باسمه تعالی
رشته: ادبیات و علوم انسانی علوم و معارف اسلامی
سؤالات امتحان نهایی درس: فلسفه ۲
مدت امتحان: ۹۰ دقیقه
پایه دوازدهم دوره دوم متوسطه
ساعت شروع: ۸ صبح
تاریخ امتحان: ۱۴۰۰/۰۶/۲۰
تعداد صفحه: ۲
دانش آموزان روزانه، بزرگسالان و داوطلبان آزاد سراسر کشور در نوبت شهریور ماه سال ۱۴۰۰
مرکز سنجش و پایش کیفیت آموزشی
۱- تعیین کنید کدام عبارت صحیح و کدامیک غلط می‌باشد. (۱ نمره) (هر مورد ۰/۲۵ نمره)
الف) در عالم خارج، دو امر جداگانه به نام «آب» و «وجود» نداریم و آنها دو مفهوم مختلف از یک موجود واحدند.
صحیح (ص ۴)
ب) از نظر فیلسوفان مسلمان، انسان به طور مادرزادی با اصل علیّت آشنا است.
غلط (ص ۱۷)
ج) فیلسوف کسی است که هیچ عقیدهای درباره وجود خداوند نداشته باشد.
غلط (ص ۴۱)
د) یکی از کاربردهای عقل در فلسفه، همان توانمندی است که به کمک آن استدلال می‌کنیم.
صحیح (ص ۵۳)
۲- جاهای خالی را با کلمات مناسب کامل کنید. (۱ نمره) (هر مورد ۰/۲۵ نمره)
الف) کودک با استفاده از کلمه «این» یا «آن» نشان می‌دهد که از ……………………… اشیاء آگاه است.
وجود (ص ۳)
ب) در قضیه «دیوار خانه ما سفید است» رابطه محمول با موضوع خود، رابطه ………………. است.
امکانی (ص ۹)
ج) برخی جریان‌های مخالف عقل در جهان اسلام، معتقد بودند که استفاده از روش‌های عقلی در مسائل ………………… کاربردی ندارد.
دینی (ص ۵۹)
د) ابن سینا آخرین دیدگاه‌های خود در باب حکمت و فلسفه را در کتاب «……………………» بیان کرده است.
اشارات و تنبیهات (ص ۸۰)
۳- گزینه درست را انتخاب کنید. (۱/۲۵ نمره) (هر مورد ۰/۲۵ نمره)
الف) از طریق اصل (۱: سنخیت ۲: ضرورت) علت و معلول است که می‌توان برای نظم دقیق جهان، پشتوانه عقلی قائل شد.
۱: سنخیّت (ص ۱۹)
ب) ابن سینا برای اثبات وجود خداوند از دو مفهوم (۱: علت و معلول ۲: وجوب و امکان) استفاده کرد.
۲: وجوب و امکان (ص ۴۴)
ج) فیلسوفان از طریق (۱: شهود ۲: دلیل و برهان) وجود «عالم عقول» را اثبات می‌کنند.
۲: دلیل و برهان (ص ۵۴)
د) در اندیشه حکمای ایران قدیم، (۱: مزدا ۲: لوگوس) همان خداوند است.
۱: مزدا (ص ۵۵)
هـ) سهروردی در فلسفه خود، از مفهوم (۱: نور ۲: وجود) استفاده می‌کند.
۱: نور (ص ۸۴)
۴- رابطه وجود با هر یک از موضوعات زیر از نوع ضرورت است یا امکان یا امتناع؟ (۰/۷۵ نمره) (هر مورد ۰/۲۵ نمره)
| سیاه سفید | دریایی از جیوه | پرنده |
| الف: ………………… | ب: …………………… | ج: …………………… |
الف: امتناع
ب: امکان
ج: امکان (ص ۱۱)
۵- هر یک از عبارات زیر، نظر کدام فیلسوف درباره خدا است؟ (۰/۵ نمره) (هر مورد ۰/۲۵ نمره)
| الف) وجود حرکت در عالم، نیازمند یک محرکی است که خود آن، حرکت نداشته باشد. | ١- کانت |
| ب) وجود جهانی ماورای دنیای مادی، مشروط به وجود خدائی جاودان و نامتناهی است. | ٢- ارسطو |
| ٣- افلاطون |
الف) ارسطو (ص ۳۴)
ب) کانت صحیح (ص ۳۶)
به سؤال‌های زیر، پاسخ کوتاه بدهید.
