بسمه تعالی
سؤالات امتحان نهایی درس: سلامت و بهداشت
رشته: ریاضی و فیزیک، علوم تجربی
مدت امتحان: ۹۰ دقیقه
ساعت شروع: ۸ صبح
پایه دوازدهم دوره دوم متوسطه
تاریخ امتحان: ۱۳۹۹/٠۳/۲۷
دانش آموزان بزرگسال و داوطلبان آزاد سراسر کشور در نوبت خرداد ماه سال ۱۳۹۹
مرکز سنجش آموزش و پرورش
الف) بخش الزامی
دانش‌آموز عزیز به سؤالات یک تا ۱۷ جهت کسب ۱۶ نمره پاسخ دهید.
۱- درستی یا نادرستی هر یک از عبارت‌های زیر را بدون ذکر دلیل مشخص کنید.
الف) سازمان بهداشت جهانی (WHO) سلامت را برخورداری از تأمین رفاه جسمی، روانی و اجتماعی و نه فقط نداشتن بیماری و نقص عضو می‌داند.
ب) بدن ما قادر به ذخیره مقدار معینی کربوهیدرات است که به صورت نشاسته در ماهیچه‌ها و کبد ذخیره می‌شود.
ج) از آزمایش پاپ اسمیر، در تشخیص سرطان دهانه رحم استفاده می‌شود.
د) در فرد آلوده به اچ آی وی (HIV) در دوران پنجره، نتیجه آزمایش آنتی‌بادی مثبت است.
ه) تنفس بد بوی صبحگاهی، ناشی از کاهش جریان بزاق و افزایش تخمیر حین شب است.
و) ضرر قلیان معادل ضرر ۱۰۰ تا ۲۰۰ نخ سیگار یا بیشتر است.
الف) درست (٠/۲۵) صفحه ۳
ب) نادرست (٠/۲۵) صفحه ۲۰
ج) درست (٠/۲۵) صفحه ۶۲
د) نادرست (٠/۲۵) صفحه ۷۳
ه) درست (٠/۲۵) صفحه ۹۸
و) درست (٠/۲۵) صفحه ۱۳۳
٢- در هر یک از عبارت‌های زیر جاهای خالی را با کلمات مناسب کامل کنید.
الف) استفاده بیش از حد برخی از مکمل‌های ویتامین می‌تواند منجر به……… شود.
ب) زمانی که یک ماده غذایی از نظر رنگ،……… ، طعم و مزه دچار تغییراتی شود و ارزش غذایی آن از بین برود یا کاهش یابد، می‌گوییم ماده غذایی دچار فساد شده است.
ج) در سکته مغزی، مدت زمان طلایی برای نجات فرد تنها حدود……… ساعت است.
د) یکی از شایع‌ترین بیماری‌های انگلی که از طریق پوست و مو به دیگران سرایت می‌کند………… است.
ه) کم شنوایی در دو طبقه مادرزادی و……… طبقه‌بندی می‌شود.
و) داشتن عزت نفس علاوه بر احساس ارزشمندی درونی، نیازمند کسب……… در زندگی است.
الف) مسمومیت (٠/۲۵) صفحه ۳۰
ب) بو (٠/۲۵) صفحه ۴۳
ج) ۳ ساعت (٠/۲۵) صفحه ۵۹
د) پدیکلوزیس (٠/۲۵) صفحه ۶۹
ه) اکتسابی (٠/۲۵) صفحه ۸۷
و) تجارب (٠/۲۵) صفحه ۱۱۴
۳- از بین کلمات داخل پرانتز گزینه مناسب را انتخاب کنید.
الف) ویتامین (B / E) معمولاً در کبد ذخیره می‌شود.
ب) رطوبت از جمله عواملی (مکانیکی / فیزیکی) است که باعث ایجاد فساد در مواد غذایی می‌شود.
ج) مصرف زیاد اسیدهای چرب ترانس موجب افزایش (LDL / HDL) خون می‌شود.
