفاده میکنند، معمولا مقدار اندکی مواد مغذی از این طریق دریافت میکنند.
روغنهای غیرفرار
٪۸۴ اسیدهای چرب سیاه دانه را روغنهای غیرفرار تشکیل میدهند. هر قاشق چایخوری روغن سیاه دانه محتوی ۴۵ کالری انرژی است که همهی آن از چربیها حاصل میشود. ۲۲٪ از این چربیها را آلفالینولنیکاسید تشکیل میدهد که یک اسید چرب امگا ۳ با خاصیت ضدالتهابی است. ۵۹٪ از این چربیها را نیز آلفالینولئیکاسید که یک اسید چرب امگا۶ است، تشکیل میدهد. بااینکه بیشتر افراد تنها ماهی را بهعنوان منبع خوب اسیدهای چرب امگا۳ میشناسند، ولی برخی منابع گیاهی مانند سیاه دانه نیز جزو منابع سرشار از امگا ۳ هستند.
عوارض جانبی سیاه دانه
خواص سیاه دانه برای سلامتی بسیار است. کاهش التهابات، تسکین دردها، مبارزه با عفونتها و کاهش تب از خواص سیاه دانه است. همچنین سیاه دانه میتواند بهلطف خاصیت آنتیاکسیدانی خود از برخی سرطانها پیشگیری کند. بااینحال شواهد علمی از سالمبودن و تأثیر سیاه دانه محدود است. ممکن است سیاه دانه در برخی افراد موجب بروز عوارضی شود. بنابراین باید قبل از استفاده از مکملهای سیاه دانه یا سایر مکملها برای درمان بیماریها، با پزشک مشورت کنید. ممکن است سیاه دانه در برخی افراد موجب بروز عوارض جانبی زیر بشود.
۱. درماتیت تماسی
یکی از عوارض جانبی بالقوهی سیاه دانه بروز درماتیت تماسی است. درماتیت تماسی نوعی واکنش آسیبزا در برابر آلرژنها یا مواد تحریککننده است. تنها لمس سیاه دانه میتواند موجب بروز جوشهای قرمز در پوست برخی افراد شود. معمولا این جوشها با خارش پوست همراه هستند. همچنین ممکن است در محل تماس علائمی مانند تاول زدن، درد و حساسیت پوستی نیز مشاهده شود.
۲. فشار خون پایین
مرکز سرطان “Memorial Sloan-Kettering” هشدار داده که سیاه دانه میتواند فشار خون را تا نقطهی کمفشاری خون کاهش دهد. این وضعیت زمانیکه از داروهای کاهنده فشار خون یا داروهای مدر استفاده کنید، حساسیت بیشتری پیدا میکند. فشار خون پایین میتواند مانع از انتقال اکسیژن به مغز شود و موجب بروز خستگی، حالت تهوع، تاری دید، تنفس کمعمق، سرگیجه و کاهش هوشیاری شود. کاهش بسیار شدید فشار خون میتواند زندگی فرد را تهدید کند.
۳. بارداری
براساس اعلام مرکز سرطان “Memorial Sloan-Kettering” زنان باردار نباید به هر دلیلی از سیاه دانه استفاده کنند. این امر بیشتر به آن خاطر است که سیاه دانه میتواند بر انقباضات ماهیچههای صاف رحم تأثیر بگذارد. برای تعیین دقیق تأثیر سیاه دانه بر بارداری ارزیابیهای بیشتر موردنیاز است. بنابراین بهتر است در دوران بارداری از سیاه دانه استفاده نکنید.
۴. تداخلات دارویی
براساس اعلام مرکز سرطان “Memorial Sloan-Kettering” سیاه دانه میتواند در شیمی درمانی و پرتو درمانی اختلال ایجاد کند. ازجاییکه سیاه دانه در بدن مانند یک آنتیاکسیدان عمل میکند، بنابراین میتواند از تأثیر درمانهای سرطان بکاهد.
