باسمه تعالی
سؤالات امتحان نهایی درس: جغرافیا ۳
پایه دوازدهم دوره دوم متوسطه
رشته: ادبیات و علوم انسانی
تاریخ امتحان: ۱۴۰۰/۰۶/۲۹
ساعت شروع: ۸ صبح
تعداد صفحه: ۳
مدت امتحان: ۸۰ دقیقه
دانش آموزان روزانه، بزرگسال و داوطلبان آزاد سراسر کشور در نوبت شهریور سال ۱۴۰۰
مرکز سنجش و پایش کیفیت آموزشی
۱- درست یا نادرست بودن جملات زیر را با علامت (ص) یا (غ) مشخص کنید. (۱ نمره)
الف) مردم بر حسب نیاز، هسته اولیه یک سکونتگاه را برای زندگی انتخاب می‌کنند.
درست (ص ۲، ۰/۲۵ نمره)
ب) براساس گزارش سازمان ملل، همه شهرنشینان در جهان ، سطح زندگی بالایی دارند.
نادرست (ص ۳۱، ۰/۲۵ نمره)
ج) قاره آفریقا گسترده‌ترین شبکه خط آهن را در میان قاره‌های جهان دارد.
درست (ص ۴۹، ۰/۲۵ نمره)
د) پوسته و بخش بالایی گوشته زمین، سخت و سنگی است.
درست (ص ۸۲، ۰/۲۵ نمره)
۲- جاهای خالی را با عبارت مناسب کامل کنید. (۱ نمره)
الف) فعالیت کشاورزی غالب در بیشتر روستاها، …………………. است.
زراعت (ص ۱۷، ۰/۲۵ نمره)
ب) رسیدگی به مناطق محروم و دستیابی به خودبسندگی کشاورزی در کشورمان، از اهداف ………………. است.
جهاد سازندگی (ص ۳۳، ۰/۲۵ نمره)
ج) اختراع ……………….تحول بزرگی در حمل و نقل آبی و ریلی به وجود آورد.
موتور بخار (ص ۴۲، ۰/۲۵ نمره)
د) خشک سالی یک دوره ………………… است که طی آن یک منطقه با کمبود غیر منتظره بارش مواجه می‌شود.
درست (ص ۹۷، ۰/۲۵ نمره)
۳- کلمه مناسب را از داخل کمانک ( ) انتخاب، و در پاسخ نامه خود بنویسید. (۱ نمره)
الف) سلسله مراتب سکونتگاه‌ها به معنای رتبه بندی آنها برحسب (میزان جمعیت – اهمیت) است.
اهمیت (ص ۷، ۰/۲۵ نمره)
ب) در یک شبکه، نقاطی که به وسیله راه‌ها به هم مربوط می‌شوند ( مسیر- گره) نام دارد.
گره (ص ۶۰، ۰/۲۵ نمره)
ج) به مجموعه‌ای از یک رود و انشعابات آن (حوضه آبخیز- شبکه زهکشی) می گویند.
شبکه زهکشی (ص ۹۰، ۰/۲۵ نمره)
د) در دامنه‌های مناطق مرطوب، پس از یک بارش آرام و (طولانی- کوتاه مدت)، احتمال وقوع رانش بیشتر می‌شود.
