سوال های تشریحی گفتار سوم فصل ششم زیست شناسی دوازدهم

کتاب الکترونیکی «جامـــــــعترین و آخــــــــرین پرسشهای آزمونهای نهایی زیستشناسی دوازدهم»
انتشارات: موسسه آموزشی تالیفی ارشدان
تعداد صفحه: ۱۱۵
این کتاب شامل
- بررسی تمامی امتحانهای نهایی (از دیماه ۱۳۹۷ تا دیماه ۱۴۰۱) داخل کشور
- پاسخ تشریحی پرسشها؛
- پاسخ کامل فعالیتهای کتاب؛
- مطابق با جدیدترین تغییرات کتاب درسی
- تفکیک موضوعی پرسشها براساس سرفصلهای کتاب درسی
فصل از انرژی به ماده
شامل گفتارهای:
گفتار ۱: فتوسنتز: تبدیل انرژی نور به انرژی شیمیایی
گفتار ۲: واکنشهای فتوسنتزی
گفتار ۳: فتوسنتز در شرایط دشوار
بارمبندی مربوط به این فصل:
نیمسال اول: ۰ نمره
نیمسال دوم و شهریور: ۲/۵ نمره
آزمون شامل ۲۵ پرسش است.
در حال آمادهسازی برای طرح پرسش
سپاسگزار شکیبایی شما هستیم!
شکل ۸ روزنه را در دو حالت باز و بسته نشان میدهد. چه عواملی سبب بسته شدن روزنه میشود؟ به یاد دارید که افزایش بیش از حد دما و نور سبب بسته شدن روزنهها میشود. بسته شدن روزنهها چه تأثیری میتواند بر فتوسنتز داشته باشد؟
شکل ۸- روزنهها برای حفظ آب گیاه بسته میشوند.
در چنین شرایطی وقتی روزنهها به منظور کاهش تعرق بسته میشوند، تبادل گازهای اکسیژن و کربن دیاکسید از روزنهها نیز توقف مییابد، اما فتوسنتز همچنان ادامه دارد. بنابراین در حالی که CO2 برگ کم میشود، اکسیژن در آن افزایش مییابد (شکل ۹).
شکل ۹- افزایش میزان اکسیژن در اطراف یاختهها به علت بسته شدن روزنهها.
وقتی روزنهها باز هستند (الف) نسبت CO2 به O2 بیشتر از زمانی است که روزنهها برای حفظ آب گیاه بسته شدهاند (ب).
در چنین حالتی، وضعیت برای نقش اکسیژنازی آنزیم روبیسکو مساعد میشود؛ زیرا نقش کربوکسیلازی یا اکسیژنازی این آنزیم به نسبت CO2 و اکسیژن در محیط عملکرد آن ارتباط دارد. بنابراین با افزایش اکسیژن در برگ، اکسیژن با ریبولوزبیس فسفات ترکیب میشود. مولکول حاصل، ناپایدار است و به دو مولکول سه کربنی و دو کربنی تجزیه میشود. مولکول سه کربنی به مصرف بازسازی ریبولوزبیس فسفات میرسد.
مولکول دو کربنی از کلروپلاست خارج و در واکنشهایی که بخشی از آنها در راکیزه انجام میگیرد، از آن مولکول CO2 آزاد میشود. چون این فرایند با مصرف اکسیژن، آزاد شدن CO2 و همراه با فتوسنتز است، تنفس نوری نامیده میشود.
در تنفس نوری گرچه ماده آلی تجزیه میشود، اما برخلاف تنفس یاختهای، ATP از آن ایجاد نمیشود. بنابراین تنفس نوری باعث کاهش فراوردههای فتوسنتز میشود.
به هر حال انواعی از گیاهان وجود دارند که در محیطهای با دمای بالا و تابش شدید نور خورشید زندگی میکنند. این گیاهان با چه سازوکاری توانستهاند تنفس نوری خود را کاهش دهند؟
فتوسنتز در گیاهان C4
یکی از سازوکارها برای ممانعت تنفس نوری، در گیاهانی وجود دارد که به گیاهان C4 معروفاند. یاختههای غلاف آوندی در این گیاهان سبزدیسه دارند و محل انجام چرخه کالویناند، در حالی که در گیاهان C3، سبز دیسه ندارند (شکل ۱۰).