۵. سایر واکنشهای آلرژیک
مانند بیشتر مکملهای گیاهی احتمال بروز واکنشهای آلرژیک در اثر مصرف سیاه دانه وجود دارد. برخلاف درماتیت تماسی این واکنشهای آلرژیک به پوست محدود نمیشوند و میتوانند موجب ورم لب، گلو و صورت شوند. همچنین سختی در تنفس، احساس سوزنسوزنشدن در دهان، کهیر، سرگیجه، حالت تهوع، استفراغ، اسهال و گرفتگی های عضلانی شکمی میتوانند از واکنشهای آلرژیک احتمالی مصرف سیاه دانه باشند.
چه کسانی نباید از سیاه دانه استفاده کنند؟
بااینکه سیاه دانه فواید بسیاری برای سلامتی دارد و مصرف آن بهعنوان ادویه معمولا مشکلی ندارد، برخی افراد باید مکمل یا روغن سیاه دانه را با احتیاط مصرف بکنند. بهعنوان مثال گزارشهایی از بروز درماتیت تماسی در اثر استفاده از روغن آن بر روی پوست وجود دارد. اگر میخواهید از سیاه دانه بهصورت موضعی استفاده بکنید، ابتدا کمی از آن را بر روی نقطهٔ کوچکی از پوستتان امتحان بکنید تا از سالمبودن آن مطمئن بشوید.
برخی مطالعات درونکشتگاهی نشان دادهاند ترکیبات موجود در سیاه دانه میتوانند موجب لختگی خون بشوند. بنابراین اگر از داروهای انعقاد خون استفاده میکنید، قبل از استفاده از مکملهای سیاه دانه با پزشک مشورت بکنید.
بااینکه مطالعات جانوری از سالمبودن سیاه دانه در دوران بارداری حکایت دارد، یک مطالعهٔ جانوری نشان داد مصرف مقادیر بالای روغن سیاه دانه میتواند موجب کاهش انقباضات رحم بشود. اگر شما نیز باردار هستید، سیاه دانه را در حد اعتدال مصرف کنید و برای اطمینان قبل از مصرف با پزشک مشورت بکنید.
سیاه دانه محتوی «تیموکینون» بوده که خاصیت ضدالتهابی دارد و برای سلامت کبد مفید است. همچنین «نیجلون» موجود در سیاه دانه از آزادسازی هیستامین جلوگیری میکند و بدین ترتیب از علائم آلرژی میکاهد.
مقدار مصرفی سیاه دانه
مقدار مناسب مصرف سیاه دانه ۱ یا ۲ قاشق چایخوری روغن سیاه دانه یا ۲ عدد کپسول آن در روز است. کپسولهای سیاه دانه معمولا محتوی ۱۰۰۰ میلیگرم از آن هستند. مصرف سیاه دانه بهندرت موجب بروز عوارض جانبی میشود، اما در مطالعهای که بر روی موشها صورت گرفت، مقادیر بالای آن باعث اختلالات کلیه و کبد شد.
خواص روغن سیاه دانه برای سلامتی، زیبایی و لاغری
۶۳۰ مقالهی منتشرشده دربارهی خواص روغن سیاه دانه، بهخوبی خواص آن را برای بدن آشکار میسازد. روغن سیاه دانه تقریبا هیچ عوارضی نداشته و فوایدی برای سلامتیتان دارد که فکرش را هم نمیکنید. کمک به سلامت پوست و مو، کاهش وزن، پیشگیری از سرطان و دیابت تنها بخشی از فوایدی است که روغن سیاه دانه برای سلامتی دارد. با ادامهی این مطلب همراه شوید تا با خواص روغن سیاه دانه و همهچیز درمورد آن بیشتر آشنا شوید.
فواید منحصربهفرد روغن سیاه دانه برای سلامتی
سیاه دانه گیاهی بومی جنوب غربی آسیاست. سیاه دانه با نامهای سیاه تخمه، شونیز و کمون هندی نیز شناخته میشود. بسیاری از متخصصان سیاه دانه را بهعنوان نوشدارویی میشناسند که قادر به درمان بسیاری از بیماریها مانند حساسیت و فشار خون بالا است.