درست (ص ۹۴، ۰/۲۵ نمره)
۴- گزینه مناسب را انتخاب کنید. (۱ نمره)
الف) کدام مورد از ویژگی‌های “دوره شهرنشینی کند” در کشورمان بوده است؟
۱) کاهش موالید نسبت به مرگ و میر
۲) افزایش تولید محصولات کشاورزی
۳) ادغام روستاها در بافت شهری
۴) وابستگی بودجه کشور به درآمد حاصل از نفت
گزینه ۲ (افزایش تولید محصولات کشاورزی) (ص ۱۹، ۰/۲۵ نمره)
ب) با ساخت کدام وسیله، هزینه‌های تخلیه و بارگیری کاهش پیدا کرده است؟
۱) رو – رو
۲) نفت کش
۳) فله بر
۴) کروز
گزینه ۱ (رو – رو) (ص ۵۳، ۰/۲۵ نمره)
ج) براساس کدام عوامل، مقدار “جابه جایی زمین” در زمین لرزه‌ها، اندازه گیری می‌شود؟
۱) تخریب و خسارت
۲) دوری و نزدیکی به نقطه کانونی
۳) شدت و بزرگی
۴) بالا و پایین رفتن سطح آب‌های زیر زمینی
گزینه ۳ (شدت و بزرگی) (ص ۸۴، ۰/۲۵ نمره)
د) کدام مورد از دلایل اصلی افزایش خسارت‌های ناشی از سیلاب، در کشورمان به شمار می‌آید؟
۱) تغییر کاربری زمین
۲) احداث سدهای تنظیمی
۳) اجرای روش‌های آبخیزداری
۴) ایجاد کانال‌های انحرافی
گزینه ۱ (تغییر کاربری زمین) (ص ۱۰۴، ۰/۲۵ نمره)
۵- به سؤالات زیر پاسخ کوتاه دهید. (۴ نمره)
الف) دو مورد از عوامل مؤثر در شکل گیری حومه‌ها را در اطراف شهرها نام ببرید.
افزایش شهرنشینی، (۰/۲۵ نمره) گسترش حمل و نقل و وسایل ارتباطی (۰/۲۵ نمره) (ص ۱۲ و ۱۳)
ب) معمولاً شکل مگالا پلیس‌هایی که در امتداد راه‌های ارتباطی شکل گرفته‌اند، چگونه است؟
خطی (۰/۲۵ نمره) و کریدوری (۰/۲۵ نمره) یا (خوشه‌ای وکهکشانی) (ص ۱۴)
ج) راهکارهایی را که در برخی از شهرها برای سرو سامان بخشیدن به مشاغل غیر رسمی انجام می‌شود نام ببرید. (ذکر در مورد کافی است.)
حمایت از کار آفرینان، ایجاد غرفه‌هایی با اجاره ارزان برای فروشندگان دوره گرد، توسعه امکانات گردشگری برای جذب گردشگر و ایجاد شغل (دو مورد کافی است). (ص۲۳، هر مورد ۰/۲۵ نمره)
د) در سامانه اطلاعات جغرافیایی دو مؤلفه داده‌ها و اطلاعات، را بنویسید.
موقعیت جغرافیایی (داده‌های مکانی) (۰/۲۵ نمره) و دارای ویژگی‌هایی هستند ( داده‌های توصیفی) (۰/۲۵ نمره) (ص ۳۸)
هـ) مهم‌ترین نتیجه افزایش سفرها و تعداد خودروها، در دهه‌های اخیر را بنویسید.
ایجاد تراکم ترافیکی در برخی مسیرها به ویژه در ایام تعطیلات(۰/۲۵ نمره) و در جاده‌هایی است که گنجایش کافی برای این افزایش را ندارند . (۰/۲۵ نمره) (ص ۴۶)
و) در حمل ونقل، بیمه چه کمکی به بیمه گزاران می‌کند؟
کمک می‌کند که آسودگی خاطر داشته باشد (۰/۲۵ نمره) و پس از وقوع حوادث احتمالی، بخشی از خسارت‌ها و ضررهایشان جبران شود. (۰/۲۵ نمره) (ص ۶۵)
ز) علت ایجاد مسیرهای اتوبوس‌های تندرو (BRT) را بنویسید.
بهبود حمل و نقل عمومی درون شهری (ص ۶۸، ۰/۵ نمره)
ی) انجام کدام اقدامات مدیریتی در حین وقوع زمین لغزش ضروری است؟ (ذکر دو مورد کافی است).