۶- چرا در حمل «شکل سه ضلعی» بر «مثلث»، نمی‌توان از دلیل حمل سؤال کرد؟ (۰/۵ نمره)
زیرا شکل سه ضلعی از اجزای تعریفی مثلث و چیستی آن است، (۰/۲۵ نمره) و گویای ذات و حقیقت مثلث است. (۰/۲۵ نمره) (ص ۵)
۷- دو فیلسوف اروپایی را که از تجربه‌های معنوی و عشق و عرفان برای باور به خداوند استفاده کردند، نام ببرید. (۰/۵ نمره)
کرکگور – ویلیام جیمز – برگسون – کانینگهام (ذکر دو مورد کافی است) (ص ۳۷)
۸- در دوره دوم حاکمیت کلیسا، حکمای مسیحی تحت تأثیر کدام عامل، به عقل و تبیین عقلانی مسائل دینی روی آوردند؟ (۰/۵ نمره)
تحت تأثیر مطالعه کتاب‌های ابن سینا و ابن رشد و سایر فیلسوفان مسلمان (ص ۵۷، ۰/۵ نمره)
۹- از نظر ابن سینا و فارابی، اولین مخلوق خداوند چه نام دارد و دارای چه ویژگی است؟
عقل اول (ص ۴، ۰/۲۵ نمره) – موجودی روحانی و غیرمادی است. (۰/۲۵ نمره) (ص ۶۲)
۱۰- از نظر فیلسوفان مسلمان، سه راه رسیدن به حقیقت، که در موضوعات مشترک حتماً به یک نتیجه می‌رسند، کدامند؟ (۰/۵ نمره)
استدلال عقلی- شهود- وحی (ص ۶۵)
۱۱- از نظر سهروردی، کسی که هم در صُور برهانی به کمال رسیده و هم به اشراق و عرفان دست یافته، چه نام دارد؟ (۰/۵ نمره)
حکیم متأله (ص ۸۵، ۰/۵ نمره)
به سؤال‌های زیر، پاسخ کامل بدهید.
۱۲- رابطه علیت را تعریف نموده و تفاوت آن را با سایر روابط با ذکر مثال شرح دهید. (۱/۵ نمره)
رابطه وجود بخشی میان علت و معلول را رابطه علیت می گویند. (۰/۲۵ نمره) رابطه‌ای وجودی است که در آن، یک طرف، یعنی علت به طرف دیگر، یعنی معلول، وجود می‌دهد. (۰/۲۵ نمره) یعنی یک طرف، وابسته به طرف دیگر است. (۰/۲۵ نمره) مانند رابطه دوستی نیست (۰/۲۵ نمره) که در ابتدا وجود دو فرد فرض می‌شود (۰/۲۵ نمره) و سپس میان آنها رابطه دوستی برقرار می‌شود. (۰/۲۵ نمره) (ص ۱۴)
۱۳- استدلال دکارت بر اثبات وجود خداوند را، توضیح دهید. (۱ نمره)
من از حقیقتی نامتناهی و علیم و قدیر که خود من و هر چیز دیگر به وسیله او خلق شده‌ایم تصوری دارم. (۰/۲۵ نمره) این تصور نمی‌تواند از خودم باشد؛ (۰/۲۵ نمره) زیرا من موجودی متناهی هستم. (۰/۲۵ نمره) پس این تصور از وجودی نامتناهی است. (۰/۲۵ نمره) (ص ۳۵)
۱۴- صدر المتألهین بر اساس نظریه «امکان فقری» چه استدلالی ارائه کرده؟ آن را شرح دهید. (۱/۵ نمره)
به هر موجودی نگاه می‌کنیم، وجودش عین وابستگی و نیاز است. (۰/۵ نمره) موجودات وابسته باید به وجودی متصل باشند که در ذات خود، غیرنیازمند و برخوردار باشد. (۰/۵ نمره) پس موجودات این جهان وابسته به وجودی بی نیاز و غیروابسته هستند. (۰/۵ نمره) (ص ۴۶)