د) در چشم‌های افراد نزدیک بین معمولاً کره چشم (کوچک‌تر / بزرگ‌تر) از حد طبیعی است.
ه) فاصله بین رفتن به رختخواب و خوابیدن نباید بیشتر از (۳۰ / ۶۰) دقیقه باشد.
و) تالاسمی (ماژور / مینور) بیمار است و هر دو ژن معیوب را از پدر و مادر به ارث برده است.
الف) E(0/25) صفحه ۲۱
ب) فیزیکی (۰/۲۵) صفحه ۴۴
ج) LDL (0/25) صفحه ۵۸
د) بزرگ‌تر (۰/۲۵) صفحه ۸۱
ه) ۳۰ (۰/۲۵) صفحه ۹۵
و) ماژور (۰/۲۵) صفحه ۱۰۴
۴- در پرسش‌های چهارگزینه‌ای زیر، گزینه مناسب را انتخاب کنید.
الف) کدام یک از نشانه‌های سلامت معنوی است؟
۱) مدیریت هیجان
۲) تعهد
۳) عملکرد مسئولان
۴) ابراز مکنونات قلبی
ب) روی موجود در کدام ماده غذایی بهتر جذب می‌شود؟
۱) فندق
۲) غلات سبوس‌دار
۳) سبزی‌های سبز تیره
۴) قلوه
ج) «التهاب مزمن» مربوط به کدام یک از مشکلات ناشی از چاقی است؟
۱) قلبی-عروقی
۲) سیستم عصبی
۳) غددی
۴) روانی
د) در هنگام کار با رایانه، فاصله مانیتور با چشمان باید در حدود چند سانتی‌متر باشد؟
۱) ۵۰ تا ۶۰
۲) ۲۰ تا ۳۰
۳) ۷۰ تا ۸۰
۴) ۳۰ تا ۴۰
الف) گزینه‌ی ۲- تعهد (۰/۲۵) صفحه ۹
ب) گزینه ۴- قلوه (۰/۲۵) صفحه ۳۲
ج)گزینه ۱- قلبی – عروقی (۰/۲۵) صفحه ۳۵
د) گزینه ۱ – ۵۰ تا ۶۰ (۰/۲۵) صفحه ۸۴
۵- درمورد سلامت به پرسش‌های زیر پاسخ دهید.
الف) چرا برای حفظ و تامین سلامت، پیشگیری بر درمان مقدم است؟ (یک دلیل بنویسید.)
ب) کدام یک از عوامل مؤثر بر سلامت، بیشترین تاثیر را بر سلامت افراد دارد؟
ج) «کنترل خشم» در کدام یک از انواع خود مراقبتی دسته‌بندی می‌شود؟
الف) ۱- در پیشگیری هر گونه اقدام بسیار آسان‌تر، کم هزینه‌تر و اطمینان بخش‌تر است. ۲- زمان آموزش پیشگیرانه بسیار کوتاه و برای همه در هر سطح معلومات با هزینه‌ای بسیار کم میسّر است.۳- در روش‌های پیشگیری غالبا نیازی به منابع خارجی، برای تهیه مواد و داروها و تجهیزات، وجود ندارد. ۴- در روش‌های پیشگیری مشکلاتی از قبیل عوارض جانبی داروها وجود ندارد. ۵- در پیشگیری با استفاده از خدمات بهداشتی به آسانی و ساده‌ترین شیوه می‌توان از وقوع بیماری و پیامدهای ناشی از آن جلوگیری کرد. (۰/۵) صفحه ۵ (یک مورد کافی است)
ب) سبک زندگی (۰/۲۵) صفحه ۱۲ ج) روانی – عاطفی (۰/۲۵) صفحه ۱۵
۶- در مورد برنامه غذایی سالم و کنترل وزن به پرسش‌های زیر پاسخ دهید.