امروزه برخی میکروبهای مقاوم به آنتیبیوتیکها به خطری جدی برای سلامت عمومی جوامع مختلف تبدیل شدهاند. تحقیقی که دربارهی تأثیر سیاه دانه بر روی این میکروبها صورت گرفته، بسیار امیدبخش است. براساس اعلام مؤسسهی ملی سلامت امریکا، برخی سویههای مقاوم به درمان باکتریها و ویروسها، مشکلات زیر را در این کشور بهوجود آوردهاند:
- برخی سویهها از باکتریها و ویروسها به درمانهای آنتیبیوتیکی مقاوم شدهاند و درمان آنها تقریبا غیرممکن است. این باکتریها، ویروسها یا بیماریهای ناشی از آنها عبارتاند از: HIV (ایدز)، استافیلوکوکها، سل، آنفولانزا، سوزاک، کاندیدا و مالاریا.
- تقریبا ۵ تا ۱۰ درصد بیمارانی که در بیمارستان بستری میشوند، دچار عفونتهای ناشی از میکروبهای مقاوم به آنتیبیوتیک میشوند.
- هر ساله ۹۰۰۰۰ نفر از بیماران، در اثر این بیماریها میمیرند. درحالیکه در سال ۱۹۹۲ این آمار نزدیک به ۱۳۰۰۰ نفر در سال بود.
- بیمارانی که دچار آلودگی به این میکروبها میشوند، معمولا باید مدت بیشتری در بیمارستان بمانند، به درمانهای پیچیدهتری نیاز دارند و زمان بازیابی آنها طولانیتر است.
براساس مطالعهای که در کالج جواهر لعلنهرو صورت گرفت، محققان تأثیر روغن سیاه دانه را روی میکروبهای مقاوم به آنتیبیوتیکها بررسی کردند. آنها نتایج حاصل را با برخی آنتیبیوتیکها مانند آموکسی سیلین، گاتیفلوکساسین و تتراسایکلین مقایسه کردند. در این مطالعه بیش از ۱۴۴ سویهی مقاوم به آنتیبیوتیکها بررسی شدند. بیشتر آنها نسبتبه آنتیبیوتیکها مقاومت داشتند، ولی ۹۷ تای آنها با روغن سیاه دانه مهار شدند.
روغن سیاه دانه در کنار روغن مرزنگوش از محدود چیزهایی هستند که قدرت مبارزه با میکروبها را دارند. این مطالعه نشان داد که روغن سیاه دانه در مبارزه با استافیلوکوکوس اورئوس و سودوموناس آئروژینوزا که دو سویهی مقاوم به درمان هستند، توانایی بالایی دارد.
مهمترین علت تأثیر روغن سیاه دانه روی بدن بهخاطر وجود ۳ مادهی شیمیایی طبیعی موجود در آن است. این ترکیبات شیمیایی مفید عبارتاند از: تیموکینون (TQ)، تیموهیدروکینون (THQ) و تیمول.
فیتوکمیکالها: عامل اصلی در خواص سیاه دانه
فیتوکمیکالها مواد شیمیایی گیاهی یا مواد مؤثر در گیاهان دارویی هستند. در راستای مقابله با بیماریهای ناشی از کپک و مخمرهای مقاوم به داروهای ضدقارچ، بهتازگی مطالعهای انجام گرفت و در آن تأثیر سیاه دانه بر این بیماریها بررسی شدند. براساس مطالعهای که در مجلهی زیستشناسی مولکولی و بیوشیمی مصر به چاپ رسید، دانشمندان تأثیر تیموکینون، تیموهیدروکینون و تیمول را در برابر ۳۰ عامل بیماریزای انسان آزمایش کردند و از مشاهدهی نتایج زیر، شگفتزده شدند:
- هریک از ترکیبات قابلیت بازدارندگی ۱۰۰ درصدی در برابر ۳۰ عامل بیماریزای موردبررسی را نشان دادند.
- تیموکینون بهترین ترکیب در برابر مخمرها و درماتوفیتها نشان داد. پس از آن، تیموهیدروکینون و تیمول قرار گرفتند.
