«باسمه تعالی»
سوالات امتحان نهایی درس: فلسفه ۲
مدت امتحان: ۹۰ دقیقه
تاریخ امتحان: ۱۳۹۸/۰۶/۰۴
تعداد صفحه: ۲
رشته: ادبیات و علوم انسانی – علوم و معارف اسلامی
پایه دوازدهم دوره دوم متوسطه
ساعت شروع: ۸ صبح
دانش‌آموزان روزانه، بزرگسال و داوطلبان آزاد سراسر کشور در نوبت شهریور ماه سال ۱۳۹۸
مرکز سنجش و پایش کیفیت آموزشی
۱) تعیین کنید کدام عبارت صحیح و کدام یک غلط را می‌باشد: (۲)
الف) مقصود فلاسفه از «فطرت اول» همان حالت عادی ما در برخورد با مسائلِ هر روزِ زندگی است.
صحیح (ص ۷)
ب) در زمان خلافت بنی عباس، ایران مرکز خلافت اسلامی شد.
غلط (ص ۲۰)
ج) اگر مفهومِ وجود، عینِ مفهومِ ماهیت بود، دیگر تصور هر ماهیتی برای اثبات وجودِ آن کافی بود.
صحیح (ص ۳۱)
د) «حادث» عبارت است از چیزی که «نیستی مقدم بر هستی» برای او فرض نمی‌شود.
غلط (ص ۴۹)
هـ) با توجه به اصول حکمت متعالیه، موجودات عالم از حیث وجودِ خود، ذات حق را نمایان می‌سازند.
صحیح (ص ۱۳۳)
و) حکمت اشراق، شیوه استدلالی محض را با سیر و سلوک قلبی همراه می‌سازد.
صحیح (ص ۹۳)
ز) سهروردی برای تبیین نظام آفرینش از قاعده «امکان اشرف» استفاده کرده است.
صحیح (ص ۱۰۰)
ح) فلسفه اسلامی، قومی و محلی است و خود را به جامعه خاصی متعلق می‌داند.
غلط (ص ۱۵۴)
۲) جاهای خالی را با کلمات مناسب کامل کنید: (۲)
الف) بحث درباره «وجود» به هر زبان که مطرح شود، به قلمروی دانش ……………………. تعلق دارد.
فلسفه (ص ۱۰)
ب) مورخان فلسفه، اصالتِ …………………….ِ اروپائیان را تا حد زیادی متأثر از فلسفه اسلامی می‌دانند.
عقل (ص ۲۵)
ج) قبول اصلِ «…………………….» مستقل از ادراکِ آدمی، مرز جدایی فلسفه از سفسطه است.
واقعیت / وجود (ص ۲۸)
د) نویسنده کتاب «شفا» ……………………. است.
ابن سینا (ص ۷۵)
هـ) ابن سینا انسان را عالَمِ ……………………. می‌داند.
صغیر (ص ۷۸)
و) مکتبِ کلامیِ ……………………. نهضتی ضد عقلی بود.
اشاعره / اشعری (ص ۸۴)
ز) طبق نظر ملاصدرا مفهومِ ……………………. اصیل است و مفهومِ ……………………. اعتباری می‌باشد.
وجود / ماهیت (ص ۱۲۹)
۳) با توجه به «ملاک نیازمندی معلول به علت» هر یک از موارد سمت راست با کدام یک از گزینه‌ها در سمت چپ مرتبط است؟ (۰/۵)
| الف) نظریه متکلمان اسلامی | ۱- فقر وجودی |
| ب) نظریه حکمت متعالیه | ۲- امکان ذاتی |
| ۳- حدوث |
الف) ۳- حدوث (ص ۳۸)
ب) ۱- فقر وجودی (ص ۱۲۲)
به سؤال‌های زیر پاسخ کوتاه بدهید:
۴) مابعدالطبیعه برای مطالعه عمقِ واقعیتِ اشیاء از چه روشی استفاده می‌کند؟ (۰/۵)
روش عقلی / استدلال عقلی (ص ۵)
۵) با توجه به «سنخیت علت و معلول» به سؤال‌های زیر پاسخ دهید: (۱)
الف) اصل سنخیت علت و معلول به چه معناست؟
ب) از این اصل چه نتیجه‌ای گرفته می‌شود؟
الف) هر علتی معلول خاصی را ایجاد می‌کند / هر معلولی از علتی خاص صادر می‌شود. (ص ۴۱)
ب) نظام معین هستی (ص ۴۷)
۶) مؤسس فلسفه اسلامی یا فلسفه نَبوی چه کسی است؟ (۰/۵)
فارابی (ص ۶۷)
۷) یک مورد از مواردی را که معتزله انکار می‌کردند، بنویسید. (۰/۲۵)
کرام الکاتبین / کرامات اولیا / معراج / صراط / میزان (ذکر یک مورد کافی است.) (ص ۸۵)
۸) از منابع حکمت اشراق، دو مورد را نام ببرید. (۰/۵)
حکمت یونان / حکمت مشا / حکمت ایران / تعالیم اسلامی (ذکر دو مورد کافی است.) (ص ۹۶ و ۷)
۹) چرا حکما یا فلاسفه در استدلال‌های خود از «حُسن و قُبح» استفاده نمی‌کردند؟ (۰/۵)