الف) کدام یک از انواع پروتئین معمولاً از طریق منابع گیاهی تامین می‌شوند؟
ب) در هرم مواد غذایی هرچه از بالا به سمت پائین حرکت می‌کنیم، مقدار مصرف روزانه گروه‌های غذایی چه تغییری می‌کند؟
ج) از اصولی که افراد برای برخورداری از تغذیه سالم نیازمند به رعایت آن در برنامه غذایی روزانه خود هستند، دو مورد را نام ببرید.
د) دو مورد از عوامل مؤثر بر بروز چاقی را نام ببرید.
الف) پروتئین‌های ناقص (۰/۲۵) صفحه ۲۱ ب) بیشتر می‌شود. (۰/۲۵) صفحه ۲۴
ج) اصل تعادل – اصل تنوع – اصل تناسب (۰/۵) صفحه ۲۶ (دو مورد کافی است)
د) عامل ژنتیک، عامل محیطی ، عامل روانی، بیماری‌های جسمی و داروها (۰/۵) صفحه ۳۴ (دو مورد کافی است)
۷- در شکل مقابل، افراد با کدام یک از الگوهای چاقی (الف یا ب) ، بهتر است هرچه سریع‌تر برای کاهش وزن خود اقدام کنند؟
شکل الف (۰/۲۵) صفحه ۳۴ و ۳۷
۸- دو مورد از دلایل بروز عفونت‌های غذایی را نام ببرید.
آلودگی مواد غذایی به انواع مواد شیمیایی، سموم قارچی، آفت‌کش‌ها، فلزات سنگین و حشره‌کش‌ها (۰/۵) صفحه ۴۶ (دو مورد کافی است)
۹- درمورد بیماری‌های غیرواگیر به پرسش‌های زیر پاسخ دهید.
الف) حالتی که خون کافی به عضله قلب نمی‌رسد و سبب ایجاد درد قلبی (آنژین صدری) می‌شود، چه نام دارد؟
ب) برای پیشگیری و کنترل فشارخون بالا باید به چه عواملی توجه داشت؟ (ذکر دو مورد)
ج) دو مورد از علائم هشدار دهنده سرطان را بنویسید.
الف) ایسکمی قلب (۰/۲۵) صفحه ۵۱
ب) عدم مصرف دخانیات و الکل، عدم مصرف غذاهای چرب و پرنمک، کنترل وزن در حد مطلوب، فعالیت بدنی کافی و منظم، داشتن رژیم غذایی همراه با مصرف میوه و سبزی به مقدار کافی، کنترل و مدیریت خشم و استرس و… (۰/۵) صفحه ۵۵ (دو مورد کافی است)
ج) ۱- تغییر در خال‌های پوستی ۲- زخم‌های بدون بهبود ۳- پیدایش توده در هر جای بدن ۴- سرفه یا گرفتگی طولانی مدت صدا ۵- اختلال بلع یا سوءهاضمه طولانی ۶- استفراغ یا سرفه خونی ۷- اسهال یا یبوست طولانی ۸- خون‌ریزی غیرطبیعی در ادرار، مدفوع و خون‌ریزی غیرطبیعی از واژن و نوک سینه ۹- بی‌اشتهایی یا کاهش وزن بی‌دلیل (۰/۵) صفحه ۶۳ (دو مورد کافی است)
۱۰- هر یک از علائم زیر مربوط به کدام نوع دیابت است؟ (نوع ۱ یا ۲)
الف) احساس سوزش در انگشتان دست و پا
ب) پرنوشی و پر ادراری
الف) نوع دوم (۰/۲۵) صفحه ۶۶ ب) نوع ۱ (۰/۲۵) صفحه ۶۵
۱۱- درمورد بیماری‌های واگیردار به پرسش‌های زیر پاسخ دهید.
الف) کدام بیماری از طریق دستگاه تناسلی منتقل می‌شود؟
۱) اسهال خونی
۲) سوزاک
ب) بیماری هپاتیت چگونه به وجود می‌آید؟
الف) شماره ۲- سوزاک (۰/۲۵) صفحه ۷۰
ب) گاهی به علل مختلف، از جمله آلودگی ناشی از ویروس، (۰/۲۵) کبد التهاب پیدا می‌کند (۰/۲۵) که این امر موجب وارد آمدن آسیب به کبد و مختل کردن فعالیت آن می‌شود. (۰/۲۵) به این وضعیت بیماری هپاتیت گفته می‌شود.صفحه ۷۰
۱۲- درمورد بهداشت ازدواج و باروری به پرسش‌های زیر پاسخ دهید.