- تیمول بیشترین خاصیت ضدمخمری را نشان داد. پس از آن، تیموکینون و تیموهیدروکینون قرار گرفتند.
جالب است که روغن سیاه دانه محتوی هر سه ترکیب شیمیایی منحصربهفردی است که برای درمان بیماریهای مقاوم به داروهای ضدقارچ نیاز است. باتوجه به اینکه قارچها و مخمرها نمیتوانند در حضور این فیتوکمیکالها وجود داشته باشند، بنابراین جای تعجب ندارد که چرا محققان روغن سیاه دانه را برای بررسی در این آزمایش انتخاب کردهاند.
تیموکینون
تیموکینون یک ترکیب فعال در سیاه دانه است که دانشمندان از دههی ۱۹۶۰ میلادی آن را بررسی کردهاند. تیموکینون بهخاطر خاصیت آنتیاکسیدانی، ضدالتهاب و ضدسرطان بودن خود شناخته شده است. این ترکیب میتواند به درمان و پیشگیری از انسفالومیلیت، دیابت، آسم و سرطانها کمک کند.
جالبتوجه است که تیموکینون علاوهبر ازبینبردن رادیکالهای آزاد و رادیکالهای سوپراکسید، از آنزیمهای آنتیاکسیدانی گلوتاتیون پراکسیداز و گلوتاتیون-S-ترانسفراز محافظت میکند. هردوی این آنزیمها با محافظت از کبد در برابر سموم، به سمزدایی از بدن و تقویت دفاع آنتیاکسیدانی سلولها کمک میکنند.
تیموهیدروکینون
تیموهیدروکینون نیز مانند تیموکینون یکی از قویترین بازدارندههای طبیعی استیلکولیناستراز در جهان است. بازدارندههای استیلکولیناستراز ترکیبات شیمیاییای هستند که فعالیت آنزیمی را متوقف میکنند. این امر زمان و مقدار انتقالدهندههای عصبی استیلکولین فعال باقیمانده در مغز را افزایش میدهد. برای اینکه از اهمیت این ویژگی تیموهیدروکینون آگاه شوید، باید بدانید که اَشکال دارویی بازدارندههای استیلکولیناستراز در درمان بیماریهای زیر مورداستفاده قرار میگیرند:
- آپاتی (بیتفاوتی)
- بیماری آلزایمر
- اوتیسم
- آبسیاه
- زوال عقل
- میاستنی گراویس
- بیماریهای نورودژنراتیو (بیماریهایی که بهصورت پیشرونده موجب اختلال در عملکرد سلولهای عصبی میشوند)
- سندروم تندتپشی (افزایش ضربان قلب بهطور غیرعادی)
- اسکیزوفرنی
- بیماری پارکینسون
باید به این امر توجه داشته باشید که مصرف این داروها برای بیماران، نیاز به صرف هزینهی زیادی دارد. در این وضعیت استفاده از سیاه دانه بهعنوان درمانی طبیعی و بیخطر میتواند برای بیماران جایگزینی سالم، گیاهی و پایدار باشد.
تیمول
تیمول جزء فعال روغن ضروری آویشن و عامل فواید آن است. تیمول یک مونوترپن طبیعی است که فواید زیادی دارد. بهعنوان مثال:
- ابزاری برای مبارزه با بیماری سل و ویروسهای مختلف؛
- یک ضدعفونیکننده که مصارف پزشکی و غیرپزشکی دارد؛
- یک آفتکشها با قابلیت تجزیهپذیری سریع؛
- علاوهبر اینها از آن بهعنوان چاشنی غذاها، در عطرسازی، تولید دهانشویهها و حتی لوازم آرایشی استفاده میشود.
براساس اعلام آژانس حفاظت از محیط زیست ایالات متحده آمریکا تیمول ازجمله آفتکشهایی است که مؤسسه اعتقاد دارد با وجود کمبود اطلاعات عمومی، برای ثبت مجدد مناسب است. بنابراین مؤسسه از کمبود اطلاعات عمومی بهغیر از اطلاعات ضروری ازجمله اطلاعات مربوط به خلوص شیمیایی و مطالعات مربوط به ویژگیهای شیمیایی محصول چشمپوشی میکند.