تثبیت کربن در این گیاهان در دو مرحله، ابتدا در یاختههای میانبرگ و سپس در یاختههای غلاف آوندی انجام میشود که در ادامه به آن میپردازیم.
در گیاهان C4، CO2 در یاختههای میانبرگ با اسیدی سه کربنی ترکیب و در نتیجه اسیدی چهار کربنی ایجاد میشود. به همین علت به این گیاهان، گیاهانم C4 میگویند؛ زیرا اولین ماده پایدار حاصل از تثبیت کربن، ترکیبی چهار کربنی است.
آنزیمی که در ترکیب CO2 با اسید سه کربنی و تشکیل اسید چهار کربنی نقش دارد، برخلاف روبیسکو به طور اختصاصی با CO2 عمل میکند و تمایلی به اکسیژن ندارد.
اسید چهار کربنی از یاختههای میانبرگ از طریق پلاسمودسمها به یاختههای غلاف آوندی منتقل میشود. در این یاختهها، مولکول CO2 از اسید چهار کربنی آزاد و وارد چرخه کالوین میشود. اسید سه کربنی باقیمانده نیز به یاختههای میانبرگ برمی گردد.
در گیاهان C4 با وجود عملکرد آنزیمهای گوناگون در تثبیت کربن و تقسیم مکانی آن در دو نوع یاخته، میزان CO2 در محل فعالیت آنزیم روبیسکو، به اندازهای بالا نگه داشته میشود که بازدارنده تنفس نوری است. بنابراین، تنفس نوری به ندرت در این گیاهان روی میدهد.
این گیاهان در دماهای بالا، شدتهای زیاد نور و کمبود آب، در حالی که روزنهها بسته شدهاند تا از تبخیر آب جلوگیری شود، همچنان میزان CO2 را در محل عملکرد آنزیم روبیسکو بالا نگه میدارند. به همین علت کارایی آنها در چنین شرایطی بیش از گیاهان C3 است.
شکل ۱۰- الف) برگ گیاه C3 ب) برگ گیاه C3
فتوسنتز در گیاهان CAM
بعضی گیاهان در مناطقی زندگی میکنند که با مسئله دما و نور شدید در طول روز و کمبود آب مواجهاند. در این گیاهان برای جلوگیری از هدر رفتن آب، روزنهها در طول روز بسته و در شب بازند. برگ، ساقه یا هردوی آنها در چنین گیاهانی گوشتی و پرآب است. این گیاهان در واکوئول های خود ترکیباتی دارند که آب را نگه میدارند.
تثبیت کربن در این گیاهان، مانند گیاهان C4 است، با این تفاوت که تثبیت کربن در آنها در یاختههای متفاوت نیست و به عبارتی تقسیم¬بندی مکانی نشده، بلکه در زمآنهای متفاوت انجام میشود. تثبیت اولیه کربن در شب که روزنهها بازند و چرخه کالوین در روز انجام میشود که روزنهها بستهاند. آناناس از گیاهان CAM (کَم) است.
شکل ۱۱- مقایسه فتوسنتز در گیاهان الف) C3 ، ب) C4 و پ) CAM
فعالیت ۵
گفت وگو کنید
سه گیاه الف، ب و پ داریم. با فرض اینکه فتوسنتز هیچ یک از این گیاهان یکسان نباشد، به پرسشهای زیر پاسخ دهید.