الف) رشد شخصیت مربوط به کدام یک از انواع بلوغ در آمادگی برای ازدواج است؟
ب) داروهای محرک و مکمل چه تأثیری روی باروری می‌گذارند؟ توضیح دهید.
الف) بلوغ روانی (۰/۲۵) صفحه ۱۰۲
ب) روی تولید هورمون‌های زنانه و مردانه تاثیر می‌گذارند و احتمال ناباروری را افزایش می‌دهند. (۰/۵) صفحه ۱۰۷
۱۳- دو مورد از ویژگی‌های افراد تاب آور را بنویسید.
این افراد نحوه استدلال و نگرش متفاوتی در مواجهه با شرایط ناگوار اتخاذ می‌کند و به جای فاجعه ساختن از مشکل و گرفتار شدن در تبعات آن، به خود و توانایی‌هایش توجه بیشتری می‌کند. این افراد کمتر مستعد بیماری هستند. معمولاً بر زندگی خود کنترلی بیشتری احساس می‌کنند. نسبت به آنچه انجام می‌دهند، تعلق خاطر بیشتری دارند و در قبال تغییرات پذیرا هستند. در مشکلات زندگی دارای ویژگی‌های تعهد، کنترل و چالش پذیری هستند. (۰/۵) صفحه ۱۱۵ و ۱۶ (دو مورد کافی است)
۱۴- درمورد اضطراب به پرسش‌های زیر پاسخ دهید.
الف) اضطراب چه زمانی مشکل‌آفرین است؟
ب) یکی از اصول مقابله با اضطراب را بنویسید.
ج) یک مورد از علائم تفکر اضطراب را ذکر کنید.
الف) زمانی که فرد بدون دلیل موجه احساس ناراحتی کرده و به طور اشتباه بدن و ذهن خود را برای رفع تهدید مبهم برمی‌انگیزد. (۰/۵) صفحه ۱۲۰
ب) بازداری، جایگزین کردن خواسته‌ها، برون‌ریزی (۰/۲۵) صفحه ۱۲۰ (یک مورد کافی است)
ج) سردرگمی، حواس‌پرتی، ترس از دست دادن کنترل، افکار تکراری (۰/۲۵) صفحه ۱۲۰
۱۵- برای هر یک از موارد زیر در خشم منفی یک مثال بنویسید.
الف) مشکلات روانی:
ب) مشکلات اجتماعی:
الف) فشار روانی، اضطراب، افسردگی، روی‌آوردن به مصرف مواد مخدر (۰/۲۵) صفحه ۱۲۳
ب) درماندگی، انزوا و تنهایی (۰/۲۵) صفحه ۱۲۳ (یک مورد برای هرکدام کافی است)
۱۶- جدول زیر در رابطه با برخی از مضرترین مواد سمی موجود در مواد دخانی است. هر یک از موارد سمت راست با یکی از عبارت‌های سمت چپ ارتباط منطقی دارد. شماره مربوط به عبارت مناسب را در برگه پاسخ بنویسید.
| موارد | عبارت‌ها |
| الف) آرسنیک | ۱- همان ماده اعتیاد آور موجود در سیگار است. |
| ب) آمونیاک | ۲- نوعی گاز در سیگار است که در بروز سرطان لب نقش دارد. |
| ج) مواد رادیو اکتیو (پرتوزا) | ۳- این تششعات از عوامل اصلی ایجاد سرطان است. |
| د) نیکوتین | ۴- از عوامل مهم در ایجاد تحریک و تخریب بافت¬ها به ویژه ریه است. |
الف) آرسنیک ۲- نوعی گاز در سیگار است که در بروز سرطان لب نقش دارد. (۰/۲۵)
ب) آمونیاک ۴- از عوامل مهم در ایجاد تحریک و تخریب بافت‌ها به ویژه ریه است. (۰/۲۵)
ج) مواد رادیواکتیو (پرتوزا) ۳- این تشعشعات از عوامل اصلی ایجاد سرطان است. (۰/۲۵)
د)- نیکوتین ۱- همان ماده اعتیادآور موجود در سیگار است. (۰/۲۵) صفحه ۱۳۰
۱۷- اثرات الکل بر تشدید وضعیت کبد چرب و ایجاد سیروز کبدی را بنویسید.
