باسمه تعالی
سؤالات امتحان نهایی درس: فلسفه ۲
مدت امتحان: ۹۰ دقیقه
پایه دوازدهم دوره دوم متوسطه
رشته: ادبیات و علوم انسانی و علوم و معارف اسلامی
ساعت شروع: ۸ صبح
تاریخ امتحان: ۳۰/ ۲/ ۱۴۰۰
تعداد صفحه: ۲
دانش آموزان روزانه، بزرگسالان و داوطلبان آزاد سراسر کشور در نوبت خرداد ماه سال ۱۴۰۰
مرکز سنجش و پایش کیفیت آموزشی
۱- تعیین کنید کدام عبارت صحیح و کدامیک غلط می‌باشد. (۱ نمره) (هر مورد ۰/۲۵ نمره)
الف) حمل «جسم» بر «مداد و خودکار» به دلیل نیاز دارد.
غلط (ص ۵)
ب) برگه امتحانی که در زیر دست شما است، «واجب الوجود بالغیر» است.
صحیح (ص ۱۴)
ج) رابطه علیت، رابطهای وجودی است، مانند رابطهای که میان دو دوست وجود دارد.
غلط (ص ۱۴)
د) فارابی برای ابطال تسلسل علل نامتناهی از این مقدمه استفاده کرد که «هر معلولی باید علتی داشته باشد».
صحیح (ص ۴۲)
۲- جاهای خالی را با کلمات مناسب کامل کنید. (۱/۲۵ نمره) (هر مورد ۰/۲۵ نمره)
الف) بر اساس نظر ملاصدرا که به نظریه، «……………………..» معروف است، جهان هستی یکپارچه نیاز و تعلق به ذات الهی است.
امکان فقری (فقر وجودی) (ص ۴۶)
ب) از نظر هراکلیتوس،…………………………………………… هم به معنای عقل به عنوان حقیقتی متعالی و برتر است و هم به معنای نطق و سخن.
لوگوس (ص ۵۵)
ج) در نزد حکمای ایران باستان،………………………… که همان خداست، با خرد و اندیشه خود، جهانیان و وجدان¬ها و خردها را آفریده است.
مزدا (ص ۵۵)
د) سهروردی، کسانی را که هم در صور برهانی به کمال رسیدهاند و هم به اشراق و عرفان دست یافته‌اند،…………………………….» می‌نامد.
حکیم متأله (ص ۸۵)
ه) «وجود» که محور فلسفه مشائی و «نور» که اساس فلسفه اشراقی بودند، در فلسفه ………………….. به هم رسیده و یکی شدند.
صدرائی (یا ملاصدرا یا حکمت متعالیه) (ص ۹۶)
۳- گزینه درست را انتخاب کنید. (۱ نمره) (هر مورد ۰/۲۵ نمره)
الف) در قرن ۱۳ میلادی فلاسفه غرب، از طریق ابن سینا و ابن رشد، مجدداً با فلسفه (۱: افلاطون ۲: ارسطو) آشنا شدند.
۲) ارسطو (ص ۷)
ب) از نظر فلاسفه مسلمان، کشف علل امور طبیعی از طریق (۱: حس و تجربه ۲: عقل) صورت می‌گیرد.
۱) حس و تجربه (ص ۱۸)
ج) از نظر کانت، اختیار و اراده، ویژگی (۱: بدن ۲: نفس) است.
۲) نفس (ص ۳۶)
د) در فلسفه سهروردی، عالم ماده (۱: مغرب کامل ۲: مغرب وسطی) نام دارد.
۱) مغرب کامل (ص ۸۴)
۴- بر اساس نسبت‌های سه گانه در قضایا، جدول را کامل کنید. (۰/۷۵ نمره)
| الف:………………… | مثال برای رابطه امکانی | ج: …………… |
| عدد ۲۵ فرد است. | ب: …………….. | مربع، سه ضلعی است. |
الف: رابطه وجوبی
ب: انسان شاعر است. (یا هر مثال درست دیگر)
ج: رابطه امتناعی (ص ۹ و۱۰ هر مورد ۰/۲۵ نمره)
۵- هر یک از عبارات زیر نظر کدام فیلسوف درباره خدا است؟ (۰/۷۵ نمره) (هر مورد ۰/۲۵ نمره) (١- کرکگور، ۲- افلاطون، ٣- کانت، ۴- دکارت)
الف) نوعی از هستی وجود دارد که پیوسته ثابت است.