مهمترین خواص روغن سیاه دانه
از فواید زیادی که روغن سیاه دانه برای سلامتی دارد، ۶ تا از ویژگیهای بازدارندهی آن که در مقالات علمی آمدهاند، عبارتاند از پیشگیری از سرطان، دیابت، چاقی، ریزش مو، اختلالات پوستی و عفونتهایی مانند عفونت ناشی از استافیلوکوک اورئوس مقاوم به متیسیلین.
۱. مبارزه با سرطان
دانشمندان اهل کرواسی فعالیت ضدتوموری تیموکینون و نیموهیدروکینون را در موشها بررسی کردند و دریافتند که ۲ فیتوکمیکال موجود در روغن سیاه دانه میتوانند میزان سلولهای سرطانی را تا ۵۲٪ کاهش دهند.
باتوجه به اینکه سیاه دانه غنی از این ترکیبات است، میتواند به کمک مکانیسمهای زیر موجب پیشگیری و درمان سرطان شود:
- مبارزه با تکثیر سلولهای سرطانی؛
- القای آپوپتوز (مرگ برنامهریزیشدهی سلول)؛
- جلوگیری از رشد سرطان در داخل چرخهی سلولی؛
- تولید انواع اکسیژن فعال؛
- ضدمتاستاز (جلوگیری از گسترش و مهاجرت سلولهای سرطانی از یک بافت به بافتهای دیگر)؛
- ضدرگزایی (جلوگیری از ایجاد رگهای خونرسان در درون تومورها و جلوگیری از رشد آنها).
براساس مطالعهای تأثیرات تیموکینون در مقابله با سرطان رودهی بزرگ، پروستات، پانکراس و ریه در موشها بررسی شد. این مطالعه نشان داد ترکیب تیموکینون با داروهای رایج شیمیدرمانی، تأثیر شیمیدرمانی را افزایش داده و از سمیبودن آن میکاهد.
۲. سلامت کبد
کبد یکی از مهمترین اعضای بدن است. تقریبا تمامی سموم در کبد تجزیه میشوند. صفرای تولیدشده از کبد، کلید هضم چربیهاست و موجب شادابی و سلامت روح و جسمتان میشود.
در کسانی که براثر عوارض جانبی داروها، سوءمصرف نوشیدنیهای الکلی یا بهخاطر بیماریها با ضعف عملکرد کبد مواجه هستند، روغن سیاه دانه میتواند بهطور شگفتانگیزی سرعت بهبود کبد را افزایش دهد. در مطالعهای تازه دانشمندان کشف کردند روغن سیاه دانه به عملکرد و سلامت کبد کمک میکند و از آسیبهای وارد بر آن و بیماریهای کبدی جلوگیری میکند.
۳. پیشگیری از دیابت
براساس مقالهای که اخیرا در مجلهی غدد درونریز و متابولیسم بهچاپ رسید، محققان هندی کشف کردند که روغن سیاه دانه میتواند سلولهای بتای پانکراس را تا حدی احیا کند، غلظت انسولین سرم را کاهش بدهد و گلوکز بالارفتهی سرم را بکاهد. این موضوع بسیار بااهمیت است. زیرا با این تفاسیر سیاه دانه یکی از محدود مواد طبیعی است که میتواند از دیابت نوع اول و دیابت نوع دوم پیشگیری کند.
براساس مطالعهای سیاه دانه مانند داروی دیابت «متفورمین» میتواند تحمل فرد نسبتبه گلوکز را افزایش دهد، اما عوارض جانبی چشمگیری ندارد و خاصیت سمی کمی دارد. این موضوع اهمیت زیادی دارد، زیرا متفورمین که بهطور رایج برای درمان دیابت نوع دوم تجویز میشود، میتواند موجب بروز عوارض جانبی زیر شود:
- نفخ؛
- یبوست/اسهال؛
- قرمزی پوست؛
- سوءهاضمه/تولید باد؛
- سوزش معده؛
- سردرد؛
- تغییراتی در ناخن؛
- ایجاد طعم فلزی در دهان؛
- درد عضلات؛
- معده درد.