مصرف مداوم الکل و نبود زمان کافی سبب می‌شود چربی ذخیره شده (۰/۲۵) در کبد نتواند به دیگر مکان‌های ذخیره سازی بدن منتقل شود (۰/۲۵) و سلول‌های پر از چربی کبد سبب می‌شوند که کبد کارکرد خود را از دست بدهد. (۰/۲۵) صفحه ۱۳۷
ب) بخش انتخابی
دانش‌آموز عزیز جهت کسب ۴ نمره سوالات ۱۸ تا ۳۳ فقط ۸ سوال را به دلخواه انتخاب کرده و پاسخ دهید.
۱۸- دو مورد از گام‌های برنامه‌ریزی برای خود مراقبتی را بنویسید.
۱- هدف خود را تعیین کنیم. ۲-مدت زمانی که قرار است فعالیت‌های هدف مورد نظر را انجام دهیم، مشخص کنیم. ۳- میزان دستیابی به هدف و موفقیت‌ها و شکست‌های خود را ثبت کنیم. ۴-پیمان ببندیم. ۵- در صورت لزوم، یک مجازات صریح و آشکار برای شکست در اجرای فعالیت‌مان تعیین کنیم. ۶- برای شروع، گام‌های کوچک برداریم. ۷- از یادآورها استفاده کنیم. ۸- در مورد تغییر رفتارمان نظر اطرافیان را بپرسیم. ۹- در صورت شکست هرگز مأیوس نشده و برای شروع دوباره آماده شویم. ۱۰- موفقیت‌هایمان را مدنظر داشته باشیم. ۱۱- مهارت‌های لازم برای خود مراقبتی را کسب کنیم. (۰/۵) صفحه ۱۶ (دو مورد کافی است)
۱۹- چه عواملی در میزان آب مصرفی هر فرد مؤثر است؟ (دو مورد)
شرایط اقلیمی، میزان فعالیت بدنی، وزن و وضعیت سلامتی فرد (۰/۵) صفحه ۲۲ (دو مورد کافی است)
۲۰- از عوارض جانبی کاهش سریع وزن به دو مورد اشاره کنید.
ریزش موها، چین و چروک و شل شدن پوست صورت و بدن، ضعف اعصاب، افت فشارخون و ضعف و بی‌حالی، پوسیدگی دندان‌ها، بروز سنگ کیسه صفرا، ورم و زخم معده، یبوست و افسردگی (۰/۵) صفحه ۳۸ (دو مورد کافی است)
۲۱- برای جلوگیری از افزایش چربی خون چه توصیه می‌شود؟
رعایت رژیم غذایی مناسب (۰/۲۵) ، داشتن فعالیت بدنی کافی (۰/۲۵) صفحه ۵۷
۲۲- دو راه اصلی پیشگیری از انتقال اچ آی‌وی (HIV ) را بنویسید.
عدم استفاده از سرنگ و سرسوزن مصرف شده (۰/۲۵) و پرهیز از رفتارهای جنسی پرخطر (۰/۲۵) صفحه۷۵
۲۳- منظور از آلودگی صوتی چیست؟
شرایطی که در آن سروصدا از حد می‌گذرد و با آثار و عوارضی برای سلامتی افراد همراه است را آلودگی صوتی می‌نامند. (۰/۵) صفحه ۸۶
۲۴- دو مورد از عوامل مهمی که در فرآیند شکل‌گیری شخصیت مطلوب و حفظ سلامت روانی نقش دارند را بنویسید.