۲- افلاطون (ص ۳۲)
ب) تصور انسان از یک موجود علیم و قدیر و نامتناهی، از جانب خداوند داده شده است.
۴- دکارت (ص ۳۵)
ج) ایمان هدیه‌ای الهی است که خداوند به انسان عطا می‌کند.
۱- کرکگور (ص ۳۸)
به سؤال‌های زیر، پاسخ کوتاه بدهید.
۶- وجه مشترک و وجه اختصاصی موجودات را به ترتیب بنویسید. (۰/۵ نمره)
وجود – ماهیت (ص ۳، نمره ۰/۵ نمره)
۷- چهار مورد از ویژگی‌های موجودات عالم غقول از نظر فلاسفه الهی را بنویسید. (۱ نمره)
در قید زمان و مکان نیستند._ از ماده و جسم مجردند. در افعال خود به ابزار مادی نیاز ندارند.- علم آنها شهودی است. _ با حواس ظاهری قابل درک نیستند.- همان فرشتگان هستند._ وجودشان با دلیل و برهان اثبات می‌شود. (۴ مورد کافی است) (ص ۵۴، هر مورد ۰/۲۵ نمره)
۸- ارسطو بر چه مبنایی، عقل را به «نظری» و «عملی» تقسیم می‌کند؟ (۰/۵ نمره)
بر اساس کاری که عقل انجام می‌دهد. (ص ۵۶، ۰/۵ نمره)
۹- دو شکل مخالفت با عقل را در جهان اسلام بنویسید.
تنگ و محدود کردن دایره اعتبار و کارآمدی عقل در عین پذیرش آن (یا: برخی روش‌های عقلی در مسائل دینی کاربردی ندارد.) مخالفت با فلسفه و منطق، تحت عنوان دستاوردی یونانی و غیر اسلامی (یا: مخالفت با فلسفه که عالی‌ترین شکل تعقل است.) (ص ۵۹، ۰/۵ نمره)
۱۰- با توجه به نظر فیلسوفان مسلمان درباره «عقل فقال» به دو سؤال زیر پاسخ دهید. (۱ نمره) (هر مورد ۰/۵ نمره)
الف) وظیفه آن چیست؟
عامل فیض رسانی به عقل انسان‌ها (یا: واسطه فیض هستی میان مراتب بالاتر از خود و عالم طبیعت و انسان) (ص ۶۲)
ب) مقام آن نسبت به انسان مانند چه چیز است؟
آفتاب نسبت به چشم (ص ۶۳)
به سؤال‌های زیر، پاسخ کامل بدهید.
۱۱- نظر دیوید هیوم را درباره «منشأ اعتقاد به علت در نزد انسان» توضیح دهید. (۱/۵ نمره)
به نظر دیوید هیوم تنها راه شناخت واقعیات، حس و تجربه است، اما اصل علیت و رابطه ضروری میان علت و معلول را نمی‌توان از حس و تجربه بدست آورد. (۰/۵ نمره) از نظر او اعتقاد به علت در نزد انسان، ناشی از عادت دهنی است (۰/۵ نمره) که یک امر روانی بر اثر توالی و پشت سر هم آمدن پدیده‌ها است. (۰/۲۵)
۱۲- «برهان حرکت ارسطو» مبنی بر اثبات وجود خداوند را بنویسید. (۱ نمره)
ارسطو معتقد است که وجود حرکت در عالم نیازمند یک محرکی است که خود آن محرک، حرکت نداشته باشد، (۰/۲۵) زیرا اگر آن نیز حرکت داشته باشد، نیازمند یک محرک دیگر است (۰/۲۵) و این سلسله محرک‌ها تا بی نهایت جلو خواهد رفت (۰/۲۵) و چنین تسلسلی عقلا محال است. (ص ۳۴، ۰/۲۵ نمره)
۱۳- «برهان وجوب و امکان ابن سینا» را شرح دهید. (۱/۵ نمره) (هر مورد ۰/۵ نمره)
ابن سینا می‌گوید وقتی به موجودات این جهان نگاه می‌کنیم می‌بینیم که این موجودات در ذات خود نسبت به وجود و عدم مساوی هستند، یعنی ممکن الوجود بالذات هستند. (۰/۵ نمره)