۱- الف) عصاره برگ هریک از این گیاهان در دو زمان، یکی در آغاز تاریکی (شب) و دیگری در آغاز روشنایی (صبح) استخراج و pH آنها اندازهگیری شد. pH عصاره گیاه ب در آغاز روشنایی نسبت به آغاز تاریکی اسیدیتر بود. گیاه «ب» چه نوع فتوسنتزی دارد؟
ب) برای تشخیص نوع فتوسنتز گیاه الف و پ چه راهی پیشنهاد میدهید؟ آیا ساختار این گیاهان در تشخیص نوع فتوسنتز به شما کمک میکند؟
۲- نمودارهای ۱ و ۲ به ترتیب اثر کربن دی اکسید جوّ و شدت نور را بر فتوسنتز دو گیاه C3 و C4 نشان میدهند. چه نتیجهای از این نمودارها میگیرید؟
جانداران فتوسنتز کننده دیگر
بخش عمده فتوسنتز را جاندارانی انجام میدهند که گیاه نیستند و در خشکی زندگی نمیکنند. انواعی از باکتریها و آغازیان در محیطهای متفاوت خشکی و آبی فتوسنتز میکنند که در ادامه به آنها میپردازیم.
باکتریها: باکتریهایی که فتوسنتز میکنند، سبز دیسه ندارند، اما دارای رنگیزه های جذب کننده نورند.
بعضی باکتریها سبزینه دارند. مثلاً سیانوباکتری¬ها سبزینه a دارند و همانند گیاهان با استفاده از CO2 و نور ماده آلی میسازند؛ و چون همانند گیاهان در فرایند فتوسنتز اکسیژن تولید میکنند، باکتریهای فتوسنتز کننده اکسیژنزا نامیده میشوند.
گروهی دیگر از باکتریها، فتوسنتز کننده غیراکسیژنزا هستند. باکتریهای گوگردی ارغوانی و سبز از این گروهاند. رنگیزه فتوسنتزی این باکتریها، باکتریوکلروفیل است. این باکتریها کربن دیاکسید را جذب میکنند، اما اکسیژن تولید نمیکنند؛ زیرا منبع تأمین الکترون در آنها ترکیبی به غیر از آب است. مثلاً در باکتریهای گوگردی منبع تأمین الکترون H2S است و به جای اکسیژن، گوگرد ایجاد میشود. از این باکتریها در تصفیه فاضلابها برای حذف هیدروژن سولفید استفاده میکنند. هیدروژن سولفید گازی بی¬رنگ است و بویی شبیه تخم مرغ گندیده دارد.
واکنش ۴- فتوسنتز در باکتریهای گوگردی
6CO2+ 12H2S + نور → C6H12O6 + 12S + 6H2O
آغازیان: آغازیان نقش مهمی در تولید ماده آلی از ماده معدنی دارند. می دانید که جلبکهای سبز، قرمز و قهوهای از آغازیان هستند و فتوسنتز میکنند. اوگلنایی که در شکل ۱۲ میبینید، جانداری تک یاختهای و مثال دیگری از آغازیان فتوسنتز کننده است. این جاندار در حضور نور فتوسنتز میکند و در صورتی که نور نباشد، سبز دیسههای خود را از دست میدهد و با تغذیه از مواد آلی، ترکیبات موردنیاز خود را به دست میآورد.
شکل ۱۲- اوگلنا
شیمیوسنتز
آیا ساختن ماده آلی از ماده معدنی فقط محدود به فتوسنتز و جاندارانی است که از انرژی نور استفاده میکنند؟ آیا تولیدکنندگان در اعماق تاریک وجود ندارند؟
امروزه میدانیم انواعی از باکتریها در معادن، اعماق اقیانوسها و اطراف دهانه آتشفشآنهای زیر آب وجود دارند که میتوانند بدون نیاز به نور از کربن دیاکسید ماده آلی بسازند. زیستن در چنین مناطقی برای بسیاری از جانداران غیرممکن است. دانشمندان بر اساس وضعیت زمین در آغاز شکلگیری حیات، بر این باورند که باکتریهای شیمیوسنتز کننده از قدیمیترین جانداران روی زمیناند.
چنین باکتریهایی، انرژی مورد نیاز برای ساختن مواد آلی از مواد معدنی را از واکنشهای اکسایش به دست میآورند. به این فرایند شیمیوسنتز می گویند.
باکتریهای نیترات ساز که آمونیوم را به نیترات تبدیل میکنند، از باکتریهای شیمیوسنتز کنندهاند.