فلاسفه حسن و قبح را مربوط به زندگی انسان می‌دانند / درباره خداوند با معیار حسن و قبح قضاوت نمی‌کنند. (ص ۱۱۵)
۱۰) تشابه و تفاوت روش متکلمان و روش فلاسفه مشایی چیست؟ (۱)
تشابه: هر دو صرفاً بر استدلال عقلی تکیه می‌کنند. / تفاوت: اصول و مبادی آن‌ها (ص ۱۱۴)
۱۱) نویسنده کتاب «شَواهد الربوبیّه» کیست؟ (۰/۵)
ملاصدرا / صدرالمتألهین (ص ۱۲۲)
۱۲) در سفر چهارم یعنی سفرِ «فی الخَلقِ بالحَقّ» سالک یا عارف چه کاری انجام می‌دهد؟ (۰/۵)
به هدایت مردم و کمک به آن‌ها برای رسیدن به حق می‌پردازد. (ص ۱۲۵)
۱۳) نام دیگر نظریه «تشکیک وجود» چیست؟ (۰/۵)
وحدت در عین کثرت و کثرت در عین وحدت (ص ۱۳۱)
۱۴) طبق نظر ملاصدرا، اگر موجودی در مرتبه وجودی خود از چنان شدتی برخوردار باشد که هیچ نقص و ضعفی در آن قابل تصور نباشد، به تعبیر قرآن چه نام دارد؟ (۰/۵)
صمد (ص ۱۳۲)
۱۵) هر یک از اصطلاحات زیر را در یک سطر تعریف کنید:
الف) واجب الوجود: (۰/۵)
آن‌چه وجود برایش ضرورت دارد/ رابطه موضوع با وجود، وجوبی یا ضروری است. (ص ۳۳ و ۳۴)
ب) علت تامّه: (۰/۵)
وجود دهنده / هستی‌بخش به معلول (ص ۴۱)
ج) انوار قاهر: (۱)
تجلی نور الهی هستند / سراسر قلمرو هستی را پر کرده‌اند / مرتبه هر یک بالاتر از دیگری است / زنجیره طولی از فرشتگان را تشکیل داده‌اند. (ذکر دو مورد کافی است.) (ص ۱۰۲)
د) معلوم بالذات: (۱)
چیزی که واقعیت آن برای ما آشکار است / خود آن بی‌واسطه در نزد ما حاضر می‌باشد / به علم حضوری برای ما معلوم است. (ذکر دو مورد کافی است.) (ص ۱۰۶)
به سؤال‌های زیر، پاسخ کامل بدهید:
۱۶) نظر ابن‌سینا در مورد «شرّ و بدی» در طبیعت چیست؟ (۰/۵)
آن‌چه به نظر ما شر و بدی یا نقص بعد از کمال است برای حفظ تعادل طبیعت لازم است. زمینه‌ساز خیر و کمال بالاتر است. (ص ۷۶)
۱۷) نظر متکلمان در مورد «رابطه عقل و دین» چیست؟ (۱)
عقل را در خدمت شریعت می‌دانند. یعنی وظیفه و توانایی عقل تنها در دفاع از حقانیت دین است. (ص ۱۲۳)
۱۸) اگر به فرض، اصالت با ماهیت باشد، سیمای جهان چگونه خواهد بود؟ (۱)
یک جدول با خانه‌های بی‌شمار که هر خانه شکل و اندازه‌ای متفاوت دارد. (ص ۱۳۰)
۱۹) در حکمت متعالیه با کمک نظریه «تشکیک وجود» اختلاف موجودات چگونه تفسیر می‌شود؟ (۱)
وجود، حقیقتی واحد است اما شدت و ضعف دارد / دارای درجات مختلف است. یا:
اختلاف موجودات ناشی از شدت و ضعف مرتبه وجودی آن‌هاست ولی همه موجودات در اصل وجود با هم وحدت دارند. (ص ۱۳۱)
۲۰) یکی از انتقاداتی را که بر «نظر مخالفان اصل علیت» وارد است، بیان کنید. (۱)
۱- اگر ریشه اعتقاد به علیت، تعاقب دو حادثه باشد، باید میان همه حوادثی که در پی یکدیگر تکرار می‌شوند، رابطه علیت برقرار باشد. ۲- اگر تکرار حوادث متوالی ما را به علیت منتقل می‌کند، پس باید بین تکرار و علیت، رابطه علیت برقرار باشد. (ذکر یک مورد کافی است) (ص ۱۴۰ و ۱۴۱)
۲۱) علامه طباطبایی با استفاده از اهمیت علم حضوری، چگونه وجود اصل علیت را اثبات کرد؟ (۱)
نفس انسان با علم حضوری رابطه نفس را با خواسته‌ها / اراده / حالات / کارهایی که در دایره وجودش رخ می‌دهد، درک و به علم حضوری مشاهده می‌کند که نفس، وجود دهنده به تمام آن‌هاست. (ص ۱۴۲)
۲۲) از ویژگی‌های سنتِ فلسفیِ فلاسفه اسلامی «تفکر و اخلاق» را توضیح دهید. (۰/۷۵)
فلسفه تنها آموختن نیست. بلکه پیمودن یک راه تکامل در درون است. فیلسوف شدن با کمال و تعالی معنوی و اخلاقی توأم است. (ص ۱۵۲)
(جمع نمره: ۲۰)
سربلند و پیروز باشید.