عزت نفس، سرسختی، تاب آوری (۰/۵) صفحه ۱۱۲ (دو مورد کافی است)
۲۵- منظور از دود دست دوم دخانیات چیست؟
گاهی افراد خودشان مصرف کننده دخانیات نیستند ولی در معرض تنفس دود دخانیات قرار می‌گیرند که به آن دود دست دوم گفته می‌شود. (۰/۵) صفحه ۱۳۴
۲۶- منظور از وابستگی روانی به مصرف مواد چیست؟
وابستگی روانی، میل شدید و مفرط درونی (۰/۲۵) و خارج از اختیار به ادامه مصرف مواد است. (۰/۲۵) صفحه ۱۴۱
۲۷- با مصرف کوکائین (محرک طبیعی) در فرد چه حالت‌هایی ممکن است رخ بدهد؟ دو مورد را بنویسید.
محرک‌ها بر روی سیستم عصبی و سایر دستگاه‌های بدن تاثیر می‌گذارند و درنتیجه به طور گذرا فعالیت‌های فکری و بدنی مصرف کننده را بیشتر کرده و او را به طور کاذب به هیجان می‌آورند. اما این حالت خوش و هیجانی بسیار کوتاه مدت است و به سرعت جای خود را به احساس شدید افسردگی و جستجو برای مواد بیشتری می‌دهد. (۰/۵) صفحه ۱۴۳ (دو مورد کافی است)
۲۸- نقش مهارت‌های مقاومتی به عنوان یکی از توصیه‌های خود مراقبتی در زمینه پیشگیری از رفتارهای پرخطر (استعمال دخانیات و اختلال مواد مخدر) را توضیح دهید.
کسانی که مهارت‌های مقاومتی را تمرین کرده‌اند تحت فشار سایرین قرار نمی‌گیرند (۰/۲۵) و به راحتی می‌توانند به دیگران نه بگویند و در برابر دوستانی که آنها را به مصرف مواد دعوت می‌کنند، مقاومت می‌کنند. (۰/۲۵) صفحه ۱۵۱
۲۹- برای پیشگیری از بروز کمر درد، هنگام نشستن روی صندلی چه نکاتی را باید رعایت کنیم؟
باید تا حد امکان از صندلی‌های پشتی دار استفاده کرد و در انتهای صندلی نشست و ستون فقرات را در حالت عمودی نگه داشت. (۰/۵) صفحه ۱۶۰ (دو مورد کافی است)
۳۰- دو ویژگی برای مناسب بودن بندهای کوله‌پشتی بنویسید.
بندهای شانه‌ای کوله‌پشتی باید پهن بوده و کوله‌پشتی دارای دو بند باشد و در قسمت بندها از اسفنج استفاده شده باشد. (۰/۵) صفحه ۱۶۳ (دو مورد کافی است)
۳۱- بر اساس اصول ارگونومی، برای دسترسی آسان به داخل جعبه‌ها و کارتن‌ها چه اقدامی می‌توان انجام داد؟
با ثابت قرار دادن آنها بر روی سطح شیب‌دار می‌توان به درون جعبه‌ها دسترسی آسان داشت. (۰/۵) صفحه ۱۶۷
۳۲ – استرس و هیجان چگونه می‌تواند از عوامل خطرساز در حوادث خانگی به شمار آید؟
زیرا در این شرایط فرد به آنچه انجام می‌دهد توجه کمتری دارد (۰/۲۵) و این خود باعث افزایش احتمال وقوع حادثه می‌شود. (۰/۲۵) صفحه ۱۷۲
۳۳- با توجه به شکل مقابل در هنگام استفاده از کپسول اطفاء حریق:
“اسپری کردن حریق با روش……. و با فاصله حدود……. متر از آتش انجام می‌شود.”
جاروب (۰/۲۵) ۳ متر (۰/۲۵) صفحه ۱۷۷
نظر همکاران گرامی مورد احترام است.
«موفق باشید.»