» فایل word
» فایل pdf
مجموعه پرسشهای تشریحی زیست
مجموعه پرسشهای نهایی زیست
در ادامه خود را بیازمایید:
در ادامه بخوانید:
کتاب زیستشناسی دوازدهم
فصل ۱- مولکولهای اطلاعاتی
نوکلئیک اسیدها
همانندسازی دِنا
پروتئینها
فصل ۲- جریان اطلاعات در یاخته
رونویسی
به سوی پروتئین
تنظیم بیان ژن
فصل ۳- انتقال اطلاعات در نسلها
مفاهیم پایه
انواع صفات
فصل ۴- تغییر در اطلاعات وراثتی
تغییر در مادۀ وراثتی جانداران
تغییر در جمعیتها
تغییر در گونهها
فصل ۵- از ماده به انرژی
تأمین انرژی
اکسایش بیشتر
زیستن مستقل از اکسیژن
فصل ۶- از انرژی به ماده
فتوسنتز: تبدیل انرژی نور به انرژی شیمیایی
واکنشهای فتوسنتزی
فتوسنتز در شرایط دشوار
فصل ۷- فناوریهای نوین زیستی
زیست فناوری و مهندسی ژنتیک
فناوری مهندسی پروتئین و بافت
کاربردهای زیست فناوری
فصل ۸- رفتارهای جانوران
اساس رفتار
انتخاب طبیعی و رفتار
ارتباط و زندگی گروهی
بارمبندی زیستشناسی دوازدهم
بارم بندی زیستشناسی ۳ سال تحصیلی ۱۴۰۳-۱۴۰۲
درس زیستشناسی دوازدهم
ارزشیابی از دانش آموزان در این درس به دو صورت مستمر و پایانی انجام میشود.
ارزشیابی مستمر بر اساس فعالیتهای گروهی یا انفرادی دانش آموزان در کلاس یا خارج از کلاس و در طول سال تحصیلی انجام میشود. این ارزشیابی بر اساس مشاهدات معلم و تعامل بین معلم و دانش آموز در هنگام انجام هر فعالیت و بر اساس عملکرد دانش آموزان در انجام فعالیتها، مانند ارائه گزارش، مشارکت در بحثهای گروهی، پاسخ به پرسشهای کتبی و شفاهی انجام میشود.
نمره این ارزشیابی برای هر نوبت (نوبت اول سال و نوبت دوم سال) ۲۰ نمره است.
ارزشیابی پایانی به صورت آزمون کتبی انجام میشود. در نوبت اول ۲۰ نمره از چهار فصل اول کتاب (تا پایان صفحه ۶۲) و در نوبت خرداد، شهریور و دی ماه ۲۰ نمره از همه کتاب مطابق با جدول زیر پیشنهاد میشود.
نکات قابل توجه:
۱- طرح پرسش از مطالب مربوط به بیشتر بدانید، واژه شناسی، پاورقی ها و پیوستهای آخرکتاب در همه آزمونها ممنوع است.
۲- گرچه نمره جداگانهای برای فعالیتهای کتاب زیست شناسی ۳ منظور نشده، اما بدیهی است که بخشی از نمره هر فصل به فعالیتهای آن فصل اختصاص دارد. بر این اساس طراحان محترم در طراحی پرسش مربوط به هر فصل، فعالیتها و نتایج آنها را مد نظر قرار دهند.
شماره فصل و عنوان | نیمسال اول | نیمسال دوم و شهریور |
۱- مولکولهای اطلاعاتی | ۶ | ۲/۵ |
۲- جریان اطلاعات در یاخته | ۵ | ۲/۵ |
۳- انتقال اطلاعات در نسل ها | ۴ | ۲/۵ |
۴- تغییر در اطلاعات وراثتی | ۵ | ۲/۵ |
۵- از ماده به انرژی | – | ۲/۵ |
۶- از انرژی به ماده | – | ۲/۵ |
۷- فناوریهای نوین زیستی | – | ۲/۵ |
۸- رفتارهای جانوران | – | ۲/۵ |
جمع | ۲۰ | ۲۰ |