۴. کاهش وزن
مجلهی دیابت و اختلالات متابولیکی مطالعهای را بهچاپ رساند که در آن از گیاهانی که خاصیت ضدچاقی دارند، نام برده شد. در این بین نام روغن سیاه دانه نیز بهعنوان یکی از مؤثرترین درمانهای طبیعی بهچشم میخورد.
سیاه دانه با خاصیت ضدالتهاب خود به همان شکلی که به درمان دیابت کمک میکند، به کاهش وزن کمک میکند. با کاهش محرکهای افزایش وزن، روغن سیاه دانه به میلیونها نفر برای کاهش وزن کمک میکند. تأثیر سیاه دانه در کاهش وزن به روشهای زیر انجام میشود:
- کاهش اشتها؛
- کاهش جذب گلوکز در روده؛
- کاهش سطح گلوکز خون؛
- کاهش کلسترول؛
- کاهش تریگلیسرید.
۵. کاهش ریزش مو
یکی از بهترین خواص روغن سیاه دانه توانایی آن در کاهش و جلوگیری از ریزش مو است. کسی دقیقا نمیداند این ویژگی روغن سیاه دانه برای چیست، اما بهاحتمال قوی این ویژگی بهخاطر خاصیت آنتیاکسیدانی و ضدمیکروبی آن است. سیاه دانه با تقویت فولیکولهای مو، موجب استحکام ریشهی مو میشود.
۶. سلامت پوست
ملانین در شبکیه، مشیمیه و اپیدرم تولید میشود. این رنگدانه از پوست در برابر آسیبها محافظت میکند. ملانین باعث ایجاد رنگ خاص چشم و پوست میشود. روغن سیاه دانه با تنظیم تولید ملانین میتواند به سلامت و جوانی پوست و سلولهای آن کمک کند.
بهعنوان مثال در مطالعهای که پژوهشگران ایرانی انجام دادند، مشاهده شد که تأثیرگذاری سیاه دانه در بهبود کیفیت پوست و کاهش شدت اگزما روی دست بهاندازهی کرم پوستی بتامتازون است. باتوجه به اینکه روغن سیاه دانه تقریبا عوارض جانبیای ندارد، میتواند گزینهای بسیار مناسب در برابر درمانهای دارویی برای اختلالات پوستی باشد.
۷. مبارزه با عفونتها (ناشی از استافیلوکوک اورئوس مقاومبه متیسیلین)
در میان تمام میکروبهای مقاومبه آنتیبیوتیک که روغن سیاه دانه میتواند نابود کند، استافیلوکوک اورئوس مقاومبه متیسیلین یکی از مهمترینهاست. این باکتری در بیمارستانهای سراسر جهان مشکلات جدی ایجاد کرده است. زیرا عفونتهای معمولی ناشی از استافها کمکم درحال مقاومشدن در برابر آنتیبیوتیکهای رایج هستند. افراد مسن بیشتر درمعرض خطر قرار دارند. زیرا این باکتری عمدتا بهوسیلهی روشهای تهاجمی مانند عملهای جراحی، لولههای داخلوریدی (تزریق سرم یا دارو به داخل ورید بیمار) و مفاصل مصنوعی گسترش مییابند. باتوجه به ضعف دستگاه ایمنی افراد مسن و افزایش جمعیت این افراد، عفونتهای ناشی از این باکتری به مشکلی جدی برای سلامت عمومی تبدیل شده است.
خوشبختانه یکی از مهمترین خواص روغن سیاه دانه مبارزه با باکتری استافیلوکوک اورئوس مقاومبه متیسیلین است. دانشمندان پاکستانی چندین سویه از استافیلوکوک اورئوس مقاومبه متیسیلین را بررسی و کشف کردند که همهی آنها به روغن سیاه دانه حساساند و مصرف روغن سیاه دانه موجب میشود روند انتشار آنها آهسته یا متوقف شود.