باید به سرعت از مسیر لغزش و جریان گل و لای خارج شد. به سازمان‌های امداد و نجات اطلاع داد و به کسانی که برای ترک محل به کمک نیاز دارند، امداد رسانی کرد. ( ذکر دو مورد کافی است.) (ص ۱۰۸، هر مورد ۰/۲۵ نمره)
۶- با مقایسه حوزه نفوذ دو سکونتگاه “مادرشهر ملی و جهان شهر”، دامنه نفوذ کدام یک گسترده‌تر است؟ (ذکر دلیل الزامی است.) (۱ نمره)
جهان شهر (ص۱۳، ۰/۲۵ نمره) زیرا ساکنین نواحی پیرامون (۰/۲۵ نمره)، برای دریافت کالا یا خدمات (۰/۲۵ نمره) از آن سکونتگاه باید مسافت بیشتری را طی کنند. (۰/۲۵ نمره) (ص ۹)
۷- کدام عوامل منجر به شکل گرفتن فقر شهری می‌شود؟ (۱ نمره)
در آمد کم، بیکاری و مسکن نامناسب و حاشیه نشینی. (ص ۲۴، هر مورد ۰/۲۵ نمره)
۸- چرا در طراحی و مدیریت شهری، زیبایی شهر و فضاهای مختلف آن، اهمیت زیادی دارد؟ (۱ نمره)
شهر موجودی زنده و فعال (۰/۲۵ نمره) و انسان موجودی زیبا پسند است. (۰/۲۵ نمره) به علاوه، معماری و طراحی شهر بازتاب فرهنگ (۰/۲۵ نمره) و هویت شهروندان است. (۰/۲۵ نمره) (ص ۲۵)
۹- هر یک از موارد زیر، به کدام یک از مراحل کار در سامانه اطلاعات جغرافیایی مرتبط است؟ (۰/۵ نمره)
الف) اطلاعات به صورت نمودار، متن و … نمایش داده می‌شود.
خروجی (۰/۲۵ نمره)
ب) اطلاعات با توجه به اهداف و نیاز کاربر تحلیل فضایی می‌شود.
پردازش (۰/۲۵ نمره) (ص ۳۹)
۱۰- به جای موارد “الف و ب” ، عبارت مناسب را بنویسید. (۰/۵ نمره)
| ویژگی | حمل و نقل جاده‌ای | حمل و نقل هوایی |
| هزینه | الف | گران‌تر است |
| امنیت | سوانح آن زیاد است | ب |
الف) ارزان تراست (ص ۴۵، ۰/۲۵ نمره)
ب) سوانح آن نسبت به تعداد پروازها بسیار اندک است . (ص ۵۵، ۰/۲۵ نمره)
۱۱- چرا کشور ایران، به حمل و نقل دریایی دسترسی پیدا کرده است؟ (۰/۷۵ نمره)
واقع شدن ایران در کرانه‌های دریای خزر، خلیج فارس و دریای عمان (ص ۵۳، هرمورد ۰/۲۵ نمره)
۱۲- کدام ویژگی‌های سواحل، براحداث و مدیریت بندرگاه‌ها تأثیر می‌گذارد؟ (۰/۷۵ نمره)
از نظر بریدگی (۰/۲۵ نمره) یا مخاطرات طبیعی مانند سونامی (۰/۲۵ نمره) یا طوفان‌های موسمی (۰/۲۵ نمره) (ص ۶۲)
۱۳- مفهوم”حمل و نقل پایدار” را تعریف کنید. (۱ نمره)
حمل ونقلی که در آن نیازهای مربوط به حمل و نقل به خوبی رفع شود (۰/۲۵ نمره) و دسترسی عادلانه همه مردم (۰/۲۵ نمره)، ایمنی آنها و سلامت محیط زیست (۰/۲۵ نمره)، و برنامه ریزی برای حال و آینده آن درنظر گرفته شود. (۰/۲۵ نمره) (ص ۵۹)
۱۴- به سؤالات زیر پاسخ دهید.