ممکن الوجود بالذات برای خارج شدن از حالت تساوی میان وجود و عدم نیازمند واجب الوجود بالذات است. (۰/۵ نمره)
پس: موجودات این جهان به واجب الوجودی بالذات وابسته‌اند که آنها را از حالت امکانی خارج کرده و پدید آورده است. (ص ۴۴، ۰/۵ نمره)
۱۴- دکارت «عقل» را به کدام معنا به کار می‌برد و حدود و توانایی و جایگاه عقل نزد او چه میزان است؟ (۱/۵ نمره)
دکارت عقل را صرفاً یک دستگاه استدلال به حساب می‌آورد. نه به عنوان یک حقیقت برتر و متعالی در جهان و انسان (۰/۵) او به همه تواناییهای عقل، مانند بدیهیات عقلی، استدلال‌های عقلی محض و نیز تجربه توجه داشت. (۰/۵) او معتقد بود که عقل می‌تواند وجود خدا، نفس مجرد انسان و اختیار او را اثبات کند. (ص ۵۸، ۰/۵ نمره)
۱۵- تفاوت «عقل هیولانی» و «عقل بالفعل» را توضیح دهید. (۱/۵ نمره)
اولین مرحله عقل، «عقل هیولانی» نام دارد و آن هنگامی است که انسان هیج ادراک عقلی ندارد؛ (۰/۲۵) اما استعداد و آمادگی درک معقولات را دارد. (۰/۲۵) مانند انسانی که تازه متولد شده است. (۰/۲۵) سومین مرحله، «عقل بالفعل» نام دارد. (۰/۲۵) در این مرحله، عقل شکوفا شده و به فعلیت رسیده (۰/۲۵) و با تمرین و تکرار، دانش هائی را کسب کرده است. (ص ۶۴، ۰/۲۵ نمره)
۱۶- با توجه به نظر ابن سینا درباره طبیعت، به دو سؤال زیر پاسخ دهید. (۱/۵ نمره)
الف) تعریف طبیعت:
مرتبه‌ای از هستی که رو به سوی مقصدی خاص دارد و این مقصد در ذات عالم طبیعت است. (۰/۵ نمره)
ب) علت نامگذاری آن:
علت نامگذاری این عالم به «طبیعت» بدان جهت است که اجزای این عالم، هر کدام طبع و ذات خاصی دارند (۰/۵) و خود این عالم نیز به عنوان «کل» طبع و ذاتی دارد که منشأ و مبدأ حرکات و تحولات آن است. (ص ۸۰ و ۸۱، ۰/۵ نمره)
۱۷- «اصالت ماهیت» و «اصالت وجود» را تعریف کنید و یک فیلسوف از طرفداران هریک از این دو نظریه را نام ببرید. (۲ نمره)
به نظر طرفداران «صالت ماهیت» امر واقعی خارجی، مصداق ماهیت است؛ (۰/۲۵) یعنی آنچه واقعی است، ماهیت است به وجود (۰/۲۵) و «وجود» صرفاً یک مفهوم انتزاعی ذهنی است. (۰/۲۵) به نظر طرفداران «صالت وجود»، وجود است که اصیل و واقعی است (۰/۲۵) و واقعیت خارجی، مابه ازاء و مصداق وجود است. (۰/۲۵) پس وجود اصالت دارد نه ماهیت. (۰/۲۵) فیلسوف معتقد به اصالت ماهیت: میرداماد (۰/۲۵)- فیلسوف معتقد به اصالت وجود: ملاصدرا (ص ۹۳ ، ۰/۲۵ نمره)
۱۸- در فلسفه ملاصدرا با توجه به این که هستی، یک حقیقت واحد است، تعدد و تکثر در عالم چگونه تبیین می‌شود؟ (بدون ذکر تشبیه) (۰/۷۵ نمره)
از نظر ملاصدرا با توجه به این که هستی، یک حقیقت واحد است، اما این حقیقت واحد دارای درجات، مراتب و شدت و ضعف است. (۰/۲۵) وجود که حقیقت واحدی است، در تجلیات و ظهورات خود دارای مراتبی می‌شود (۰/۲۵) و هر مرتبه‌ای از وجود، به میزان درجه وجودی خود، ظهور آن حقیقت واحد و یگانه است. (ص ۹۵، ۰/۲۵ نمره)
سربلند و پیروز باشید