۱۵- «عقل نظری» و «عقل عملی» را از نظر ارسطو با ذکر مثال تعریف کنید. (۱/۵ نمره)
عقل از آن جهت که درباره موجودات و چگونگی آنها بحث می‌کند، مانند بحث درباره خدا و درجه حرارت آب و غیره، عقل نظری نام دارد. (۰/۷۵ نمره) عقل از آن جهت که درباره رفتارهای اختیاری انسان و بایدها و نبایدهای او، مانند باید راست بگوید، نباید دروغ بگوید، بحث می‌کند، عقل عملی نام دارد. (۰/۷۵ نمره) (ص ۵۶)
۱۶- از نظر آگوست کنت، اعتبار عقل فلسفی و جایگاه آن در تأسیس فلسفه چیست؟ (۰/۷۵ نمره)
آگوست کنت، عقل فلسفی و کار عقل را در تأسیس فلسفه کاملاً ذهنی خواند و گفت که نگاه فیلسوفان به جهان و هستی ناظر بر واقعیت نیست؛ بلکه ساخته ذهن آنان و حاصل تأملات ذهنی است. (ص ۵۸، ۰/۷۵ نمره)
۱۷- کسانی که در جهان اسلام با فلسفه مخالفت می‌کردند، چه دلیلی برای این نظر خود داشتند؟ (۱ نمره)
دلیل آنها این بود که دانش فلسفه از یونان وارد جهان اسلام شده است و دربردارنده عقاید کسانی مانند سقراط و افلاطون و ارسطو است و این عقاید با عقاید اسلامی سازگار نیست. (ص ۶۱، ۱ نمره)
۱۸- «عقل بالفعل» را تعریف کنید. (۱ نمره)
در سومین مرحله، عقل شکوفا شده و به فعلیت رسیده (۰/۵ نمره) و با تمرین و تکرار دانش هائی را کسب کرده است. (۰/۵ نمره) (ص ۶۴)
۱۹- ابن سینا چگونه وجود شرّ و بدی را در عالم هستی تبیین می‌کند؟ به اختصار بنویسید. (۱ نمره)
از نظر ابن سینا آنچه ظاهره شر و بدی به نظر می‌رسد، مانند خزان با مرگ و غیره همگی در یک نظم گلی جهانی تأثیر مثبت دارند و به کمال نهائی طبیعت کمک می‌کنند. (ص ۸۱، ۱ نمره)
۲۰- مقصود از «اصالت وجود» چیست؟ و «میرداماد» طرفدار اصالت وجود بود یا ماهیت؟ (۱/۵ نمره)
از میان دو مفهوم وجود و ماهیت، وجود است که اصیل و واقعی است. واقعیت خارجی، مصداق و مابه ازاء وجود است. پس وجود است که اصیل است نه ماهیت. (۱ نمره) میرداماد قائل به اصالت ماهیت بود. (۰/۵ نمره) (ص ۹۳)
۲۱- اصل مراتب داشتن وجود را در فلسفه ملاصدرا، با ذکر تشبیهی که او به کار برده توضیح دهید. (۱/۵ نمره)
از نظر ملاصدرا با این که هستی یک حقیقت واحد است، اما این حقیقت واحد، دارای درجات، مراتب و شدت و ضعف است. (۱ نمره) به کانون نور درخشانی تشبیه شده است. (۰/۵ نمره) (ص ۹۵)
جمع نمره ۲۰
سربلند و پیروز باشید.