الف) چرا ساکنان نیمکره شرقی طلوع خورشید را زودتر مشاهده می‌کنند؟ (۰/۷۵ نمره)
با توجه به حرکت زمین از غرب به شرق (۰/۲۵ نمره)، مناطق مختلف کره زمین واقع بر نصف النهارها (۰/۲۵ نمره) پی درپی در مقابل خورشید قرار می‌گیرند . (۰/۲۵ نمره) (ص ۷۳)
ب) نمایش جهت‌های جغرافیایی و قبله از قابلیت‌های کدام سامانه است ؟ (۰/۲۵ نمره)
سامانه موقعیت یاب جهانی (GPS) (0/25 نمره) (ص ۷۹)
۱۵- چرا با از بین رفتن پوشش گیاهی در یک حوضه آبخیز، احتمال وقوع سیل افزایش می‌یابد؟ (۰/۷۵ نمره)
با از بین رفتن پوشش گیاهی، نفوذ پذیری خاک کاهش می‌یابد . (۰/۲۵ نمره) و در نتیجه سرعت رواناب حاصل از بارش بیشتر می‌شود. (۰/۲۵ نمره) (ص ۹۲)
۱۶- نقش زیربری رودخانه‌ها را در ایجاد لغزش، در دره‌های پر شیب کوهستانی، بنویسید .(۱ نمره)
در دره‌های پرشیب کوهستانی، رودها با حفر و فرسایش (۰/۵ نمره) کناره آبراهه‌ها (۰/۲۵ نمره)، تکیه گاه دامنه را از بین می‌برند (۰/۲۵ نمره) و باعث لغزش در آن می‌شوند. (ص ۹۵)
۱۷- سه مورد از وظایف سازمان مدیریت بحران ، مرتبط با مخاطرات طبیعی را بنویسید. (۰/۷۵ نمره)
ایجاد آمادگی برای مقابله با بحران و پیشگیری از آن، مدیریت بحران و رساندن کمک‌های اولیه به آسیب دیدگان، ساماندهی و باز سازی مناطق آسیب دیده (ذکر سه مورد کافی است.) (ص ۱۰۰، هر مورد ۰/۲۵ نمره)
۱۸- چرا خسارت‌های ناشی از زمین لغزش، در مقایسه با سایر مخاطره‌های طبیعی چندان فراگیر نمی‌باشند؟ (۱ نمره)
گستره زمین لغزش‌ها بسیار کمتر از (۰/۲۵ نمره) مخاطراتی مانند زمین لرزه است . (۰/۲۵ نمره) عرض و طول اغلب توده‌های لغزشی (۰/۲۵ نمره) کمتر از یک کیلومتر است. (۰/۲۵ نمره) (ص ۱۰۷)
۱۹- در ارتباط با ماهواره سنجش از دور به سؤال‌های زیر پاسخ دهید. (۱ نمره)
الف) امروزه چگونه می‌توان اطلاعاتی را از سطح خشکی‌ها و دریاها ذخیره و پردازش کرد؟
با استفاده از بازتاب‌های طیف الکترومغناطیسی، (۰/۲۵ نمره) پدیده‌های سطح زمین به وسیله سنجنده‌ها دریافت می‌شود (۰/۲۵ نمره) (ص ۱۱۱)
ب) دو مورد از پدیده‌های نامرئی سطح زمین که چشم انسان قادر به مشاهده آنها نیست و به صورت تصاویر رقومی ماهواره‌ای قابل ثبت و نمایش هستند را نام ببرید.
انرژی زمین گرمایی، گازهای موجود در جو، جریان‌های هوایی، رطوبت موجود در جو، آفات و بیماری‌های گیاهی (ص ۱۱۲، هرمورد ۰/۲۵ نمره)
جمع نمره ۲۰
“نظر همکاران محترم صائب است”
«موفق و پیروز باشید»
